1 00:00:00,760 --> 00:00:03,735 Co sprawia, że jesteśmy zdrowi i szczęśliwi, 2 00:00:03,760 --> 00:00:05,320 idąc przez życie? 3 00:00:06,520 --> 00:00:09,016 Jeśli moglibyście dziś zainwestować 4 00:00:09,040 --> 00:00:11,096 w przyszłą wersję siebie, 5 00:00:11,120 --> 00:00:14,080 na co poświęcilibyście czas i energię? 6 00:00:15,120 --> 00:00:17,536 Ostatnio przeprowadzono ankietę wśród młodych osób 7 00:00:17,560 --> 00:00:22,736 na temat najważniejszych celów życiowych. 8 00:00:22,760 --> 00:00:24,776 Ponad 80% odpowiedziało, 9 00:00:24,800 --> 00:00:28,936 że ich głównym celem jest wzbogacenie się. 10 00:00:28,960 --> 00:00:33,926 50% spośród tych samych młodych ludzi odpowiedziało, 11 00:00:33,940 --> 00:00:35,856 że inny główny cel życiowy 12 00:00:35,880 --> 00:00:37,720 to sława. 13 00:00:38,960 --> 00:00:40,176 (Śmiech) 14 00:00:40,200 --> 00:00:46,856 Cały czas mówi się nam, żeby poświęcać się pracy, starać się 15 00:00:46,880 --> 00:00:48,936 i osiągać więcej. 16 00:00:48,960 --> 00:00:52,616 Wmawia się nam, że to właśnie musimy robić, 17 00:00:52,640 --> 00:00:54,456 żeby mieć udane życie. 18 00:00:54,480 --> 00:00:56,696 Obrazy całego życia, 19 00:00:56,720 --> 00:01:01,936 wyborów, które ludzie podejmują, i jak te wybory wpływają na ich życie, 20 00:01:01,960 --> 00:01:04,840 to obrazy praktycznie niemożliwe do uzyskania. 21 00:01:06,080 --> 00:01:10,546 Większość wiedzy o życiu zdobywamy, prosząc ludzi, 22 00:01:10,560 --> 00:01:12,616 żeby przypomnieli sobie przeszłość, 23 00:01:12,640 --> 00:01:17,416 a wiadomo, że nie jesteśmy mądrzejsi po fakcie. 24 00:01:17,440 --> 00:01:21,136 Zapominamy o wielu rzeczach, które przydarzają się nam w życiu, 25 00:01:21,160 --> 00:01:24,040 a czasem pamięć jest wręcz twórcza. 26 00:01:24,800 --> 00:01:29,176 Co jeśli moglibyśmy zobaczyć całe życie, 27 00:01:29,200 --> 00:01:32,056 jak zmienia się z czasem? 28 00:01:32,080 --> 00:01:36,056 Co jeśli moglibyśmy badać ludzi od wieku nastoletniego 29 00:01:36,080 --> 00:01:38,816 do starości, 30 00:01:38,840 --> 00:01:42,200 żeby zobaczyć, co sprawia, że ludzie są szczęśliwi i zdrowi? 31 00:01:43,560 --> 00:01:44,760 Zrobiliśmy to. 32 00:01:45,640 --> 00:01:47,856 Badania Harvardu nad rozwojem człowieka 33 00:01:47,880 --> 00:01:52,640 to chyba najdłuższe badania nad życiem ludzi, jakie przeprowadzono. 34 00:01:53,720 --> 00:01:59,840 Od 75 lat śledziliśmy życie 724 mężczyzn, 35 00:02:01,360 --> 00:02:05,856 rok po roku, pytając ich o pracę, życie rodzinne, zdrowie, 36 00:02:05,880 --> 00:02:08,346 i oczywiście przez cały czas nie wiedząc, 37 00:02:08,360 --> 00:02:11,720 jak potoczą się ich życiowe historie. 38 00:02:13,280 --> 00:02:16,896 Tego typu badania są bardzo rzadkie. 39 00:02:16,920 --> 00:02:20,976 Prawie wszystkie takie projekty rozpadają się po 10 latach, 40 00:02:21,000 --> 00:02:24,176 bo zbyt dużo ludzi odpada z badań, 41 00:02:24,200 --> 00:02:27,096 dopłaty do badań się kurczą, 42 00:02:27,120 --> 00:02:29,376 badacze mają dość 43 00:02:29,400 --> 00:02:33,480 albo umierają i nikt nie przejmuje inicjatywy. 44 00:02:34,280 --> 00:02:36,536 Dzięki mieszance szczęścia 45 00:02:36,560 --> 00:02:40,256 i wytrwałości kilku pokoleń badaczy 46 00:02:40,280 --> 00:02:41,840 to badanie przetrwało. 47 00:02:42,520 --> 00:02:47,016 Około 60 z początkowych 724 osób 48 00:02:47,040 --> 00:02:48,336 nadal żyje 49 00:02:48,360 --> 00:02:50,536 i bierze udział w badaniach. 50 00:02:50,560 --> 00:02:52,600 Większość ma ponad 90 lat. 51 00:02:53,560 --> 00:02:55,456 Zaczynamy teraz badania 52 00:02:55,480 --> 00:02:59,660 nad ponad dwoma tysiącami dzieci tych mężczyzn. 53 00:02:59,680 --> 00:03:02,000 Jestem czwartym kierownikiem tych badań. 54 00:03:03,400 --> 00:03:08,136 Od 1938 roku śledziliśmy życie dwóch grup mężczyzn. 55 00:03:08,160 --> 00:03:10,296 Pierwsza grupa przyłączyła się do badań, 56 00:03:10,320 --> 00:03:13,016 kiedy byli na drugim roku na Harvardzie. 57 00:03:13,040 --> 00:03:15,856 Wszyscy skończyli studia podczas II Wojny Światowej 58 00:03:15,880 --> 00:03:18,320 i większość z nich poszła na wojnę. 59 00:03:19,280 --> 00:03:21,416 Druga grupa badawcza 60 00:03:21,440 --> 00:03:25,616 to chłopcy z najbiedniejszych dzielnic Bostonu, 61 00:03:25,640 --> 00:03:27,656 wybrani do badania 62 00:03:27,680 --> 00:03:31,016 głównie dlatego, że byli z problemowych 63 00:03:31,040 --> 00:03:32,896 i skrzywdzonych przez los rodzin 64 00:03:32,920 --> 00:03:35,656 żyjących w Bostonie w latach 30. XX wieku. 65 00:03:35,680 --> 00:03:40,280 Większość żyła w kamienicach, wielu bez ciepłej i zimnej bieżącej wody. 66 00:03:42,520 --> 00:03:44,416 Kiedy dołączyli do badania, 67 00:03:44,440 --> 00:03:47,376 przeprowadzono z nimi rozmowę. 68 00:03:47,400 --> 00:03:49,616 Zrobiono im badania medyczne. 69 00:03:49,640 --> 00:03:53,176 Poszliśmy do ich domów i porozmawialiśmy z ich rodzicami. 70 00:03:53,200 --> 00:03:55,576 Kiedy ci nastolatkowie dorośli, 71 00:03:55,600 --> 00:03:58,016 wkroczyli na różne ścieżki życia. 72 00:03:58,040 --> 00:04:04,136 Zostali pracownikami fabryk, prawnikami, murarzami i lekarzami. 73 00:04:04,160 --> 00:04:06,520 Jeden został prezydentem USA. 74 00:04:08,160 --> 00:04:12,400 Jedni popadli w alkoholizm. Kilku doświadczyło schizofrenii. 75 00:04:13,320 --> 00:04:15,616 Jedni wspięli się po drabinie społecznej, 76 00:04:15,640 --> 00:04:18,856 z dołu aż na sam szczyt, 77 00:04:18,880 --> 00:04:22,160 a niektórzy pokonali tę drogę w drugą stronę. 78 00:04:23,520 --> 00:04:26,456 Twórcy tego badania, 79 00:04:26,480 --> 00:04:28,496 nawet w najśmielszych marzeniach, 80 00:04:28,520 --> 00:04:33,056 nie wyobrażali sobie, że 75 lat później będę stał tutaj 81 00:04:33,080 --> 00:04:36,160 i mówił o tym, że badania nadal trwają. 82 00:04:37,280 --> 00:04:40,896 Co dwa lata nasz cierpliwy i oddany personel 83 00:04:40,920 --> 00:04:43,976 dzwoni do naszych ludzi i pyta, czy możemy wysłać 84 00:04:44,000 --> 00:04:47,120 kolejny zestaw pytań o ich życiu. 85 00:04:48,040 --> 00:04:51,616 Wielu mężczyzn z ubogich dzielnic Bostonu pyta nas: 86 00:04:51,640 --> 00:04:55,520 "Dlaczego nadal chcecie mnie badać? Moje życie nie jest tak ciekawe". 87 00:04:56,600 --> 00:04:58,976 Ci z Harvardu nigdy nie zadali takiego pytania. 88 00:04:59,000 --> 00:05:01,180 (Śmiech) 89 00:05:08,920 --> 00:05:11,776 Żeby mieć jasny obraz ich życia, 90 00:05:11,800 --> 00:05:14,736 nie wysyłamy im tylko ankiet. 91 00:05:14,760 --> 00:05:17,216 Rozmawiamy z nimi w ich salonach. 92 00:05:17,240 --> 00:05:20,176 Bierzemy ich akta medyczne od lekarzy. 93 00:05:20,200 --> 00:05:22,696 Pobieramy im krew, prześwietlamy mózg, 94 00:05:22,720 --> 00:05:24,416 rozmawiamy z ich dziećmi. 95 00:05:24,440 --> 00:05:29,696 Nagrywamy, jak rozmawiają z żonami o swoich największych rozterkach. 96 00:05:29,720 --> 00:05:33,256 Kiedy 10 lat temu spytaliśmy ich żony, 97 00:05:33,280 --> 00:05:35,656 czy do nas dołączą, jako uczestniczki badania, 98 00:05:35,680 --> 00:05:38,376 wiele odpowiedziało: "Najwyższy czas". 99 00:05:38,400 --> 00:05:39,456 (Śmiech) 100 00:05:39,480 --> 00:05:41,176 Czego się dowiedzieliśmy? 101 00:05:41,200 --> 00:05:46,416 Jakie lekcje płyną z dziesiątek tysięcy stron informacji, 102 00:05:46,440 --> 00:05:49,496 które uzbieraliśmy 103 00:05:49,520 --> 00:05:50,720 na temat ich życia? 104 00:05:51,720 --> 00:05:57,320 Nie są to lekcje o bogactwie, sławie czy coraz cięższej pracy. 105 00:05:58,520 --> 00:06:04,816 75 lat badań mówi nam jedno, 106 00:06:04,840 --> 00:06:10,040 że dobre relacje czynią nas szczęśliwszymi i zdrowszymi. 107 00:06:11,000 --> 00:06:14,816 Odkryliśmy trzy ważne fakty o relacjach międzyludzkich. 108 00:06:14,840 --> 00:06:18,936 Po pierwsze, relacje społeczne są dla nas bardzo dobre, 109 00:06:18,960 --> 00:06:21,456 a samotność zabija. 110 00:06:21,480 --> 00:06:25,136 Okazuje się, że ludzie bardziej związani 111 00:06:25,160 --> 00:06:28,256 z rodziną, przyjaciółmi czy społeczeństwem, 112 00:06:28,280 --> 00:06:31,610 są szczęśliwsi, fizycznie zdrowsi 113 00:06:31,630 --> 00:06:36,376 i żyją dłużej niż ci, którzy nie utrzymują takich kontaktów. 114 00:06:36,400 --> 00:06:39,816 Samotność jest toksyczna. 115 00:06:39,840 --> 00:06:44,976 Ludzie, którzy są bardziej odizolowani od innych niż by tego chcieli, 116 00:06:45,000 --> 00:06:48,216 są mniej szczęśliwi, 117 00:06:48,240 --> 00:06:51,176 ich zdrowie pogarsza się wcześniej w wieku średnim, 118 00:06:51,200 --> 00:06:53,416 ich funkcje mózgowe szybciej się pogarszają 119 00:06:53,440 --> 00:06:57,000 i żyją krócej niż ci, którzy nie są samotni. 120 00:06:58,040 --> 00:07:01,256 Przykre jest to, że w każdej chwili 121 00:07:01,280 --> 00:07:05,880 więcej niż jeden na pięciu Amerykanów twierdzi, że jest samotny. 122 00:07:07,040 --> 00:07:09,696 Wiemy, że można być samotnym w tłumie 123 00:07:09,720 --> 00:07:12,376 i można być samotnym w małżeństwie. 124 00:07:12,400 --> 00:07:14,536 Więc drugą ważną lekcją jest to, 125 00:07:14,560 --> 00:07:17,656 że nie chodzi tylko o liczbę przyjaciół 126 00:07:17,680 --> 00:07:21,176 ani o bycie w stałym związku, 127 00:07:21,200 --> 00:07:25,840 ale o jakość bliskich relacji. 128 00:07:26,560 --> 00:07:31,336 Okazuję się, że życie w konflikcie źle wpływa na zdrowie. 129 00:07:31,360 --> 00:07:35,336 Bardzo konfliktowe małżeństwa, bez wielkiego uczucia, 130 00:07:35,360 --> 00:07:41,136 źle wpływają na nasze zdrowie, może nawet gorzej niż rozwód. 131 00:07:41,160 --> 00:07:45,936 Życie w dobrym, ciepłym związku jest ochroną. 132 00:07:45,960 --> 00:07:49,056 Gdy już doszliśmy z badanymi do 80 roku życia, 133 00:07:49,080 --> 00:07:52,060 chcieliśmy cofnąć się do ich wieku średniego i zobaczyć, 134 00:07:52,080 --> 00:07:53,696 czy można było przewidzieć, 135 00:07:53,720 --> 00:07:57,696 kto będzie szczęśliwym, zdrowym 80-latkiem, 136 00:07:57,720 --> 00:07:58,920 a kto nie. 137 00:07:59,680 --> 00:08:03,896 Zgromadziliśmy wszystko, co wiemy o nich 138 00:08:03,920 --> 00:08:06,050 z okresu, kiedy mieli 50 lat. 139 00:08:06,080 --> 00:08:08,616 To nie poziom cholesterolu 140 00:08:08,640 --> 00:08:11,536 pozwolił przewidzieć, jaka będzie ich starość, 141 00:08:11,560 --> 00:08:15,016 tylko zadowolenie z relacji z innymi. 142 00:08:15,040 --> 00:08:19,936 Ludzie najbardziej zadowoleni ze swoich relacji w wieku 50 lat, 143 00:08:19,960 --> 00:08:22,360 byli najzdrowsi w wieku 80 lat. 144 00:08:23,680 --> 00:08:26,856 Dobre, bliskie relacje wydają się nas chronić 145 00:08:26,880 --> 00:08:29,640 od niektórych problemów związanych ze starzeniem się. 146 00:08:30,480 --> 00:08:34,456 Najszczęśliwsze pary kobiet i mężczyzn 147 00:08:34,480 --> 00:08:36,535 mówiły, w wieku ponad 80 lat, 148 00:08:36,559 --> 00:08:39,496 że nawet kiedy odczuwali większy ból fizyczny, 149 00:08:39,520 --> 00:08:41,480 byli nadal szczęśliwi. 150 00:08:42,400 --> 00:08:45,656 U ludzi, którzy byli w nieszczęśliwych związkach, 151 00:08:45,680 --> 00:08:48,616 odczuwanie większego bólu fizycznego 152 00:08:48,640 --> 00:08:51,680 nasilało się przez ból emocjonalny. 153 00:08:52,360 --> 00:08:56,736 Trzecim ważnym odkryciem o związkach i zdrowiu jest to, 154 00:08:56,760 --> 00:09:00,016 że dobre relacje nie tylko chronią ciało, 155 00:09:00,040 --> 00:09:01,520 ale także mózg. 156 00:09:02,440 --> 00:09:07,096 Okazuję się, że stabilny związek 157 00:09:07,120 --> 00:09:11,016 w wieku 80 lat działa jak ochrona. 158 00:09:11,040 --> 00:09:13,016 Ludzie, którzy są w związkach, 159 00:09:13,040 --> 00:09:17,176 w których czują, że będąc w potrzebie, mogą polegać na drugiej osobie, 160 00:09:17,200 --> 00:09:20,896 dłużej zachowują lepszą pamięć. 161 00:09:20,920 --> 00:09:22,416 Ludzie w związkach, 162 00:09:22,440 --> 00:09:25,576 w których czują, że nie mogą liczyć na drugą osobę, 163 00:09:25,600 --> 00:09:29,480 wcześniejszej tracą pamięć. 164 00:09:30,520 --> 00:09:33,976 Dobre relacje nie muszą być cały czas spokojne. 165 00:09:34,000 --> 00:09:37,576 Niektóre z naszych 80-letnich par mogłyby się sprzeczać 166 00:09:37,600 --> 00:09:39,336 całymi dniami, 167 00:09:39,360 --> 00:09:42,536 ale dopóki czuli, że naprawdę mogą na siebie liczyć, 168 00:09:42,560 --> 00:09:44,376 kiedy robi się ciężko, 169 00:09:44,400 --> 00:09:48,000 te sprzeczki nie wpływały na ich pamięć 170 00:09:49,600 --> 00:09:52,336 Ta wiadomość, 171 00:09:52,360 --> 00:09:58,056 że dobre, bliskie relacje sprzyjają zdrowiu i dobremu samopoczuciu 172 00:09:58,080 --> 00:10:01,016 jest mądrością starą jak świat. 173 00:10:01,040 --> 00:10:04,880 Czemu tak ciężko to osiągnąć, a tak łatwo zignorować? 174 00:10:05,560 --> 00:10:07,016 Jesteśmy tylko ludźmi. 175 00:10:07,040 --> 00:10:09,856 Pragniemy szybkich rozwiązań, 176 00:10:09,880 --> 00:10:11,576 czegoś, co możemy dostać, 177 00:10:11,600 --> 00:10:14,360 co polepszy nasze życie na zawsze. 178 00:10:15,320 --> 00:10:18,656 Związki są kłopotliwe i skomplikowane, 179 00:10:18,680 --> 00:10:22,496 a ciężka praca nad utrzymaniem dobrych relacji z rodziną i przyjaciółmi 180 00:10:22,520 --> 00:10:25,176 nie jest seksowna ani atrakcyjna. 181 00:10:25,200 --> 00:10:28,536 To praca na całe życie. Nigdy się nie kończy. 182 00:10:28,560 --> 00:10:33,616 Najszczęśliwsi emeryci z naszego 75-letniego badania 183 00:10:33,640 --> 00:10:39,456 starali się, żeby kolega z pracy stał się towarzyszem do rozrywki. 184 00:10:39,480 --> 00:10:42,456 Jak młodzi ludzie z ostatniego sondażu, 185 00:10:42,480 --> 00:10:46,096 wielu spośród naszych mężczyzn, kiedy wchodzili w dorosłe życie, 186 00:10:46,120 --> 00:10:50,136 naprawdę wierzyli, że sława, bogactwo i wielkie osiągnięcia 187 00:10:50,160 --> 00:10:54,096 są potrzebne do udanego życia. 188 00:10:54,120 --> 00:10:58,296 Ale w ciągu 75 latach nasze badania nieustannie wskazują, 189 00:10:58,320 --> 00:11:03,976 że najlepiej powiodło się tym, którzy opierali się na relacjach 190 00:11:04,000 --> 00:11:07,240 z rodziną, przyjaciółmi czy społecznością. 191 00:11:09,080 --> 00:11:11,056 A wy? 192 00:11:11,080 --> 00:11:14,840 Powiedzmy, że macie 25, 40 albo 60 lat. 193 00:11:15,800 --> 00:11:18,760 Jak mogłoby wyglądać opieranie się na relacjach? 194 00:11:19,760 --> 00:11:22,880 Możliwości są praktycznie nieskończone. 195 00:11:23,600 --> 00:11:29,696 Można spędzać czas z ludźmi zamiast przed ekranem 196 00:11:29,720 --> 00:11:34,176 albo ożywić nudny związek, robiąc wspólnie coś nowego, 197 00:11:34,200 --> 00:11:36,400 pójść na długi spacer czy wieczorną randkę. 198 00:11:37,360 --> 00:11:42,216 Można dotrzeć do członka rodziny, z którym nie rozmawiało się od lat, 199 00:11:42,240 --> 00:11:45,736 bo te częste rodzinne waśnie 200 00:11:45,760 --> 00:11:47,976 bardzo źle wpływają 201 00:11:48,000 --> 00:11:50,080 na ludzi chowających urazę. 202 00:11:52,000 --> 00:11:55,920 Chciałbym zakończyć cytatem Marka Twaina. 203 00:11:57,280 --> 00:11:59,656 Ponad wiek temu 204 00:11:59,680 --> 00:12:02,296 wspominał swoje życie 205 00:12:02,320 --> 00:12:03,600 i napisał to: 206 00:12:04,840 --> 00:12:08,536 "Nie ma czasu, tak krótkie jest życie, 207 00:12:08,560 --> 00:12:13,720 na sprzeczki, przeprosiny, zawiść, wyjaśnienia. 208 00:12:14,720 --> 00:12:17,536 Jest tylko czas na kochanie, 209 00:12:17,560 --> 00:12:21,280 i to w tej chwili, że się tak wyrażę". 210 00:12:22,760 --> 00:12:27,136 Dobre życie jest zbudowane na dobrych relacjach. 211 00:12:27,160 --> 00:12:28,376 Dziękuję. 212 00:12:28,400 --> 00:12:30,380 (Brawa)