WEBVTT 00:00:00.732 --> 00:00:05.901 Ngày xửa ngày xưa, thế giới là 1 gia đình lớn, hỗn loạn. 00:00:05.901 --> 00:00:09.332 Nó được coi sóc bởi bậc cha mẹ quyền năng vĩ đại, 00:00:09.332 --> 00:00:11.667 và con người là những đứa trẻ 00:00:11.667 --> 00:00:14.163 nghịch ngợm hết thuốc chữa. 00:00:14.163 --> 00:00:16.666 Đứa con om sòm nào nghi ngờ 00:00:16.666 --> 00:00:20.243 quyền lực của bố mẹ, thì bị mắng ngay. 00:00:20.243 --> 00:00:23.276 Nếu chúng tò mò vào phòng bố mẹ, 00:00:23.276 --> 00:00:27.059 hoặc đụng vào các ngăn tủ bí mật, chúng sẽ bị trừng phạt 00:00:27.059 --> 00:00:29.812 và được nhắc nhở rằng chúng muốn tốt 00:00:29.812 --> 00:00:33.443 thì đừng có dại vào đó lần nào nữa. NOTE Paragraph 00:00:33.443 --> 00:00:35.939 Rồi 1 ngày, một người đến 00:00:35.939 --> 00:00:38.737 lỉnh kỉnh với những chiếc hộp chứa tài liệu mật 00:00:38.737 --> 00:00:40.601 ăn trộm từ phòng bố mẹ. 00:00:40.601 --> 00:00:44.627 Anh ta nói: “Nhìn xem họ đã giấu giếm những gì.” 00:00:44.627 --> 00:00:47.669 Đám trẻ xem xét và ngạc nhiên. 00:00:47.669 --> 00:00:50.513 Rất nhiều bản đồ và biên bản các cuộc họp 00:00:50.513 --> 00:00:53.778 của cha mẹ chúng khi họ cãi nhau. 00:00:53.778 --> 00:00:56.326 Họ hành xử như đám trẻ. 00:00:56.326 --> 00:01:00.284 Và họ cũng mắc sai lầm như trẻ con. 00:01:00.284 --> 00:01:02.995 Chỉ khác là, sai lầm của họ 00:01:02.995 --> 00:01:05.820 được giấu trong tủ giấy tờ. 00:01:05.820 --> 00:01:08.625 Có 1 cô bé trong thị trấn, không nghĩ rằng 00:01:08.625 --> 00:01:11.492 các tài liệu đó nên được cất trong các ngăn tủ bí mật, 00:01:11.492 --> 00:01:13.392 và nếu có, thì cũng phải có luật 00:01:13.392 --> 00:01:15.509 để đám trẻ được phép tiếp cận. 00:01:15.509 --> 00:01:19.316 Và cô bé tự bảo mình làm việc đó. NOTE Paragraph 00:01:19.316 --> 00:01:23.162 Tôi là cô bé trong câu chuyện đó, và những tài liệu bí mật 00:01:23.162 --> 00:01:26.316 mà tôi chú ý ở ngay trong tòa nhà này, 00:01:26.316 --> 00:01:30.678 Quốc hội Anh quốc, và những dữ liệu mà tôi muốn 00:01:30.678 --> 00:01:33.339 đặt tay vào, là các hóa đơn chi tiêu 00:01:33.339 --> 00:01:37.228 của các đại biểu Quốc hội. 00:01:37.228 --> 00:01:43.467 Tôi cho rằng đây là câu hỏi cơ bản của nền dân chủ. (Vỗ tay) 00:01:43.467 --> 00:01:46.374 Không phải tôi muốn biết mật mã phòng trú ẩn hạt nhân, 00:01:46.374 --> 00:01:49.227 hay bất cứ gì như thế, nhưng với số lượng bị từ chối mà tôi nhận được 00:01:49.227 --> 00:01:51.750 với yêu cầu Tự do Thông tin này, 00:01:51.750 --> 00:01:54.994 bạn sẽ tự hỏi sao tôi lại yêu cầu như thế. NOTE Paragraph 00:01:54.994 --> 00:01:59.219 Tôi đã tranh đấu 5 năm cho việc này, 00:01:59.219 --> 00:02:02.691 và đó là 1 trong hàng trăm yêu cầu tôi gửi đi, 00:02:02.691 --> 00:02:05.644 không – tôi không làm – này, tôi không làm, thực lòng mà nói, 00:02:05.644 --> 00:02:07.293 để cách mạng hóa Quốc hội Anh. 00:02:07.293 --> 00:02:10.724 Đó không phải ý định của tôi. Tôi chỉ thực hiện những yêu cầu này 00:02:10.724 --> 00:02:13.875 vì đó là 1 phần trong nghiên cứu cho cuốn sách đầu tiên của tôi. 00:02:13.875 --> 00:02:16.740 Nhưng cuối cùng lại thành 1 trận chiến pháp lý lê thê 00:02:16.740 --> 00:02:21.115 và như vậy tôi tranh đấu với Quốc hội 5 năm 00:02:21.115 --> 00:02:24.155 trước 3 trong số các Thẩm phán tối cao 00:02:24.155 --> 00:02:28.307 chờ họ quyết định Quốc hội có phải công bố các dữ liệu đó không. 00:02:28.307 --> 00:02:30.415 Và tôi phải nói với các bạn rằng, tôi chẳng hi vọng gì, 00:02:30.415 --> 00:02:33.140 vì tôi đã biết sự sắp đặt. Tôi nghĩ là, 00:02:33.140 --> 00:02:36.496 chúng luôn đi đôi với nhau. Tôi không có hi vọng. NOTE Paragraph 00:02:36.496 --> 00:02:41.082 Đoán xem? Tôi đã thắng. Hu-ra. (Vỗ tay) NOTE Paragraph 00:02:41.082 --> 00:02:44.505 Câu chuyện không hẳn như thế, vì vấn đề là 00:02:44.505 --> 00:02:47.859 Quốc hội mãi trì hoãn công bố dữ liệu, 00:02:47.859 --> 00:02:51.019 rồi họ cố gắng viết lại luật 00:02:51.019 --> 00:02:53.692 để chúng không áp dụng với họ được nữa. 00:02:53.692 --> 00:02:56.614 Luật minh bạch mà họ công bố trước kia áp dụng với mọi người, 00:02:56.614 --> 00:02:59.410 họ cố giữ để nó không áp dụng với họ. 00:02:59.410 --> 00:03:02.905 Điều họ không tính đến là cách mạng số hóa, 00:03:02.905 --> 00:03:05.291 nghĩa là toàn bộ các hóa đơn giấy 00:03:05.291 --> 00:03:08.531 đã được scan điện tử, và ai đó sẽ rất dễ dàng 00:03:08.531 --> 00:03:11.730 copy toàn bộ dữ liệu, 00:03:11.730 --> 00:03:15.664 đưa lên đĩa, rồi thơ thẩn ngoài Quốc hội, 00:03:15.664 --> 00:03:18.149 họ đã làm thế đấy, rồi bán cái đĩa 00:03:18.149 --> 00:03:21.107 cho người trả giá cao nhất, chính là tờ Daily Telegraph, 00:03:21.107 --> 00:03:24.314 rồi, mọi người đều nhớ, đã có liên tục từ tuần này sang tuần khác, 00:03:24.314 --> 00:03:27.339 những khám phá, mọi thứ từ phim khiêu dâm 00:03:27.339 --> 00:03:30.495 đến bồn tắm, các căn bếp mới 00:03:30.495 --> 00:03:33.956 đến nhà cửa chưa được thanh toán. 00:03:33.956 --> 00:03:38.643 Kết quả là 6 bộ trưởng từ chức, 00:03:38.643 --> 00:03:42.694 phát ngôn viên đầu tiên của Đảng trong 300 năm bị buộc từ chức, 00:03:42.694 --> 00:03:46.713 1 chính phủ mới được bầu lên đáp ứng sự minh bạch, 00:03:46.713 --> 00:03:50.496 120 đại biểu bị loại trong cuộc bầu cử, 00:03:50.496 --> 00:03:54.987 và đến nay, 4 đại biểu và 2 công tước 00:03:54.987 --> 00:03:58.017 bị bỏ tù vì gian lận. 00:03:58.017 --> 00:04:04.395 Cảm ơn. (Vỗ tay) NOTE Paragraph 00:04:04.395 --> 00:04:08.670 Tôi kể chuyện này vì không chỉ nước Anh mới thế. 00:04:08.670 --> 00:04:12.011 Đó là ví dụ về xung đột văn hóa xảy ra 00:04:12.011 --> 00:04:15.331 khắp thế giới giữa giới quý tộc giàu có mang tóc giả 00:04:15.331 --> 00:04:19.435 tự cho mình quyền cai trị chúng ta 00:04:19.435 --> 00:04:21.343 mà chẳng ngại gì công chúng, 00:04:21.343 --> 00:04:23.796 và rồi bất ngờ đối mặt với 1 cộng đồng 00:04:23.796 --> 00:04:27.234 không bị ép buộc theo sắp đặt đó nữa, 00:04:27.234 --> 00:04:30.472 và không chỉ không bị o ép, mà giờ đây 00:04:30.472 --> 00:04:34.846 còn được trang bị dữ liệu về chính các quý tộc. NOTE Paragraph 00:04:34.846 --> 00:04:39.984 Chúng ta đang có cuộc cách mạng dân chủ hóa thông tin, 00:04:39.984 --> 00:04:42.631 mà tôi đã tham gia được một thời gian rồi. 00:04:42.631 --> 00:04:45.272 Sự gia nhập có hơi xấu hổ: khi còn nhỏ, 00:04:45.272 --> 00:04:47.207 tôi từng có những cuốn truyện trinh thám nhỏ, và tôi thích 00:04:47.207 --> 00:04:49.833 quan sát hàng xóm làm gì và ghi chép lại. 00:04:49.833 --> 00:04:52.039 Tôi cho rằng đó là dấu hiệu khá tốt về 00:04:52.039 --> 00:04:55.120 sự nghiệp nhà báo trinh thám tương lai của mình, 00:04:55.120 --> 00:04:59.640 những gì tôi thấy trong lĩnh vực truy cập thông tin đến giờ 00:04:59.640 --> 00:05:02.416 là nó đã từ 1 sở thích hiếm 00:05:02.416 --> 00:05:05.567 trở nên phổ biến. Ngày càng có nhiều người khắp thế giới 00:05:05.567 --> 00:05:08.735 muốn biết những người quyền lực đang làm gì. 00:05:08.735 --> 00:05:12.143 Họ muốn có tiếng nói trong những quyết định mang tên 00:05:12.143 --> 00:05:15.166 và tiền của họ. Tôi nghĩ cuộc dân chủ hóa thông tin này 00:05:15.166 --> 00:05:17.872 là sự khai sáng thông tin, 00:05:17.872 --> 00:05:21.335 và có rất nhiều quy tắc giống như Cuộc khai sáng đầu tiên. 00:05:21.335 --> 00:05:24.330 Đó là tìm kiếm sự thật, 00:05:24.330 --> 00:05:28.527 không phải vì một ai đó nói điều đó đúng, “vì tôi bảo thế.” 00:05:28.527 --> 00:05:31.001 Không, đó là tìm kiếm sự thật từ 00:05:31.001 --> 00:05:33.630 những gì bạn thấy và được kiểm chứng. 00:05:33.630 --> 00:05:36.298 Trong Cuộc khai sáng đầu tiên, điều đó dẫn đến chất vấn 00:05:36.298 --> 00:05:39.807 về quyền tối cao của vua để cai trị người dân, 00:05:39.807 --> 00:05:41.984 hay là phụ nữ có nên phụ thuộc đàn ông không, 00:05:41.984 --> 00:05:44.687 hoặc Nhà thờ có phải là phát ngôn của Chúa không. NOTE Paragraph 00:05:44.687 --> 00:05:47.123 Hiển nhiên là Nhà thờ không vui với chuyện này, 00:05:47.123 --> 00:05:49.224 họ cố lấp liếm đi, 00:05:49.224 --> 00:05:52.295 nhưng họ không tính đến công nghệ, 00:05:52.295 --> 00:05:54.720 rồi họ có báo in, phương tiện bất ngờ 00:05:54.720 --> 00:05:58.112 truyền bá các ý tưởng này vừa rẻ, vừa xa và nhanh, 00:05:58.112 --> 00:06:00.952 rồi người dân tụ tập trong các quán cafe, 00:06:00.952 --> 00:06:03.768 bàn luận ý tưởng, phác họa cuộc cách mạng. NOTE Paragraph 00:06:03.768 --> 00:06:08.359 Thời đại này chúng ta có số hóa. Nó tách thông tin từ thực thể vật chất, 00:06:08.359 --> 00:06:11.764 và gần như không mất gì để copy và chia sẻ thông tin. 00:06:11.764 --> 00:06:16.001 Báo in của chúng ta là Internet. Quán cafe giờ là các mạng xã hội. 00:06:16.001 --> 00:06:21.103 Chúng ta đang tiến tới 1 hệ thống liên kết toàn diện, 00:06:21.103 --> 00:06:23.976 và trong hệ thống này ta có những quyết định toàn cầu, 00:06:23.976 --> 00:06:27.662 quyết định về khí hậu, hệ thống tài chính, 00:06:27.662 --> 00:06:31.003 và tài nguyên. Và hãy nghĩ về điều này -- 00:06:31.003 --> 00:06:33.465 nếu ta muốn ra 1 quyết định quan trọng về mua nhà, 00:06:33.465 --> 00:06:35.979 ta không đi mua ngay. Ý tôi là, tôi không biết bạn thế nào 00:06:35.979 --> 00:06:39.323 nhưng tôi muốn xem thật nhiều nhà trước khi bỏ ra bằng đó tiền. 00:06:39.323 --> 00:06:41.678 Và nếu nghĩ về hệ thống tài chính, 00:06:41.678 --> 00:06:45.322 chúng ta cần rất nhiều thông tin trong đó. Nó không chỉ có thể 00:06:45.322 --> 00:06:49.283 đưa ra cho một cá nhân 1 khối, 1 lượng thông tin, 00:06:49.283 --> 00:06:53.049 và phân tích nó để ra các quyết định tốt. NOTE Paragraph 00:06:53.049 --> 00:06:56.075 Đó là lí do ta ngày càng thấy nhu cầu cao 00:06:56.075 --> 00:06:58.460 về truy cập thông tin. 00:06:58.460 --> 00:07:00.769 Đó là lí do ta bắt đầu thấy những dự luật 00:07:00.769 --> 00:07:02.745 được phổ biến, ví dụ, về môi trường 00:07:02.745 --> 00:07:04.461 thì có Hiệp định Aarhus, 00:07:04.461 --> 00:07:06.489 đó là Chỉ thị của Liên hiệp Châu Âu cho người dân 00:07:06.489 --> 00:07:09.237 quyền được biết, để nếu công ty cấp nước của bạn 00:07:09.237 --> 00:07:12.607 đang xả rác ra sông, xả nước thải ra sông, 00:07:12.607 --> 00:07:15.655 thì bạn có quyền được biết. 00:07:15.655 --> 00:07:19.534 Trong công nghiệp tài chính, giờ bạn có nhiều quyền 00:07:19.534 --> 00:07:22.087 biết chuyện gì đang diễn ra, nên ta có 00:07:22.087 --> 00:07:25.040 nhiều luật chống hối lộ, chính sách tiền tệ, 00:07:25.040 --> 00:07:29.113 minh bạch doanh nghiệp tăng lên, nên bạn có thể theo dõi tài sản qua nhiều quốc gia. 00:07:29.113 --> 00:07:34.357 Và ngày càng khó giấu tài sản, trốn thuế, 00:07:34.357 --> 00:07:37.492 trả lương bất công. Như thế thật tuyệt. Chúng ta bắt đầu hiểu ra 00:07:37.492 --> 00:07:40.211 nhiều và nhiều hơn nữa về những hệ thống này. NOTE Paragraph 00:07:40.211 --> 00:07:43.003 Và chúng chuyển dịch vào 1 hệ thống trung tâm, 00:07:43.003 --> 00:07:45.370 hệ thống liên kết toàn diện này, 00:07:45.370 --> 00:07:48.577 tất cả ngoại trừ 1. Bạn đoán được không? 00:07:48.577 --> 00:07:51.248 Đó là hệ thống điều khiển tất cả những hệ thống kia. 00:07:51.248 --> 00:07:55.406 Đó là hệ thống mà ta tổ chức và thực hiện quyền lực, 00:07:55.406 --> 00:07:58.336 tôi đang nói về chính trị, vì trong chính trị, 00:07:58.336 --> 00:08:02.463 ta trở lại hệ thống từ trên xuống này. 00:08:02.463 --> 00:08:05.544 Và làm sao hệ thống này có thể 00:08:05.544 --> 00:08:08.355 xử lý hết nhu cầu thông tin của nó? 00:08:08.355 --> 00:08:10.971 Nó không thể. Thế đấy. 00:08:10.971 --> 00:08:13.678 Và tôi nghĩ đó là phần lớn nguyên nhân của sự suy thoái 00:08:13.678 --> 00:08:18.001 về pháp lý trong các chính phủ của ta bây giờ. NOTE Paragraph 00:08:18.001 --> 00:08:20.184 Tôi đã kể sơ với các bạn về những gì tôi làm 00:08:20.184 --> 00:08:22.869 để kì kèo với Quốc hội, ăn vạ và la hét 00:08:22.869 --> 00:08:25.384 trong thế kỉ 21, và tôi sẽ đưa 00:08:25.384 --> 00:08:28.048 1 số ví dụ về những gì những người mà tôi biết 00:08:28.048 --> 00:08:29.268 đang làm. NOTE Paragraph 00:08:29.268 --> 00:08:32.487 Người này tên Seb Bacon, là 1 lập trình viên máy tính. 00:08:32.487 --> 00:08:36.445 Anh ta đã lập 1 site tên Alaveteli, 00:08:36.445 --> 00:08:41.215 và nó là nền tảng Tự do thông tin. 00:08:41.215 --> 00:08:44.190 Nó là mã nguồn mở, với tài liệu, và cho phép bạn 00:08:44.190 --> 00:08:47.293 tạo những yêu cầu Tự do thông tin, 00:08:47.293 --> 00:08:50.262 để đặt câu hỏi với công chúng, 00:08:50.262 --> 00:08:53.382 và nó làm lộ ra mọi rắc rối, và có thể nói rằng 00:08:53.382 --> 00:08:55.470 có rất nhiều rắc rối để thực hiện những yêu cầu này, 00:08:55.470 --> 00:08:59.014 nó đưa rất cả vấn đề ra, bạn chỉ cần đặt câu hỏi, 00:08:59.014 --> 00:09:03.485 ví dụ, có bao nhiêu cảnh sát từng phạm tội? 00:09:03.485 --> 00:09:07.326 Nó tự chiếu đến nhân vật phù hợp, nó cho biết 00:09:07.326 --> 00:09:10.814 khi nào hết thời gian, nó the dõi 00:09:10.814 --> 00:09:12.466 toàn bộ các phản hồi, và đưa lên đó, 00:09:12.466 --> 00:09:16.121 nó trở thành thành túi khôn xã hội. 00:09:16.121 --> 00:09:19.694 Mã nguồn mở là thế và nó có thể áp dụng ở bất cứ đâu 00:09:19.694 --> 00:09:22.605 có luật Tự do thông tin. 00:09:22.605 --> 00:09:25.815 Ở đây có danh sách những nước có luật đó, 00:09:25.815 --> 00:09:27.610 và sắp tới còn thêm nữa. 00:09:27.610 --> 00:09:30.170 Nên nếu có ai thích chuyện này 00:09:30.170 --> 00:09:32.903 và có luật như vậy ở quốc gia bạn, 00:09:32.903 --> 00:09:34.942 tôi biết rằng Seb sẽ vui lòng nghe bạn nói 00:09:34.942 --> 00:09:39.014 và hợp tác để đưa nó đến quốc gia bạn. NOTE Paragraph 00:09:39.014 --> 00:09:43.309 Đây là Birgitta Jónsdóttir, đại biểu Quốc hội Iceland, 00:09:43.309 --> 00:09:47.143 Là một Đại biểu hơi khác thường. Ở Iceland, bà là 00:09:47.143 --> 00:09:50.460 một trong những người tham gia biểu tình trước Quốc hội 00:09:50.460 --> 00:09:54.206 khi kinh tế đất nước sụp đổ, 00:09:54.206 --> 00:09:58.100 và trúng cử trong cuộc tái thiết, 00:09:58.100 --> 00:10:00.467 và giờ bà đang là đầu tàu của dự án này. 00:10:00.467 --> 00:10:03.354 Đó là chương trình Khuyến khích truyền thông hiện đại Iceland, 00:10:03.354 --> 00:10:05.619 và họ vừa được tài trợ để trở thành dự án truyền thông quốc tế, 00:10:05.619 --> 00:10:09.058 họ quy tụ tất cả những luật tốt nhất thế giới 00:10:09.058 --> 00:10:11.994 về tự do ngôn luận, 00:10:11.994 --> 00:10:14.789 bảo vệ người tiết lộ, bảo vệ danh dự, 00:10:14.789 --> 00:10:19.263 bảo vệ nguồn tin, và cố biến Iceland thành thiên đường xuất bản. 00:10:19.263 --> 00:10:21.684 Đó là nơi dữ liệu của bạn được tự do, nên khi ta nghĩ về 00:10:21.684 --> 00:10:25.099 ta thấy cách chính phủ truy cập dữ liệu người dùng, tăng lên 00:10:25.099 --> 00:10:27.871 những gì họ cố gắng làm ở Iceland là biến nơi đây thành thiên đường 00:10:27.871 --> 00:10:30.608 khi có thể. NOTE Paragraph 00:10:30.608 --> 00:10:33.746 Trong lĩnh vực báo chí điều tra, chúng tôi 00:10:33.746 --> 00:10:36.576 bắt đầu nghĩ về toàn cầu, và đây là một site tên 00:10:36.576 --> 00:10:39.699 Investigative Dashboard (Bảng tin điều tra). Nếu bạn muốn theo dõi 00:10:39.699 --> 00:10:42.682 tài sản của 1 nhà độc tài, ví dụ, Hosni Mubarak, 00:10:42.682 --> 00:10:46.127 bạn biết là ông ta cố tuồn tiền mặt ra nước ngoài 00:10:46.127 --> 00:10:48.666 khi dính rắc rối, điều bạn muốn làm là 00:10:48.666 --> 00:10:51.062 để điều tra, bạn cần truy cập vào 00:10:51.062 --> 00:10:53.361 tất cả cơ sở dữ liệu, nhiều nhất có thể 00:10:53.361 --> 00:10:56.144 đăng ký doanh nghiệp toàn cầu 00:10:56.144 --> 00:11:00.582 Đây là website tập trung toàn bộ dữ liệu đó 00:11:00.582 --> 00:11:03.837 vào 1 nơi để bạn bắt đầu tìm kiếm 00:11:03.837 --> 00:11:07.505 bạn biết đấy, như họ hàng, bạn bè, đội trưởng đội cảnh vệ của ông ta. 00:11:07.505 --> 00:11:10.256 Bạn có thể tìm thấy cách mà ông ta chuyển tài sản 00:11:10.256 --> 00:11:12.982 khỏi đất nước. NOTE Paragraph 00:11:12.982 --> 00:11:16.615 Nhưng một lần nữa, với những quyết định 00:11:16.615 --> 00:11:19.615 ảnh hưởng nhất đến chúng ta, có lẽ, là những quyết định quan trọng nhất 00:11:19.615 --> 00:11:22.904 về chiến tranh hay tương tự, 00:11:22.904 --> 00:11:25.833 ta lại không thể yêu cầu Tự do thông tin. 00:11:25.833 --> 00:11:28.941 Thực sự điều này rất khó. Vậy là ta vẫn phải dựa vào 00:11:28.941 --> 00:11:33.023 những cách “bất hợp pháp” để có thông tin, qua rò rỉ. 00:11:33.023 --> 00:11:36.065 Khi báo Guardian điều tra 00:11:36.065 --> 00:11:39.215 uộc chiến ở Afghanistan, họ không thể 00:11:39.215 --> 00:11:42.679 tới Bộ Quốc phòng và yêu cầu thông tin. 00:11:42.679 --> 00:11:44.621 Bạn hiểu rồi đấy, họ không thể đến đấy để lấy thông tin. 00:11:44.621 --> 00:11:48.161 Chuyện này có nhờ rỏ rỉ từ hàng chục ngàn ghi chép 00:11:48.161 --> 00:11:50.567 của lính Mỹ 00:11:50.567 --> 00:11:53.126 trong cuộc chiến Afghan, bị rò rỉ, 00:11:53.126 --> 00:11:56.777 và họ có thể điều tra được nhờ đó. NOTE Paragraph 00:11:56.777 --> 00:12:02.345 Những cuộc điều tra lớn khá lớn khác là về ngoại giao thế giới. 00:12:02.345 --> 00:12:04.845 Chuyện này lại hoàn toàn phụ thuộc thông tin rò rỉ, 00:12:04.845 --> 00:12:10.096 từ 251.000 điện tín ngoại giao của Mỹ, và tôi tham gia 00:12:10.096 --> 00:12:14.037 cuộc điều tra này vì tôi có thông tin rò rỉ 00:12:14.037 --> 00:12:17.406 từ những thành viên WikiLeak phẫn nộ 00:12:17.406 --> 00:12:20.175 dẫn đến kết cục là (họ) làm việc cho báo Guardian. 00:12:20.175 --> 00:12:22.599 Tôi có thể kể đầu tiên cách tôi tiếp cận 00:12:22.599 --> 00:12:24.566 các rò rỉ thế nào. Điều đó tuyệt lắm. Nó thật sự rất tuyệt. 00:12:24.566 --> 00:12:28.216 Nó làm tôi nhớ lại 1 cảnh trong phim “Lão phù thủy xứ Oz.” 00:12:28.216 --> 00:12:30.704 Bạn biết ý tôi là gì chứ? Khi chú chó con Toto 00:12:30.704 --> 00:12:33.555 chạy ngang qua lão phù thủy, ông ta kéo nó lại, 00:12:33.555 --> 00:12:35.017 con chó kéo bức màn, và -- 00:12:35.017 --> 00:12:39.000 "Đừng nhìn đằng sau tấm màn. Đừng nhìn người đằng sau tấm màn. “ 00:12:39.000 --> 00:12:41.136 Giống như thế, vì bạn bắt đầu thấy 00:12:41.136 --> 00:12:44.087 các đại biểu, những chính trị gia vĩ đại, 00:12:44.087 --> 00:12:47.185 cũng chỉ như chúng ta. 00:12:47.185 --> 00:12:49.745 Họ nguyền rủa lẫn nhau. Ý tôi là, khá nhiều chuyện, 00:12:49.745 --> 00:12:52.416 những thông tin đó. Okay, tôi nghĩ điều rất quan trọng là 00:12:52.416 --> 00:12:55.017 tất cả chúng ta nắm được rằng họ cũng là con người 00:12:55.017 --> 00:12:56.968 như chúng ta. Họ không có quyền năng đặc biệt. 00:12:56.968 --> 00:13:00.791 Họ không phải phép màu. Họ không phải cha mẹ ta. 00:13:00.791 --> 00:13:05.640 Ngoài ra, điều tôi thấy thú vị nhất 00:13:05.640 --> 00:13:08.264 là mức độ tham nhũng cục bộ 00:13:08.264 --> 00:13:11.419 ở khắp các quốc gia, đặc biệt xoay quanh 00:13:11.419 --> 00:13:14.247 trung tâm quyền lực, quanh các cán bộ, 00:13:14.247 --> 00:13:16.863 những người biển thủ công quỹ 00:13:16.863 --> 00:13:19.881 để tư lợi cá nhân, và họ được phép làm thế 00:13:19.881 --> 00:13:23.264 nhờ hệ thống bí mật nhà nước. NOTE Paragraph 00:13:23.264 --> 00:13:26.891 Tôi nói về WikiLeaks, vì hẳn là không có gì 00:13:26.891 --> 00:13:29.722 cởi mở hơn là công bố toàn bộ tài liệu? 00:13:29.722 --> 00:13:32.793 Vì đó là điều Julian Assange đã làm. 00:13:32.793 --> 00:13:35.361 Anh ấy không thỏa mãn với cách an toàn 00:13:35.361 --> 00:13:39.158 và hợp pháp mà báo chí công bố thông tin. Anh ta đưa hết lên. 00:13:39.158 --> 00:13:42.873 Kết quả là những người vô tội ở Afghanistan 00:13:42.873 --> 00:13:46.289 đã được biết đến. Cũng có nghĩa là nhà độc tài Belarus 00:13:46.289 --> 00:13:50.059 đã được trao danh sách tất cả những nhà tài trợ tranh cử 00:13:50.059 --> 00:13:53.545 đã từng nói chuyện với chính phủ Mỹ. 00:13:53.545 --> 00:13:58.017 Đó có phải sự cởi mở tận gốc? Tôi nói rằng không, vì với tôi, 00:13:58.017 --> 00:14:01.519 nó không có nghĩa là chuyển nhượng quyền lực, 00:14:01.519 --> 00:14:05.273 trách nhiệm, vai trò, đó thực ra là phối hợp 00:14:05.273 --> 00:14:08.289 với quyền lực. Đó là chia sẻ trách nhiệm, 00:14:08.289 --> 00:14:11.201 chia sẻ vai trò. Thực tế, ông ta đã 00:14:11.201 --> 00:14:13.338 dọa sẽ kiện tôi vì có thông tin rò rỉ về ông ta, 00:14:13.338 --> 00:14:16.023 chân thành mà nói, tôi nghĩ điều đó cho thấy 00:14:16.023 --> 00:14:21.864 1 mâu thuẫn đáng kể trong ý thức hệ. (Cười) NOTE Paragraph 00:14:21.864 --> 00:14:25.198 1 vấn đề khác là quyền lực có sức quyến rũ khủng khiếp, 00:14:25.198 --> 00:14:27.866 và tôi nghĩ bạn cần có 2 phẩm chất thực, 00:14:27.866 --> 00:14:30.279 như khi bước đến bàn đàm phán 00:14:30.279 --> 00:14:32.013 về quyền lực, nói về quyền lực, 00:14:32.013 --> 00:14:34.386 vì sức hấp dẫn của nó. 00:14:34.386 --> 00:14:37.405 Bạn phải đa nghi và khiêm tốn. 00:14:37.405 --> 00:14:39.998 Đa nghi, vì bạn phải luôn thách thức. 00:14:39.998 --> 00:14:43.030 Tôi muốn thấy tại sao – bạn chỉ nói vậy? Thế là không đủ. 00:14:43.030 --> 00:14:45.745 Tôi muốn thấy bằng chứng tại sao lại thế. 00:14:45.745 --> 00:14:50.238 Và khiêm tốn và chúng ta đều là con người. Chúng ta đều sai lầm. 00:14:50.238 --> 00:14:53.030 Và nếu không đa nghi và khiêm tốn, 00:14:53.030 --> 00:14:56.125 thì con đường từ tái thiết đến chuyên chế 00:14:56.125 --> 00:15:00.734 sẽ rất ngắn, và bạn sẽ chỉ cần đọc “Trại nuôi súc vật” 00:15:00.734 --> 00:15:06.677 để biết quyền lực làm hỏng con người như thế nào. NOTE Paragraph 00:15:06.677 --> 00:15:12.145 Vậy giải pháp là gì? Tôi tin rằng nó nằm trong 00:15:12.145 --> 00:15:15.612 việc khống chế quyền với thông tin. 00:15:15.612 --> 00:15:18.247 Lúc này quyền của chúng ta cực kỳ yếu. 00:15:18.247 --> 00:15:21.229 Ở rất nhiều nước có Luật Bí mật nhà nước, 00:15:21.229 --> 00:15:23.392 trong đó có Anh. Luật Bí mật nhà nước của ta 00:15:23.392 --> 00:15:26.508 không quan tâm đến lợi ích công. Nghĩa là đó là tội phạm, 00:15:26.508 --> 00:15:30.674 dân bị trừng phạt, nhiều trường hợp khá nặng, 00:15:30.674 --> 00:15:34.877 do công bố hoặc làm lộ thông tin nhà nước. 00:15:34.877 --> 00:15:38.355 Sẽ không ngạc nhiên, và thực sự tôi muốn 00:15:38.355 --> 00:15:41.917 tất cả các bạn nghĩ thế này, nếu ta có Luật Công khai nhà nước 00:15:41.917 --> 00:15:45.293 để các cán bộ bị trừng phạt nếu họ bị phát hiện 00:15:45.293 --> 00:15:48.253 khi ém nhẹm hoặc giấu thông tin 00:15:48.253 --> 00:15:50.438 đó chẳng phải là điều mà dân chúng muốn? 00:15:50.438 --> 00:15:57.338 Như thế -- vâng. Vâng! Tôi sẽ có quyền. (Vỗ tay) (Cười) 00:15:57.338 --> 00:15:59.883 Tôi muốn chúng ta hướng đến đó. NOTE Paragraph 00:15:59.883 --> 00:16:03.803 Vậy là không chỉ có toàn tin xấu. Ý tôi là chắc chắn 00:16:03.803 --> 00:16:06.758 có tiến triển trong dòng chảy, nhưng tôi nghĩ điều mà chúng ta nhận ra là 00:16:06.758 --> 00:16:09.934 chúng ta càng đến gần trung tâm quyền lực, 00:16:09.934 --> 00:16:14.358 mọi thứ càng mờ mịt và kín đáo. 00:16:14.358 --> 00:16:17.438 Chỉ mới tuần vừa rồi, tôi nghe 00:16:17.438 --> 00:16:20.935 Giám đốc Công an thành phố London nêu lí do 00:16:20.935 --> 00:16:25.527 cảnh sát cần truy cập mọi giao tiếp, 00:16:25.527 --> 00:16:28.590 gián điệp chúng ta mà không bị sự giám sát hợp pháp nào, 00:16:28.590 --> 00:16:30.256 và ông ta nói đó là vấn đề sống chết. 00:16:30.256 --> 00:16:33.503 Ông ta thực sự nói đó là chuyện sống chết. 00:16:33.503 --> 00:16:37.725 Không có bằng chứng nào cả. Ông ta không đưa ra bằng chứng nào. 00:16:37.725 --> 00:16:40.847 Kiểu như là, “Vì tôi nói thế. 00:16:40.847 --> 00:16:44.095 Các anh phải tin tôi. Tin vào điều đó.” 00:16:44.095 --> 00:16:46.094 Chà, tôi xin lỗi nhé, nhưng ta bị đưa trở lại 00:16:46.094 --> 00:16:49.799 Nhà thờ Tiền Khai sáng, 00:16:49.799 --> 00:16:53.575 và ta phải đấu tranh với nó. NOTE Paragraph 00:16:53.575 --> 00:16:56.863 Ông ta nói về 1 luật ở Anh gọi là 00:16:56.863 --> 00:17:01.089 Giấy phép dữ liệu truyền thông, 1 kiểu luật hoàn toàn thô thiển. 00:17:01.089 --> 00:17:04.695 Ở Mỹ, bạn có Luật Bảo vệ và chia sẻ thông tin mạng. 00:17:04.695 --> 00:17:08.335 Lời ong tiếng ve giờ sẽ bị giám sát nội địa. 00:17:08.335 --> 00:17:11.095 Bạn có Cục An ninh quốc gia để dựng lên 00:17:11.095 --> 00:17:14.623 trung tâm gián điệp lớn nhất thế giới. Nó là tòa nhà này -- 00:17:14.623 --> 00:17:17.095 lớn gấp 5 lần Thủ đô nước Mỹ, 00:17:17.095 --> 00:17:18.897 trong đó họ can thiệp và phân tích truyền thông, 00:17:18.897 --> 00:17:21.846 băng thông và dữ liệu cá nhân 00:17:21.846 --> 00:17:25.159 để tìm ra ai là kẻ phá hoại xã hội. NOTE Paragraph 00:17:25.159 --> 00:17:29.959 Trở lại câu chuyện ban đầu, bậc cha mẹ 00:17:29.959 --> 00:17:33.809 rất hoảng hốt. Họ khóa hết cửa lại. 00:17:33.809 --> 00:17:36.895 Họ lắp camera giám sát đầy nhà. 00:17:36.895 --> 00:17:39.647 Họ theo dõi chúng ta. Họ đào hầm, 00:17:39.647 --> 00:17:42.311 và lập trung tâm gián điệp chạy các thuật toán 00:17:42.311 --> 00:17:44.983 toán để tìm ra ai gây rối, 00:17:44.983 --> 00:17:49.217 và nếu có người phàn nàn, chúng ta bị bắt vì tội khủng bố. 00:17:49.217 --> 00:17:52.791 Đó là chuyện cổ tích hay ác mộng cuộc đời? 00:17:52.791 --> 00:17:56.450 Một số cổ tích có kết thúc có hậu. Một số không. 00:17:56.450 --> 00:17:59.197 Có lẽ chúng ta đều đã đọc truyện cổ Grimm, 00:17:59.197 --> 00:18:01.695 mà thực sự là chúng rất tàn nhẫn [chơi chữ]. 00:18:01.695 --> 00:18:06.917 Nhưng thế gian không phải cổ tích, mà còn nhẫn tâm hơn 00:18:06.917 --> 00:18:09.721 những gì ta muốn biết. 00:18:09.721 --> 00:18:12.010 Mặt khác, có thể tốt hơn ta nghĩ, 00:18:12.010 --> 00:18:15.721 nhưng dù thế nào, ta cần xem xét nó chính xác 00:18:15.721 --> 00:18:19.570 về mọi vấn đề, vì chỉ có xem xét mọi vấn đề 00:18:19.570 --> 00:18:22.063 ta mới có thể sửa nó 00:18:22.063 --> 00:18:26.134 và sống trong thế giới mà ta sẽ 00:18:26.134 --> 00:18:29.820 mãi hạnh phúc về sau. (Cười) Cảm ơn rất nhiều. 00:18:29.820 --> 00:18:33.055 (Vỗ tay) 00:18:33.055 --> 00:18:37.110 Cảm ơn. (Vỗ tay)