WEBVTT

00:00:00.732 --> 00:00:05.901
Ngày xửa ngày xưa, thế giới là 1 gia đình lớn, hỗn loạn.

00:00:05.901 --> 00:00:09.332
Nó được coi sóc bởi bậc cha mẹ quyền năng vĩ đại,

00:00:09.332 --> 00:00:11.667
và con người là những đứa trẻ

00:00:11.667 --> 00:00:14.163
nghịch ngợm hết thuốc chữa.

00:00:14.163 --> 00:00:16.666
Đứa con om sòm nào nghi ngờ

00:00:16.666 --> 00:00:20.243
quyền lực của bố mẹ, thì bị mắng ngay.

00:00:20.243 --> 00:00:23.276
Nếu chúng tò mò vào phòng bố mẹ,

00:00:23.276 --> 00:00:27.059
hoặc đụng vào các ngăn tủ bí mật, chúng sẽ bị trừng phạt

00:00:27.059 --> 00:00:29.812
và được nhắc nhở rằng chúng muốn tốt

00:00:29.812 --> 00:00:33.443
thì đừng có dại vào đó lần nào nữa.

NOTE Paragraph

00:00:33.443 --> 00:00:35.939
Rồi 1 ngày, một người đến

00:00:35.939 --> 00:00:38.737
lỉnh kỉnh với những chiếc hộp chứa tài liệu mật

00:00:38.737 --> 00:00:40.601
ăn trộm từ phòng bố mẹ.

00:00:40.601 --> 00:00:44.627
Anh ta nói: “Nhìn xem họ đã giấu giếm những gì.”

00:00:44.627 --> 00:00:47.669
Đám trẻ xem xét và ngạc nhiên.

00:00:47.669 --> 00:00:50.513
Rất nhiều bản đồ và biên bản các cuộc họp

00:00:50.513 --> 00:00:53.778
của cha mẹ chúng khi họ cãi nhau.

00:00:53.778 --> 00:00:56.326
Họ hành xử như đám trẻ.

00:00:56.326 --> 00:01:00.284
Và họ cũng mắc sai lầm như trẻ con.

00:01:00.284 --> 00:01:02.995
Chỉ khác là, sai lầm của họ

00:01:02.995 --> 00:01:05.820
được giấu trong tủ giấy tờ.

00:01:05.820 --> 00:01:08.625
Có 1 cô bé trong thị trấn, không nghĩ rằng

00:01:08.625 --> 00:01:11.492
các tài liệu đó nên được cất trong các ngăn tủ bí mật,

00:01:11.492 --> 00:01:13.392
và nếu có, thì cũng phải có luật

00:01:13.392 --> 00:01:15.509
để đám trẻ được phép tiếp cận.

00:01:15.509 --> 00:01:19.316
Và cô bé tự bảo mình làm việc đó.

NOTE Paragraph

00:01:19.316 --> 00:01:23.162
Tôi là cô bé trong câu chuyện đó, và những tài liệu bí mật

00:01:23.162 --> 00:01:26.316
mà tôi chú ý ở ngay trong tòa nhà này,

00:01:26.316 --> 00:01:30.678
Quốc hội Anh quốc, và những dữ liệu mà tôi muốn

00:01:30.678 --> 00:01:33.339
đặt tay vào, là các hóa đơn chi tiêu

00:01:33.339 --> 00:01:37.228
của các đại biểu Quốc hội.

00:01:37.228 --> 00:01:43.467
Tôi cho rằng đây là câu hỏi cơ bản của nền dân chủ. (Vỗ tay)

00:01:43.467 --> 00:01:46.374
Không phải tôi muốn biết mật mã phòng trú ẩn hạt nhân,

00:01:46.374 --> 00:01:49.227
hay bất cứ gì như thế, nhưng với số lượng bị từ chối mà tôi nhận được

00:01:49.227 --> 00:01:51.750
với yêu cầu Tự do Thông tin này,

00:01:51.750 --> 00:01:54.994
bạn sẽ tự hỏi sao tôi lại yêu cầu như thế.

NOTE Paragraph

00:01:54.994 --> 00:01:59.219
Tôi đã tranh đấu 5 năm cho việc này,

00:01:59.219 --> 00:02:02.691
và đó là 1 trong hàng trăm yêu cầu tôi gửi đi,

00:02:02.691 --> 00:02:05.644
không – tôi không làm – này, tôi không làm, thực lòng mà nói,

00:02:05.644 --> 00:02:07.293
để cách mạng hóa Quốc hội Anh.

00:02:07.293 --> 00:02:10.724
Đó không phải ý định của tôi. Tôi chỉ thực hiện những yêu cầu này

00:02:10.724 --> 00:02:13.875
vì đó là 1 phần trong nghiên cứu cho cuốn sách đầu tiên của tôi.

00:02:13.875 --> 00:02:16.740
Nhưng cuối cùng lại thành 1 trận chiến pháp lý lê thê

00:02:16.740 --> 00:02:21.115
và như vậy tôi tranh đấu với Quốc hội 5 năm

00:02:21.115 --> 00:02:24.155
trước 3 trong số các Thẩm phán tối cao

00:02:24.155 --> 00:02:28.307
chờ họ quyết định Quốc hội có phải công bố các dữ liệu đó không.

00:02:28.307 --> 00:02:30.415
Và tôi phải nói với các bạn rằng, tôi chẳng hi vọng gì,

00:02:30.415 --> 00:02:33.140
vì tôi đã biết sự sắp đặt. Tôi nghĩ là,

00:02:33.140 --> 00:02:36.496
chúng luôn đi đôi với nhau. Tôi không có hi vọng.

NOTE Paragraph

00:02:36.496 --> 00:02:41.082
Đoán xem? Tôi đã thắng. Hu-ra. (Vỗ tay)

NOTE Paragraph

00:02:41.082 --> 00:02:44.505
Câu chuyện không hẳn như thế, vì vấn đề là

00:02:44.505 --> 00:02:47.859
Quốc hội mãi trì hoãn công bố dữ liệu,

00:02:47.859 --> 00:02:51.019
rồi họ cố gắng viết lại luật

00:02:51.019 --> 00:02:53.692
để chúng không áp dụng với họ được nữa.

00:02:53.692 --> 00:02:56.614
Luật minh bạch mà họ công bố trước kia áp dụng với mọi người,

00:02:56.614 --> 00:02:59.410
họ cố giữ để nó không áp dụng với họ.

00:02:59.410 --> 00:03:02.905
Điều họ không tính đến là cách mạng số hóa,

00:03:02.905 --> 00:03:05.291
nghĩa là toàn bộ các hóa đơn giấy

00:03:05.291 --> 00:03:08.531
đã được scan điện tử, và ai đó sẽ rất dễ dàng

00:03:08.531 --> 00:03:11.730
copy toàn bộ dữ liệu,

00:03:11.730 --> 00:03:15.664
đưa lên đĩa, rồi thơ thẩn ngoài Quốc hội,

00:03:15.664 --> 00:03:18.149
họ đã làm thế đấy, rồi bán cái đĩa

00:03:18.149 --> 00:03:21.107
cho người trả giá cao nhất, chính là tờ Daily Telegraph,

00:03:21.107 --> 00:03:24.314
rồi, mọi người đều nhớ, đã có liên tục từ tuần này sang tuần khác,

00:03:24.314 --> 00:03:27.339
những khám phá, mọi thứ từ phim khiêu dâm

00:03:27.339 --> 00:03:30.495
đến bồn tắm, các căn bếp mới

00:03:30.495 --> 00:03:33.956
đến nhà cửa chưa được thanh toán.

00:03:33.956 --> 00:03:38.643
Kết quả là 6 bộ trưởng từ chức,

00:03:38.643 --> 00:03:42.694
phát ngôn viên đầu tiên của Đảng trong 300 năm
bị buộc từ chức,

00:03:42.694 --> 00:03:46.713
1 chính phủ mới được bầu lên đáp ứng sự minh bạch,

00:03:46.713 --> 00:03:50.496
120 đại biểu bị loại trong cuộc bầu cử,

00:03:50.496 --> 00:03:54.987
và đến nay, 4 đại biểu và 2 công tước

00:03:54.987 --> 00:03:58.017
bị bỏ tù vì gian lận.

00:03:58.017 --> 00:04:04.395
Cảm ơn. (Vỗ tay)

NOTE Paragraph

00:04:04.395 --> 00:04:08.670
Tôi kể chuyện này vì không chỉ nước Anh mới thế.

00:04:08.670 --> 00:04:12.011
Đó là ví dụ về xung đột văn hóa xảy ra

00:04:12.011 --> 00:04:15.331
khắp thế giới giữa giới quý tộc giàu có mang tóc giả

00:04:15.331 --> 00:04:19.435
tự cho mình quyền cai trị chúng ta

00:04:19.435 --> 00:04:21.343
mà chẳng ngại gì công chúng,

00:04:21.343 --> 00:04:23.796
và rồi bất ngờ đối mặt với 1 cộng đồng

00:04:23.796 --> 00:04:27.234
không bị ép buộc theo sắp đặt đó nữa,

00:04:27.234 --> 00:04:30.472
và không chỉ không bị o ép, mà giờ đây

00:04:30.472 --> 00:04:34.846
còn được trang bị dữ liệu về chính các quý tộc.

NOTE Paragraph

00:04:34.846 --> 00:04:39.984
Chúng ta đang có cuộc cách mạng dân chủ hóa thông tin,

00:04:39.984 --> 00:04:42.631
mà tôi đã tham gia được một thời gian rồi.

00:04:42.631 --> 00:04:45.272
Sự gia nhập có hơi xấu hổ: khi còn nhỏ,

00:04:45.272 --> 00:04:47.207
tôi từng có những cuốn truyện trinh thám nhỏ, và tôi thích

00:04:47.207 --> 00:04:49.833
quan sát hàng xóm làm gì và ghi chép lại.

00:04:49.833 --> 00:04:52.039
Tôi cho rằng đó là dấu hiệu khá tốt về

00:04:52.039 --> 00:04:55.120
sự nghiệp nhà báo trinh thám tương lai của mình,

00:04:55.120 --> 00:04:59.640
những gì tôi thấy trong lĩnh vực truy cập thông tin đến giờ

00:04:59.640 --> 00:05:02.416
là nó đã từ 1 sở thích hiếm

00:05:02.416 --> 00:05:05.567
trở nên phổ biến. 
Ngày càng có nhiều người khắp thế giới

00:05:05.567 --> 00:05:08.735
muốn biết những người quyền lực đang làm gì.

00:05:08.735 --> 00:05:12.143
Họ muốn có tiếng nói trong những quyết định mang tên

00:05:12.143 --> 00:05:15.166
và tiền của họ. Tôi nghĩ cuộc dân chủ hóa thông tin này

00:05:15.166 --> 00:05:17.872
là sự khai sáng thông tin,

00:05:17.872 --> 00:05:21.335
và có rất nhiều quy tắc giống như Cuộc khai sáng đầu tiên.

00:05:21.335 --> 00:05:24.330
Đó là tìm kiếm sự thật,

00:05:24.330 --> 00:05:28.527
không phải vì một ai đó nói điều đó đúng, “vì tôi bảo thế.”

00:05:28.527 --> 00:05:31.001
Không, đó là tìm kiếm sự thật từ

00:05:31.001 --> 00:05:33.630
những gì bạn thấy và được kiểm chứng.

00:05:33.630 --> 00:05:36.298
Trong Cuộc khai sáng đầu tiên, điều đó dẫn đến chất vấn

00:05:36.298 --> 00:05:39.807
về quyền tối cao của vua để cai trị người dân,

00:05:39.807 --> 00:05:41.984
hay là phụ nữ có nên phụ thuộc đàn ông không,

00:05:41.984 --> 00:05:44.687
hoặc Nhà thờ có phải là phát ngôn của Chúa không.

NOTE Paragraph

00:05:44.687 --> 00:05:47.123
Hiển nhiên là Nhà thờ không vui với chuyện này,

00:05:47.123 --> 00:05:49.224
họ cố lấp liếm đi,

00:05:49.224 --> 00:05:52.295
nhưng họ không tính đến công nghệ,

00:05:52.295 --> 00:05:54.720
rồi họ có báo in, phương tiện bất ngờ

00:05:54.720 --> 00:05:58.112
truyền bá các ý tưởng này vừa rẻ, vừa xa và nhanh,

00:05:58.112 --> 00:06:00.952
rồi người dân tụ tập trong các quán cafe,

00:06:00.952 --> 00:06:03.768
bàn luận ý tưởng, phác họa cuộc cách mạng.

NOTE Paragraph

00:06:03.768 --> 00:06:08.359
Thời đại này chúng ta có số hóa. Nó tách thông tin từ thực thể vật chất,

00:06:08.359 --> 00:06:11.764
và gần như không mất gì để copy và chia sẻ thông tin.

00:06:11.764 --> 00:06:16.001
Báo in của chúng ta là Internet. Quán cafe giờ là các mạng xã hội.

00:06:16.001 --> 00:06:21.103
Chúng ta đang tiến tới 1 hệ thống liên kết toàn diện,

00:06:21.103 --> 00:06:23.976
và trong hệ thống này ta có những quyết định toàn cầu,

00:06:23.976 --> 00:06:27.662
quyết định về khí hậu, hệ thống tài chính,

00:06:27.662 --> 00:06:31.003
và tài nguyên. Và hãy nghĩ về điều này --

00:06:31.003 --> 00:06:33.465
nếu ta muốn ra 1 quyết định quan trọng về mua nhà,

00:06:33.465 --> 00:06:35.979
ta không đi mua ngay. Ý tôi là, tôi không biết bạn thế nào

00:06:35.979 --> 00:06:39.323
nhưng tôi muốn xem thật nhiều nhà trước khi bỏ ra bằng đó tiền.

00:06:39.323 --> 00:06:41.678
Và nếu nghĩ về hệ thống tài chính,

00:06:41.678 --> 00:06:45.322
chúng ta cần rất nhiều thông tin trong đó. Nó không chỉ có thể

00:06:45.322 --> 00:06:49.283
đưa ra cho một cá nhân 1 khối, 1 lượng thông tin,

00:06:49.283 --> 00:06:53.049
và phân tích nó để ra các quyết định tốt.

NOTE Paragraph

00:06:53.049 --> 00:06:56.075
Đó là lí do ta ngày càng thấy nhu cầu cao

00:06:56.075 --> 00:06:58.460
về truy cập thông tin.

00:06:58.460 --> 00:07:00.769
Đó là lí do ta bắt đầu thấy những dự luật

00:07:00.769 --> 00:07:02.745
được phổ biến, ví dụ, về môi trường

00:07:02.745 --> 00:07:04.461
thì có Hiệp định Aarhus,

00:07:04.461 --> 00:07:06.489
đó là Chỉ thị của Liên hiệp Châu Âu cho người dân

00:07:06.489 --> 00:07:09.237
quyền được biết, để nếu công ty cấp nước của bạn

00:07:09.237 --> 00:07:12.607
đang xả rác ra sông, xả nước thải ra sông,

00:07:12.607 --> 00:07:15.655
thì bạn có quyền được biết.

00:07:15.655 --> 00:07:19.534
Trong công nghiệp tài chính, giờ bạn có nhiều quyền

00:07:19.534 --> 00:07:22.087
biết chuyện gì đang diễn ra, nên ta có

00:07:22.087 --> 00:07:25.040
nhiều luật chống hối lộ, chính sách tiền tệ,

00:07:25.040 --> 00:07:29.113
minh bạch doanh nghiệp tăng lên, nên bạn có thể theo dõi tài sản qua nhiều quốc gia.

00:07:29.113 --> 00:07:34.357
Và ngày càng khó giấu tài sản, trốn thuế,

00:07:34.357 --> 00:07:37.492
trả lương bất công. Như thế thật tuyệt. Chúng ta bắt đầu hiểu ra

00:07:37.492 --> 00:07:40.211
nhiều và nhiều hơn nữa về những hệ thống này.

NOTE Paragraph

00:07:40.211 --> 00:07:43.003
Và chúng chuyển dịch vào 1 hệ thống trung tâm,

00:07:43.003 --> 00:07:45.370
hệ thống liên kết toàn diện này,

00:07:45.370 --> 00:07:48.577
tất cả ngoại trừ 1. Bạn đoán được không?

00:07:48.577 --> 00:07:51.248
Đó là hệ thống điều khiển tất cả những hệ thống kia.

00:07:51.248 --> 00:07:55.406
Đó là hệ thống mà ta tổ chức và thực hiện quyền lực,

00:07:55.406 --> 00:07:58.336
tôi đang nói về chính trị, vì trong chính trị,

00:07:58.336 --> 00:08:02.463
ta trở lại hệ thống từ trên xuống này.

00:08:02.463 --> 00:08:05.544
Và làm sao hệ thống này có thể

00:08:05.544 --> 00:08:08.355
xử lý hết nhu cầu thông tin của nó?

00:08:08.355 --> 00:08:10.971
Nó không thể. Thế đấy.

00:08:10.971 --> 00:08:13.678
Và tôi nghĩ đó là phần lớn nguyên nhân của sự suy thoái

00:08:13.678 --> 00:08:18.001
về pháp lý trong các chính phủ của ta bây giờ.

NOTE Paragraph

00:08:18.001 --> 00:08:20.184
Tôi đã kể sơ với các bạn về những gì tôi làm

00:08:20.184 --> 00:08:22.869
để kì kèo với Quốc hội, ăn vạ và la hét

00:08:22.869 --> 00:08:25.384
trong thế kỉ 21, và tôi sẽ đưa

00:08:25.384 --> 00:08:28.048
1 số ví dụ về những gì những người mà tôi biết

00:08:28.048 --> 00:08:29.268
đang làm.

NOTE Paragraph

00:08:29.268 --> 00:08:32.487
Người này tên Seb Bacon, là 1 lập trình viên máy tính.

00:08:32.487 --> 00:08:36.445
Anh ta đã lập 1 site tên Alaveteli,

00:08:36.445 --> 00:08:41.215
và nó là nền tảng Tự do thông tin.

00:08:41.215 --> 00:08:44.190
Nó là mã nguồn mở, với tài liệu, và cho phép bạn

00:08:44.190 --> 00:08:47.293
tạo những yêu cầu Tự do thông tin,

00:08:47.293 --> 00:08:50.262
để đặt câu hỏi với công chúng,

00:08:50.262 --> 00:08:53.382
và nó làm lộ ra mọi rắc rối, và có thể nói rằng

00:08:53.382 --> 00:08:55.470
có rất nhiều rắc rối để thực hiện những yêu cầu này,

00:08:55.470 --> 00:08:59.014
nó đưa rất cả vấn đề ra, bạn chỉ cần đặt câu hỏi,

00:08:59.014 --> 00:09:03.485
ví dụ, có bao nhiêu cảnh sát từng phạm tội?

00:09:03.485 --> 00:09:07.326
Nó tự chiếu đến nhân vật phù hợp, nó cho biết

00:09:07.326 --> 00:09:10.814
khi nào hết thời gian, nó the dõi

00:09:10.814 --> 00:09:12.466
toàn bộ các phản hồi, và đưa lên đó,

00:09:12.466 --> 00:09:16.121
nó trở thành thành túi khôn xã hội.

00:09:16.121 --> 00:09:19.694
Mã nguồn mở là thế và nó có thể áp dụng ở bất cứ đâu

00:09:19.694 --> 00:09:22.605
có luật Tự do thông tin.

00:09:22.605 --> 00:09:25.815
Ở đây có danh sách những nước có luật đó,

00:09:25.815 --> 00:09:27.610
và sắp tới còn thêm nữa.

00:09:27.610 --> 00:09:30.170
Nên nếu có ai thích chuyện này

00:09:30.170 --> 00:09:32.903
và có luật như vậy ở quốc gia bạn,

00:09:32.903 --> 00:09:34.942
tôi biết rằng Seb sẽ vui lòng nghe bạn nói

00:09:34.942 --> 00:09:39.014
và hợp tác để đưa nó đến quốc gia bạn.

NOTE Paragraph

00:09:39.014 --> 00:09:43.309
Đây là Birgitta Jónsdóttir, đại biểu Quốc hội Iceland,

00:09:43.309 --> 00:09:47.143
Là một Đại biểu hơi khác thường. Ở Iceland, bà là

00:09:47.143 --> 00:09:50.460
một trong những người tham gia biểu tình trước Quốc hội

00:09:50.460 --> 00:09:54.206
khi kinh tế đất nước sụp đổ,

00:09:54.206 --> 00:09:58.100
và trúng cử trong cuộc tái thiết,

00:09:58.100 --> 00:10:00.467
và giờ bà đang là đầu tàu của dự án này.

00:10:00.467 --> 00:10:03.354
Đó là chương trình Khuyến khích truyền thông hiện đại Iceland,

00:10:03.354 --> 00:10:05.619
và họ vừa được tài trợ để trở thành dự án truyền thông quốc tế,

00:10:05.619 --> 00:10:09.058
họ quy tụ tất cả những luật tốt nhất thế giới

00:10:09.058 --> 00:10:11.994
về tự do ngôn luận,

00:10:11.994 --> 00:10:14.789
bảo vệ người tiết lộ, bảo vệ danh dự,

00:10:14.789 --> 00:10:19.263
bảo vệ nguồn tin, và cố biến Iceland 
thành thiên đường xuất bản.

00:10:19.263 --> 00:10:21.684
Đó là nơi dữ liệu của bạn được tự do, nên khi ta nghĩ về

00:10:21.684 --> 00:10:25.099
ta thấy cách chính phủ truy cập dữ liệu người dùng, tăng lên

00:10:25.099 --> 00:10:27.871
những gì họ cố gắng làm ở Iceland là biến nơi đây thành thiên đường

00:10:27.871 --> 00:10:30.608
khi có thể.

NOTE Paragraph

00:10:30.608 --> 00:10:33.746
Trong lĩnh vực báo chí điều tra, chúng tôi

00:10:33.746 --> 00:10:36.576
bắt đầu nghĩ về toàn cầu, và đây là một site tên

00:10:36.576 --> 00:10:39.699
Investigative Dashboard (Bảng tin điều tra). Nếu bạn muốn theo dõi

00:10:39.699 --> 00:10:42.682
tài sản của 1 nhà độc tài, ví dụ, Hosni Mubarak,

00:10:42.682 --> 00:10:46.127
bạn biết là ông ta cố tuồn tiền mặt ra nước ngoài

00:10:46.127 --> 00:10:48.666
khi dính rắc rối, điều bạn muốn làm là

00:10:48.666 --> 00:10:51.062
để điều tra, bạn cần truy cập vào

00:10:51.062 --> 00:10:53.361
tất cả cơ sở dữ liệu, nhiều nhất có thể

00:10:53.361 --> 00:10:56.144
đăng ký doanh nghiệp toàn cầu

00:10:56.144 --> 00:11:00.582
Đây là website tập trung toàn bộ dữ liệu đó

00:11:00.582 --> 00:11:03.837
vào 1 nơi để bạn bắt đầu tìm kiếm

00:11:03.837 --> 00:11:07.505
bạn biết đấy, như họ hàng, bạn bè, đội trưởng đội cảnh vệ của ông ta.

00:11:07.505 --> 00:11:10.256
Bạn có thể tìm thấy cách mà ông ta chuyển tài sản

00:11:10.256 --> 00:11:12.982
khỏi đất nước.

NOTE Paragraph

00:11:12.982 --> 00:11:16.615
Nhưng một lần nữa, với những quyết định

00:11:16.615 --> 00:11:19.615
ảnh hưởng nhất đến chúng ta, có lẽ, là những quyết định quan trọng nhất

00:11:19.615 --> 00:11:22.904
về chiến tranh hay tương tự,

00:11:22.904 --> 00:11:25.833
ta lại không thể yêu cầu Tự do thông tin.

00:11:25.833 --> 00:11:28.941
Thực sự điều này rất khó. Vậy là ta vẫn phải dựa vào

00:11:28.941 --> 00:11:33.023
những cách “bất hợp pháp” để có thông tin, qua rò rỉ.

00:11:33.023 --> 00:11:36.065
Khi báo Guardian điều tra

00:11:36.065 --> 00:11:39.215
uộc chiến ở Afghanistan, họ không thể

00:11:39.215 --> 00:11:42.679
tới Bộ Quốc phòng và yêu cầu thông tin.

00:11:42.679 --> 00:11:44.621
Bạn hiểu rồi đấy, họ không thể đến đấy để lấy thông tin.

00:11:44.621 --> 00:11:48.161
Chuyện này có nhờ rỏ rỉ từ hàng chục ngàn ghi chép

00:11:48.161 --> 00:11:50.567
của lính Mỹ

00:11:50.567 --> 00:11:53.126
trong cuộc chiến Afghan, bị rò rỉ,

00:11:53.126 --> 00:11:56.777
và họ có thể điều tra được nhờ đó.

NOTE Paragraph

00:11:56.777 --> 00:12:02.345
Những cuộc điều tra lớn khá lớn khác là về ngoại giao thế giới.

00:12:02.345 --> 00:12:04.845
Chuyện này lại hoàn toàn phụ thuộc thông tin rò rỉ,

00:12:04.845 --> 00:12:10.096
từ 251.000 điện tín ngoại giao của Mỹ, và tôi tham gia

00:12:10.096 --> 00:12:14.037
cuộc điều tra này vì tôi có thông tin rò rỉ

00:12:14.037 --> 00:12:17.406
từ những thành viên WikiLeak phẫn nộ

00:12:17.406 --> 00:12:20.175
dẫn đến kết cục là (họ) làm việc cho báo Guardian.

00:12:20.175 --> 00:12:22.599
Tôi có thể kể đầu tiên cách tôi tiếp cận

00:12:22.599 --> 00:12:24.566
các rò rỉ thế nào. Điều đó tuyệt lắm. 
Nó thật sự rất tuyệt.

00:12:24.566 --> 00:12:28.216
Nó làm tôi nhớ lại 1 cảnh trong phim “Lão phù thủy xứ Oz.”

00:12:28.216 --> 00:12:30.704
Bạn biết ý tôi là gì chứ? Khi chú chó con Toto

00:12:30.704 --> 00:12:33.555
chạy ngang qua lão phù thủy, ông ta kéo nó lại,

00:12:33.555 --> 00:12:35.017
con chó kéo bức màn, và --

00:12:35.017 --> 00:12:39.000
"Đừng nhìn đằng sau tấm màn. Đừng nhìn người đằng sau tấm màn. “

00:12:39.000 --> 00:12:41.136
Giống như thế, vì bạn bắt đầu thấy

00:12:41.136 --> 00:12:44.087
các đại biểu, những chính trị gia vĩ đại,

00:12:44.087 --> 00:12:47.185
cũng chỉ như chúng ta.

00:12:47.185 --> 00:12:49.745
Họ nguyền rủa lẫn nhau. Ý tôi là, khá nhiều chuyện,

00:12:49.745 --> 00:12:52.416
những thông tin đó. Okay, tôi nghĩ điều rất quan trọng là

00:12:52.416 --> 00:12:55.017
tất cả chúng ta nắm được rằng họ cũng là con người

00:12:55.017 --> 00:12:56.968
như chúng ta. Họ không có quyền năng đặc biệt.

00:12:56.968 --> 00:13:00.791
Họ không phải phép màu. Họ không phải cha mẹ ta.

00:13:00.791 --> 00:13:05.640
Ngoài ra, điều tôi thấy thú vị nhất

00:13:05.640 --> 00:13:08.264
là mức độ tham nhũng cục bộ

00:13:08.264 --> 00:13:11.419
ở khắp các quốc gia, đặc biệt xoay quanh

00:13:11.419 --> 00:13:14.247
trung tâm quyền lực, quanh các cán bộ,

00:13:14.247 --> 00:13:16.863
những người biển thủ công quỹ

00:13:16.863 --> 00:13:19.881
để tư lợi cá nhân, và họ được phép làm thế

00:13:19.881 --> 00:13:23.264
nhờ hệ thống bí mật nhà nước.

NOTE Paragraph

00:13:23.264 --> 00:13:26.891
Tôi nói về WikiLeaks, vì hẳn là không có gì

00:13:26.891 --> 00:13:29.722
cởi mở hơn là công bố toàn bộ tài liệu?

00:13:29.722 --> 00:13:32.793
Vì đó là điều Julian Assange đã làm.

00:13:32.793 --> 00:13:35.361
Anh ấy không thỏa mãn với cách an toàn

00:13:35.361 --> 00:13:39.158
và hợp pháp mà báo chí công bố thông tin. Anh ta đưa hết lên.

00:13:39.158 --> 00:13:42.873
Kết quả là những người vô tội ở Afghanistan

00:13:42.873 --> 00:13:46.289
đã được biết đến. Cũng có nghĩa là nhà độc tài Belarus

00:13:46.289 --> 00:13:50.059
đã được trao danh sách tất cả những nhà tài trợ tranh cử

00:13:50.059 --> 00:13:53.545
đã từng nói chuyện với chính phủ Mỹ.

00:13:53.545 --> 00:13:58.017
Đó có phải sự cởi mở tận gốc? Tôi nói rằng không, vì với tôi,

00:13:58.017 --> 00:14:01.519
nó không có nghĩa là chuyển nhượng quyền lực,

00:14:01.519 --> 00:14:05.273
trách nhiệm, vai trò, đó thực ra là phối hợp

00:14:05.273 --> 00:14:08.289
với quyền lực. Đó là chia sẻ trách nhiệm,

00:14:08.289 --> 00:14:11.201
chia sẻ vai trò. Thực tế, ông ta đã

00:14:11.201 --> 00:14:13.338
dọa sẽ kiện tôi vì có thông tin rò rỉ về ông ta,

00:14:13.338 --> 00:14:16.023
chân thành mà nói, tôi nghĩ điều đó cho thấy

00:14:16.023 --> 00:14:21.864
1 mâu thuẫn đáng kể trong ý thức hệ. (Cười)

NOTE Paragraph

00:14:21.864 --> 00:14:25.198
1 vấn đề khác là quyền lực có sức quyến rũ khủng khiếp,

00:14:25.198 --> 00:14:27.866
và tôi nghĩ bạn cần có 2 phẩm chất thực,

00:14:27.866 --> 00:14:30.279
như khi bước đến bàn đàm phán

00:14:30.279 --> 00:14:32.013
về quyền lực, nói về quyền lực,

00:14:32.013 --> 00:14:34.386
vì sức hấp dẫn của nó.

00:14:34.386 --> 00:14:37.405
Bạn phải đa nghi và khiêm tốn.

00:14:37.405 --> 00:14:39.998
Đa nghi, vì bạn phải luôn thách thức.

00:14:39.998 --> 00:14:43.030
Tôi muốn thấy tại sao – bạn chỉ nói vậy? Thế là không đủ.

00:14:43.030 --> 00:14:45.745
Tôi muốn thấy bằng chứng tại sao lại thế.

00:14:45.745 --> 00:14:50.238
Và khiêm tốn và chúng ta đều là con người. Chúng ta đều sai lầm.

00:14:50.238 --> 00:14:53.030
Và nếu không đa nghi và khiêm tốn,

00:14:53.030 --> 00:14:56.125
thì con đường từ tái thiết đến chuyên chế

00:14:56.125 --> 00:15:00.734
sẽ rất ngắn, và bạn sẽ chỉ cần đọc “Trại nuôi súc vật”

00:15:00.734 --> 00:15:06.677
để biết quyền lực làm hỏng con người như thế nào.

NOTE Paragraph

00:15:06.677 --> 00:15:12.145
Vậy giải pháp là gì? Tôi tin rằng nó nằm trong

00:15:12.145 --> 00:15:15.612
việc khống chế quyền với thông tin.

00:15:15.612 --> 00:15:18.247
Lúc này quyền của chúng ta cực kỳ yếu.

00:15:18.247 --> 00:15:21.229
Ở rất nhiều nước có Luật Bí mật nhà nước,

00:15:21.229 --> 00:15:23.392
trong đó có Anh. Luật Bí mật nhà nước của ta

00:15:23.392 --> 00:15:26.508
không quan tâm đến lợi ích công. Nghĩa là đó là tội phạm,

00:15:26.508 --> 00:15:30.674
dân bị trừng phạt, nhiều trường hợp khá nặng,

00:15:30.674 --> 00:15:34.877
do công bố hoặc làm lộ thông tin nhà nước.

00:15:34.877 --> 00:15:38.355
Sẽ không ngạc nhiên, và thực sự tôi muốn

00:15:38.355 --> 00:15:41.917
tất cả các bạn nghĩ thế này, nếu ta có Luật Công khai nhà nước

00:15:41.917 --> 00:15:45.293
để các cán bộ bị trừng phạt nếu họ bị phát hiện

00:15:45.293 --> 00:15:48.253
khi ém nhẹm hoặc giấu thông tin

00:15:48.253 --> 00:15:50.438
đó chẳng phải là điều mà dân chúng muốn?

00:15:50.438 --> 00:15:57.338
Như thế -- vâng. Vâng! Tôi sẽ có quyền. (Vỗ tay) (Cười)

00:15:57.338 --> 00:15:59.883
Tôi muốn chúng ta hướng đến đó.

NOTE Paragraph

00:15:59.883 --> 00:16:03.803
Vậy là không chỉ có toàn tin xấu. Ý tôi là chắc chắn

00:16:03.803 --> 00:16:06.758
có tiến triển trong dòng chảy, nhưng tôi nghĩ điều mà chúng ta nhận ra là

00:16:06.758 --> 00:16:09.934
chúng ta càng đến gần trung tâm quyền lực,

00:16:09.934 --> 00:16:14.358
mọi thứ càng mờ mịt và kín đáo.

00:16:14.358 --> 00:16:17.438
Chỉ mới tuần vừa rồi, tôi nghe

00:16:17.438 --> 00:16:20.935
Giám đốc Công an thành phố London nêu lí do

00:16:20.935 --> 00:16:25.527
cảnh sát cần truy cập mọi giao tiếp,

00:16:25.527 --> 00:16:28.590
gián điệp chúng ta mà không bị sự giám sát hợp pháp nào,

00:16:28.590 --> 00:16:30.256
và ông ta nói đó là vấn đề sống chết.

00:16:30.256 --> 00:16:33.503
Ông ta thực sự nói đó là chuyện sống chết.

00:16:33.503 --> 00:16:37.725
Không có bằng chứng nào cả. Ông ta không đưa ra bằng chứng nào.

00:16:37.725 --> 00:16:40.847
Kiểu như là, “Vì tôi nói thế.

00:16:40.847 --> 00:16:44.095
Các anh phải tin tôi. Tin vào điều đó.”

00:16:44.095 --> 00:16:46.094
Chà, tôi xin lỗi nhé, nhưng ta bị đưa trở lại

00:16:46.094 --> 00:16:49.799
Nhà thờ Tiền Khai sáng,

00:16:49.799 --> 00:16:53.575
và ta phải đấu tranh với nó.

NOTE Paragraph

00:16:53.575 --> 00:16:56.863
Ông ta nói về 1 luật ở Anh gọi là

00:16:56.863 --> 00:17:01.089
Giấy phép dữ liệu truyền thông, 1 kiểu luật hoàn toàn thô thiển.

00:17:01.089 --> 00:17:04.695
Ở Mỹ, bạn có Luật Bảo vệ và chia sẻ thông tin mạng.

00:17:04.695 --> 00:17:08.335
Lời ong tiếng ve giờ sẽ bị giám sát nội địa.

00:17:08.335 --> 00:17:11.095
Bạn có Cục An ninh quốc gia để dựng lên

00:17:11.095 --> 00:17:14.623
trung tâm gián điệp lớn nhất thế giới. Nó là tòa nhà này --

00:17:14.623 --> 00:17:17.095
lớn gấp 5 lần Thủ đô nước Mỹ,

00:17:17.095 --> 00:17:18.897
trong đó họ can thiệp và phân tích truyền thông,

00:17:18.897 --> 00:17:21.846
băng thông và dữ liệu cá nhân

00:17:21.846 --> 00:17:25.159
để tìm ra ai là kẻ phá hoại xã hội.

NOTE Paragraph

00:17:25.159 --> 00:17:29.959
Trở lại câu chuyện ban đầu, bậc cha mẹ

00:17:29.959 --> 00:17:33.809
rất hoảng hốt. Họ khóa hết cửa lại.

00:17:33.809 --> 00:17:36.895
Họ lắp camera giám sát đầy nhà.

00:17:36.895 --> 00:17:39.647
Họ theo dõi chúng ta. Họ đào hầm,

00:17:39.647 --> 00:17:42.311
và lập trung tâm gián điệp chạy các thuật toán

00:17:42.311 --> 00:17:44.983
toán để tìm ra ai gây rối,

00:17:44.983 --> 00:17:49.217
và nếu có người phàn nàn, chúng ta bị bắt vì tội khủng bố.

00:17:49.217 --> 00:17:52.791
Đó là chuyện cổ tích hay ác mộng cuộc đời?

00:17:52.791 --> 00:17:56.450
Một số cổ tích có kết thúc có hậu. Một số không.

00:17:56.450 --> 00:17:59.197
Có lẽ chúng ta đều đã đọc truyện cổ Grimm,

00:17:59.197 --> 00:18:01.695
mà thực sự là chúng rất tàn nhẫn [chơi chữ].

00:18:01.695 --> 00:18:06.917
Nhưng thế gian không phải cổ tích, mà còn nhẫn tâm hơn

00:18:06.917 --> 00:18:09.721
những gì ta muốn biết.

00:18:09.721 --> 00:18:12.010
Mặt khác, có thể tốt hơn ta nghĩ,

00:18:12.010 --> 00:18:15.721
nhưng dù thế nào, ta cần xem xét nó chính xác

00:18:15.721 --> 00:18:19.570
về mọi vấn đề, vì chỉ có xem xét mọi vấn đề

00:18:19.570 --> 00:18:22.063
ta mới có thể sửa nó

00:18:22.063 --> 00:18:26.134
và sống trong thế giới mà ta sẽ

00:18:26.134 --> 00:18:29.820
mãi hạnh phúc về sau. (Cười) Cảm ơn rất nhiều.

00:18:29.820 --> 00:18:33.055
(Vỗ tay)

00:18:33.055 --> 00:18:37.110
Cảm ơn. 
(Vỗ tay)