0:00:00.760,0:00:03.735
อะไรทำให้เราแข็งแรงและมีความสุข

0:00:03.760,0:00:05.320
ในการใช้ชีวิต

0:00:06.520,0:00:09.016
หากตอนนี้จะต้องลงทุน

0:00:09.040,0:00:11.096
สร้างตัวเองที่ดีที่สุดในอนาคต

0:00:11.120,0:00:14.080
คุณจะใช้เวลาและพลังไปกับสิ่งใด?

0:00:15.120,0:00:17.536
เมื่อเร็วๆ นี้ มีการสำรวจคนยุค Millennials

0:00:17.560,0:00:22.736
ถามพวกเขาว่าเป้าหมายสูงสุด[br]ในชีวิตของพวกเขาคืออะไร

0:00:22.760,0:00:24.776
และมากกว่า 80% ตอบว่า

0:00:24.800,0:00:28.936
เป้าหมายสูงสุดคือความร่ำรวย

0:00:28.960,0:00:33.296
และอีก 50% ของคนกลุ่มเดียวกันนี้

0:00:33.320,0:00:35.856
บอกว่าเป้าหมายในชีวิตอีกอย่างหนึ่ง

0:00:35.880,0:00:37.720
คือการมีชื่อเสียงโด่งดัง

0:00:38.960,0:00:40.176
(เสียงหัวเราะ)

0:00:40.200,0:00:46.856
เรามักจะถูกสอนให้มุ่งไปที่งาน[br]ทุ่มเทให้กับงานมากๆ

0:00:46.880,0:00:48.936
และประสบความสำเร็จให้มากขึ้น

0:00:48.960,0:00:52.616
เราถูกฝังหัวว่านี่คือสิ่งที่เราต้องไขว่คว้า

0:00:52.640,0:00:54.456
เพื่อที่จะมีชีวิตที่ดี

0:00:54.480,0:00:56.696
ภาพของชีวิต

0:00:56.720,0:01:01.936
ภาพของทางเลือกที่เราเลือกเดิน [br]และผลลัพธ์ของทางเลือกเหล่านั้น

0:01:01.960,0:01:04.840
ภาพเหล่านั้นแทบจะเป็นไปไม่ได้

0:01:06.080,0:01:09.136
ทุกสิ่งที่เรารู้เกี่ยวกับชีวิตมนุษย์

0:01:09.160,0:01:12.616
ได้จากการให้ผู้คนนึกย้อนอดีต

0:01:12.640,0:01:17.416
และเท่าที่เรารู้ การมองย้อนอดีต[br]มันไม่ได้คมชัด เที่ยงตรง

0:01:17.440,0:01:21.136
เรามักจะลืมสิ่งที่เกิดขึ้นมากมายในชีวิต

0:01:21.160,0:01:24.040
และบางครั้งส่วนที่จำได้[br]ก็ถูกแต่งเติมขึ้นมาอย่างสิ้นเชิง

0:01:24.800,0:01:29.176
แต่ถ้าเราสามารถมองดูชีวิตทั้งชีวิต

0:01:29.200,0:01:32.056
ในขณะที่ชีวิตค่อยๆ [br]เป็นไปตามกาลเวลาล่ะ?

0:01:32.080,0:01:36.056
หากเราสามารถศึกษาผู้คน[br]ตั้งแต่ยังเป็นวัยรุ่น

0:01:36.080,0:01:38.816
จนกระทั่งแก่ชรา

0:01:38.840,0:01:42.200
เพื่อดูว่าอะไรทำให้เราแข็งแรง[br]และมีความสุขอย่างแท้จริงล่ะ?

0:01:43.560,0:01:44.760
พวกผมทำแล้วครับ

0:01:45.640,0:01:47.856
โครงการ Harvard Study of Adult Development

0:01:47.880,0:01:52.640
อาจจะเป็นโครงการศึกษาชีวิตมนุษย์[br]ที่นานที่สุดเท่าที่เคยมีมา

0:01:53.720,0:01:59.840
ตลอด 75 ปี เราศึกษาชีวิตของชาย 724 คน

0:02:01.360,0:02:05.856
ถามพวกเขาเกี่ยวกับงาน ความเป็นอยู่ [br]และสุขภาพ ปีแล้วปีเล่า

0:02:05.880,0:02:10.256
และแน่นอนว่าเราถามคำถามโดยไม่รู้เลยว่า[br]สุดท้ายแล้วชีวิตของพวกเขา

0:02:10.280,0:02:11.720
จะเป็นอย่างไร

0:02:13.280,0:02:16.896
การศึกษาวิจัยแบบนี้ หายากครับ

0:02:16.920,0:02:20.976
เกือบทุกโครงการ ลักษณะแบบเดียวกันนี้ [br]มักล้มเลิกไปภายใน 10 ปี

0:02:21.000,0:02:24.176
เพราะมีกลุ่มตัวอย่าง[br]ขอออกจากโครงการจำนวนมาก

0:02:24.200,0:02:27.096
หรือไม่ก็ ไม่มีเงินสนับสนุนโครงการต่อ

0:02:27.120,0:02:29.376
หรือไม่ นักวิจัยดันเกิดหมดความสนใจ

0:02:29.400,0:02:33.480
หรือไม่ นักวิจัยเสียชีวิต [br]และไม่มีใครสานต่อโครงการ

0:02:34.280,0:02:36.536
แต่ด้วยโชคช่วย

0:02:36.560,0:02:40.256
และด้วยความตั้งใจของนักวิจัยรุ่นต่อรุ่น

0:02:40.280,0:02:41.840
โครงการศึกษานี้รอดมาได้

0:02:42.520,0:02:47.016
กลุ่มตัวอย่างของเราราวๆ 60 คน จาก 724 คน

0:02:47.040,0:02:48.336
ยังมีชีวิตอยู่

0:02:48.360,0:02:50.536
และยังร่วมอยู่ในโครงการนี้

0:02:50.560,0:02:52.600
ซึ่งส่วนใหญ่ก็อายุราวๆ 90 ปีแล้ว

0:02:53.560,0:02:55.456
และตอนนี้เราก็เริ่มศึกษา

0:02:55.480,0:02:58.840
ลูกหลานของคนเหล่านี้ [br]ซึ่งมีมากกว่า 2,000 คน

0:02:59.680,0:03:02.000
และผมเป็นหัวหน้าคณะวิจัยรุ่นที่ 4 [br]ของโครงการนี้

0:03:03.400,0:03:08.136
ตั้งแต่ปี 1938 เราติดตามชีวิต[br]ของชายสองกลุ่ม

0:03:08.160,0:03:10.296
กลุ่มแรกเริ่มเข้าโครงการ

0:03:10.320,0:03:13.016
ขณะเรียนอยู่ปีสองที่วิทยาลัยฮาร์วาร์ด

0:03:13.040,0:03:15.856
พวกเขาทุกคนจบวิทยาลัย[br]ช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2

0:03:15.880,0:03:18.320
และเกือบทุกคนก็ออกมา [br]เข้าร่วมสงคราม

0:03:19.280,0:03:21.416
กลุ่มที่สองที่เราติดตามศึกษา

0:03:21.440,0:03:25.616
เป็นกลุ่มเด็กชายจากชุมชน[br]ที่จนที่สุดในบอสตัน

0:03:25.640,0:03:27.656
เด็กๆ ถูกคัดเลือกเข้าโครงการ

0:03:27.680,0:03:31.016
เพราะพวกเขามาจากครอบครัวที่มีปัญหา

0:03:31.040,0:03:32.896
และด้อยโอกาสมากที่สุด

0:03:32.920,0:03:35.656
ในบอสตันช่วงปี 1930

0:03:35.680,0:03:40.280
ส่วนใหญ่อาศัยอยู่ในห้องเช่า [br]ซึ่งส่วนใหญ่ไม่มีน้ำใช้

0:03:42.520,0:03:44.416
เมื่อพวกเขาเข้าร่วมโครงการ

0:03:44.440,0:03:47.376
เด็กทุกคนถูกสัมภาษณ์

0:03:47.400,0:03:49.616
และได้รับการตรวจร่างกาย

0:03:49.640,0:03:53.176
เราไปที่บ้านของพวกเขาและสัมภาษณ์พ่อแม่

0:03:53.200,0:03:55.576
จากนั้น พวกเขาก็เติบโตขึ้นเป็นผู้ใหญ่

0:03:55.600,0:03:58.016
และมีชีวิตที่แตกต่างกัน

0:03:58.040,0:04:04.136
พวกเขากลายเป็นพนักงานโรงงาน [br]ทนายความ ช่างปูน และหมอ

0:04:04.160,0:04:06.520
หนึ่งคนเป็นประธานาธิบดีของสหรัฐอเมริกา

0:04:08.160,0:04:12.400
บางคนติดสุราเรื้อรัง[br]จำนวนหนึ่งเป็นโรคจิตเภท

0:04:13.320,0:04:15.616
บางคนไต่บันไดของสังคม

0:04:15.640,0:04:18.856
จากชนชั้นล่างสุดไปเป็นชนชั้นสูงสุด

0:04:18.880,0:04:22.160
บางคนดำเนินชีวิตไปในทางตรงกันข้าม

0:04:23.520,0:04:26.456
ผู้ก่อตั้งโครงการนี้

0:04:26.480,0:04:28.496
คงไม่เคยคิดไม่เคยฝัน

0:04:28.520,0:04:33.056
ว่าผมจะมายืนอยู่ตรงนี้ 75 ปีให้หลัง

0:04:33.080,0:04:36.160
และบอกกับคุณว่าโครงการนี้ยังดำเนินต่อ

0:04:37.280,0:04:40.896
ทุกๆ สองปี นักวิจัยที่ทุ่มเท[br]และมีความอดทนสูง

0:04:40.920,0:04:43.976
จะโทรหากลุ่มตัวอย่าง[br]และถามพวกเขาว่าจะเป็นอะไรมั้ย

0:04:44.000,0:04:47.120
หากเราจะส่งคำถาม ถามเกี่ยวกับ[br]ชีวิตของพวกเขาอีกครั้งหนึ่ง

0:04:48.040,0:04:51.616
ชายในกลุ่มเด็กยากจนจากบอสตัน[br]หลายคนถามเราว่า

0:04:51.640,0:04:55.520
"ทำไมพวกคุณถึงยังอยากศึกษาชีวิตผม?[br]ชีวิตผมไม่ได้น่าสนใจขนาดนั้น"

0:04:56.600,0:04:58.976
แต่ชายจากฮาร์วาร์ดไม่เคยถามคำถามนั้น

0:04:59.000,0:05:04.200
(เสียงหัวเราะ)

0:05:08.920,0:05:11.776
เพื่อให้เห็นภาพชีวิตของคนเหล่านี้ชัดที่สุด

0:05:11.800,0:05:14.736
เราไม่ได้ส่งไปแค่ชุดคำถาม

0:05:14.760,0:05:17.216
แต่เราสัมภาษณ์พวกเขาในห้องนั่งเล่น

0:05:17.240,0:05:20.176
ขอบันทึกเอกสารทางการแพทย์ของพวกเขา

0:05:20.200,0:05:22.696
เก็บตัวอย่างเลือดและสแกนสมองของพวกเขา

0:05:22.720,0:05:24.416
คุยกับลูกๆ ของพวกเขา

0:05:24.440,0:05:29.696
อัดวิดีโอขณะที่พวกเขา[br]เล่าความกังวลใจให้ภรรยาฟัง

0:05:29.720,0:05:33.256
และ 10 ปีก่อน เมื่อเราขอให้ภรรยาของพวกเขา

0:05:33.280,0:05:35.656
เข้าร่วมในโครงการนี้

0:05:35.680,0:05:38.376
ภรรยาหลายคนตอบว่า[br]"ได้เวลาพอดีเลย คุณรู้รึเปล่า"

0:05:38.400,0:05:39.456
(เสียงหัวเราะ)

0:05:39.480,0:05:41.176
แล้ว เราเรียนรู้อะไร?

0:05:41.200,0:05:46.416
อะไรคือบทเรียนจากข้อมูล

0:05:46.440,0:05:49.496
จำนวนหลายหมื่นหน้าที่เราเขียนขึ้น

0:05:49.520,0:05:50.720
จากชีวิตของคนเหล่านี้?

0:05:51.720,0:05:57.320
บทเรียนไม่ได้เกี่ยวกับความร่ำรวย [br]ความโด่งดัง หรือการทำงานหนัก

0:05:58.520,0:06:04.816
สิ่งที่ชัดเจนที่สุด[br]ที่เราได้จากการวิจัย 75 ปี คือ

0:06:04.840,0:06:10.040
ความสัมพันธ์ที่ดีจะช่วยให้เรา[br]มีความสุขและแข็งแรงมากขึ้น จบครับ

0:06:11.000,0:06:14.816
เราได้ข้อคิด 3 ข้อหลักๆ [br]เกี่ยวกับความสัมพันธ์

0:06:14.840,0:06:18.936
ข้อแรก คือ ความสัมพันธ์ทางสังคม[br]มีประโยชน์กับเรามาก

0:06:18.960,0:06:21.456
และความโดดเดี่ยวฆ่าเรา

0:06:21.480,0:06:25.136
กลายเป็นว่า คนที่มีความสัมพันธ์อันดี

0:06:25.160,0:06:28.256
กับครอบครัว เพื่อน และสังคมของเขา

0:06:28.280,0:06:32.976
มีความสุข สุขภาพดี และอายุยืน

0:06:33.000,0:06:36.376
กว่าคนที่มีความสัมพันธ์กับผู้อื่นน้อยกว่า

0:06:36.400,0:06:39.816
เราพบว่า ประสบการณ์อันโดดเดี่ยวนั้นเป็นพิษ

0:06:39.840,0:06:44.976
คนที่ถูกโดดเดี่ยวจากคนอื่น[br]มากกว่าที่เขาอยากจะเป็น

0:06:45.000,0:06:48.216
กลายเป็นคนไม่มีความสุข

0:06:48.240,0:06:51.176
สุขภาพเสื่อมโทรมตั้งแต่ช่วงกลางของชีวิต

0:06:51.200,0:06:53.416
การทำงานของสมองเสื่อมลงเร็วกว่า

0:06:53.440,0:06:57.000
และอายุสั้นกว่าคนที่ไม่โดดเดี่ยว

0:06:58.040,0:07:01.256
และความจริงอันแสนเศร้าคือ[br]ไม่ว่าจะเมื่อไหร่

0:07:01.280,0:07:05.880
จะมีชาวอเมริกันมากกว่าหนึ่งในห้า[br]บอกว่าตนเองโดดเดี่ยว

0:07:07.040,0:07:09.696
และเราก็รู้ว่าคุณอาจรู้สึกโดดเดี่ยว[br]ท่ามกลางผู้คนมากมาย

0:07:09.720,0:07:12.376
และคุณอาจรู้สึกโดดเดี่ยวท่ามกลางชีวิตคู่

0:07:12.400,0:07:14.536
ดังนั้น ข้อคิดที่สอง ที่เราได้เรียนรู้

0:07:14.560,0:07:17.656
คือ ไม่ใช่แค่จำนวนเพื่อนที่คุณมี

0:07:17.680,0:07:21.176
และไม่ใช่แค่การมีความสัมพันธ์ที่จริงจัง

0:07:21.200,0:07:25.840
สิ่งสำคัญ คือ คุณภาพของความสัมพันธ์ใกล้ชิด

0:07:26.560,0:07:31.336
เราพบว่าการมีชีวิตอยู่ท่ามกลางความขัดแย้ง[br]ส่งผลเสียต่อสุขภาพ

0:07:31.360,0:07:35.336
เช่น ชีวิตแต่งงานที่เต็มไปด้วยความขัดแย้ง[br]และร้างความรัก

0:07:35.360,0:07:41.136
เป็นสิ่งที่ทำร้ายสุขภาพของเรา [br]อาจจะมากกว่าการหย่าร้างด้วยซ้ำไป

0:07:41.160,0:07:45.936
และการมีชีวิตอยู่ท่ามกลาง[br]ความสัมพันธ์ที่อบอุ่นช่วยปกป้องเรา

0:07:45.960,0:07:49.056
เมื่อเราศึกษากลุ่มตัวอย่าง จนกระทั่ง [br]พวกเขาอยู่ในช่วงอายุ 80 ปี

0:07:49.080,0:07:52.096
เราต้องการที่จะย้อนกลับไปดู[br]ชีวิตวัยกลางคนของพวกเขา

0:07:52.120,0:07:53.696
เพื่อดูว่าเราจะสามารถทำนาย

0:07:53.720,0:07:57.696
ว่าใครจะกลายเป็นชายวัย 80 [br]ที่สุขภาพดี มีความสุข

0:07:57.720,0:07:58.920
และใครไม่เป็นเช่นนั้น

0:07:59.680,0:08:03.896
เมื่อเรารวบรวมข้อมูลทุกอย่างที่เรารู้[br]เกี่ยวกับพวกเขา

0:08:03.920,0:08:05.280
ตอนพวกเขาอายุ 50 ปี

0:08:06.080,0:08:08.616
เราพบว่าระดับคอเลสเตอรอล[br]ในช่วงวัยกลางคน

0:08:08.640,0:08:11.536
ไม่ได้บ่งบอกเลยว่า [br]พวกเขาจะเป็นอย่างไรเมื่อแก่ตัวลง

0:08:11.560,0:08:15.016
แต่กลับเป็นระดับความพึงพอใจของพวกเขา[br]ต่อความสัมพันธ์ที่พวกเขามี

0:08:15.040,0:08:19.936
ชายที่พอใจกับความสัมพันธ์ที่มีตอนอายุ 50

0:08:19.960,0:08:22.360
เป็นชายที่แข็งแรงที่สุด ตอนอายุ 80

0:08:23.680,0:08:26.856
ความสัมพันธ์ใกล้ชิดที่ดี [br]ดูเหมือนจะช่วยปกป้องเรา

0:08:26.880,0:08:29.640
จากผลเสียของการแก่ชรา

0:08:30.480,0:08:34.456
ชายและหญิงที่ครองคู่กันอย่างมีความสุข

0:08:34.480,0:08:36.535
บอกกับเรา เมื่ออายุ 80 ว่า

0:08:36.559,0:08:39.496
ในวันที่พวกเขาเจ็บปวดทางกายเป็นอย่างมาก

0:08:39.520,0:08:41.480
พวกเขายังคงมีความสุข

0:08:42.400,0:08:45.656
แต่สำหรับคนที่มีความสัมพันธ์[br]ที่ไม่มีความสุข

0:08:45.680,0:08:48.616
ในวันที่เขาเจ็บปวดทางกายเป็นอย่างมาก

0:08:48.640,0:08:51.680
ความเจ็บปวดจะทวีคูณ[br]ด้วยความเจ็บปวดทางอารมณ์

0:08:52.360,0:08:56.736
บทเรียนที่สาม ที่เราเรียนรู้[br]เกี่ยวกับความสัมพันธ์และสุขภาพของเรา

0:08:56.760,0:09:00.016
คือ ความสัมพันธ์ที่ดี[br]ไม่ใช่แค่ปกป้องสุขภาพเท่านั้น

0:09:00.040,0:09:01.520
แต่ยังปกป้องสมองของเราด้วย

0:09:02.440,0:09:07.096
เราพบว่า การมีความสัมพันธ์[br]ที่แน่นแฟ้นและมั่นคง

0:09:07.120,0:09:11.016
กับคนอีกคนในช่วงอายุ 80 [br]เป็นสิ่งที่ปกป้องเรา

0:09:11.040,0:09:13.016
คนที่มีความสัมพันธ์

0:09:13.040,0:09:17.176
ที่พวกเขารู้สึกว่า[br]พึ่งพาอีกคนได้เมื่อต้องการ

0:09:17.200,0:09:20.896
มีความจำที่เฉียบคมเป็นระยะเวลานาน

0:09:20.920,0:09:22.416
ส่วนคนที่มีความสัมพันธ์

0:09:22.440,0:09:25.576
ที่พวกเขารู้สึกว่า[br]ไม่สามารถพึ่งพาอีกคนได้

0:09:25.600,0:09:29.480
กลับมีสภาวะความจำเสื่อมถอยเร็วกว่า

0:09:30.520,0:09:33.976
ความสัมพันธ์ที่ดีที่ว่านั้น[br]ไม่จำเป็นต้องราบรื่นตลอดเวลา

0:09:34.000,0:09:37.576
คู่รักวัย 80 บางคู่[br]อาจจะทะเลาะ

0:09:37.600,0:09:39.336
ไม่หยุดไม่หย่อน

0:09:39.360,0:09:42.536
แต่ตราบเท่าที่พวกเขารู้สึกว่า[br]สามารถพึ่งพากันได้

0:09:42.560,0:09:44.376
เมื่อทุกอย่างแย่

0:09:44.400,0:09:48.000
การทะเลาะกันไม่ได้มีผลต่อ[br]ความจำของพวกเขาเลย

0:09:49.600,0:09:52.336
สิ่งที่เราต้องการจะบอก คือ

0:09:52.360,0:09:58.056
ความสัมพันธ์ที่ดีและใกล้ชิด[br]ดีต่อสุขภาพและชีวิตความเป็นอยู่ที่ดี

0:09:58.080,0:10:01.016
นี่เป็นความรู้ที่มีมานาน

0:10:01.040,0:10:04.880
แล้วทำไมมันถึงทำได้ยาก[br]และถูกลืมได้อย่างง่ายดาย

0:10:05.560,0:10:07.016
ก็เพราะ เราเป็นมนุษย์

0:10:07.040,0:10:09.856
สิ่งที่เราชอบคือทางออกที่ง่ายและเร็ว

0:10:09.880,0:10:11.576
อะไรก็ได้ที่เราหามาได้

0:10:11.600,0:10:14.360
ที่จะช่วยให้เรามีชีวิตที่ดี[br]และดีต่อไปเรื่อยๆ

0:10:15.320,0:10:18.656
ความสัมพันธ์เป็นสิ่งที่ยุ่งยาก[br]และซับซ้อน

0:10:18.680,0:10:22.496
และความยุ่งยาก[br]ในการใส่ใจครอบครัวและเพื่อน

0:10:22.520,0:10:25.176
ก็ไม่น่าสนใจหรือดึงดูดใจเลย

0:10:25.200,0:10:28.536
มันเป็นสิ่งที่ต้องทำตลอดชีวิต[br]ไม่มีวันจบสิ้น

0:10:28.560,0:10:33.616
กลุ่มตัวอย่างในงานวิจัย 75 ปีของเรา[br]ที่มีความสุขที่สุดในชีวิตหลังเกษียณ

0:10:33.640,0:10:39.456
คือผู้ที่คอยแทนที่เพื่อนร่วมงาน[br]ด้วยเพื่อนร่วมเล่นอยู่ตลอดเวลา

0:10:39.480,0:10:42.456
เหมือนกับคนวัย Millennials [br]จากการสำรวจล่าสุดนั่นแหละครับ

0:10:42.480,0:10:46.096
ชายหลายคนในงานวิจัยของเรา[br]เมื่อครั้งที่พวกเขายังเป็นหนุ่มวัยรุ่น

0:10:46.120,0:10:50.136
เชื่อจริงๆ ว่า ชื่อเสียง ความร่ำรวย[br]และการประสบความสำเร็จสูงสุด

0:10:50.160,0:10:54.096
คือสิ่งที่พวกเขาต้องได้มา[br]เพื่อการมีชีวิตที่ดี

0:10:54.120,0:10:58.296
แต่ครั้งแล้วครั้งเล่า ตลอด 75 ปีที่ผ่านมา[br]งานวิจัยของเราชี้ให้เห็นแล้วว่า

0:10:58.320,0:11:03.976
คนที่ประสบความสำเร็จที่สุด[br]คือคนที่ทุ่มเทเวลาให้กับ

0:11:04.000,0:11:07.240
ครอบครัว เพื่อน และสังคมของเขา

0:11:09.080,0:11:11.056
แล้วคุณล่ะครับ

0:11:11.080,0:11:14.840
ตอนนี้ คุณอาจจะอายุ 25 หรือ 40 หรือ 60

0:11:15.800,0:11:18.760
การทุ่มให้กับความสัมพันธ์อย่างที่ว่านี่[br]ต้องทำอย่างไร?

0:11:19.760,0:11:22.880
เป็นอะไรก็ครับ ความเป็นไปได้มีไม่สิ้นสุด

0:11:23.600,0:11:29.696
อาจจะเป็นอะไรง่ายๆ อย่างการ[br]จัดสรรเวลาให้กับพวกเขา

0:11:29.720,0:11:34.176
หรือการทำให้ความสัมพันธ์ที่น่าเบื่อ[br]สดใสขึ้นด้วยการทำกิจกรรมใหม่ๆ ด้วยกัน

0:11:34.200,0:11:36.400
การเดินด้วยกัน หรือการออกเดท

0:11:37.360,0:11:42.216
หรือการติดต่อคนในครอบครัว[br]ที่คุณไม่ได้คุยด้วยเป็นเวลานาน

0:11:42.240,0:11:45.736
เพราะความบาดหมางธรรมดาๆ [br]ในครอบครัว

0:11:45.760,0:11:47.976
อาจส่งผลเสียร้ายแรง

0:11:48.000,0:11:50.080
กับผู้ที่มีความแค้นฝังใจอยู่

0:11:52.000,0:11:55.920
ผมอยากจะทิ้งท้ายด้วยคำพูด[br]ของ Mark Twain

0:11:57.280,0:11:59.656
หลายศตวรรษก่อน

0:11:59.680,0:12:02.296
Mark Twain ได้มองย้อนกลับไปในชีวิตของเขา

0:12:02.320,0:12:03.600
และได้เขียนสิ่งนี้ขึ้นครับ

0:12:04.840,0:12:08.536
"ชีวิตสั้นนัก จนไม่มีเวลา

0:12:08.560,0:12:13.720
สำหรับการทะเลาะ การขอโทษ [br]การอิจฉาริษยา และการต่อว่า

0:12:14.720,0:12:17.536
มีเพียงเวลาเพื่อรัก

0:12:17.560,0:12:21.280
และจะว่าไปแล้ว ก็แสนสั้นเช่นกัน"

0:12:22.760,0:12:27.136
ชีวิตที่ดีเกิดขึ้นจากความสัมพันธ์ที่ดี

0:12:27.160,0:12:28.376
ขอบคุณครับ

0:12:28.400,0:12:33.840
(เสียงปรบมือ)