1
00:00:00,785 --> 00:00:03,760
Τι μας κρατά υγιείς και ευτυχισμένους

2
00:00:03,760 --> 00:00:05,320
στη ζωή μας;

3
00:00:06,520 --> 00:00:09,016
Αν έπρεπε να επενδύσετε τώρα

4
00:00:09,040 --> 00:00:11,096
στον καλύτερο μελλοντικό σας εαυτό,

5
00:00:11,120 --> 00:00:14,080
πού θα επικεντρώνατε
τον χρόνο και την ενέργειά σας;

6
00:00:15,120 --> 00:00:17,536
Υπήρξε μια πρόσφατη έρευνα στους νέους

7
00:00:17,560 --> 00:00:21,786
οι οποίοι ρωτήθηκαν ποιοι ήταν
οι σημαντικότεροι στόχοι τους

8
00:00:22,760 --> 00:00:24,580
και περισσότεροι από το 80%

9
00:00:24,580 --> 00:00:28,936
είπαν ότι ο σημαντικότερος στόχος τους
ήταν να γίνουν πλούσιοι.

10
00:00:28,960 --> 00:00:33,296
Άλλο ένα 50% των ίδιων

11
00:00:33,320 --> 00:00:35,856
είπε πως ακόμη ένας σημαντικός
στόχος της ζωής τους

12
00:00:35,880 --> 00:00:37,720
ήταν να γίνουν διάσημοι.

13
00:00:38,960 --> 00:00:40,176
(Γέλια)

14
00:00:40,200 --> 00:00:46,856
Συνεχώς μας λένε να δουλέψουμε πιο πολύ,
να πιεστούμε περισσότερο

15
00:00:46,880 --> 00:00:48,936
και να καταφέρουμε περισσότερα.

16
00:00:48,960 --> 00:00:52,616
Έχουμε την εντύπωση ότι αυτά είναι
που πρέπει να κυνηγήσουμε

17
00:00:52,640 --> 00:00:54,456
για να έχουμε μια καλή ζωή.

18
00:00:54,480 --> 00:00:56,696
Δεδομένα μιας ολόκληρης ζωής

19
00:00:56,720 --> 00:01:01,936
των επιλογών που έκαναν οι άνθρωποι
και των αποτελεσμάτων τους,

20
00:01:01,960 --> 00:01:04,840
είναι σχεδόν αδύνατο να τα αποκτήσουμε.

21
00:01:06,080 --> 00:01:09,136
Τα περισσότερα πράγματα
που γνωρίζουμε για την ανθρώπινη ζωή

22
00:01:09,160 --> 00:01:12,616
τα μάθαμε ρωτώντας ανθρώπους
να μιλήσουν για το παρελθόν τους,

23
00:01:12,640 --> 00:01:17,416
όμως η στερνή γνώση δεν είναι πάντα σωστή.

24
00:01:17,440 --> 00:01:21,136
Ξεχνάμε μεγάλα κομμάτια από τη ζωή μας

25
00:01:21,160 --> 00:01:24,190
και πολλές φορές η μνήμη
συμπληρώνει τα κενά μόνη της.

26
00:01:24,800 --> 00:01:29,176
Αλλά τι θα γινόταν αν μπορούσαμε
να δούμε όλη τη ζωή μας

27
00:01:29,200 --> 00:01:32,056
καθώς αυτή εξελίσσεται μέσα στον χρόνο;

28
00:01:32,080 --> 00:01:34,920
Τι θα γινόταν αν μπορούσαμε
να μελετήσουμε τους ανθρώπους

29
00:01:34,920 --> 00:01:38,816
από την εφηβεία μέχρι τα βαθιά γεράματα

30
00:01:38,840 --> 00:01:42,200
για να δούμε τι τους κάνει
ευτυχισμένους και υγιείς;

31
00:01:43,560 --> 00:01:44,760
Το κάναμε αυτό.

32
00:01:45,640 --> 00:01:47,886
Η έρευνα για την ανάπτυξη
ενηλίκων του Χάρβαρντ

33
00:01:47,886 --> 00:01:52,640
είναι η μεγαλύτερη σε διάρκεια
που έχει γίνει ποτέ για την ενήλικη ζωή.

34
00:01:53,720 --> 00:01:59,840
Για 75 χρόνια καταγράψαμε
τις ζωές 724 ανδρών,

35
00:02:01,360 --> 00:02:05,856
συνεχώς, ρωτώντας για τη δουλειά τους,
την οικογένειά τους, την υγεία τους,

36
00:02:05,880 --> 00:02:10,256
και φυσικά ρωτώντας όλα αυτά
χωρίς να γνωρίζουμε

37
00:02:10,280 --> 00:02:11,920
πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα.

38
00:02:13,280 --> 00:02:16,896
Έρευνες σαν αυτή είναι εξαιρετικά σπάνιες.

39
00:02:16,920 --> 00:02:20,976
Όλα σχεδόν τα πρότζεκτ αυτού του είδους
σταματάνε συνήθως μέσα σε μια δεκαετία

40
00:02:21,000 --> 00:02:24,176
επειδή πολλοί από
τους συμμετέχοντες παραιτούνται

41
00:02:24,200 --> 00:02:27,096
ή τελειώνουν τα χρήματα της επιχορήγησης

42
00:02:27,120 --> 00:02:29,376
ή αποσπάται η προσοχή των ερευνητών

43
00:02:29,400 --> 00:02:33,480
ή πεθαίνουν και κανείς
δεν συνεχίζει την έρευνα.

44
00:02:34,280 --> 00:02:36,536
Αλλά με έναν συνδυασμό τύχης

45
00:02:36,560 --> 00:02:40,256
και επιμονής πολλών γενεών επιστημόνων,

46
00:02:40,280 --> 00:02:41,840
αυτή η έρευνα έχει επιβιώσει.

47
00:02:42,520 --> 00:02:47,016
Σχεδόν οι 60 από τους αρχικούς 724 άνδρες

48
00:02:47,040 --> 00:02:48,336
είναι ακόμα ζωντανοί

49
00:02:48,360 --> 00:02:50,536
και συμμετέχουν στην έρευνα,

50
00:02:50,560 --> 00:02:52,600
οι περισσότεροι πλέον στα 90 τους χρόνια.

51
00:02:53,560 --> 00:02:55,456
Τώρα μόλις ξεκινάμε τη μελέτη

52
00:02:55,480 --> 00:02:58,840
σε περισσότερα από 2000 παιδιά
αυτών των ανδρών.

53
00:02:59,680 --> 00:03:02,000
Είμαι ο τέταρτος διευθυντής
σε αυτήν την έρευνα.

54
00:03:03,400 --> 00:03:08,136
Από το 1938, καταγράψαμε τις ζωές
δύο ομάδων ανδρών.

55
00:03:08,160 --> 00:03:10,296
Η πρώτη ομάδα ξεκίνησε στην έρευνα

56
00:03:10,320 --> 00:03:13,016
όταν ήταν στο δεύτερο έτος
στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ.

57
00:03:13,040 --> 00:03:15,856
Όλοι τελείωσαν το πανεπιστήμιο
μέσα στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο

58
00:03:15,880 --> 00:03:18,320
και έφυγαν για να υπηρετήσουν στον στρατό.

59
00:03:19,280 --> 00:03:21,416
Η δεύτερη ομάδα που ακολουθήσαμε

60
00:03:21,440 --> 00:03:25,616
ήταν μια ομάδα αγοριών
από τις φτωχότερες γειτονιές της Βοστώνης·

61
00:03:25,640 --> 00:03:27,656
αγόρια που επιλέχτηκαν για την έρευνα

62
00:03:27,680 --> 00:03:31,016
ακριβώς επειδή προέρχονταν
από τις πιο προβληματικές

63
00:03:31,040 --> 00:03:32,896
και σε μειονεκτική θέση οικογένειες

64
00:03:32,920 --> 00:03:35,656
της Βοστώνης της δεκαετίας του '30.

65
00:03:35,680 --> 00:03:40,280
Οι περισσότεροι μένανε σε διαμερίσματα,
χωρίς ζεστό και πόσιμο νερό.

66
00:03:42,520 --> 00:03:44,416
Όταν εντάχθηκαν στην έρευνα

67
00:03:44,440 --> 00:03:47,376
όλοι πήραν μέρος σε μια συνέντευξη.

68
00:03:47,400 --> 00:03:49,616
Υποβλήθηκαν σε ιατρικές εξετάσεις.

69
00:03:49,640 --> 00:03:53,176
Πήγαμε στα σπίτια τους
και μιλήσαμε με τους γονείς τους.

70
00:03:53,200 --> 00:03:55,576
Έτσι αυτοί οι νέοι μεγάλωσαν
και έγιναν ενήλικες,

71
00:03:55,600 --> 00:03:58,016
ο καθένας με διαφορετική κατάληξη.

72
00:03:58,040 --> 00:04:04,136
Κάποιοι έγιναν εργάτες σε εργοστάσια,
άλλοι δικηγόροι, χτίστες, γιατροί,

73
00:04:04,160 --> 00:04:06,520
ένας έγινε πρόεδρος των ΗΠΑ.

74
00:04:08,160 --> 00:04:12,400
Κάποιοι έγιναν αλκοολικοί
και άλλοι διαγνώστηκαν με σχιζοφρένεια.

75
00:04:13,320 --> 00:04:15,616
Κάποιοι εξελίχθηκαν κοινωνικά,

76
00:04:15,640 --> 00:04:18,856
από τον πάτο μέχρι την κορυφή,

77
00:04:18,880 --> 00:04:22,160
και κάποιοι ακολούθησαν αντίθετη πορεία.

78
00:04:23,520 --> 00:04:26,456
Οι ιδρυτές της έρευνας

79
00:04:26,480 --> 00:04:28,496
ούτε στα πιο τρελά τους όνειρα

80
00:04:28,520 --> 00:04:33,056
δεν θα μπορούσαν να φανταστούν
ότι σήμερα, 75 χρόνια μετά,

81
00:04:33,080 --> 00:04:36,330
θα σας έλεγα ότι η έρευνα
ακόμα συνεχίζεται.

82
00:04:37,280 --> 00:04:40,896
Κάθε δύο χρόνια, το προσωπικό μας
με υπομονή και αφοσίωση

83
00:04:40,920 --> 00:04:43,976
καλεί τους συμμετέχοντες
και τους ρωτά αν μπορούμε να στείλουμε

84
00:04:44,000 --> 00:04:47,120
μερικές ακόμα ερωτήσεις
σχετικά με τις ζωές τους.

85
00:04:48,040 --> 00:04:51,616
Πολλοί από αυτούς
που έμεναν στη Βοστώνη μας ρωτάνε:

86
00:04:51,640 --> 00:04:55,520
«Γιατί συνεχίζετε να μελετάτε τη ζωή μου;
Δεν είναι ενδιαφέρουσα».

87
00:04:56,600 --> 00:04:58,976
Οι άνδρες του Χάρβαρντ
δεν το ρώτησαν ποτέ αυτό.

88
00:04:59,000 --> 00:05:04,200
(Γέλια)

89
00:05:08,920 --> 00:05:11,776
Για να αποκτήσουμε 
μία πιο ξεκάθαρη εικόνα της ζωής τους,

90
00:05:11,800 --> 00:05:14,736
δεν τους στέλνουμε απλώς ερωτηματολόγια.

91
00:05:14,760 --> 00:05:17,216
Συζητάμε μαζί τους μέσα στο σαλόνι τους.

92
00:05:17,240 --> 00:05:20,176
Ζητάμε το ιατρικό ιστορικό
από τους γιατρούς τους.

93
00:05:20,200 --> 00:05:22,696
Παίρνουμε δείγμα αίματος,
ελέγχουμε τον εγκέφαλό,

94
00:05:22,720 --> 00:05:24,416
μιλάμε στα παιδιά τους.

95
00:05:24,440 --> 00:05:29,696
Βιντεοσκοπούμε συζητήσεις με
τις συζύγους τους για τις ανησυχίες τους.

96
00:05:29,720 --> 00:05:33,256
Τελικά, πριν περίπου 10 χρόνια,
ζητήσαμε από τις συζύγους τους

97
00:05:33,280 --> 00:05:35,656
να συμμετάσχουν στην έρευνά και οι ίδιες,

98
00:05:35,680 --> 00:05:38,376
με πολλές από αυτές να λένε
«Καιρός ήτανε».

99
00:05:38,400 --> 00:05:39,456
(Γέλια)

100
00:05:39,480 --> 00:05:41,176
Οπότε τελικά, τι μάθαμε;

101
00:05:41,200 --> 00:05:46,416
Ποια είναι τα μαθήματα
που κρύβονται μέσα στις χιλιάδες σελίδες

102
00:05:46,440 --> 00:05:49,496
πληροφοριών που έχουμε συλλέξει

103
00:05:49,520 --> 00:05:50,720
για αυτές τις ζωές;

104
00:05:51,720 --> 00:05:57,320
Τα μαθήματα δεν σχετίζονται με τον πλούτο,
τη φήμη και τη σκληρή δουλειά.

105
00:05:58,520 --> 00:06:04,816
Το πιο ξεκάθαρο μάθημα
της 75ετής έρευνας μας είναι ότι:

106
00:06:04,840 --> 00:06:10,040
Οι καλές σχέσεις μας κρατάνε
ευτυχισμένους και υγιείς. Τελεία.

107
00:06:11,000 --> 00:06:14,816
Πήραμε τρία μεγάλα μαθήματα
για τις σχέσεις.

108
00:06:14,840 --> 00:06:18,936
Το πρώτο είναι ότι οι κοινωνικές σχέσεις
είναι ιδιαίτερα καλές για τους ανθρώπους,

109
00:06:18,960 --> 00:06:21,456
και ότι η μοναξιά σκοτώνει.

110
00:06:21,480 --> 00:06:25,136
Αποδεικνύεται ότι τελικά οι άνθρωποι
που είναι περισσότερο συνδεδεμένοι

111
00:06:25,160 --> 00:06:28,256
με την οικογένεια,
τους φίλους τους και την κοινωνία,

112
00:06:28,280 --> 00:06:32,976
είναι πιο ευτυχισμένοι, υγιέστεροι
και ζούνε περισσότερο

113
00:06:33,000 --> 00:06:36,376
από τους ανθρώπους
με λιγότερες κοινωνικές σχέσεις.

114
00:06:36,400 --> 00:06:39,816
Η μοναξιά φαίνεται πως είναι τοξική.

115
00:06:39,840 --> 00:06:44,976
Οι άνθρωποι που είναι περισσότερο
απομονωμένοι από τους άλλους

116
00:06:45,000 --> 00:06:48,216
είναι λιγότερο ευτυχισμένοι,

117
00:06:48,240 --> 00:06:51,176
η υγεία τους φθίνει νωρίτερα
στη μέση ηλικία,

118
00:06:51,200 --> 00:06:53,416
η λειτουργία του εγκεφάλου
φθίνει νωρίτερα,

119
00:06:53,440 --> 00:06:57,000
και ζούν λιγότερο σε σχέση
με τους μη μοναχικούς ανθρώπους.

120
00:06:58,040 --> 00:07:01,256
Το λυπηρό γεγονός είναι
ότι κάθε δεδομένη στιγμή,

121
00:07:01,280 --> 00:07:05,880
περισσότεροι από ένας στους πέντε
Αμερικάνους δηλώνουν ότι νιώθουν μόνοι.

122
00:07:07,040 --> 00:07:09,696
Ξέρουμε ότι μπορεί να νιώθεις
μόνος μέσα στο πλήθος,

123
00:07:09,720 --> 00:07:12,376
μπορεί να νιώθεις μόνος μέσα σε έναν γάμο,

124
00:07:12,400 --> 00:07:14,536
και έτσι το δεύτερο μεγάλο μάθημα

125
00:07:14,560 --> 00:07:17,656
είναι ότι δεν μετράει μόνο
ο αριθμός των φίλων που έχει κανείς,

126
00:07:17,680 --> 00:07:21,176
και δεν σχετίζεται αν είναι ή όχι
αφοσιωμένος σε μια σχέση,

127
00:07:21,200 --> 00:07:25,840
αλλά είναι η ποιότητα
των στενών σχέσεων που έχει σημασία.

128
00:07:26,560 --> 00:07:31,336
Το να ζούμε συνεχώς μέσα σε συγκρούσεις
αποδεικνύεται κακό για την υγεία μας.

129
00:07:31,360 --> 00:07:35,336
Γάμοι με πολλούς καυγάδες για παράδειγμα,
χωρίς ιδιαίτερη στοργή,

130
00:07:35,360 --> 00:07:41,136
κάνουν κακό στην υγεία μας,
πιθανώς μεγαλύτερο και από το διαζύγιο.

131
00:07:41,160 --> 00:07:45,936
Η ζωή όμως μέσα σε καλές
και ζεστές σχέσεις είναι καλύτερη.

132
00:07:45,960 --> 00:07:49,056
Ακολουθώντας τις ζωές των συμμεχόντων
μέχρι και τα 80 τους,

133
00:07:49,080 --> 00:07:52,096
θελήσαμε να κοιτάξουμε πίσω
στα μέσα της ζωής τους,

134
00:07:52,120 --> 00:07:53,696
αν μπορούμε να προβλέψουμε

135
00:07:53,720 --> 00:07:57,696
ποιος μεγαλώνοντας θα ήταν ευτυχισμένος
και υγιής μετά τα 80 του χρόνια

136
00:07:57,720 --> 00:07:58,920
και ποιος όχι.

137
00:07:59,680 --> 00:08:03,896
Μαζέψαμε ό,τι γνωρίζαμε γι' αυτούς

138
00:08:03,920 --> 00:08:05,280
ως την ηλικία των 50 ετών,

139
00:08:06,080 --> 00:08:08,616
και δεν ήταν το επίπεδο
χοληστερίνης στα 50 τους

140
00:08:08,640 --> 00:08:11,536
που μπορούσε να προβλέψει
πώς θα γερνούσαν.

141
00:08:11,560 --> 00:08:15,016
Ήταν το πόσο ικανοποιημένοι
ήταν με τις σχέσεις τους.

142
00:08:15,040 --> 00:08:19,936
Αυτοί που ήταν περισσότερο ικανοποιημένοι
με τις σχέσεις τους στα 50,

143
00:08:19,960 --> 00:08:22,360
ήταν υγιέστεροι αργότερα στα 80.

144
00:08:23,680 --> 00:08:26,856
Οι καλές και στενές σχέσεις
φαίνεται να μας προστατεύουν

145
00:08:26,880 --> 00:08:29,640
από τις αρνητικές επιπτώσεις
των γηρατειών.

146
00:08:30,480 --> 00:08:34,456
Τα πιο ευτυχισμένα ζευγάρια

147
00:08:34,480 --> 00:08:36,535
ανέφεραν, όταν ήταν 80 ετών,

148
00:08:36,559 --> 00:08:39,496
ότι τις ημέρες που είχαν
περισσότερο φυσικό πόνο,

149
00:08:39,520 --> 00:08:41,480
η διάθεσή τους έμενε ίδια.

150
00:08:42,400 --> 00:08:45,656
Αλλά αυτοί που βρίσκονταν
σε δυστυχισμένες σχέσεις,

151
00:08:45,680 --> 00:08:48,616
τις ημέρες που ανέφεραν
ότι είχαν περισσότερο φυσικό πόνο,

152
00:08:48,640 --> 00:08:51,680
αντίστοιχα μεγάλωνε
και ο συναισθηματικός πόνος μέσα τους.

153
00:08:52,360 --> 00:08:56,736
Το τρίτο και τελευταίο μάθημα που πήραμε
σχετικά με τις σχέσεις και την υγιεία μας

154
00:08:56,760 --> 00:09:00,016
είναι ότι οι υγιείς σχέσεις
δεν προστατεύουν απλώς το σώμα μας,

155
00:09:00,040 --> 00:09:01,520
προστατεύουν και το μυαλό μας.

156
00:09:02,440 --> 00:09:07,096
Καταλήξαμε στο ότι
μια ασφαλής και υγιής σχέση

157
00:09:07,120 --> 00:09:11,016
με κάποιον άλλον στα 80
λειτουργεί προστατευτικά,

158
00:09:11,040 --> 00:09:13,016
και αυτοί που είναι σε σχέση,

159
00:09:13,040 --> 00:09:17,176
που νιώθουν ότι μπορούν να βασιστούν
στον άλλον αν τον χρειαστούν,

160
00:09:17,200 --> 00:09:20,896
έχουν καλύτερη μνήμη για μεγαλύτερο χρόνο.

161
00:09:20,920 --> 00:09:22,416
Και οι άνθρωποι σε σχέση

162
00:09:22,440 --> 00:09:25,576
που αισθάνονται ότι δεν μπορούν
να βασιστούν στον συντροφό τους,

163
00:09:25,600 --> 00:09:29,480
είναι αυτοί των οποίων
η μνήμη χειροτερεύει πολύ πιο νωρίς.

164
00:09:30,520 --> 00:09:33,976
Οι σχέσεις όμως δεν χρειάζεται
να είναι συνεχώς ήρεμες.

165
00:09:34,000 --> 00:09:37,576
Μερικά από τα ζευγάρια μας στα 80 τους,
μπορεί να λογομαχούσαν μεταξύ τους

166
00:09:37,600 --> 00:09:39,336
κάθε μέρα,

167
00:09:39,360 --> 00:09:42,536
αλλά όσο ένιωθαν ότι μπορούσαν
να βασιστούν ο ένας στον άλλο,

168
00:09:42,560 --> 00:09:44,376
όταν κάτι θα συνέβαινε

169
00:09:44,400 --> 00:09:48,000
οι καυγάδες αυτοί
δεν επηρέαζαν την μνήμη τους.

170
00:09:49,600 --> 00:09:52,336
Έτσι το μήνυμα,

171
00:09:52,360 --> 00:09:58,056
ότι οι καλές, στενές σχέσεις είναι καλές
για την υγεία και την ευεξία μας,

172
00:09:58,080 --> 00:10:01,016
είναι σοφία τόσο παλιά όσο και τα βουνά.

173
00:10:01,040 --> 00:10:04,880
Γιατί είναι τόσο δύσκολο να το πετύχουμε
και τόσο εύκολο να το αγνοήσουμε όμως;

174
00:10:05,560 --> 00:10:07,016
Λοιπόν, είμαστε άνθρωποι.

175
00:10:07,040 --> 00:10:09,856
Αυτό που όλοι θέλουμε είναι
μια γρήγορη λύση,

176
00:10:09,880 --> 00:10:11,576
κάτι που θα μάθουμε

177
00:10:11,600 --> 00:10:14,360
και θα κάνει τις ζωές μας καλύτερες
και θα μείνουν έτσι.

178
00:10:15,320 --> 00:10:18,656
Οι σχέσεις είναι ακατάστατες, περίπλοκες

179
00:10:18,680 --> 00:10:22,496
και η σκληρή δουλειά της φροντίδας
της οικογένειας και των φίλων μας,

180
00:10:22,520 --> 00:10:25,176
δεν είναι σέξυ ή γεμάτη αίγλη.

181
00:10:25,200 --> 00:10:28,536
Είναι επίσης κάτι
που χρειάζεται συνεχή προσπάθεια.

182
00:10:28,560 --> 00:10:33,616
Οι άνθρωποι στην 75ετή έρευνά μας
που ήταν ευτυχισμένοι όταν πήραν σύνταξη,

183
00:10:33,640 --> 00:10:39,456
ήταν αυτοί που αντικατέστησαν
τους συναδέλφους τους με νέους φίλους.

184
00:10:39,480 --> 00:10:42,456
Όπως και τα παιδιά της χιλιετίας
στην πρόσφατη έρευνα,

185
00:10:42,480 --> 00:10:46,096
έτσι και πολλοί από τους δικούς μας
συμμετέχοντες, ως νέοι

186
00:10:46,120 --> 00:10:50,136
πιστεύαν πραγματικά ότι η φήμη,
ο πλούτος και η επαγγελματική καταξίωση

187
00:10:50,160 --> 00:10:54,096
είναι αυτά που πρέπει να κυνηγήσουν
για να έχουν μια καλή ζωή.

188
00:10:54,120 --> 00:10:58,296
Αλλά συνεχώς, αυτά τα 75 χρόνια,
η ερευνά μας έχει δείξει

189
00:10:58,320 --> 00:11:03,976
ότι οι άνθρωποι που προόδευσαν
είναι όσοι αφοσιώθηκαν στις σχέσεις τους

190
00:11:04,000 --> 00:11:07,240
με την οικογένεια, τους φίλους
και την τοπική κοινότητα.

191
00:11:09,080 --> 00:11:11,056
Εσείς όμως;

192
00:11:11,080 --> 00:11:14,840
Ας υποθέσουμε ότι είστε 25 ή 40 ή 60 ετών.

193
00:11:15,800 --> 00:11:18,760
Τι θα κάνατε για να έχετε
μια καλύτερη σχέση;

194
00:11:19,760 --> 00:11:22,880
Υπάρχουν άπειρα πράγματα
που μπορείτε να κάνετε.

195
00:11:23,600 --> 00:11:29,696
Είναι κάτι τόσο απλό όσο η αντικατάσταση
μιας οθόνης με ανθρώπους,

196
00:11:29,720 --> 00:11:34,176
ή το να αναζωογονήσετε μια σχέση
κάνοντας κάτι καινούριο μαζί,

197
00:11:34,200 --> 00:11:36,400
μεγάλοι περίπατοι ή βραδινά ραντεβού,

198
00:11:37,360 --> 00:11:42,216
ή να μιλήσετε με ένα μέλος της οικογένειας
με το οποίο δεν έχετε μιλήσει για χρόνια,

199
00:11:42,240 --> 00:11:45,736
γιατί όλες αυτές
οι συνηθισμένες οικογενειακές έχθρες

200
00:11:45,760 --> 00:11:47,976
έχουν πολύ άσχημη επίπτωση

201
00:11:48,000 --> 00:11:50,080
στους ανθρώπους που κρατούν κακία.

202
00:11:52,000 --> 00:11:55,920
Θα ήθελα να κλείσω
με ένα απόφθεγμα του Μάρκ Τουέιν.

203
00:11:57,280 --> 00:11:59,656
Περισσότερο από έναν αιώνα πριν,

204
00:11:59,680 --> 00:12:02,296
αναπολούσε τη ζωή του,

205
00:12:02,320 --> 00:12:03,600
και έγραψε αυτό:

206
00:12:04,840 --> 00:12:08,536
«Δεν υπάρχει χρόνος,
τόσο μικρή είναι η ζωή,

207
00:12:08,560 --> 00:12:13,720
για διαπληκτισμούς, απολογίες,
πικρίες και ευθύνες.

208
00:12:14,720 --> 00:12:17,536
Υπάρχει μόνο χρόνος για αγάπη

209
00:12:17,560 --> 00:12:21,280
και αυτός ακόμα είναι λίγος».

210
00:12:22,760 --> 00:12:27,136
Η καλή ζωή χτίζεται με καλές σχέσεις.

211
00:12:27,160 --> 00:12:28,376
Σας ευχαριστώ.

212
00:12:28,400 --> 00:12:33,840
(Χειροκρότημα)