WEBVTT 00:00:00.580 --> 00:00:04.054 Melati Wijsen: Bali -- tanrılar adası. NOTE Paragraph 00:00:05.301 --> 00:00:07.642 Isabel Wijsen: Yeşil bir cennet. NOTE Paragraph 00:00:09.139 --> 00:00:10.552 MW: Ya da ... 00:00:10.576 --> 00:00:12.393 kayıp bir cennet. 00:00:13.075 --> 00:00:14.234 Bali: 00:00:14.696 --> 00:00:16.639 çöp adası. NOTE Paragraph 00:00:17.707 --> 00:00:18.859 IW: Bali'de, 00:00:18.883 --> 00:00:24.834 her gün 680 metre küp plastik çöp elde ediyoruz. 00:00:25.801 --> 00:00:28.657 Yani neredeyse 14 katlı bir bina kadar. 00:00:29.205 --> 00:00:31.426 Plastik torbalara gelince, onların 00:00:31.450 --> 00:00:34.018 %5'ten azı geri dönüştürülüyor. NOTE Paragraph 00:00:34.900 --> 00:00:38.206 MW: Bunun adamız hakkındaki düşüncenizi değiştirdiğini biliyoruz. 00:00:38.666 --> 00:00:41.150 Bunu öğrendiğimizde bizimki de değişti. 00:00:41.174 --> 00:00:45.735 Bali'deki plastik torbaların çoğunun önce kanalizasyonlara, 00:00:45.759 --> 00:00:47.009 sonra nehirlere, sonra da 00:00:47.033 --> 00:00:48.404 okyanusa döküldüğünü öğrendik. 00:00:48.900 --> 00:00:51.364 Okyanusa varamayanlar ise 00:00:51.388 --> 00:00:53.501 yakılıyor ya da etrafa saçılıyor. NOTE Paragraph 00:00:54.183 --> 00:00:56.441 IW: Biz de bu konuyla ilgilenmeye karar verdik. 00:00:56.812 --> 00:00:59.311 Adamızdaki plastik torba kullanımına 00:00:59.335 --> 00:01:02.687 ''hayır'' demek için neredeyse 3 yıldır çalışıyoruz. 00:01:02.711 --> 00:01:05.175 Bu yolda bazı önemli başarılar elde ettik. NOTE Paragraph 00:01:06.835 --> 00:01:08.867 MW: İkimiz kardeşiz 00:01:08.891 --> 00:01:11.458 ve dünyadaki en iyi okula gidiyoruz: 00:01:12.061 --> 00:01:13.586 Green School, Bali. 00:01:13.610 --> 00:01:18.233 Green School, hem bambudan yapılmış olması 00:01:18.257 --> 00:01:20.220 hem de eğitimi açısından farklı bir yer. 00:01:20.864 --> 00:01:23.551 Bugünün liderleri olmak için eğitiliyoruz, 00:01:24.518 --> 00:01:26.951 sıradan bir ders kitabı bunu yapamaz. NOTE Paragraph 00:01:27.813 --> 00:01:29.834 IW: Bir gün derste 00:01:29.858 --> 00:01:32.571 önemli insanları öğrendik; 00:01:32.595 --> 00:01:34.083 Nelson Mandela, 00:01:34.107 --> 00:01:35.258 Lady Diana, 00:01:35.282 --> 00:01:36.507 ve Mahatma Gandhi gibi. 00:01:37.244 --> 00:01:38.401 O gün eve yürürken 00:01:38.425 --> 00:01:41.733 biz de önemli kişiler olmaya karar verdik. 00:01:42.614 --> 00:01:44.651 Önemli biri olmak için neden büyüyene dek 00:01:44.675 --> 00:01:45.933 bekleyelim ki? 00:01:46.420 --> 00:01:48.494 Şu anda bir şeyler yapmak istedik. NOTE Paragraph 00:01:49.135 --> 00:01:50.835 MW: O gece oturup beyin fırtınası 00:01:50.859 --> 00:01:53.695 yaptık ve Bali'deki tüm sorunları düşündük. 00:01:54.332 --> 00:01:56.396 En çok dikkatimizi çeken ise 00:01:56.420 --> 00:01:57.784 plastik çöplerdi. 00:01:58.536 --> 00:02:00.603 Ama bu çok büyük bir sorun. 00:02:01.189 --> 00:02:04.671 Biz çocuklar için en gerçekçi hedef ne olabilir diye düşündük: 00:02:05.589 --> 00:02:06.820 plastik torbalar. 00:02:06.844 --> 00:02:08.237 Böylece fikir doğmuş oldu. NOTE Paragraph 00:02:08.983 --> 00:02:10.964 IW: Araştırmalara başladık; 00:02:10.988 --> 00:02:13.928 daha fazla şey öğrendikçe 00:02:13.952 --> 00:02:17.041 plastik torbaların hiçbir iyi tarafının olmadığını gördük. 00:02:17.401 --> 00:02:18.671 Hatta biliyor musunuz? 00:02:18.695 --> 00:02:20.273 Onlara ihtiyacımız bile yok. NOTE Paragraph 00:02:21.003 --> 00:02:24.544 MW: Plastik torbaya ''hayır'' demek için pek çok yerde 00:02:24.568 --> 00:02:26.438 sarf edilen çabalardan esinlendik: 00:02:26.462 --> 00:02:28.444 Hawaii'den Rwanda'ya ve oradan da 00:02:28.468 --> 00:02:31.013 Oakland ve Dublin gibi bazı şehirlerden. NOTE Paragraph 00:02:31.784 --> 00:02:37.449 IW: Bu fikir ''Bye Bye Plastik Torba'' yı başlattı. 00:02:38.658 --> 00:02:40.850 MW: Kampanyayı yürüttüğümüz yıllar süresince 00:02:40.874 --> 00:02:43.436 çok şey öğrendik. NOTE Paragraph 00:02:43.984 --> 00:02:45.626 Birinci ders: 00:02:46.233 --> 00:02:48.391 Her şeyi tek başına yapamazsın. 00:02:48.415 --> 00:02:50.607 Hemfikir çocuklardan oluşan büyük bir takım gerek. 00:02:50.631 --> 00:02:53.802 Biz de ''Bye Bye Plastic Bags'' ekibini kurduk. 00:02:54.459 --> 00:02:57.574 Gönüllü takımda adanın her tarafından çocuklar var, 00:02:57.598 --> 00:02:59.997 hem uluslararası hem de yerel okullardan. 00:03:00.505 --> 00:03:01.656 Onlarla birlikte 00:03:01.680 --> 00:03:03.430 çok katmanlı bir yaklaşım başlattık; 00:03:03.454 --> 00:03:06.750 çevrim içi ve çevrim dışı imza dilekçeleri ile 00:03:06.774 --> 00:03:10.210 okullarda yapılan eğitici ve ilham verici sunumları temel alıyoruz. 00:03:10.234 --> 00:03:14.719 Pazar, festival, plaj temizleme etkinliklerinde farkındalık yaratıyoruz. 00:03:14.743 --> 00:03:15.894 Son olarak şu da önemli, 00:03:15.918 --> 00:03:17.964 plastiğe alternatif torbalar dağıtıyoruz: 00:03:17.988 --> 00:03:19.712 file torbaya benzeyen torbalar, 00:03:19.736 --> 00:03:21.058 geri dönüştürülen gazeteden 00:03:21.082 --> 00:03:23.802 yapılanlar ya da %100 organik malzemeden torbalar. 00:03:23.826 --> 00:03:26.339 Hepsini adadaki yerel girişimciler yapıyor. NOTE Paragraph 00:03:26.898 --> 00:03:28.292 IW: Örnek bir köy yönetiyoruz 00:03:28.316 --> 00:03:30.428 800 aileye ev sahipliği yapıyor. 00:03:30.952 --> 00:03:32.775 Köyün muhtarı ilk dostumuz oldu, 00:03:32.799 --> 00:03:35.265 tişörtlerimizi sevmesinin de yararı oldu. 00:03:36.077 --> 00:03:38.745 Müşterileri bilgilendirmeye odaklandık 00:03:38.769 --> 00:03:41.487 çünkü değişimin buradan başlaması gerek. 00:03:42.266 --> 00:03:44.463 Köy, plastik torbadan kurtulmak için 00:03:44.487 --> 00:03:46.492 yolun 2/3'ünü aştı bile. NOTE Paragraph 00:03:47.330 --> 00:03:52.205 Bali hükümetinin desteğini almak için yaptığımız ilk girişimler başarısız oldu. 00:03:52.696 --> 00:03:53.846 Biz de şöyle düşündük: 00:03:54.391 --> 00:03:58.691 ''1 milyon kişinin imzaladığı bir dilekçe. 00:03:58.715 --> 00:04:00.708 Bizi görmezden gelemezler, değil mi?'' NOTE Paragraph 00:04:00.732 --> 00:04:01.895 MW: Evet! NOTE Paragraph 00:04:02.258 --> 00:04:04.093 IW: Ama kimin aklına gelirdi ki 00:04:04.117 --> 00:04:08.279 1 milyon imzanın 1000 x 1000 demek olduğu? NOTE Paragraph 00:04:08.303 --> 00:04:09.930 (Gülüşmeler) NOTE Paragraph 00:04:10.270 --> 00:04:11.835 Çıkmaza girdik -- 00:04:12.747 --> 00:04:14.738 ta ki ikinci dersi öğrenene kadar: 00:04:15.507 --> 00:04:17.462 farklı açıdan bak. 00:04:17.808 --> 00:04:18.959 Birinin dediğine göre 00:04:18.983 --> 00:04:25.384 Bali hava limanından yılda 16 milyon giriş ve çıkış yapılıyormuş. NOTE Paragraph 00:04:26.294 --> 00:04:29.610 MW: Peki havalimanına nasıl girebiliriz? 00:04:29.993 --> 00:04:31.686 İşte üçüncü ders de geliyor: 00:04:32.236 --> 00:04:33.676 kararlılık. 00:04:34.141 --> 00:04:35.768 Havalimanına doğru yola koyulduk. 00:04:35.792 --> 00:04:37.444 Bina sorumlusunu geçtik. 00:04:37.819 --> 00:04:39.705 Sırada onun patronunun patronu vardı, 00:04:39.729 --> 00:04:41.990 ve sonra ofis müdürünün yardımcısı, 00:04:42.014 --> 00:04:43.399 sonra da ofis müdürü, 00:04:43.423 --> 00:04:44.594 ve sonra ... 00:04:44.618 --> 00:04:46.765 iki kat aşağı sürüklendik ve şöyle düşündük: 00:04:46.789 --> 00:04:48.954 işte yine bina sorumlusu karşımıza çıkacak. NOTE Paragraph 00:04:49.537 --> 00:04:51.585 Özel görevde çocuklar olarak 00:04:51.609 --> 00:04:53.925 birkaç gün kapı kapı dolaştıktan sonra 00:04:53.949 --> 00:04:57.837 sonunda Bali havalimanlarının ticaret müdürüne ulaştık. 00:04:58.368 --> 00:05:02.281 Ona ''Plastik torbalı Bali'' konuşmasını yaptık ve çok iyi bir insan olduğundan 00:05:02.305 --> 00:05:06.003 şöyle dedi: (adamın sesini taklit ederek) ''Söyleyeceğim şeye inanamıyorum 00:05:06.027 --> 00:05:08.270 ama size gümrük ve göçmenlik biriminde 00:05:08.294 --> 00:05:11.251 imza toplamanız için yetki vereceğim. NOTE Paragraph 00:05:11.275 --> 00:05:12.619 (Gülüşmeler) NOTE Paragraph 00:05:12.643 --> 00:05:16.938 (Alkış) NOTE Paragraph 00:05:16.962 --> 00:05:18.906 IW: Oradaki ilk 1,5 saatimiz içerisinde 00:05:18.930 --> 00:05:21.605 neredeyse 1.000 imza topladık. 00:05:21.954 --> 00:05:23.255 Çok iyi değil mi? NOTE Paragraph 00:05:24.340 --> 00:05:25.851 Dördüncü ders: 00:05:25.875 --> 00:05:28.876 Toplumun her kesiminden destekçilere ihtiyacınız var; 00:05:29.486 --> 00:05:33.295 öğrencilerden ticaret müdürlerine, ünlü insanlara. 00:05:34.097 --> 00:05:36.209 Green School'un cazibesi sayesinde 00:05:36.233 --> 00:05:38.899 düzenli aralıklarla ünlülere ulaşabildik. 00:05:39.937 --> 00:05:41.136 Ban Ki Moon bize 00:05:41.160 --> 00:05:44.521 Birleşmiş Milletler Genel Sekreterlerinin 00:05:44.545 --> 00:05:46.196 dilekçe imzalamadığını söyledi -- NOTE Paragraph 00:05:46.220 --> 00:05:47.221 (Gülüşmeler) NOTE Paragraph 00:05:47.245 --> 00:05:49.082 çocuklar kibar bir şekilde sorsa da. 00:05:49.106 --> 00:05:50.791 Ama haberi yayacağına söz verdi 00:05:50.815 --> 00:05:53.328 ve şimdi Birleşmiş Milletler ile yakın çalışıyoruz. NOTE Paragraph 00:05:53.701 --> 00:05:56.644 MW: Jane Goodall bize insan ağının gücünü öğretti. 00:05:57.055 --> 00:06:00.095 İşe sadece bir tane Roots & Shoots grubuyla başladı, 00:06:00.119 --> 00:06:03.410 şimdi ise tüm dünyada 4.000 grubu var. 00:06:03.434 --> 00:06:04.607 Biz de onlardan biriyiz. 00:06:04.631 --> 00:06:06.073 O tam bir ilham kaynağı. NOTE Paragraph 00:06:06.731 --> 00:06:08.483 Eğer siz de Rotary üyesiyseniz 00:06:08.507 --> 00:06:09.797 tanıştığımıza memnun oldum. 00:06:09.821 --> 00:06:10.972 Biz Etkileşimcileriz, 00:06:10.996 --> 00:06:13.327 Uluslararası Rotary'nin en genç birimi. NOTE Paragraph 00:06:14.573 --> 00:06:17.816 IW: Sabır hakkında da çok şey öğrendik, NOTE Paragraph 00:06:17.840 --> 00:06:20.097 MW: hayal kırıklıklarıyla baş etmeyi, NOTE Paragraph 00:06:20.121 --> 00:06:21.272 IW: liderliği, NOTE Paragraph 00:06:21.296 --> 00:06:22.465 MW: takım çalışmasını, NOTE Paragraph 00:06:22.489 --> 00:06:23.640 IW: dostluğu, NOTE Paragraph 00:06:23.664 --> 00:06:26.323 MW: Balililer ve kültürleri hakkında çok şey öğrendik NOTE Paragraph 00:06:26.347 --> 00:06:29.505 IW: ve bağlılığın önemini öğrendik. NOTE Paragraph 00:06:30.106 --> 00:06:31.840 MW: Her zaman işler kolay gitmiyor. 00:06:31.864 --> 00:06:35.329 Bazen verilen sözleri hayata geçirmek zor olabiliyor. NOTE Paragraph 00:06:35.830 --> 00:06:38.257 IW: Ama geçen yıl yaptığımız tam da buydu. 00:06:38.663 --> 00:06:40.266 Konuşma yapmaya Hindistan'a gittik 00:06:40.290 --> 00:06:41.845 ailemiz de bizi 00:06:41.869 --> 00:06:44.457 Mahatma Gandhi'nin eski evini ziyarete götürdü. 00:06:45.216 --> 00:06:47.470 Hedefine ulaşmak için yaptığı açlık grevlerinin 00:06:47.494 --> 00:06:48.770 gücünü keşfettik. 00:06:49.329 --> 00:06:51.327 Turun sonunda anne ve babamızla 00:06:51.351 --> 00:06:53.002 yeniden bir araya gelince 00:06:53.026 --> 00:06:54.692 bir karar aldık ve şöyle dedik: 00:06:54.716 --> 00:06:56.472 ''Açlık grevine giriyoruz!'' NOTE Paragraph 00:06:56.496 --> 00:06:57.497 (Gülüşmeler) NOTE Paragraph 00:06:57.521 --> 00:07:00.420 MW: Yüz ifadelerini tahmin edebilirsiniz. 00:07:00.444 --> 00:07:02.722 Çok ısrar etmemiz gerekti; 00:07:02.746 --> 00:07:04.478 sadece anne ve babamıza da değil, 00:07:04.502 --> 00:07:06.794 arkadaşlarımıza ve öğretmenlerimize de. 00:07:07.561 --> 00:07:10.532 Isabel ve ben bunu cidden yapmak istiyorduk. 00:07:10.556 --> 00:07:12.165 Bir diyetisyenle görüştük 00:07:12.189 --> 00:07:14.029 ve bir uzlaşmaya vardık; 00:07:14.053 --> 00:07:18.318 her gün, gün doğumundan gün batımına kadar yemek yemeyecektik 00:07:18.342 --> 00:07:20.947 ta ki Bali valisi Bali'deki plastik torba kullanımını 00:07:20.971 --> 00:07:24.458 durdurma konusunu konuşmak için bizimle buluşmayı kabul edene kadar. NOTE Paragraph 00:07:25.118 --> 00:07:29.138 IW: Endonezya dilindeki karşılığı ''mogak makan'' olan açlık grevimiz 00:07:29.162 --> 00:07:30.313 başladı. 00:07:30.337 --> 00:07:32.326 Hedefimiz için sosyal medyayı kullandık ve 00:07:32.350 --> 00:07:34.117 hemen 2. günde 00:07:34.141 --> 00:07:36.407 evimize ve okulumuza polisler gelmeye başladı. 00:07:36.724 --> 00:07:38.921 Bu iki kız ne yapıyordu böyle? 00:07:39.466 --> 00:07:41.976 Bu açlık grevini yaparak 00:07:42.000 --> 00:07:43.881 valinin imajını bozduğumuzu biliyorduk; 00:07:43.905 --> 00:07:45.339 hapse girebilirdik. 00:07:45.768 --> 00:07:47.697 Ama işe yaradı. 00:07:47.721 --> 00:07:48.947 24 saat sonra 00:07:48.971 --> 00:07:50.383 bizi okuldan aldılar ve 00:07:50.407 --> 00:07:52.430 valinin ofisine kadar eşlik ettiler. NOTE Paragraph 00:07:53.283 --> 00:07:54.796 MW: Ve işte oradaydı -- NOTE Paragraph 00:07:54.820 --> 00:07:57.029 (Alkış) NOTE Paragraph 00:07:57.053 --> 00:07:58.983 tanışmak ve konuşmak için bizi bekliyordu 00:07:59.007 --> 00:08:01.557 Bali'nin çevresel güzelliğiyle ilgilenme konusunda 00:08:01.581 --> 00:08:04.193 hevesli olduğumuz için müteşekkirdi ve destekleyiciydi. NOTE Paragraph 00:08:04.812 --> 00:08:05.963 Plastik torbalara hayır demek için 00:08:05.987 --> 00:08:08.738 Bali halkına yardım edeceğine dair bir söz imzaladı. 00:08:08.762 --> 00:08:09.916 Şimdi onunla arkadaşız, 00:08:09.940 --> 00:08:11.336 düzenli olarak 00:08:11.360 --> 00:08:14.657 ona ve ekibine verdiği sözleri hatırlatıyoruz. 00:08:15.372 --> 00:08:16.523 Hatta kısa bir süre önce 00:08:16.547 --> 00:08:18.453 Bali'nin 2018'e gelindiğinde 00:08:18.477 --> 00:08:23.120 plastik torbadan kurtulmuş olacağını belirterek bir söz verdi. NOTE Paragraph 00:08:23.144 --> 00:08:29.980 (Alkış) NOTE Paragraph 00:08:31.498 --> 00:08:36.115 IW: Ayrıca destekçilerimizden biri olan Bali Uluslararası Havalimanı 00:08:36.139 --> 00:08:40.701 2016'da plastik torbasız bir politika izlemeyi planlıyor. NOTE Paragraph 00:08:41.186 --> 00:08:43.173 MW: Bedava plastik torba dağıtmayı bırakıp 00:08:43.197 --> 00:08:44.893 tekrar kullanılabilir torbanı getir, 00:08:44.917 --> 00:08:48.361 halkın zihniyetini değiştirmek için kullanacağımız bir sonraki mesaj bu. NOTE Paragraph 00:08:49.405 --> 00:08:51.102 IW: Kısa süreli kampanyamız, 00:08:51.126 --> 00:08:52.558 "One Island / One Voice," (''Tek Ada / Tek Ses'') 00:08:52.582 --> 00:08:54.016 tamamen bu konuyla ilgili. 00:08:54.040 --> 00:08:56.719 Kendilerini plastik torbasız alan olarak ilan eden 00:08:56.743 --> 00:08:59.586 dükkan ve restoranları kontrol ediyor ve onaylıyoruz, 00:08:59.610 --> 00:09:01.983 girişlerine ise bu etiketi yapıştırıyoruz, 00:09:02.007 --> 00:09:04.325 sosyal medya ve Bali'deki bazı önemli dergilerde 00:09:04.349 --> 00:09:06.425 isimlerini yayınlıyoruz. 00:09:06.829 --> 00:09:07.980 Buna karşılık 00:09:08.004 --> 00:09:10.829 etiketi olmayanlar göze çarpıyor. NOTE Paragraph 00:09:10.853 --> 00:09:12.240 (Gülüşmeler) NOTE Paragraph 00:09:12.731 --> 00:09:16.050 MW: Peki biz neden tüm bunları size anlatıyoruz? 00:09:16.673 --> 00:09:18.591 Bunun sebebi kısmen, 00:09:18.615 --> 00:09:20.686 ekibimizle birlikte ulaştığımız sonuçlarla 00:09:20.710 --> 00:09:22.066 gurur duyuyor olmamız. 00:09:22.469 --> 00:09:24.557 Ama aynı zamanda bu süreçte, 00:09:24.581 --> 00:09:27.421 çocukların da bir şeyler yapabileceğini öğrenmiş olmamız. 00:09:27.445 --> 00:09:29.099 Bir şeyleri hayata geçirebiliriz. 00:09:29.891 --> 00:09:32.318 Bu işe başladığımızda Isabel ve ben 00:09:32.342 --> 00:09:33.901 daha 10 ve 12 yaşlarındaydık. 00:09:33.925 --> 00:09:35.978 Hiçbir iş planımız yoktu, 00:09:36.002 --> 00:09:37.226 ne belirli bir strateji, 00:09:37.250 --> 00:09:39.169 ne de gizli bir gündemimiz -- 00:09:39.193 --> 00:09:41.633 sadece önümüzde bir fikir vardı 00:09:41.657 --> 00:09:43.770 ve bizimle çalışan bir grup arkadaş. 00:09:44.195 --> 00:09:46.441 Tek yapmak istediğimiz, plastik torbaların 00:09:46.465 --> 00:09:49.107 güzel yurdumuzu sarmalayıp boğmasına engel olmaktı. 00:09:49.933 --> 00:09:51.641 Çocuklar, sınırsız enerjileri 00:09:51.665 --> 00:09:55.830 ve motivasyonlarıyla dünyanın ihtiyaç duyduğu değişim olabilir. NOTE Paragraph 00:09:56.454 --> 00:10:01.179 IW: Bu güzel ama zorlu dünyanın tüm çocuklarına sesleniyoruz: 00:10:01.690 --> 00:10:02.844 Hadi görelim sizi! 00:10:02.868 --> 00:10:04.623 Fark yaratın. 00:10:05.057 --> 00:10:07.476 Size kolay olacak demiyoruz. 00:10:07.500 --> 00:10:09.767 Zahmete değecek diyoruz. 00:10:10.221 --> 00:10:14.592 Biz çocuklar dünya nüfusunun sadece %25'ini oluşturuyor olabiliriz 00:10:14.616 --> 00:10:17.923 ama geleceğin %100'ü biziz. NOTE Paragraph 00:10:19.050 --> 00:10:21.706 MW: Hala yapacak çok işimiz var 00:10:21.730 --> 00:10:23.395 ama bilin ki durmayacağız 00:10:23.419 --> 00:10:27.844 ta ki Bali havalimanlarına varıldığında sorulan ilk soru şu olana dek: NOTE Paragraph 00:10:28.682 --> 00:10:30.016 İkisi: Bali'ye hoş geldiniz, 00:10:30.040 --> 00:10:32.207 bırakmanız gereken plastik torbanız var mı? NOTE Paragraph 00:10:32.231 --> 00:10:33.644 (Gülüşmeler) NOTE Paragraph 00:10:33.668 --> 00:10:36.404 Om shanti shanti shanti om. NOTE Paragraph 00:10:36.428 --> 00:10:37.579 Teşekkürler. NOTE Paragraph 00:10:37.603 --> 00:10:47.396 (Alkış)