WEBVTT

00:00:07.200 --> 00:00:09.454
Među najvećim pesnicima
istorije književnosti,

00:00:09.454 --> 00:00:10.970
određena imena, poput Homera,

00:00:10.970 --> 00:00:12.062
Šekspira,

00:00:12.062 --> 00:00:12.928
Miltona

00:00:12.928 --> 00:00:15.223
i Vitmana, odmah prepoznajemo.

00:00:15.223 --> 00:00:17.889
Međutim, postoji veliki francuski pesnik
iz ranog XX veka

00:00:17.889 --> 00:00:19.652
čije ime možda ne znate:

00:00:19.652 --> 00:00:21.743
Gijom Apoliner.

00:00:21.743 --> 00:00:24.709
Bio je blizak prijatelj i saradnik
umetnicima poput Pikasa,

00:00:24.709 --> 00:00:25.550
Rusoa

00:00:25.550 --> 00:00:27.290
i Šagala.

00:00:27.290 --> 00:00:28.806
Iskovao je termin nadrealizam,

00:00:28.806 --> 00:00:33.431
a čak je i sumnjičen za krađu
Mona Lize 1911.

00:00:33.431 --> 00:00:35.048
Tokom njegovog kratkog života,

00:00:35.048 --> 00:00:37.457
stvarao je poeziju koja je spajala
tekst i sliku

00:00:37.457 --> 00:00:41.642
na način koji će, kako se čini, predvideti
nadolazeću umetničku revoluciju.

00:00:41.642 --> 00:00:44.414
Kasnog XIX i ranog XX veka u Parizu,

00:00:44.414 --> 00:00:47.377
okruzi Monmartr i Monparnas
gde su stanarine bile niske,

00:00:47.377 --> 00:00:49.822
bili su dom raznim izgladnelim umetnicima.

00:00:49.822 --> 00:00:51.805
Jedino su to mogli da priušte.

00:00:51.805 --> 00:00:53.903
Ovi slikari, pisci i intelektualci,

00:00:53.903 --> 00:00:57.089
ujedinjeni svojom umetničkom strašću
i protivkulturnim ubeđenjima,

00:00:57.089 --> 00:00:59.317
činili su francusku boemsku supkulturu.

00:00:59.317 --> 00:01:04.845
A njihova umetnička, književna
i intelektualna dela će da prodrmaju svet.

00:01:04.845 --> 00:01:06.620
Početkom XX veka,

00:01:06.620 --> 00:01:08.067
na ovoj dinamičnoj sceni,

00:01:08.067 --> 00:01:11.065
kritičar umetnosti, pesnik
i prvak avangarde,

00:01:11.065 --> 00:01:14.464
Gijom Apoliner je bio poznata prilika.

00:01:14.464 --> 00:01:16.472
Kao kritičar umetnosti
Apoliner je objasnio

00:01:16.472 --> 00:01:18.699
svetu pokrete kubizam i nadrealizam

00:01:18.699 --> 00:01:21.270
i ustao je u odbranu
mnogih mladih umetnika

00:01:21.270 --> 00:01:25.485
pred često ksenofobičnom
i uskogrudom javnošću.

00:01:25.485 --> 00:01:28.671
Kao pesnik, Apoliner je strastveno voleo
sve vidove umetnosti

00:01:28.671 --> 00:01:30.956
i bio je poznavalac
srednjovekovne književnosti,

00:01:30.956 --> 00:01:34.627
naročito kaligrafije
i ukrašavanja početnih slova.

00:01:34.627 --> 00:01:38.745
Kao vizionar, Apoliner je video jaz
među dvema umetničkim institucijama.

00:01:38.745 --> 00:01:42.960
S jedne strane su bili popularni, veoma
hvaljeni tradicionalni umetnički oblici.

00:01:42.960 --> 00:01:45.392
S druge strane su bili oblici
umetničkog izražavanja

00:01:45.392 --> 00:01:46.957
koje je omogućio nadrealizam,

00:01:46.957 --> 00:01:47.784
kubizam,

00:01:47.784 --> 00:01:49.534
kao i novi izumi, poput filma

00:01:49.534 --> 00:01:51.269
i fonografa.

00:01:51.269 --> 00:01:52.381
Nad tom podelom,

00:01:52.381 --> 00:01:55.498
stvarajući svoj najvažniji
doprinos poeziji,

00:01:55.498 --> 00:01:56.962
kaligram,

00:01:56.962 --> 00:01:59.409
Gijom Apoliner je sagradio most.

00:01:59.409 --> 00:02:01.955
Apoliner je stvorio kaligram
kao pesmu u slici,

00:02:01.955 --> 00:02:03.112
pisani portret,

00:02:03.112 --> 00:02:04.333
ocrtavanje misli

00:02:04.333 --> 00:02:06.795
i koristio ga je
da se modernistički izrazi

00:02:06.795 --> 00:02:10.461
i kao žudnju da proširi granice poezije
mimo normalnih granica teksta i stiha,

00:02:10.461 --> 00:02:13.289
i tako je uvede u XX vek.

00:02:13.289 --> 00:02:15.019
Neki njegovi kaligrami su smešni,

00:02:15.019 --> 00:02:16.584
poput "Lettre-Océan".

00:02:16.584 --> 00:02:19.160
Neke je posvetio
svojim preminulim mladim prijateljima,

00:02:19.160 --> 00:02:21.818
ppoput "La Colombe Poignardée 
et le jet d'eau".

00:02:21.818 --> 00:02:24.423
Neki su izraz emotivnog trena,

00:02:24.423 --> 00:02:27.995
poput "Il Pleut":

00:02:27.995 --> 00:02:31.371
"Pada kiša ženskih glasova
kao da su čak i u sećanju mrtvi,

00:02:31.371 --> 00:02:35.726
a curite i vi takođe,
Veličanstveni susreti mog života,

00:02:35.726 --> 00:02:37.395
o, malene kapi.

00:02:37.395 --> 00:02:40.903
Istimareni oblaci počinju da njište
čitav univerzum aurikularnih gradova.

00:02:40.903 --> 00:02:45.863
Slušaj kao da kiši dok kajanje
i prezir plaču uz drevnu muziku.

00:02:45.863 --> 00:02:50.633
Slušaj, dok spone otpadaju
koje te drže iznad i ispod."

00:02:50.633 --> 00:02:53.840
Svaki kaligram je ciljao
da omogući čitaocima da se oslobode

00:02:53.840 --> 00:02:55.709
uobičajenog iskustva poezije

00:02:55.709 --> 00:02:59.415
i da osete i vide nešto novo.

00:02:59.415 --> 00:03:03.620
"Lettre-Océan" vidimo kao sliku,
pre nego što počnemo da čitamo reči.

00:03:03.620 --> 00:03:06.490
Sami tekst je kombinovan rečima
u oblicima i formama.

00:03:06.490 --> 00:03:10.163
Dva kružna oblika,
jedan zaključan u kvadratu,

00:03:10.163 --> 00:03:13.184
drugi oblikovan ispod stranice,
u obliku spirale.

00:03:13.184 --> 00:03:16.887
Zajedno obrazuju sliku
koja nagoveštava kubizam.

00:03:16.887 --> 00:03:18.751
Potom, pažljivim iščitavanjem teksta,

00:03:18.751 --> 00:03:20.560
opisne reči u njemu nagoveštavaju

00:03:20.560 --> 00:03:23.011
sliku Ajfelove kule iz ptičje perspektive.

00:03:23.011 --> 00:03:27.124
One odaju počast elektromagnetskim
talasima telegrafa,

00:03:27.124 --> 00:03:29.313
novom obliku komunikacije u to vreme.

00:03:29.313 --> 00:03:34.364
Bez sumnje, duboko slojevito umetničko
izražavanje u Apolinerovim kaligramima

00:03:34.364 --> 00:03:36.747
nije puko briljantno ispoljavanje
pesničke veštine

00:03:36.747 --> 00:03:38.944
majstora pesničke forme.

00:03:38.944 --> 00:03:41.579
Svaki je kaligram takođe
fotografija trenutka,

00:03:41.579 --> 00:03:43.192
uhvaćena strast,

00:03:43.192 --> 00:03:43.962
uzbuđenje

00:03:43.962 --> 00:03:47.432
i nagoveštaj
svih tih pariskih umetnika boema,

00:03:47.432 --> 00:03:48.951
uključujući i Apolinera,

00:03:48.951 --> 00:03:51.332
većina kojih je bila
daleko ispred svog vremena,

00:03:51.332 --> 00:03:52.839
a svojim su inovativnim delima

00:03:52.839 --> 00:03:55.197
željno grabili ka budućnosti.