0:00:06.730,0:00:10.104
Wśród największych poetów[br]w historii literatury niektóre nazwiska,

0:00:10.104,0:00:11.000
takie jak Homer,

0:00:11.000,0:00:11.882
Shakespeare,

0:00:11.882,0:00:12.688
Milton

0:00:12.688,0:00:15.113
czy Whitman są natychmiast rozpoznawalne.

0:00:15.113,0:00:17.889
Jest jednak wielki francuski poeta[br]początku XX wieku,

0:00:17.889,0:00:19.652
którego nazwiska możecie nie znać.

0:00:19.652,0:00:21.453
Guillaume Apollinaire.

0:00:21.453,0:00:24.709
Bliski przyjaciel i współpracownik[br]takich artystów jak Picasso,

0:00:24.709,0:00:25.550
Rousseau

0:00:25.550,0:00:27.100
czy Chagall.

0:00:27.100,0:00:29.016
Apollinaire wymyślił termin "surrealizm"

0:00:29.016,0:00:33.431
i był nawet podejrzewany[br]o kradzież Mony Lisy w 1911 roku.

0:00:33.431,0:00:34.918
W trakcie swego krótkiego życia

0:00:34.918,0:00:37.407
zapoczątkował typ poezji,[br]łączący tekst i obraz,

0:00:37.407,0:00:41.262
który wydawał się zapowiadać[br]nadchodzącą rewolucję artystyczną.

0:00:41.262,0:00:44.414
W Paryżu na przełomie XIX i XX wieku

0:00:44.414,0:00:47.317
niskoczynszowe dzielnice[br]Montmartre i Montparnasse

0:00:47.317,0:00:49.572
były domem dla głodujących artystów.

0:00:49.572,0:00:51.665
Tylko na to mogli sobie pozwolić.

0:00:51.665,0:00:53.853
Malarze, pisarze i intelektualiści,

0:00:53.853,0:00:57.149
zjednoczeni w artystycznej pasji[br]i nonkonformistycznych przekonaniach,

0:00:57.149,0:00:59.217
tworzyli artystyczną bohemę Francji.

0:00:59.217,0:01:04.645
Ich prace miały kiedyś wstrząsnąć światem.

0:01:04.645,0:01:08.007
Na początku XX wieku[br]w dynamicznym środowisku artystów

0:01:08.007,0:01:10.965
krytyk sztuki, poeta i mistrz awangardy

0:01:10.965,0:01:14.464
Guillaume Apollinaire[br]był postacią doskonale znaną.

0:01:14.464,0:01:18.642
Jako krytyk Apollinaire wyjaśnił światu,[br]czym są kubizm i surrealizm.

0:01:18.642,0:01:21.740
Bronił wielu młodych artystów przed tymi,

0:01:21.740,0:01:25.235
których często nazywano[br]ksenofobiczną i ograniczoną publiką.

0:01:25.235,0:01:28.671
Jako poeta Apollinaire fascynował się[br]wszelkimi formami sztuki.

0:01:28.671,0:01:30.956
Jako koneser literatury średniowiecza

0:01:30.956,0:01:34.397
w szczególności upodobał sobie[br]kaligrafię i zdobione inicjały.

0:01:34.397,0:01:38.745
Jako wizjoner Apollinaire widział[br]przepaść między dwiema instytucjami.

0:01:38.745,0:01:42.960
Po jednej stronie stała osławiona,[br]wysoko ceniona sztuka tradycyjna.

0:01:42.960,0:01:45.172
Po drugiej - formy ekspresji artystycznej

0:01:45.172,0:01:47.664
wyrażane za pomocą surrealizmu, kubizmu

0:01:47.664,0:01:51.019
i nowych form przekazu,[br]takich jak kino czy fonograf.

0:01:51.019,0:01:52.382
Między tymi dwoma stronami,

0:01:52.382,0:01:55.407
wymyślając swój najcenniejszy[br]wkład w rozwój poezji,

0:01:55.407,0:01:56.482
kaligram,

0:01:56.482,0:01:59.209
Guillaume Apollinaire zbudował most.

0:01:59.209,0:02:01.955
Apollinaire stworzył kaligram[br]jako obraz poetycki,

0:02:01.955,0:02:03.112
portret słów,

0:02:03.112,0:02:04.283
obraz myśli,

0:02:04.283,0:02:06.695
który wykorzystał do wyrażenia[br]swojego modernizmu.

0:02:06.695,0:02:10.231
Poezja miała wyjść daleko[br]poza granice tekstu i wersu

0:02:10.231,0:02:12.919
i wkroczyć w XX wiek.

0:02:12.919,0:02:16.439
Niektóre z jego kaligramów[br]są zabawne, jak "Lettre-Océan".

0:02:16.439,0:02:19.390
Niektóre Apollinaire dedykował[br]zmarłym młodo przyjaciołom,

0:02:19.390,0:02:21.878
jak "La Colombe Poignardée[br]et le jet d'eau".

0:02:21.878,0:02:27.445
Inne, jak "Il Pleut", są wyrazem[br]stanu emocjonalnego.

0:02:27.445,0:02:31.651
"Pada deszcz głosów kobiecych [br]jakby umarły one nawet we wspomnieniu

0:02:31.651,0:02:35.376
Wy też padacie[br]cudowne spotkania mojego życia

0:02:35.376,0:02:37.065
o kropeleczki

0:02:37.065,0:02:41.163
I chmury stają dęba i rżą[br]niby wszechświat miast dosłyszalnych

0:02:41.163,0:02:45.613
Słuchaj czy pada deszcz gdy żal[br]i wzgarda wypłakują dawną swą muzykę

0:02:45.613,0:02:50.633
Słuchaj jak opadają więzy[br]przytrzymujące cię od góry i dołu".

0:02:50.633,0:02:53.810
Celem każdego kaligramu[br]było oderwanie czytelnika

0:02:53.810,0:02:55.669
od tradycyjnej formy poezji,

0:02:55.669,0:02:59.415
by poczuł i zobaczył coś zupełnie nowego.

0:02:59.415,0:03:03.620
W przypadku wiersza "Lettre-Océan"[br]najpierw widzimy nie tekst, a obraz.

0:03:03.620,0:03:06.860
Słowa układają się w kształty i sylwetki.

0:03:06.860,0:03:10.003
Dwa okrągłe kształty, jeden w prostokącie,

0:03:10.003,0:03:13.184
drugi zmienia się w spiralę.

0:03:13.184,0:03:16.887
Razem tworzą obraz nawiązujący do kubizmu.

0:03:16.887,0:03:20.681
Z bliska słowa przypominają

0:03:20.681,0:03:23.060
widok Wieży Eiffla z lotu ptaka.

0:03:23.060,0:03:26.794
Jest to hołd oddany falom[br]elektromagnetycznym telegrafu,

0:03:26.794,0:03:29.433
nowej formie komunikacji tamtej epoki.

0:03:29.433,0:03:34.364
Bez wątpienia, głęboka artystyczna[br]ekspresja w kaligramach Apollinaire'a

0:03:34.364,0:03:38.787
to nie tylko pokaz poetyckiego[br]geniuszu mistrza formy.

0:03:38.787,0:03:41.579
Każdy kaligram sam w sobie[br]jest znakiem czasu.

0:03:41.579,0:03:43.852
Zwieńcza pasję, ekscytację

0:03:43.852,0:03:47.432
i oczekiwania wszystkich[br]artystów paryskiej bohemy,

0:03:47.432,0:03:49.191
w tym Apollinaire'a.

0:03:49.191,0:03:51.242
Cyganeria artystyczna[br]wyprzedzała swą epokę,

0:03:51.242,0:03:53.199
a dzięki innowacyjnej twórczości

0:03:53.199,0:03:55.807
mogła z nadzieją spoglądać w przyszłość.