WEBVTT

00:00:00.650 --> 00:00:02.898
Imam prijatelja u Portugalu

00:00:02.898 --> 00:00:05.322
čiji deda je napravio vozilo
od bicikla i veš mašine,

00:00:05.322 --> 00:00:08.474
kako bi mogao da prevozi
svoju porodicu.

00:00:08.474 --> 00:00:11.018
Uradio je to jer nije mogao
da priušti automobil,

00:00:11.018 --> 00:00:13.922
ali i zato jer je znao
kako da ga napravi.

00:00:13.922 --> 00:00:17.058
Nekada su ljudi shvatali način
na koji stvari funkcionišu

00:00:17.058 --> 00:00:20.890
i kako su napravljene, 
tako da su ih mogli praviti i popravljati,

00:00:20.890 --> 00:00:22.017
ili u najmanju ruku

00:00:22.017 --> 00:00:25.497
informisati se o tome šta da kupe.

00:00:25.497 --> 00:00:27.889
Mnoge od ovih uradi-sam aktivnosti

00:00:27.889 --> 00:00:31.098
su izgubljene
u drugoj polovini 20. veka.

00:00:31.098 --> 00:00:34.770
Ali sada nam proizvođačka zajednica
i model otvorenog koda

00:00:34.770 --> 00:00:37.918
ponovo vraćaju saznanja o tome
kako stvari funkcionišu

00:00:37.918 --> 00:00:41.113
i od čega su napravljene,

00:00:41.113 --> 00:00:44.137
i verujem da treba da to
prenesemo na sledeći nivo,

00:00:44.137 --> 00:00:47.105
na komponente od kojih
su stvari napravljene.

NOTE Paragraph

00:00:47.105 --> 00:00:49.257
Najvećim delom, još uvek znamo

00:00:49.257 --> 00:00:52.779
od čega su napravljeni materijali
kao što su papir i tkanine

00:00:52.779 --> 00:00:54.808
i kako se proizvode.

00:00:54.808 --> 00:00:58.871
Ali sada postoje fantastični,
futuristički kompozitni materijali -

00:00:58.871 --> 00:01:01.074
plastika koja menja oblik,

00:01:01.074 --> 00:01:03.426
boje koje provode struju,

00:01:03.426 --> 00:01:07.842
pigmenti koji menjaju boju,
tkanine koje svetle.

00:01:07.842 --> 00:01:11.213
Dopustite mi da vam pokažem
nekoliko primera.

NOTE Paragraph

00:01:14.169 --> 00:01:17.885
Mastilo koje provodi struju
nam dozvoljava da obojimo strujno kolo

00:01:17.885 --> 00:01:19.828
umesto da koristimo tradicionalna

00:01:19.828 --> 00:01:22.426
štampana strujna kola ili žice.

00:01:22.426 --> 00:01:24.815
U slučaju ovog malog primerka koji držim,

00:01:24.815 --> 00:01:28.696
koristimo ga kako bismo proizveli senzore na dodir
koji će reagovati na moju kožu

00:01:28.696 --> 00:01:31.411
uključujući ovu malu sijalicu.

00:01:31.411 --> 00:01:34.506
Ovo mastilo koriste slikari,

00:01:34.506 --> 00:01:37.881
ali nedavni događaji pokazuju
da ćemo uskoro biti u mogućnosti

00:01:37.881 --> 00:01:42.376
da ga koristimo u laserskim
štampačima i olovkama.

00:01:42.376 --> 00:01:44.706
Ovo je list akrilne smole

00:01:44.706 --> 00:01:47.502
sa bezbojnim česticama
koje prelivaju svetlost.

00:01:47.502 --> 00:01:50.119
Ovo znači da, dok običan akrilik

00:01:50.119 --> 00:01:52.467
razliva svetlost samo oko ivica

00:01:52.467 --> 00:01:55.737
ovaj je širi preko cele površine

00:01:55.737 --> 00:01:58.650
kada uključim svetiljke
na njegovim obodima.

00:01:58.650 --> 00:02:00.952
Dve poznate primene ovog materijala

00:02:00.952 --> 00:02:06.065
uključuju dizajn enterijera i 
površina osetljivih na dodir.

00:02:06.065 --> 00:02:08.066
A termohromni pigmenti

00:02:08.066 --> 00:02:10.679
na određenoj temperaturi menjaju boju.

00:02:10.679 --> 00:02:13.465
Sada ću ovo postaviti
na vruću površinu

00:02:13.465 --> 00:02:16.970
koja je nameštena na samo malo višu
temperaturu nego što je u ovom prostoru

00:02:16.970 --> 00:02:22.816
i možete videti šta se dešava.

00:02:22.816 --> 00:02:25.576
Jedna od osnovnih upotreba
ovog materijala

00:02:25.576 --> 00:02:28.818
je, između ostalog,
u flašicama za bebe,

00:02:28.818 --> 00:02:34.172
kako bi se videlo da li je sadržaj
dovoljno hladan da bi se pio.

NOTE Paragraph

00:02:34.172 --> 00:02:36.928
Dakle, ovo su samo neki
od materijala koji su nam poznati

00:02:36.928 --> 00:02:38.837
kao pametni materijali.

00:02:38.837 --> 00:02:41.777
Za nekoliko godina, oni će biti
u mnogim predmetima

00:02:41.777 --> 00:02:45.136
i tehnologijama koje koristimo
svakodnevno.

00:02:45.136 --> 00:02:49.350
Možda nećemo još imati leteće automobile
kao što nam je naučna fantastika obećala,

00:02:49.350 --> 00:02:51.719
ali možemo imati zidove
koji menjaju boju

00:02:51.719 --> 00:02:53.481
u zavisnosti od temperature,

00:02:53.481 --> 00:02:55.375
tastaturu koja može da se zamota,

00:02:55.375 --> 00:02:59.807
kao i prozore koji postaju neprozirni
pritiskom na prekidač.

NOTE Paragraph

00:02:59.807 --> 00:03:02.312
Ja sam sociolog po profesiji,

00:03:02.312 --> 00:03:06.169
pa zašto onda ja danas govorim
o pametnim materijalima?

00:03:06.169 --> 00:03:08.882
Prvo, zato što sam ja stvaralac.

00:03:08.882 --> 00:03:11.288
Zanima me to kako stvari rade

00:03:11.288 --> 00:03:12.915
i kako su one nastale,

00:03:12.915 --> 00:03:16.223
ali i zato što verujem da bi trebalo
dublje da shvatimo

00:03:16.223 --> 00:03:19.044
komponente koje čine naš svet

00:03:19.044 --> 00:03:21.524
i upravo sada, mi ne znamo dovoljno

00:03:21.524 --> 00:03:25.213
o visoko tehnološkim kompozitnim
materijalima koji će činiti budućnost.

00:03:25.213 --> 00:03:28.738
Teško je dobiti male količine
pametnih materijala.

00:03:28.738 --> 00:03:32.778
Jedva da postoje informacije
o tome kako ih koristiti,

00:03:32.778 --> 00:03:36.675
i vrlo se malo govori o tome
kako se proizvode.

00:03:36.675 --> 00:03:39.342
Tako da za sada uglavnom
postoje u oblasti

00:03:39.342 --> 00:03:42.054
poslovnih tajni i patenata

00:03:42.054 --> 00:03:46.166
dostupnih samo univerzitetima
i korporacijama.

00:03:46.166 --> 00:03:49.015
Pre oko tri godine, Kirsti Bojl i ja

00:03:49.015 --> 00:03:52.232
smo započele projekat koji smo
nazvale "Slobodni materijali".

00:03:52.232 --> 00:03:54.039
To je Internet stranica gde mi

00:03:54.039 --> 00:03:56.551
i svako ko želi da nam se pridruži,

00:03:56.551 --> 00:03:59.607
delimo eksperimente,
objavljujemo informacije,

00:03:59.607 --> 00:04:02.807
ohrabrujemo druge da daju
svoj doprinos kad god mogu,

00:04:02.807 --> 00:04:06.816
i skupljamo izvore
kao što su istraživanja

00:04:06.816 --> 00:04:10.156
i uputstva ostalih stvaralaca
kao što smo mi.

00:04:10.156 --> 00:04:12.778
Želele bismo da to postane velika

00:04:12.778 --> 00:04:15.316
baza podataka koju bismo
zajedno sačinjavali,

00:04:15.316 --> 00:04:19.609
sakupljajući informacije o tome
kako da sami napravimo pametne materijale.

00:04:19.609 --> 00:04:21.829
Ali zašto bismo uopšte
razmišljali o tome

00:04:21.829 --> 00:04:25.592
kako i od čega se prave
pametni materijali?

00:04:25.592 --> 00:04:29.770
Prvo, zato što ne možemo oblikovati
nešto što ne razumemo,

00:04:29.770 --> 00:04:32.122
a ono što ne razumemo i koristimo

00:04:32.122 --> 00:04:34.330
na kraju uobliči nas.

00:04:34.330 --> 00:04:37.082
Predmeti koje koristimo,
odeća koju nosimo,

00:04:37.082 --> 00:04:40.646
kuće u kojima živimo,
sve ovo ima temeljni uticaj

00:04:40.646 --> 00:04:44.229
na naše ponašanje,
zdravlje i kvalitet života.

00:04:44.229 --> 00:04:47.370
Tako da, ako želimo da živimo u svetu
sačinjenom od pametnih materijala,

00:04:47.370 --> 00:04:50.729
trebalo bi da ih poznajemo
i razumemo.

00:04:50.729 --> 00:04:53.073
Drugo, isto tako važno,

00:04:53.073 --> 00:04:56.433
inovacije su uvek bile
plod mašte entuzijasta.

00:04:56.433 --> 00:04:59.818
Puno puta su amateri, ne stručnjaci,

00:04:59.818 --> 00:05:02.137
bili pronalazači i oni koji su unapredili

00:05:02.137 --> 00:05:04.617
stvari počev od mauntin bajkova

00:05:04.617 --> 00:05:07.929
do poluprovodnika, kompjutera,

00:05:07.929 --> 00:05:10.868
aviona.

00:05:10.868 --> 00:05:14.897
Najveći izazov je to što je nauka
o materijalima kompleksna

00:05:14.897 --> 00:05:17.393
i zahteva skupu opremu.

00:05:17.393 --> 00:05:19.561
Ali, to nije uvek tako.

00:05:19.561 --> 00:05:23.149
Dva naučnika sa Univerziteta u Ilinoju
su ovo razumela

00:05:23.149 --> 00:05:25.749
kada su objavili rad
o jednostavnijem načinu

00:05:25.749 --> 00:05:28.169
za izradu mastila koje provodi struju.

00:05:28.169 --> 00:05:30.081
Džordan Banker, koji do tada

00:05:30.081 --> 00:05:33.041
nije imao iskustva sa hemijom,

00:05:33.041 --> 00:05:35.828
pročitao je taj rad
i ponovio njihov eksperiment

00:05:35.828 --> 00:05:40.217
u svojoj radionici koristeći
samo najjednostavnije

00:05:40.217 --> 00:05:41.809
supstance i alat.

00:05:41.809 --> 00:05:43.410
Koristio je toster,

00:05:43.410 --> 00:05:46.376
i čak je napravio sopstvenu centrifugu,

00:05:46.376 --> 00:05:50.411
na osnovu uputstava
drugog naučnika/stvaraoca.

00:05:50.411 --> 00:05:53.163
Džordan je zatim svoje rezultate
objavio na internetu,

00:05:53.163 --> 00:05:56.651
zajedno sa svim stvarima
koje je probao i nisu radile,

00:05:56.651 --> 00:05:59.795
tako da su drugi mogli
da to prouče i naprave.

00:05:59.795 --> 00:06:02.467
Džordanova osnova inovacije

00:06:02.467 --> 00:06:06.346
je ta da je eksperiment koji je urađen

00:06:06.346 --> 00:06:07.848
u dobro opremljenoj
univerzitetskoj laboratoriji,

00:06:07.848 --> 00:06:11.035
pokušao da ponovi u garaži u Čikagu

00:06:11.035 --> 00:06:15.296
koristeći samo jeftine materijale
i alat koji je sam napravio.

00:06:15.296 --> 00:06:17.569
I sada kada je objavio svoj rad,

00:06:17.569 --> 00:06:19.293
ostali mogu da nastave
tamo gde je stao

00:06:19.293 --> 00:06:23.837
i osmisle još jednostavniji način
i poboljšanja procesa.

00:06:23.837 --> 00:06:26.053
Još jedan primer koji bih spomenula

00:06:26.053 --> 00:06:29.718
je "Oprema bez delova"
Hane Perner-Vilson.

00:06:29.718 --> 00:06:32.598
Cilj njenog projekta je da osvetli

00:06:32.598 --> 00:06:35.070
izrazite kvalitete materijala

00:06:35.070 --> 00:06:40.094
i u isto vreme se fokusira
na kreativnost i umeće graditelja.

00:06:40.094 --> 00:06:42.534
Elektronski moduli su moćni

00:06:42.534 --> 00:06:45.086
u tome kako nas uče
o funkcionisanju stvari,

00:06:45.086 --> 00:06:48.062
ali ograničenja toga kako su dizajnirani

00:06:48.062 --> 00:06:50.222
utiču na to kako učimo.

00:06:50.222 --> 00:06:52.710
S druge strane, Hanin pristup

00:06:52.710 --> 00:06:55.926
je da osmisli niz tehnika

00:06:55.926 --> 00:06:58.625
za pravljenje neobičnih predmeta

00:06:58.625 --> 00:07:01.430
koji nas oslobađaju ovih ograničenja

00:07:01.430 --> 00:07:04.841
učeći nas o samim materijalima.

00:07:04.841 --> 00:07:07.574
Hana ima mnogo
zadivljujućih eksperimenata,

00:07:07.574 --> 00:07:09.544
a ovo je moj omiljeni.

00:07:09.544 --> 00:07:12.961
["Papirni zvučnici"]

00:07:12.961 --> 00:07:16.239
Ono što ovde vidimo je samo papir

00:07:16.239 --> 00:07:20.681
sa bakarnom trakom na sebi,
povezan na mp3 plejer

00:07:20.681 --> 00:07:22.334
i magnet.

00:07:22.334 --> 00:07:29.983
(Muzika: "Srećni zajedno")

00:07:32.931 --> 00:07:36.767
Tako je, uzimajući za osnovu istraživanje
Marčela Koelja sa MIT-a,

00:07:36.767 --> 00:07:39.550
Hana napravila seriju papirnih zvučnika

00:07:39.550 --> 00:07:41.953
od različitog materijala,

00:07:41.953 --> 00:07:46.228
od jednostavne bakarne trake
do provodljive tkanine i mastila.

00:07:46.228 --> 00:07:48.964
Kao što je to uradio Džordan
i mnogi drugi,

00:07:48.964 --> 00:07:50.591
Hana je objavila svoje recepte

00:07:50.591 --> 00:07:55.725
i dozvoljava svakome
da ih kopira i napravi.

00:07:55.725 --> 00:07:58.929
Ali ova papirna elektronika je jedna
od obećavajućih grana

00:07:58.929 --> 00:08:00.736
nauke o materijalima

00:08:00.736 --> 00:08:04.938
koja nam omogućava da napravimo
jeftiniju i fleksibilnu elektroniku.

00:08:04.938 --> 00:08:07.494
Tako Hanin zanatski rad

00:08:07.494 --> 00:08:09.742
i činjenica da je podelila svoja otkrića,

00:08:09.742 --> 00:08:13.562
otvaraju vrata nizu novih mogućnosti

00:08:13.562 --> 00:08:19.002
koje su istovremeno
estetski lepe i inovativne.

00:08:19.002 --> 00:08:21.907
Ono što je interesantno kod stvaralaca

00:08:21.907 --> 00:08:24.950
jeste da mi stvaramo na osnovu
strasti i radoznalosti,

00:08:24.950 --> 00:08:27.029
i ne plašimo se da pretrpimo neuspeh.

00:08:27.029 --> 00:08:30.917
Često problemima prilazimo
sa neuobičajenih strana,

00:08:30.917 --> 00:08:33.906
i prilikom toga otkrivamo
alternativna rešenja

00:08:33.906 --> 00:08:36.338
ili čak bolji način
kako da nešto uradimo.

00:08:36.338 --> 00:08:40.106
Što više ljudi
eksperimentiše materijalima,

00:08:40.106 --> 00:08:43.582
što više istraživača bude
podelilo svoja izučavanja,

00:08:43.582 --> 00:08:46.022
a prozivođači svoje znanje,

00:08:46.022 --> 00:08:48.862
veće su šanse da osmislimo tehnologije

00:08:48.862 --> 00:08:51.800
koje će zaista biti dobre za sve nas.

00:08:51.800 --> 00:08:54.293
Osećam se pomalo kao Ted Nelson

00:08:54.293 --> 00:08:58.004
kada je u ranim '70-im napisao:

00:08:58.004 --> 00:09:01.002
"Danas je neophodno
razumeti kompjutere."

00:09:01.002 --> 00:09:04.856
Tada su kompjuteri bili velike mašine

00:09:04.856 --> 00:09:06.986
koje su samo naučnicima bile važne,

00:09:06.986 --> 00:09:09.706
i niko nije sanjao o tome
da će ih ikada imati kod kuće.

00:09:09.706 --> 00:09:12.682
Tako je malo čudno da ja sada
ovde stojim i kažem:

00:09:12.682 --> 00:09:14.940
"Danas je neophodno razumeti
pametne materijale."

00:09:14.948 --> 00:09:19.458
Samo imajte na umu da je sticanje
preliminarnog znanja

00:09:19.458 --> 00:09:21.722
o tehnologijama koje tek nastaju

00:09:21.722 --> 00:09:24.119
najbolji način da i sami učestvujemo

00:09:24.119 --> 00:09:26.282
u stvaranju budućnosti.

00:09:26.282 --> 00:09:28.293
Hvala.

00:09:28.293 --> 00:09:32.753
(Aplauz)