WEBVTT

00:00:00.760 --> 00:00:03.735
Šta nas održava zdravim i srećnim

00:00:03.760 --> 00:00:05.320
kako prolazimo kroz život?

00:00:06.520 --> 00:00:09.016
Ukoliko biste ulagali danas

00:00:09.040 --> 00:00:11.096
u najbolju verziju sebe u budućnosti,

00:00:11.120 --> 00:00:14.080
gde biste uložili svoje vreme i energiju?

00:00:15.120 --> 00:00:17.656
Nedavno je na milenijumskoj generaciji
urađena anketa,

00:00:17.656 --> 00:00:22.736
pitali su ih koji su im najvažniji
životni ciljevi

00:00:22.760 --> 00:00:24.776
i preko 80 procenata je reklo

00:00:24.800 --> 00:00:28.936
da im je najvažniji cilj da se obogate.

00:00:28.960 --> 00:00:33.296
A ostalih 50 procenata
iz iste generacije mladih

00:00:33.320 --> 00:00:35.856
je reklo da im je drugi važan životni cilj

00:00:35.880 --> 00:00:37.720
da budu poznati.

NOTE Paragraph

00:00:38.960 --> 00:00:40.176
(Smeh)

NOTE Paragraph

00:00:40.200 --> 00:00:46.856
I stalno nam govore da moramo
da zapnemo na poslu, da se više trudimo

00:00:46.880 --> 00:00:48.936
i da više postižemo.

00:00:48.960 --> 00:00:52.616
Stekli smo utisak da je to ono
što bismo trebali da sledimo

00:00:52.640 --> 00:00:54.456
kako bismo imali dobar život.

00:00:54.480 --> 00:00:56.696
Slike celokupnih života,

00:00:56.720 --> 00:01:01.936
izbora koje ljudi prave
i kako su im se ti izbori odvijali,

00:01:01.960 --> 00:01:04.840
te slike je gotovo nemoguće napraviti.

00:01:06.080 --> 00:01:09.136
Većina onoga što znamo o ljudskom životu

00:01:09.160 --> 00:01:12.616
znamo iz odgovora na pitanja
o sećanjima iz prošlosti

00:01:12.640 --> 00:01:17.416
i, koliko nam je poznato, osvrtanje
u prošlost uopšte nije pouzdano.

00:01:17.440 --> 00:01:21.136
Zaboravljamo ogromnu većinu onoga
što nam se desilo u životu

00:01:21.160 --> 00:01:24.040
i ponekad je sećanje istinski kreativno.

NOTE Paragraph

00:01:24.800 --> 00:01:29.176
Međutim, šta ako bismo mogli
da posmatramo celokupne živote

00:01:29.200 --> 00:01:32.056
kako se vremenom razvijaju?

00:01:32.080 --> 00:01:36.056
Šta kad bismo mogli da izučavamo ljude
od tinejdžerskog uzrasta

00:01:36.080 --> 00:01:38.816
sve do starosti,

00:01:38.840 --> 00:01:42.200
kako bismo otkrili šta ljude održava
srećnim i zdravim?

NOTE Paragraph

00:01:43.560 --> 00:01:44.760
Učinili smo to.

00:01:45.640 --> 00:01:47.856
Harvardovo istraživanje razvoja odraslih

00:01:47.880 --> 00:01:52.640
je možda najduže istraživanje
života odraslih koje je ikad sprovedeno.

00:01:53.720 --> 00:01:59.840
Tokom 75 godina smo pratili
živote 724 muškarca,

00:02:01.360 --> 00:02:05.856
godinu za godinom, pitali smo ih o poslu,
njihovim porodičnim životima, zdravlju

00:02:05.880 --> 00:02:10.256
i, naravno, pitali smo sve vreme
ne znajući kako će njihove životne priče

00:02:10.280 --> 00:02:11.720
ispasti.

NOTE Paragraph

00:02:13.280 --> 00:02:16.896
Ovakva istraživanja su izuzetno retka.

00:02:16.920 --> 00:02:20.976
Skoro svi slični projekti
se raspadnu u roku od jedne decenije

00:02:21.000 --> 00:02:24.176
jer prevelik broj ljudi
napusti istraživanje

00:02:24.200 --> 00:02:27.096
ili finansiranje istraživanja prestane

00:02:27.120 --> 00:02:29.376
ili istraživačima nešto drugo
odvuče pažnju

00:02:29.400 --> 00:02:33.480
ili umru i niko ne nastavi započeti posao.

00:02:34.280 --> 00:02:36.536
Međutim, kombinacijom sreće

00:02:36.560 --> 00:02:40.256
i upornosti
nekoliko generacija istraživača,

00:02:40.280 --> 00:02:41.840
ovo istraživanje je preživelo.

00:02:42.520 --> 00:02:47.016
Oko 60, od naša prvobitna 724 muškaraca,

00:02:47.040 --> 00:02:48.336
su i dalje živi,

00:02:48.360 --> 00:02:50.536
i dalje učestvuju u istraživanju,

00:02:50.560 --> 00:02:52.600
većina je u devedesetim godinama.

00:02:53.560 --> 00:02:55.456
I sada počinjemo da izučavamo

00:02:55.480 --> 00:02:58.840
preko 2000 dece ovih muškaraca.

00:02:59.680 --> 00:03:02.000
A ja sam četvrti direktor istraživanja.

NOTE Paragraph

00:03:03.400 --> 00:03:08.136
Od 1938, pratili smo živote
dve grupe muškaraca.

00:03:08.160 --> 00:03:10.296
Prva grupa je započela istraživanje

00:03:10.320 --> 00:03:13.016
kad su bili druga godina na Harvardu.

00:03:13.040 --> 00:03:15.856
Svi su završili fakultet
tokom Drugog svetskog rata,

00:03:15.880 --> 00:03:18.320
a potom je većina otišla u ratnu službu.

00:03:19.280 --> 00:03:21.416
A druga grupa koju smo pratili

00:03:21.440 --> 00:03:25.616
je bila grupa dečaka
iz najsiromašnijih četvrti Bostona,

00:03:25.640 --> 00:03:27.656
dečaci koji su izabrani za istraživanje

00:03:27.680 --> 00:03:31.016
baš zato što potiču
iz nekih od najproblematičnijih

00:03:31.040 --> 00:03:32.896
i najugroženijih porodica

00:03:32.920 --> 00:03:35.656
iz Bostona 1930-ih.

00:03:35.680 --> 00:03:40.280
većina je živela u lamelama, mnogi
nisu imali toplu, ni hladnu tekuću vodu.

NOTE Paragraph

00:03:42.520 --> 00:03:44.416
Kada su postali deo istraživanja,

00:03:44.440 --> 00:03:47.376
svi ovi tinejdžeri su intervjuisani.

00:03:47.400 --> 00:03:49.616
Obavljeni su medicinski pregledi na njima.

00:03:49.640 --> 00:03:53.176
Posetili smo njihove domove
i razgovarali sa njihovim roditeljima.

00:03:53.200 --> 00:03:55.576
A onda su ovi tinejdžeri
postali odrasli ljudi

00:03:55.600 --> 00:03:58.016
raznih zanimanja.

00:03:58.040 --> 00:04:04.136
Postali su fabrički radnici i pravnici
i zidari i doktori,

00:04:04.160 --> 00:04:06.520
jedan je postao predsednik SAD.

00:04:08.160 --> 00:04:12.400
Neki su postali alkoholičari.
Nekoliko je dobilo šizofreniju.

00:04:13.320 --> 00:04:15.616
Neki su se popeli na društvenoj lestvici,

00:04:15.640 --> 00:04:18.856
s dna skroz do samog vrha,

00:04:18.880 --> 00:04:22.160
a neki su išli obrnutim smerom.

NOTE Paragraph

00:04:23.520 --> 00:04:26.456
Osnivači ovog istraživanja

00:04:26.480 --> 00:04:28.496
ne bi ni u najluđim snovima

00:04:28.520 --> 00:04:33.056
mogli da zamisle da ću danas
da stojim ovde, 75 godina kasnije,

00:04:33.080 --> 00:04:36.160
i da vam govorim
da istraživanje i dalje traje.

00:04:37.280 --> 00:04:40.896
Svake dve godine, naše strpljivo
i posvećeno osoblje

00:04:40.920 --> 00:04:43.976
poziva naše muškarce
i pita ih da li možemo da im pošaljemo

00:04:44.000 --> 00:04:47.120
još jednu seriju pitanja
o njihovim životima.

NOTE Paragraph

00:04:48.040 --> 00:04:51.616
Mnogi od muškaraca
iz centralnog Bostona nas pitaju:

00:04:51.640 --> 00:04:55.520
"Zašto me i dalje izučavate?
Moj život prosto nije toliko zanimljiv."

00:04:56.600 --> 00:04:59.096
Muškarci sa Harvarda
nikad ne postavljaju to pitanje.

NOTE Paragraph

00:04:59.096 --> 00:05:04.200
(Smeh)

NOTE Paragraph

00:05:08.920 --> 00:05:11.776
Kako bismo imali jasniju sliku
ovih života,

00:05:11.800 --> 00:05:14.736
ne šaljemo im samo upitnike.

00:05:14.760 --> 00:05:17.216
Intervjuišemo ih
u njihovim dnevnim boravcima

00:05:17.240 --> 00:05:20.176
Uzimamo zdravstvene kartone
od njihovih doktora.

00:05:20.200 --> 00:05:22.696
Uzimamo im krv, skeniramo njihove mozgove,

00:05:22.720 --> 00:05:24.416
razgovaramo s njihovom decom.

00:05:24.440 --> 00:05:29.696
Snimamo ih dok razgovaraju sa suprugama
o svojim najvećim brigama.

00:05:29.720 --> 00:05:33.256
I kada smo, pre jedne decenije,
konačno upitali supruge

00:05:33.280 --> 00:05:35.656
da nam se pridruže
kao učesnice u istraživanju,

00:05:35.680 --> 00:05:38.376
mnoge žene su rekle:
"Znate, bilo je i vreme."

NOTE Paragraph

00:05:38.400 --> 00:05:39.456
(Smeh)

NOTE Paragraph

00:05:39.480 --> 00:05:41.176
Pa, šta smo naučili?

00:05:41.200 --> 00:05:46.416
Koje su lekcije proizašle
iz desetina hiljada stranica

00:05:46.440 --> 00:05:49.496
informacija koje smo sakupili

00:05:49.520 --> 00:05:50.720
o ovim životima?

00:05:51.720 --> 00:05:57.320
Pa, lekcije nisu o bogatstvu ili slavi
ili sve vrednijem i vrednijem radu.

00:05:58.520 --> 00:06:04.816
Najjasnija poruka koja nam je stigla
iz 75-ogodišnjeg istraživanja je sledeća:

00:06:04.840 --> 00:06:10.040
dobri odnosi nas održavaju
srećnijima i zdravijima, i tačka.

NOTE Paragraph

00:06:11.000 --> 00:06:14.816
Naučili smo tri važne lekcije o odnosima.

00:06:14.840 --> 00:06:18.936
Prva je da su društvene veze
zaista dobre po nas

00:06:18.960 --> 00:06:21.456
i da usamljenost ubija.

00:06:21.480 --> 00:06:25.136
Ispostavilo se da ljudi,
koji su društveno povezaniji

00:06:25.160 --> 00:06:28.256
s porodicom, prijateljima, društvom,

00:06:28.280 --> 00:06:32.976
su srećniji, fizički zdraviji i žive duže

00:06:33.000 --> 00:06:36.376
od ljudi koji su lošije povezani.

00:06:36.400 --> 00:06:39.816
A ispostavilo se
da je iskustvo usamljenosti otrovno.

00:06:39.840 --> 00:06:44.976
Ljudi koji su izolovaniji od drugih,
više nego što bi želeli da budu,

00:06:45.000 --> 00:06:48.216
otkrivaju da su manje srećni,

00:06:48.240 --> 00:06:51.196
zdravlje počnje da im se pogoršava
rano tokom srednjih godina,

00:06:51.200 --> 00:06:53.436
njihove moždane funkcije
ranije počnu da opadaju

00:06:53.440 --> 00:06:57.000
i žive kraće od ljudi koji nisu usamljeni.

00:06:58.040 --> 00:07:01.256
A tužna istina je da u bilo kom momentu,

00:07:01.280 --> 00:07:05.880
više od jednog od pet Amerikanaca
će reći da je usamljeno.

NOTE Paragraph

00:07:07.040 --> 00:07:09.696
I znamo da možete biti usamljeni u gomili

00:07:09.720 --> 00:07:12.376
i da možete biti usamljeni u braku,

00:07:12.400 --> 00:07:14.536
pa je sledeća velika lekcija
koju smo naučili

00:07:14.560 --> 00:07:17.656
ta da se ne radi samo o broju
prijatelja koje imate

00:07:17.680 --> 00:07:21.176
i ne radi se o tome
da li ste u privrženoj vezi,

00:07:21.200 --> 00:07:25.840
već je važan kvalitet vaših bliskih veza.


00:07:26.560 --> 00:07:31.336
Ispostavilo se da je život u središtu
konflikta zaista loš za vaše zdravlje.

00:07:31.360 --> 00:07:35.336
Izrazito konfliktni brakovi, na primer,
bez mnogo ljubavi,

00:07:35.360 --> 00:07:41.136
ispostavilo se da su veoma loši
po vaše zdravlje, možda i gori od razvoda.

00:07:41.160 --> 00:07:45.936
A život unutar dobre,
tople veze vas štiti.

NOTE Paragraph

00:07:45.960 --> 00:07:49.056
Kako smo pratili naše muškarce
sve do njihovih 80-ih,

00:07:49.080 --> 00:07:52.096
želeli smo da se osvrnemo na njih
tokom srednjih godina

00:07:52.120 --> 00:07:53.696
i da vidimo možemo li predvideti

00:07:53.720 --> 00:07:57.696
ko će da ostari u srećnog,
zdravog osamdesetogodišnjaka,

00:07:57.720 --> 00:07:58.920
a ko neće.

00:07:59.680 --> 00:08:03.896
I kada smo sakupili sve što znamo o njima

00:08:03.920 --> 00:08:05.280
kad su imali 50 godina,

00:08:06.080 --> 00:08:08.616
njihove vrednosti holesterola

00:08:08.640 --> 00:08:11.536
nisu te koje su predvidele
kako će da ostare.

00:08:11.560 --> 00:08:15.016
Već to koliko su zadovoljni
u svojim vezama.

00:08:15.040 --> 00:08:19.936
Ljudi koji su bili najzadovoljniji
u svojim vezama s 50 godina

00:08:19.960 --> 00:08:22.360
su bili najzdraviji sa 80 godina.

00:08:23.680 --> 00:08:26.856
A dobre, bliske veze čini se da ublažavaju

00:08:26.880 --> 00:08:29.640
bičeve i udarce starosti.

00:08:30.480 --> 00:08:34.456
Naši najsrećnije upareni muškarci i žene

00:08:34.480 --> 00:08:36.535
su izjavili, u svojim 80-im,

00:08:36.559 --> 00:08:39.496
da je u danima
kad su osećali više fizičkog bola,

00:08:39.520 --> 00:08:41.590
njihovo raspoloženje
ostajalo jednako vedro.

00:08:42.400 --> 00:08:45.656
Međutim, ljudi koji su bili
u nezadovoljavajućim vezama,

00:08:45.680 --> 00:08:48.616
u danima kada bi prijavili
više fizičkog bola,

00:08:48.640 --> 00:08:51.680
on je bio pojačan višim stepenom
emotivnog bola.

NOTE Paragraph

00:08:52.360 --> 00:08:56.736
A treća važna lekcija koju smo naučili
o vezama i našem zdravlju

00:08:56.760 --> 00:09:00.016
je da dobre veze, ne štite samo naša tela,

00:09:00.040 --> 00:09:01.520
već štite i naše mozgove.

00:09:02.440 --> 00:09:07.096
Ispostavilo se da kad ste
u sigurnoj i privrženoj vezi

00:09:07.120 --> 00:09:11.016
s drugom osobom, u svojim 80-im,
to je poput štita,

00:09:11.040 --> 00:09:13.016
da ljudi koji su u vezama

00:09:13.040 --> 00:09:17.176
u kojim osećaju da zaista mogu da računaju
na drugu osobu kad je to potrebno,

00:09:17.200 --> 00:09:20.896
sećanja tih ljudi duže ostaju jasna.

00:09:20.920 --> 00:09:22.416
A ljudi u vezama

00:09:22.440 --> 00:09:25.576
u kojim osećaju da zaista ne mogu
da računaju na drugu osobu,

00:09:25.600 --> 00:09:29.480
ti ljudi ranije doživljavaju
pogoršanje pamćenja.

00:09:30.520 --> 00:09:33.976
A te dobre veze,
ne moraju stalno da budu prijatne.

00:09:34.000 --> 00:09:37.576
Neki od naših osamdestogodišnjih
parova mogu zvocati jedno drugom

00:09:37.600 --> 00:09:39.330
po čitavi dan,

00:09:39.330 --> 00:09:42.626
međutim dokle god bi osećali da se zaista
mogu osloniti jedno na drugo

00:09:42.626 --> 00:09:44.406
kad dođe teško vreme,

00:09:44.406 --> 00:09:48.000
te svađe nisu uzimale danak
njihvom pamćenju.

NOTE Paragraph

00:09:49.600 --> 00:09:52.336
Dakle, ova poruka

00:09:52.360 --> 00:09:58.056
da su dobre, prisne veze
dobre za naše zdravlje i dobrobit,

00:09:58.080 --> 00:10:01.016
ova mudrost je stara kao Grčka.

00:10:01.040 --> 00:10:04.880
Zašto je ovo teško shvatiti
i lako zanemariti?

00:10:05.560 --> 00:10:07.016
Pa, ljudi smo.

00:10:07.040 --> 00:10:09.856
Mi bismo zaista želeli brza rešenja,

00:10:09.880 --> 00:10:11.576
nešto što možemo da uzmemo

00:10:11.600 --> 00:10:14.360
zbog čega će naši životi biti dobri
i takvi će i ostati.

00:10:15.320 --> 00:10:18.656
Veze su haotične i složene,

00:10:18.680 --> 00:10:22.496
a vredan rad na održavanju
porodice i prijatelja,

00:10:22.520 --> 00:10:25.176
nije ni seksi, ni glamurozan.

00:10:25.200 --> 00:10:28.536
Uz to je i celoživotan.
Nikad se ne završava.

00:10:28.560 --> 00:10:33.616
Ljudi iz našeg 75-ogodišnjeg istraživanja
koji su bili najsrećniji kao penzioneri

00:10:33.640 --> 00:10:39.456
su oni koji su aktivno radili na zameni
prijatelja s posla, onim za zabavu.

00:10:39.480 --> 00:10:42.456
Baš kao milenijumska generacija
u skorašnjem istraživanju,

00:10:42.480 --> 00:10:46.096
većina naših muškaraca,
na samom početku, kao mladići,

00:10:46.120 --> 00:10:50.136
zaista su verovali da su slava i bogatstvo
i velika dostignuća

00:10:50.160 --> 00:10:54.096
ono što moraju da jure
da bi imali dobar život.

00:10:54.120 --> 00:10:58.296
Ali iznova i iznova, tokom ovih 75 godina,
naše istraživanje je pokazivalo

00:10:58.320 --> 00:11:03.976
da su najdalje stigli
ljudi koji su se oslanjali na veze,

00:11:04.000 --> 00:11:07.240
s porodicom, prijateljima, zajednicom.

NOTE Paragraph

00:11:09.080 --> 00:11:11.056
Dakle, šta je s vama?

00:11:11.080 --> 00:11:14.840
Recimo da imate 25 ili 40 ili 60 godina.

00:11:15.800 --> 00:11:18.760
Kako bi oslanjanje na veze
uopšte izgledalo?

NOTE Paragraph

00:11:19.760 --> 00:11:22.880
Pa, mogućnosti su skoro neograničene.

00:11:23.600 --> 00:11:29.696
Moglo bi da bude nešto prosto kao menjanje
vremena ispred ekrana vremenom s ljudima

00:11:29.720 --> 00:11:34.176
ili oživljavanje učmale veze
novom zajedničkom aktivnošću,

00:11:34.200 --> 00:11:36.400
dugim šetnjama ili izlascima uveče

00:11:37.360 --> 00:11:42.216
ili posezanje za članom porodice
s kim niste razgovarali godinama

00:11:42.240 --> 00:11:45.736
jer sve te opšte poznate porodične svađe

00:11:45.760 --> 00:11:47.976
uzimaju užasan danak

00:11:48.000 --> 00:11:50.080
ljudima koji su zlopamtila.

NOTE Paragraph

00:11:52.000 --> 00:11:55.920
Želeo bih da završim citatom Marka Tvena.

00:11:57.280 --> 00:11:59.656
Pre više od jednog veka,

00:11:59.680 --> 00:12:02.296
osvrtao se na svoj život

00:12:02.320 --> 00:12:03.600
i napisao sledeće:

00:12:04.840 --> 00:12:08.536
"Nema vremena, tako kratak je život,

00:12:08.560 --> 00:12:13.720
za prepirke, izvinjenja,
prezir, pozivanja na odgovornost.

00:12:14.720 --> 00:12:17.536
Imamo samo vremena za ljubav,

00:12:17.560 --> 00:12:21.280
i to samo tren, tako reći, za to."

NOTE Paragraph

00:12:22.760 --> 00:12:27.136
Dobar život se gradi dobrim vezama.

NOTE Paragraph

00:12:27.160 --> 00:12:28.376
Hvala vam.

NOTE Paragraph

00:12:28.400 --> 00:12:33.840
(Aplauz)