Chris Anderson: Son birkaç yıldır
bu soruna takıntılısın.

Kendi sözcüklerinle sorun nedir?

Andrew Forrest: Plastik.

Bu kadar basit.

Bu muazzam dinamik ürünü 
kullanmadaki yetersizliğimiz

ve doğrudan çöpe atmamız.

CA: Bu yüzden her yerde atık görüyoruz.

En aşırı haliyle, biraz böyle görünüyor.

Bu fotoğraf nerede çekilmişti?

AF: Filipinler'de.

Bayanlar ve baylar,

tamamen böyle görünen
çok sayıda nehir var.

Burası Filipinler.

Yani Güneydoğu Asya'nın her yeri.

CA: Plastik nehirlere atılıyor

ve oradan da okyanuslara karışıyor.

Yani plastiği plajlarda açıkça görüyoruz

ama sizin asıl endişeniz bu bile değil.

Mesele, okyanuslarda başına
gerçekten ne geldiği.

Bunun hakkında konuşalım.

AF: Tamam. Teşekkürler Chris.

Dört yıl kadar önce,

gerçekten delice bir şey yapmak istedim

ve deniz ekolojisi üzerine
doktora yapmaya karar verdim.

Bunun korkunç tarafı şuydu:

Tabii ki deniz yaşamına dair
birçok şey öğrendim

fakat deniz ölümleri hakkında
daha çok şey öğrendim

ve balıkların, deniz yaşamının,
deniz memelilerinin

aşırı kitle halindeki ekolojik ölüm oranı
hakkında daha çok şey öğrendim,

biyolojileri bize çok yakın,

milyonlarcası ölüyor, aksi halde
plastiğin kontrolü altındayken

sayamayacağımız kadar
trilyonlarcası ölecek.

CA: İnsanlar plastiğin çirkin ama 
kalıcı olduğunu düşünüyorlar, değil mi?

Okyanusa bir şey fırlatırsın;

"Hey, sonsuza kadar orada duracak.
Herhangi bir zarar veremez, değil mi?"

AF: Chris, bu, ekonomi için 
tasarlanmış inanılmaz bir madde.

Çevre için olası en kötü madde.

Plastiklerle ilgili en kötü şey,

çevreye ulaşır ulaşmaz parçalanmasıdır.

Plastik olmayı asla bırakmaz.

Çok daha küçük ve küçük parçalara ayrılır

Chris, bu konuda birkaç senedir
deniz ekolojisinde edindiğimiz

son biyolojik gelişmelere göre,

bu insanları da vuracak.

Negatif yüklü çok küçük plastik 
partiküllerden oluşan nanoplastiğin

deri gözeneklerinizden direkt
geçebileceğinin şu an bilincindeyiz.

Kötü haber bu değil.

Kötü haber, bunun direkt 
beyninizi korumakla görevli olan

ve koruyucu bir kılıf görevi gören 
kan-beyin bariyerine gitmesidir.

Beyniniz küçük elektriksel yükle dolu, 
nemli, biçimsiz bir kütledir.

Bunun içine negatif bir partikül
bırakıyorsunuz,

özellikle patojen taşıyabilen 
negatif yüklü bir partikül.

Böylelikle patojenler, 
toksinler, cıva, kurşun gibi

pozitif yüklü elementleri çeken

negatif bir yüke sahipsiniz.

Bu, önümüzdeki 12 ay içinde
göreceğimiz bilimsel bir gelişme.

CA: Okyanusta bulunan
bu büyüklükteki her balık için

yaklaşık 600 plastik poşet
olduğunu zaten söyledin.

Giderek parçalanıyorlar

ve bunların çok daha fazlası olacak,

bunun sonuçlarının başlangıcını 
henüz görmedik bile.

AF: Evet, gerçekten görmedik.

Ellen MacArthur Vakfı'nda
bir grup iyi bilim insanı var.

Bir süredir onlarla çalışıyoruz.

Çalışmalarını tamamen onaylıyorum.

Söylediklerine göre Chris,

her üç ton balık için
bir ton plastik olacak

ve bu 2050'ye kadar değil --

2050 hakkında konuşan insanlara 
tahammül edemiyorum --

bu sayı 2025'e kadar olacak.

Eli kulağında.

Gerçekleşmek üzere.

Deniz yaşamını komple yok etmek için
bir ton plastiğe ihtiyacınız yok.

Daha azı bile güzel bir iş çıkarır.

Dolayısıyla buna derhal bir son 
vermeliyiz, zamanımız yok.

CA: Peki, bunu bitirmek için
bir fikrin var

ve bunu sanırım tipik 
bir çevre kampanyacısı olarak değil

bir iş insanı ve girişimci olarak 
öne sürüyorsun.

Tüm yaşamını küresel
ekonomik sistemleri

ve nasıl çalıştıklarını düşünerek
geçiren biri olarak söylüyorsun.

Doğru anladıysam

fikrin buna benzeyen kahramanlara bağlı.

Bu kız ne işle uğraşıyor?

AF: O bir eskici, Chris.

Onun gibi 15-20 milyon eskici vardı,

ta ki Çin herkesin çöpünü 
almayı bırakana kadar.

Plastiğin fiyatı çok düşüktü ve çöktü.

Bu durum, onun gibi insanları şuna itti --

o şu anda okul çağında bir çocuk.

Okulda olması gerekiyor.

Bu muhtemelen köleliğe
oldukça benzer bir şey.

Kızım Grace ve ben onun gibi 
yüzlerce insanla tanıştık.

CA: Böyle birçok yetişkin de var, dünya
çapında abartısız milyonlarca insan var.

Örneğin, dünyadaki bazı endüstrilerde

çok fazla metal atık
görmediğimizi söylüyorlar.

AF: Kesinlikle doğru.

Bu küçük kız gerçekten de çevre kahramanı.

Şu an gelecekteki büyük 
bir petrokimya fabrikası ile yarışıyor.

Bu 3,5 milyar dolarlık 
bir petrokimya fabrikası.

İşte sorun bu.

Plastik ve katı atık sahasında,
Birleşik Devletler'de sahip olduğumuz

tüm petrol ve benzin kaynaklarından 
daha fazla petrol ve benzin var.

Bu yüzden, o bir kahraman.

Bayanlar ve baylar, işte bir katı atık
sahası böyle görünüyor,

katı petrol ve benzin.

CA: Yani dünyadaki eskicilerin 
geçimlerini sağlayacakları,

ki sağlayabilirlerse çok yüksek bir 
potansiyel orada hapsolunmuş.

Peki ama neden yapamıyorlar?

AF: Çünkü fosil yakıtlardan

bir plastik fiyatı işlettik

ki bu, ekonomik ve kârlı olarak

plastikten plastiğe geri dönüştürmek için
mal olacağı şeye bağlı.

Tüm plastikler petrol 
ve benzinden üretiliyor.

Plastik %100 oranında polimerdir,
polimer ise %100 petrol ve benzindir.

Tüm ihtiyaçlarımız için
dünyada yeteri kadar plastik var.

Plastiği geri dönüştürdüğümüzde,

eğer fosil yakıttan yapılan plastikten
daha ucuza geri dönüştüremezsek,

o zaman dünya tabii ki fosil yakıttan
yapılan plastiğe mecbur kalır.

CA: Temel sorun bu.

Geri dönüştürülmüş plastiğin fiyatı,

daha çok benzinle yeni yapılmış plastiğin
fiyatından genellikle daha yüksek.

İşte temel mesele bu.

AF: Burada, kurallarda
ince bir ayar var, Chris.

Ben bir madde insanıyım.

Bütün köylerin etrafında
eskiden hurda metal, moloz demir

ve bakır parçalarının olduğunu anlıyorum,

bu özellikle gelişen
dünyada gerçekleşirdi.

İnsanlar bunun değerinin
olduğunu anladılar.

Aslında kıymetli bir eşya,

bir atık değil.

Şu an köyler, şehirler ve caddeler temiz,

bakır hurdasına ya da demir hurdasına
takılıp düşmüyorsunuz.

Çünkü kıymetli bir eşya
ve geri dönüştürülüyor.

CA: Peki, plastikte bu durumu
değiştirmeye çalışmak adına fikrin nedir?

AF: Peki, Chris,

doktoramın büyük bir kısmında
araştırma yaptım.

Bu meslekte sorunu olmayan
bir iş insanı olmanın iyi tarafı,

insanların sizi görmek istemesi.

Yani, diğer iş insanları,

bir hayvanat bahçesindeki hayvan
bile olsanız görmek isterler

ve şöyle derler: "Peki, tamam,
hepimiz Twiggy Forrest ile tanışacağız."

Orayı bir kez girdiğinizde
onları sorgulayabilirsiniz.

Dünyadaki birçok petrol
ve benzin şirketinde,

hızla gelişen tüketim ürünleri
şirketinde bulundum

ve değişmek adına gerçek bir irade var.

En iyisini umut eden

ve hiçbir şey yapmayan birkaç dinozor var

fakat değişmek adına gerçek bir irade var.

Bu yüzden, tartıştığım şey

dünyadaki 7,5 milyar insanın

çevrelerinin plastikle tarumar
edilmesini hak etmemeleri,

okyanusları plastik yüzünden
fakir ya da çorak deniz haline geliyor.

Bu silsileye geliyorsunuz

ve bir sürü ürün satın aldığımız
on binlerce marka var

fakat tek kullanımlık
bütün plastiği püskürten

sadece 100 tane reçine üreticisi

ve petrokimya tesisi var.

CA: Yani, 100 tane şirket,

bir bakıma bu besin zincirinin
tam merkezinde.

AF: Evet.

CA: Peki, bu 100 şirketin
ne yapmasına ihtiyacınız var?

AF: Peki, plastiğin yapı taşı olan
petrolün ve benzinin değerini

yükseltmelerine ihtiyacımız var,

ki ben bunlara "kötü plastik" diyorum.

Bunların değerini yükseltince

bunlar markalara ve biz
tüketicilere yayıldığı zaman

kahve fincanımızdaki, koladaki, Pepsi'deki

veya herhangi içecekteki
artışı fark etmeyeceğiz bile.

CA: Ne kadar, bir sent kadar mı fazla?

AF: Daha az. Çeyrek sent ya da yarım sent.

Kesinlikle çok küçücük artış.

Fakat ne işe yarar?

Tüm dünyadaki plastiğin
kıymetli eşya olmasını sağlar.

En kötü atık nerede?

Diyelim ki Güneydoğu Asya'da,
Hindistan'da,

orada plastik en değerli olacak.

CA: Peki, burada iki kısım
var gibi hissediyorum.

İlki, eğer daha çok para isterlerse

ve bu aşırılığı biçimlendirip

ödemesini yaparlarsa
-- nereye ödeyecekler?

Bu sorunu ele almak için
işletilen bir fona -- hangi sorunu?

Bu parayı ne için kullanacaklar?
Ekstra aldıkları parayı kastediyorum.

AF: Çok büyük işletmelere
seslendiğimde şöyle diyorum:

"Sizi değiştirmek istiyorum
ve bunu çok hızlı yapmak istiyorum."

Ben şöyle demedikçe
gözleri sıkıntıdan dökülüyor:

"Bu iyi bir iş."

"Peki, şimdi dikkatimizi çektin Andrew."

Ben de şöyle diyorum: "Peki, çevresel
ve endüstriyel bir geçiş fonuna

katkıda bulunmanıza ihtiyacım var.

İki-üç yıldır,
tüm küresel plastik endüstrisi,

yapı taşlarını fosil yakıtlardan
elde etmek yerine

plastikten elde etmek için geçiş halinde.

Teknoloji oralarda.

Bu kanıtlanmış."

İki multi dolar milyarderi
işletmesini sıfırdan aldım,

onlara teknolojinin
hesaplanabileceğini fark ettirdim.

Plastik sektöründeki en azından
bir düzine teknolojinin,

her tür plastiği ele aldığını görüyorum.

Bu yüzden, bu teknolojilerin bir kez
ekonomik bir limiti olduğunda,

ki bu durum onlara bunu sağlıyor,

o zaman küresel toplum,

bütün plastiği var olan plastikten alacak.

CA: Yani işlenmemiş plastiğin her satışı,
esasen endüstrinin geçişi için

temizlemeye ve başka parçalara
ödeme yapmaya başlamak için

kullanılan bir fona para katkısı yapıyor.

AF: Kesinlikle, kesinlikle.

CA: Ayrıca inanılmaz
bir yan faydası da var

ki bu bir pazar oluşturmanın

temel bir faydası bile olabilir.

Geri dönüştürülebilir plastiği,

dünya çapındaki milyonlarca insanın
saklamasının yeni bir yolunu bulmak için

ortaya çıkarabilen
devasa bir iş haline birden getirir.

AF: Evet, kesinlikle.

Yani tek yaptığınız şu: Bu değerde
fosil yakıttan elde edilmiş plastik var

ve şu değerde de geri
dönüştürülmüş plastik var.

Bunu değiştiriyorsunuz.

Böylece geri dönüştürülmüş
plastik daha ucuz oluyor.

Chris, bu konuda en sevdiğim şey,

çevreye 300-350 milyon ton
atık plastik boşaltıyoruz.

Petrol ve benzin şirketlerinin
kendi hesaplarında,

bu miktar 500 milyon tona ulaşacak.

Bu artış gösteren bir sorun.

Fakat bunun her bir tonu polimer.

Polimerin bir tonu, 1000-1500 dolar.

Bu, yarım trilyon doların işe dahil olup

istihdamlar, fırsatlar yaratabilmesi
ve dünya çapındaki servetin

özellikle en yoksul bölgelere
adil dağıtılabilmesi demek.

Şimdiye dek bunları kenara attık.

CA: Yani bu durum büyük şirketlerin

geri dönüşüm tesislerine
yatırım yapmalarını sağlayacak

-- hem de bütün dünyada.

AF: Tüm dünyada.

Çünkü teknoloji
düşük sermayeli bir maliyet,

onu atığı reçineye çeviren
bir çöp kutusuna koyabilirsin,

bir otelin dibine atabilirsin,

atık deposuna, her yere atabilirsin.

CA: Sen bir hayırseversin

ve kendi servetinin bir kısmını
buna adamaya hazırsın.

Hayırseverliğin bu projedeki rolü nedir?

AF: Bence yapmak zorunda olduğumuz şey,

bu işin sürmesi için
40-50 milyon dolar bağışlamak,

sonra da tam bir şeffaflık
yaratmak zorundayız,

böylece herkes neler olduğunu
tam olarak görebilir.

Reçine üreticilerinden,
markalara ve tüketicilere kadar

herkes oyunu kimin oynadığını,

dünyayı kimin koruduğunu
ve kimin umurunda olmadığını görebilir.

Bu, haftalık bir milyon dolara mal olacak

ve bunu beş yıl boyunca finanse edeceğiz.

Toplam katkı yaklaşık
300 milyon Amerikan Doları.

CA: Vay canına.

Peki --

(Alkış)

Coca-Cola gibi
diğer şirketlerle de görüştün,

bunu yapmaya istekliler,
daha yüksek ücret ödemeye istekliler,

adil olduğu sürece,

daha yüksek bir ücret
ödemek istiyorlar.

AF: Evet, adil bir durum.

Coca-Cola, Pepsi'nin her şeye
evet demediğini tüm dünya öğrenmedikçe

Pepsi ile işbirliği yapmak istemiyor.

Sonra da umursamıyorlar.

Bu, pazarın şeffaflığı,

eğer insanlar sistemi
dolandırmayı denerlerse

pazar ve tüketiciler bunu görebilecek.

Tüketiciler bunun içinde
bir rol almayı istiyorlar.

7,5 milyar insanız.

100 şirket tarafından dünyamızın
parçalanmasını istemiyoruz.

CA: Şirketlerin ne yapabileceğini

ve sizin ne yapmak istediğinizi söyledin.

Bizi dinleyen insanlar ne yapabilir?

AF: Peki, tüm dünyadaki herkesin

noplasticwaste.org 
web sitesine girmesini istiyorum.

100 reçine üreticisinden

bölgenizde bulunan bir tanesine ulaşın.

E-posta, Twitter
ya da telefon numarası olan

en az bir tanesini bulun

ve sizin adınıza bir fona

katkıda bulunmalarını
istediğinizi onlara bildirin.

bu fonu endüstri ya da Dünya Bankası
yönetiyor olabilir.

Fonda, yılda onlarca
milyar dolar artış oluyor,

böylece endüstrinin
plastiği fosil yakıttan ziyade

plastikten elde etmeye
geçişine katkı sağlayabilirsiniz.

Buna ihtiyacımız yok.
O kötü, bu iyi.

Ayrıca bu plastik çevreyi temizleyebilir.

Bunun için yeterli sermayemiz var,

çevreyi temizlemek için

yıllık onlarca milyar 
dolarımız var, Chris.

CA: Geri dönüşüm sektöründesin.

Bu durum muazzam
bir iş fırsatından ziyade,

senin için bir çıkar çatışması değil mi?

AF: Evet, ben demir cevheri işi yapıyorum,

hurda metal sektörüyle rekabet halindeyim,

bu yüzden etrafta düşüp duran

ve ayak parmağınızı kesen
hiçbir hurdanız yok

çünkü bunlar toplanıyor.

CA: Plastik geri dönüşüm işine girmek
senin için bir bahane değil.

AF: Bu yükselişe alkış tutacağım.

Bu, plastik atığın interneti olacak.

Tüm dünyaya yayılan
canlı bir endüstri olacak

ve yoksul yerlerdeki çöp daha fazla
olduğundan, özellikle oralarda canlanacak.

İşte bu da kaynak.

Arkama yaslanıp buna alkış tutacağım.

CA: Twiggy, dünyadaki birçok insanın

temelden dönüşüm geçirmek için
canlandırıcı yeni ekonomilere,

büyük tedarik zincirlerine,

böyle büyük endüstrilere
hasret kaldığı bir çağdayız.

Bu, aklıma muazzam bir fikir getiriyor,

bunu gerçekleştirmek için seni bu yolda
destekleyecek çok insana ihtiyacın olacak.

Bizimle paylaştığın için teşekkürler.

AF: Çok teşekkür ederim.
Teşekkürler Chris.

(Alkış)