1
00:00:00,000 --> 00:00:05,000
Teknoloji konusunda o kadar kötüyüm ki

2
00:00:05,000 --> 00:00:07,000
şu an 41 yaşında olan kızımı

3
00:00:07,000 --> 00:00:10,000
beş yaşındayken arkadaşına benimle

4
00:00:10,000 --> 00:00:12,000
ilgili şöyle derken duymuştum:

5
00:00:12,000 --> 00:00:14,000
Eğer bir şey kestiğinde kanamıyorsa,

6
00:00:14,000 --> 00:00:16,000
babam kesildiğini anlamaz.

7
00:00:16,000 --> 00:00:17,000
(Kahkahalar)

8
00:00:17,000 --> 00:00:19,000
Dolayısıyla, bana verilen ödev

9
00:00:19,000 --> 00:00:21,000
benim için aşılamaz bir engel gibi

10
00:00:21,000 --> 00:00:24,000
görünse de elimden geleni yapmaya çalışacağım.

11
00:00:24,000 --> 00:00:26,000
Bu geçen dört gün

12
00:00:26,000 --> 00:00:29,000
boyunca neler duydum?

13
00:00:29,000 --> 00:00:31,000
Bu TED'e üçüncü ziyaretim.

14
00:00:31,000 --> 00:00:33,000
Birinde TEDMED'deydim, birinde de bildiğiniz gibi,

15
00:00:33,000 --> 00:00:35,000
iki yıl önce normal TED'e geldim.

16
00:00:35,000 --> 00:00:38,000
Sıradışı olarak nitelendirebileceğim bir şey duydum

17
00:00:38,000 --> 00:00:42,000
bu konunun ancak çok az bir bölümünü önceki iki TED ziyaretimde duymuştum,

18
00:00:42,000 --> 00:00:45,000
işte bu, birbiriyle örülmüş

19
00:00:45,000 --> 00:00:48,000
iç içe geçmiş

20
00:00:48,000 --> 00:00:51,000
bir sosyal sorumluluk bilinci

21
00:00:51,000 --> 00:00:54,000
pek çok konuşmada karşımıza çıkan--

22
00:00:54,000 --> 00:00:57,000
aslında küresel bir sorumluluk anlayışı,

23
00:00:57,000 --> 00:01:01,000
kişisel çıkardan uzaklaştırmak üzere aydınlatmayı hedefleyen,

24
00:01:01,000 --> 00:01:05,000
hatta bunun da ötesine geçen.

25
00:01:05,000 --> 00:01:07,000
En etkileyici noktalardan biri

26
00:01:07,000 --> 00:01:10,000
belki bir 10 kişinin

27
00:01:10,000 --> 00:01:13,000
konuşmasında dile getirdiği,

28
00:01:13,000 --> 00:01:16,000
onları dikkatlice dünlediğinizde ortaya çıkan; bu insanlar şunu söylemiyorlar:

29
00:01:16,000 --> 00:01:19,000
İşte bakın yapmamız gereken budur, ya da sizden yapmanızı istediğim budur.

30
00:01:19,000 --> 00:01:21,000
Diyorlar ki: İşte bu benim yaptığım şey,

31
00:01:21,000 --> 00:01:23,000
çünkü bunu yapmak beni heyecanlandırıyor,

32
00:01:23,000 --> 00:01:26,000
çünkü bu harika bir şey ve bunun bana getirileri oldu

33
00:01:26,000 --> 00:01:29,000
ve elbette ki çok çok şey kazandırdı.

34
00:01:29,000 --> 00:01:32,000
Aslında kastedilen eski bir kavram, bir eski Yunan anlayışı olan

35
00:01:32,000 --> 00:01:36,000
özgün anlamıyla insancıllık, yani:

36
00:01:36,000 --> 00:01:39,000
insana duyulan sevgi.

37
00:01:39,000 --> 00:01:41,000
Ve yapabileceğim tek açıklama,

38
00:01:41,000 --> 00:01:44,000
geçen dört gündür duyduğum bazı şeylerle ilgili olarak,

39
00:01:44,000 --> 00:01:48,000
aslında bunların bir tür sevgiden kaynağını aldığı olur.

40
00:01:48,000 --> 00:01:51,000
Ve işte bu bana inanılmaz büyük bir umut veriyor.

41
00:01:51,000 --> 00:01:53,000
Ve anlaşıldığı üzere,umut

42
00:01:53,000 --> 00:01:55,000
bugün benim hakkında konuşacağım konu;

43
00:01:55,000 --> 00:01:59,000
ancak buraya gelinceye kadar tamamen aklımdan çıkmıştı.

44
00:01:59,000 --> 00:02:01,000
Hatırladığımda da,

45
00:02:01,000 --> 00:02:04,000
kelimenin anlamı için sözlüğe baksam iyi olur diye düşündüm.

46
00:02:04,000 --> 00:02:07,000
Bunun üzerine, eşim Sarah ile birlikte biraz ilerideki

47
00:02:07,000 --> 00:02:11,000
Pacific Caddesi'ndeki halk kütüphanesine gittik ve OED sözlüğünü aldık,

48
00:02:11,000 --> 00:02:15,000
ve sözlükten baktığımızda umut kelimesinin 14 farklı tanımını gördük.

49
00:02:15,000 --> 00:02:18,000
Ancak hiçbiri tam olarak

50
00:02:18,000 --> 00:02:21,000
uygun olan tanım olduğu hissini vermedi.

51
00:02:21,000 --> 00:02:23,000
Aslında bu da anlaşılır bir durum

52
00:02:23,000 --> 00:02:26,000
çünkü umut soyut bir olgu, soyut bir kavramdır;

53
00:02:26,000 --> 00:02:29,000
somut bir kelime değil umut.

54
00:02:29,000 --> 00:02:32,000
Bu durum bana ameliyatları hatırlatıyor.

55
00:02:32,000 --> 00:02:36,000
Bilirsiniz, bir hastalık için tek bir ameliyat varsa o işe yarar.

56
00:02:36,000 --> 00:02:38,000
Ama 15 farklı ameliyat varsa hiçbiri işe yaramaz.

57
00:02:38,000 --> 00:02:41,000
İşte aynı durum kelime tanımlarında da olur.

58
00:02:41,000 --> 00:02:45,000
Apandisitinizde sorun varsa onu alırlar ve böylece tedavi edilirsiniz.

59
00:02:45,000 --> 00:02:48,000
Ama reflü sorununuz varsa, 15 farklı tedavi vardır,

60
00:02:48,000 --> 00:02:50,000
ve işte Joe Schmo bir yolu tercih eder

61
00:02:50,000 --> 00:02:52,000
Will Blow bir başka yolu,

62
00:02:52,000 --> 00:02:55,000
ancak hiçbiri işe yaramaz; işte umut kelimesinde de aynısı olur.

63
00:02:55,000 --> 00:02:58,000
Tüm tanımlar en nihayetinde şu noktada birleşir:

64
00:02:58,000 --> 00:03:01,000
iyi bir şey olacak beklentisi.

65
00:03:01,000 --> 00:03:03,000
Ve ne buldum biliyor musunuz?

66
00:03:03,000 --> 00:03:06,000
Umut kelimesinin Hint-Avrupa dillerindeki kökü

67
00:03:06,000 --> 00:03:08,000
K-E-U şeklinde hecelenen ve

68
00:03:08,000 --> 00:03:13,000
-koy- diye söylenen bir kelimedir,

69
00:03:13,000 --> 00:03:17,000
ve aynı kökten kavis, eğri kelimesi de gelir.

70
00:03:17,000 --> 00:03:21,000
Ancak Hint-Avrupa kökenindeki anlamı,

71
00:03:21,000 --> 00:03:25,000
yöndeki bir değişiklik, farklı yönde gitmek demektir.

72
00:03:25,000 --> 00:03:28,000
Ben bu durumu çok ilgi çekici ve etkileyici buluyorum,

73
00:03:28,000 --> 00:03:31,000
çünkü son birkaç gündür duyduklarınız,

74
00:03:31,000 --> 00:03:35,000
farklı yönlere gitme anlayışı aslında:

75
00:03:35,000 --> 00:03:38,000
sorunlara özgü ve birbirinden farklı yönler.

76
00:03:38,000 --> 00:03:40,000
Farklı paradigmalar vardır.

77
00:03:40,000 --> 00:03:42,000
son dört gündür bu kelimeyi birkaç defa duydunuz,

78
00:03:42,000 --> 00:03:45,000
ve zaten herkes Kuhn'ün paradigmalarına aşinadır.

79
00:03:45,000 --> 00:03:47,000
Dolayısıyla şimdi biz umut kavramını düşündüğümüzde,

80
00:03:47,000 --> 00:03:50,000
bunu, bakmakta olduğumuz yönlerden farklı yönlere bakmak

81
00:03:50,000 --> 00:03:53,000
olarak düşünmeliyiz.

82
00:03:53,000 --> 00:03:56,000
Bir başka tasviri, tanımdan ziyade tasviri, var umut kelimesinin

83
00:03:56,000 --> 00:04:00,000
bana çok daha fazla hitap eden; Václav Havel'in bir tasviri,

84
00:04:00,000 --> 00:04:04,000
olağanüstü kitabı "Sessizliği Bozmak" ta geçen.

85
00:04:04,000 --> 00:04:06,000
Ona göre umut,

86
00:04:06,000 --> 00:04:09,000
her şeyin tam olarak olması gerektiği gibi

87
00:04:09,000 --> 00:04:11,000
olması beklentisini içermez;

88
00:04:11,000 --> 00:04:14,000
her nasıl olurlarsa olsunlar

89
00:04:14,000 --> 00:04:17,000
bir şey ifade edebilmeleri beklentisini içerir.

90
00:04:17,000 --> 00:04:20,000
Beni ne kadar rahatlattığını anlatamam

91
00:04:20,000 --> 00:04:23,000
bir kaç gün önce Dean Kamen'in görkemli sunumundaki

92
00:04:23,000 --> 00:04:28,000
şu son cümlenin.

93
00:04:28,000 --> 00:04:30,000
Doğru duyduğumdan emin olamadığım için

94
00:04:30,000 --> 00:04:34,000
oturum arasında onu buldum.

95
00:04:34,000 --> 00:04:37,000
İrice bir adamla konuşuyordu ama umursamadım.

96
00:04:37,000 --> 00:04:39,000
Konuşmalarını bölerek, "Bunu mu dediniz?" diye sordum.

97
00:04:39,000 --> 00:04:41,000
"Sanırım öyle," dedi.

98
00:04:41,000 --> 00:04:43,000
Şimdi aynen tekrarlıyorum:

99
00:04:43,000 --> 00:04:47,000
"Dünyayı Internet kurtarmayacak."

100
00:04:47,000 --> 00:04:51,000
Bu muhteşem bir ifade. Dünyayı neyin kurtaracağını biliyor musunuz?

101
00:04:51,000 --> 00:04:53,000
Size söyleyeyim. Dünyayı insan ruhu kurtaracak.

102
00:04:53,000 --> 00:04:56,000
İnsan ruhuyla kast ettiğim kutsal bir şey değil,

103
00:04:56,000 --> 00:04:58,000
doğaüstü bir şeyi de kast etmiyorum--

104
00:04:58,000 --> 00:05:02,000
kesinlikle böyle kuşkucu birinden bu tür bir ifade çıkmaz.

105
00:05:02,000 --> 00:05:04,000
Bahsettiğim,

106
00:05:04,000 --> 00:05:06,000
her birimizde olan bu yetenek,

107
00:05:06,000 --> 00:05:12,000
olduğundan çok daha büyük bir şey olma yeteneği;

108
00:05:12,000 --> 00:05:16,000
kendi sıradan benliğimizden sıyrılarak başlangıçta

109
00:05:16,000 --> 00:05:20,000
yapamayacağımızı sandığımız bir şeyleri başarmak.

110
00:05:20,000 --> 00:05:23,000
Bu duyguyu hepimiz

111
00:05:23,000 --> 00:05:26,000
çocuk doğumu esnasında hissederiz.

112
00:05:26,000 --> 00:05:28,000
Kiminiz bunu laboratuvarlarda,

113
00:05:28,000 --> 00:05:30,000
kiminiz iş tezgahlarında hissettiniz.

114
00:05:30,000 --> 00:05:32,000
Bunu konserlerde hissederiz.

115
00:05:32,000 --> 00:05:35,000
Ameliyathanede, yatağın başında hissettim ben bunu.

116
00:05:35,000 --> 00:05:38,000
Kendimizin ötesinde bir yükselme durumu bu.

117
00:05:38,000 --> 00:05:42,000
Ve inanıyorum ki, zamanla,

118
00:05:42,000 --> 00:05:46,000
son bir kaç gündür pek çok konuşmacıdan hakkında parça parça şeyler duyduğumuz

119
00:05:46,000 --> 00:05:51,000
insan ruhunun ögeleri bunu oluşturacak.

120
00:05:51,000 --> 00:05:55,000
Ve bu odaya nüfuz eden bir şey varsa,

121
00:05:55,000 --> 00:05:58,000
o da tam olarak budur.

122
00:05:58,000 --> 00:06:01,000
Beni çok etkileyen

123
00:06:01,000 --> 00:06:04,000
bir kavram var;

124
00:06:04,000 --> 00:06:06,000
19. yüzyılın başlarında -

125
00:06:06,000 --> 00:06:10,000
hatta ikinci 10 yılında-

126
00:06:10,000 --> 00:06:13,000
27 yaşında Percy Shelley

127
00:06:13,000 --> 00:06:15,000
adında bir şair tarafından hayat verilen.

128
00:06:15,000 --> 00:06:17,000
Hepimiz Shelley'i

129
00:06:17,000 --> 00:06:20,000
önemli bir romantik şair olarak tanıyoruz;

130
00:06:20,000 --> 00:06:25,000
ancak çoğumuz onun aynı zamanda

131
00:06:25,000 --> 00:06:28,000
mükemmel makalelerinin de olduğunu unutuyoruz.

132
00:06:28,000 --> 00:06:31,000
Kendisinin en çok hatırlanan makalesi

133
00:06:31,000 --> 00:06:35,000
"Şiiri Savunma" dır.

134
00:06:35,000 --> 00:06:38,000
Makale yaklaşık beş, altı, yedi, sekiz sayfa uzunluğunda

135
00:06:38,000 --> 00:06:41,000
ve yaklaşık üçüncü sayfadan itibaren de derinleşiyor ve anlaşılması güçleşiyor,

136
00:06:41,000 --> 00:06:45,000
ancak ikinci sayfada bir yerlerde

137
00:06:45,000 --> 00:06:49,000
"ahlaki hayal gücü" diye adlandırdığı

138
00:06:49,000 --> 00:06:54,000
bir düşünceden bahsetmeye başlıyor.

139
00:06:54,000 --> 00:06:59,000
Ve aşağı yukarı şöyle bir şey diyor:

140
00:06:59,000 --> 00:07:03,000
Bir insanın -genel anlamda insandan bahsediyor-

141
00:07:03,000 --> 00:07:06,000
çok iyi olması için,

142
00:07:06,000 --> 00:07:09,000
açık ve net olarak hayal etmesi gerekir.

143
00:07:09,000 --> 00:07:14,000
Kendisini ve dünyayı

144
00:07:14,000 --> 00:07:17,000
başkasının hatta başkalarının gözlerinden

145
00:07:17,000 --> 00:07:20,000
görebilmelidir.

146
00:07:22,000 --> 00:07:28,000
Kendisini ve dünyayı -sadece dünyayı değil kendini de.

147
00:07:28,000 --> 00:07:31,000
Bizden beklenen nedir

148
00:07:31,000 --> 00:07:34,000
bu milyarlarca insan tarafından?

149
00:07:34,000 --> 00:07:37,000
Bu insanlar, önceki gün Laurie Garrett'in

150
00:07:37,000 --> 00:07:39,000
çok uygun bir tabirle umutsuzluk ve eşitsizlik

151
00:07:39,000 --> 00:07:41,000
içinde yaşayanlar diye nitelendirdiği insanlar.

152
00:07:41,000 --> 00:07:45,000
Onların çok haklı olarak

153
00:07:45,000 --> 00:07:47,000
bizden istedikleri nedir?

154
00:07:47,000 --> 00:07:51,000
Onların çok haklı olarak

155
00:07:51,000 --> 00:07:56,000
ortak insanlığımız ve insan ruhu adına bizden istedikleri nedir?

156
00:07:56,000 --> 00:07:59,000
Ne olduğunu tam olarak biliyorsunuz.

157
00:07:59,000 --> 00:08:01,000
Çok fazla tartışma var

158
00:08:01,000 --> 00:08:05,000
büyük bir millet olarak

159
00:08:05,000 --> 00:08:08,000
bizim dünyanın polisi, güvenlik teşkilatı olmamız

160
00:08:08,000 --> 00:08:11,000
gerekip gerekmediği konusunda;

161
00:08:11,000 --> 00:08:15,000
ancak, hakikaten bizim dünyanın yaralarını

162
00:08:15,000 --> 00:08:20,000
saran olmamız gerekip gerekmediği konusunda hiç tartışma yok.

163
00:08:20,000 --> 00:08:23,000
Bu konuda kesinlikle hiç tartışma yaşanmadı

164
00:08:23,000 --> 00:08:27,000
son dört günde bu odada.

165
00:08:27,000 --> 00:08:30,000
Dolayısıyla, eğer dünyanın yaralarını saracaksak,

166
00:08:30,000 --> 00:08:33,000
bu dünyadaki her mağdur insan -

167
00:08:33,000 --> 00:08:38,000
bunlara Amerika'dakiler da dahil- bizim hastamızdır.

168
00:08:38,000 --> 00:08:42,000
Her mağdur ulus ve belki kendi ulusumuz,

169
00:08:42,000 --> 00:08:45,000
hastamız olur.

170
00:08:45,000 --> 00:08:50,000
Bu noktada "hasta" kelimesinin kökenine bakmak ilginç olur:

171
00:08:50,000 --> 00:08:59,000
Kelime ilk olarak Latince'deki dayanmak, acı çekmek anlamına gelen patior'dan geliyor.

172
00:08:59,000 --> 00:09:02,000
Yine eski Hint-Avrupa köküne baktığımızda,

173
00:09:02,000 --> 00:09:06,000
Hint-Avrupa dilinde payen diye söylenen

174
00:09:06,000 --> 00:09:11,000
P-A-E-N diye hecelenen bir kelime olduğunu görüyoruz;

175
00:09:11,000 --> 00:09:17,000
ve karşımıza ne çıksa beğenirsiniz, bu kökten merhamet kelimesi de geliyor.

176
00:09:17,000 --> 00:09:22,000
Yani aslında çıkarılacak ders çok net: hastamız -

177
00:09:22,000 --> 00:09:26,000
dünya ve mağdur dünya-

178
00:09:26,000 --> 00:09:31,000
merhametimizi hak ediyor.

179
00:09:31,000 --> 00:09:34,000
Ama merhametimizin ötesinde ve ondan çok daha büyük olan

180
00:09:34,000 --> 00:09:36,000
bizim ahlaki hayal gücümüzdür;

181
00:09:36,000 --> 00:09:40,000
ve bizim o dünyada yaşayan

182
00:09:40,000 --> 00:09:43,000
her bireyle özdeşleşmemizdir;

183
00:09:43,000 --> 00:09:47,000
onları büyük bir orman gibi değil,

184
00:09:47,000 --> 00:09:50,000
ayrı birer ağaç gibi düşünmemizdir.

185
00:09:50,000 --> 00:09:54,000
Elbette bugün bu çağda, asıl mesele her bir ağacın

186
00:09:54,000 --> 00:09:58,000
araya girebilecek Washington'daki Bush tarafından

187
00:09:58,000 --> 00:10:00,000
görünmez hale getirilmesine izin vermemektir.

188
00:10:00,000 --> 00:10:02,000
(Kahkahalar)

189
00:10:02,000 --> 00:10:04,000
İşte burdayız.

190
00:10:04,000 --> 00:10:07,000
Biz,

191
00:10:07,000 --> 00:10:10,000
ahlaki açıdan kendimizi

192
00:10:10,000 --> 00:10:14,000
dünyanın yaralarını sarmaya adıyoruz, adamalıyız da.

193
00:10:14,000 --> 00:10:18,000
Ve tekrar tekrar duyduk örneklerini --

194
00:10:18,000 --> 00:10:22,000
son 15 dakikada bir tanesini dinlediniz--

195
00:10:22,000 --> 00:10:26,000
bu şekilde kendilerini adamanın yanı sıra

196
00:10:26,000 --> 00:10:28,000
o karizmaya ve zekaya sahip insanların örneklerini--

197
00:10:28,000 --> 00:10:32,000
ve bence bu odada zeki kelimesini kullanmak çok kolay, Tanrım --

198
00:10:32,000 --> 00:10:36,000
başarmak için gereken zeka

199
00:10:36,000 --> 00:10:38,000
en azından arayışlarının başlangıcında

200
00:10:38,000 --> 00:10:41,000
ve kuşkusuz bu insanlar başarmaya devam edecek,

201
00:10:41,000 --> 00:10:45,000
her geçen gün daha çoğumuz onlara katıldıkça.

202
00:10:46,000 --> 00:10:49,000
Şimdi, tıptan

203
00:10:49,000 --> 00:10:51,000
bahsediyorsak,

204
00:10:51,000 --> 00:10:54,000
ve iyileştirmekten bahsediyorsak,

205
00:10:54,000 --> 00:10:58,000
birinin, hiç alıntı yapılmamış birinin sözünü aktarmak istiyorum.

206
00:10:58,000 --> 00:11:00,000
Burada dünyadaki herkesten alıntı yapıldı gibi geliyor bana:

207
00:11:00,000 --> 00:11:02,000
Pogo'dan yapıldı;

208
00:11:02,000 --> 00:11:06,000
Shakespeare'den öyle çok alıntı yapıldı ki ters yüz edildi.

209
00:11:06,000 --> 00:11:09,000
Bilindik bir tanrıdan alıntı yapmak istiyorum.

210
00:11:09,000 --> 00:11:12,000
Bunu gerçekten söylediğini hiç sanmıyorum,

211
00:11:12,000 --> 00:11:15,000
çünkü Hipokrat'ın gerçekte ne dediğini bilmiyoruz,

212
00:11:15,000 --> 00:11:18,000
ama büyük Yunan hekimlerinden birinin

213
00:11:18,000 --> 00:11:21,000
şunu dediğinden eminiz,

214
00:11:21,000 --> 00:11:24,000
ve bu Hipokrat'a atfedilen kitaplardan birinde geçiyor,

215
00:11:24,000 --> 00:11:26,000
ve bu kitabın adı "Temel İlkeler."

216
00:11:26,000 --> 00:11:29,000
Şimdi size ne olduğunu okuyorum.

217
00:11:29,000 --> 00:11:32,000
Öz itibariyle insan sevgisi üzerine

218
00:11:32,000 --> 00:11:34,000
konuştuğumu unutmayın:

219
00:11:34,000 --> 00:11:39,000
insanlığa, insanoğluna duyulan sevgi

220
00:11:39,000 --> 00:11:41,000
ve bu insanoğlu

221
00:11:41,000 --> 00:11:43,000
bu türden bir sevgiyi

222
00:11:43,000 --> 00:11:46,000
hayata geçirebilir,

223
00:11:46,000 --> 00:11:49,000
kimi durumlarda kişisel çıkardan uzak aydınlanmaya ulaştırabilir.

224
00:11:49,000 --> 00:11:53,000
İşte o, iki bin dört yüz yıl önce diyor ki:

225
00:11:54,000 --> 00:11:58,000
"İnsan sevgisinin olduğu yerde,

226
00:11:58,000 --> 00:12:01,000
iyileştirme isteği de vardır."

227
00:12:01,000 --> 00:12:04,000
Bunu biz bugün burada gördük

228
00:12:04,000 --> 00:12:06,000
duyularımızla

229
00:12:06,000 --> 00:12:09,000
hassasiyetimizle

230
00:12:09,000 --> 00:12:11,000
ve son üç gündür

231
00:12:11,000 --> 00:12:15,000
ve boyun eğmez insan ruhunun gücüyle.

232
00:12:15,000 --> 00:12:17,000
Çok teşekkür ederim.

233
00:12:17,000 --> 00:12:19,000
(Alkışlar)