1
00:00:00,580 --> 00:00:04,054
Melati Vidžsen: Bali, ostrvo bogova.

2
00:00:05,301 --> 00:00:07,642
Isabel Vidžsen: Zeleno carstvo.

3
00:00:09,139 --> 00:00:10,552
MV: Ili...

4
00:00:10,576 --> 00:00:12,393
Izgubljeni raj.

5
00:00:13,075 --> 00:00:14,234
Bali -

6
00:00:14,696 --> 00:00:16,639
ostrvo smeća.

7
00:00:17,707 --> 00:00:18,859
IV: Na Baliju,

8
00:00:18,883 --> 00:00:24,251
stvaramo 680 kubnih metara
plastike dnevno.

9
00:00:25,801 --> 00:00:28,657
To je kao četrnaestospratna zgrada.

10
00:00:29,205 --> 00:00:31,426
I kada se radi o plastičnim kesama,

11
00:00:31,450 --> 00:00:34,018
manje od 5% se reciklira.

12
00:00:34,900 --> 00:00:38,206
MV: Znamo da to menja vašu predstavu
o našem ostrvu.

13
00:00:38,666 --> 00:00:41,150
I našu je promenilo kada smo saznali to,

14
00:00:41,174 --> 00:00:45,735
i to da skoro sve završe u našim odvodima

15
00:00:45,759 --> 00:00:47,009
i onda u našim rekama,

16
00:00:47,033 --> 00:00:48,404
i u našem okeanu.

17
00:00:48,900 --> 00:00:51,364
One koje ne stignu do okeana,

18
00:00:51,388 --> 00:00:53,501
one su ili spaljene ili razbacane.

19
00:00:54,183 --> 00:00:56,441
IV: Odlučile smo da uradimo nešto.

20
00:00:56,812 --> 00:00:59,311
Radimo sada već skoro tri godine

21
00:00:59,335 --> 00:01:02,687
na tome da kažemo ne plastičnim kesama
na našem ostrvu.

22
00:01:02,711 --> 00:01:05,175
Imali smo neke značajne uspehe.

23
00:01:06,835 --> 00:01:08,867
MV: Mi smo sestre,

24
00:01:08,891 --> 00:01:11,458
i idemo u najbolju školu na svetu,

25
00:01:12,061 --> 00:01:13,586
Zelenu školi na Baliju.

26
00:01:13,610 --> 00:01:18,233
Želena škola nije posebna
samo po tome što je od bambusa,

27
00:01:18,257 --> 00:01:20,220
već i po načinu na koji nas uči.

28
00:01:20,864 --> 00:01:23,551
Naučene smo da postanemo
lideri današnjice,

29
00:01:24,518 --> 00:01:27,044
nešto što ne može da se meri
sa običnim udžbenikom.

30
00:01:27,813 --> 00:01:29,834
IV: Jednog dana smo imali lekciju na času

31
00:01:29,858 --> 00:01:32,571
gde smo učili o značajnim ljudima,

32
00:01:32,595 --> 00:01:34,083
kao što je Nelson Mandela,

33
00:01:34,107 --> 00:01:35,258
Princeza Dajana

34
00:01:35,282 --> 00:01:36,507
i Mahatma Gandi.

35
00:01:37,244 --> 00:01:38,401
Vraćajući se kući,

36
00:01:38,425 --> 00:01:41,733
složile smo se oko toga
da takođe želimo da postanemo značajne.

37
00:01:42,614 --> 00:01:44,651
Žašto bismo čekale da odrastemo

38
00:01:44,675 --> 00:01:46,248
kako bismo postale značajne?

39
00:01:46,420 --> 00:01:48,494
Želele smo da učinimo nešto sad.

40
00:01:49,135 --> 00:01:50,835
MV: Dok smo sedele na sofi to veče,

41
00:01:50,859 --> 00:01:53,695
razmišljale smo o svim problemima
sa kojim se Bali suočava.

42
00:01:54,332 --> 00:01:56,396
Jedna stvar koja se najviše isticala

43
00:01:56,420 --> 00:01:57,908
bilo je plastično đubre.

44
00:01:58,536 --> 00:02:00,603
Ali to je ogroman problem.

45
00:02:01,189 --> 00:02:04,671
Zato smo gledale realnu
stvar za nas kao decu -

46
00:02:05,589 --> 00:02:06,820
plastične kese.

47
00:02:06,844 --> 00:02:08,237
I tako je ideja rođena.

48
00:02:08,983 --> 00:02:10,964
IV: Počele smo da istražujemo,

49
00:02:10,988 --> 00:02:13,928
i recimo, što smo više učile,

50
00:02:13,952 --> 00:02:17,041
ne postoji ništa dobro
u vezi sa plastičnim kesama.

51
00:02:17,401 --> 00:02:18,671
I znate šta?

52
00:02:18,695 --> 00:02:20,273
Nisu nam čak ni potrebne.

53
00:02:21,003 --> 00:02:24,544
MV: Bile smo veoma inspirisane naporima
da se plastične kese zabrane

54
00:02:24,568 --> 00:02:26,438
na mnogim drugim mestima,

55
00:02:26,462 --> 00:02:28,444
od Havaja do Ruande

56
00:02:28,468 --> 00:02:31,013
kao i drugim gradovima
poput Ouklanda i Dablina.

57
00:02:31,784 --> 00:02:37,449
IV: I tako je ideja postala pokret
"Zbogom plastičnim kesama."

58
00:02:38,658 --> 00:02:40,850
MV: U godinama u kojim vodimo kampanju,

59
00:02:40,874 --> 00:02:43,436
dosta smo naučile.

60
00:02:43,984 --> 00:02:45,626
Lekcija broj jedan:

61
00:02:46,233 --> 00:02:48,391
ne možete sve sami da uradite.

62
00:02:48,415 --> 00:02:50,607
Treba vam tim dece sa istim razmišljanjem,

63
00:02:50,631 --> 00:02:53,802
i tako smo formirale ekipu
"Zbogom plastičnim kesama".

64
00:02:54,459 --> 00:02:57,574
Volonterski tim ukjučuje decu
sa čitavog ostrva,

65
00:02:57,598 --> 00:02:59,997
iz međunarodnih i lokalnih škola.

66
00:03:00,505 --> 00:03:01,656
I zajedno sa njima smo

67
00:03:01,680 --> 00:03:03,430
započele višeslojni pristup,

68
00:03:03,454 --> 00:03:06,750
baziran na peticiji
koja je onlajn i oflajn,

69
00:03:06,774 --> 00:03:10,210
obrazovnim i inspiracionim
prezentacijama u školama

70
00:03:10,234 --> 00:03:14,719
podigle smo svest na pijacama,
festivalima, čišćenjima plaža.

71
00:03:14,743 --> 00:03:15,894
I na kraju,

72
00:03:15,918 --> 00:03:17,964
raspodelile smo alternativne kese,

73
00:03:17,988 --> 00:03:19,712
kao što su mrežaste kese,

74
00:03:19,736 --> 00:03:21,058
od recikliranih novina,

75
00:03:21,082 --> 00:03:23,802
ili kese koje su 100%
od organskog materijala,

76
00:03:23,826 --> 00:03:26,339
koje sve prave
lokalne inicijative na ostrvu.

77
00:03:26,898 --> 00:03:28,292
IV: Imamo pilot selo,

78
00:03:28,316 --> 00:03:30,428
dom 800 porodica.

79
00:03:30,952 --> 00:03:32,775
Gradonačelnik je naš prvi prijatelj

80
00:03:32,799 --> 00:03:35,265
i voleo je naše majice,
to je dosta pomoglo.

81
00:03:36,077 --> 00:03:38,745
Fokusirali smo se na to
da mušterije budu svesne,

82
00:03:38,769 --> 00:03:41,487
zato što tu treba da se desi promena.

83
00:03:42,266 --> 00:03:44,463
Selo je već 2/3 na putu

84
00:03:44,487 --> 00:03:46,492
da postane bez plastičnih kesa.

85
00:03:47,330 --> 00:03:52,205
Naš prvi pokušaj da uvedemo
vladu Balija u to je bio neuspešan.

86
00:03:52,696 --> 00:03:53,984
Zato smo pomislile,

87
00:03:54,391 --> 00:03:58,691
"Hm, peticija sa milion potpisa.

88
00:03:58,715 --> 00:04:00,708
Ne mogu nas ignorisati?"

89
00:04:00,732 --> 00:04:01,895
MV: Tako je!

90
00:04:02,258 --> 00:04:04,093
IV: Ali ko bi pomislio

91
00:04:04,117 --> 00:04:08,279
da je milion potpisa
kao hiljadu puta hiljadu?

92
00:04:08,303 --> 00:04:09,930
(Smeh)

93
00:04:10,270 --> 00:04:11,835
Zapele smo,

94
00:04:12,747 --> 00:04:14,738
dok nismo naučile lekciju broj dva:

95
00:04:15,507 --> 00:04:17,462
misli široko.

96
00:04:17,808 --> 00:04:18,959
Neko je pomenuo

97
00:04:18,983 --> 00:04:25,384
da aerodrom Balija ima 16 miliona
dolazaka i odlazaka godišnje.

98
00:04:26,294 --> 00:04:29,610
MV: Ali kako da uđemo u aerodrom?

99
00:04:29,993 --> 00:04:31,686
I evo je lekcija broj tri:

100
00:04:32,236 --> 00:04:33,676
upornost.

101
00:04:34,141 --> 00:04:35,768
Otišli smo na aerodrom.

102
00:04:35,792 --> 00:04:37,444
Prošli smo domara,

103
00:04:37,819 --> 00:04:39,705
onda je došao šef njegovog šefa,

104
00:04:39,729 --> 00:04:41,990
onda pomoćnik menadžera kancelarije,

105
00:04:42,014 --> 00:04:43,399
i onda menadžer kancelarije,

106
00:04:43,423 --> 00:04:44,594
i onda...

107
00:04:44,618 --> 00:04:46,765
Spustili su nas dva nivoa ispod,
i pomislile smo,

108
00:04:46,789 --> 00:04:48,954
evo ga domar opet.

109
00:04:49,537 --> 00:04:51,585
I posle nekoliko dana kucanja na vrata

110
00:04:51,609 --> 00:04:53,925
i toga što smo deca na misiji,

111
00:04:53,949 --> 00:04:57,837
napokon smo došle do komercijalnog
menadžera Bali aerodroma.

112
00:04:58,368 --> 00:05:00,668
Održali smo mu govor
"Bali plastičnih kesa"

113
00:05:00,668 --> 00:05:02,305
i pošto je veoma dobar čovek,

114
00:05:02,305 --> 00:05:06,003
rekao je [imitira glas muškarca]
"Ne mogu da verujem da ću ovo reći,

115
00:05:06,027 --> 00:05:08,270
ali ću vam dati dozvolu

116
00:05:08,294 --> 00:05:11,251
da uzimate potpise
iza carine i imigracionog."

117
00:05:11,275 --> 00:05:12,619
(Smeh)

118
00:05:12,643 --> 00:05:16,938
(Aplauz)

119
00:05:16,962 --> 00:05:18,906
IV: Naših prvih sat i po vremena tamo,

120
00:05:18,930 --> 00:05:21,605
dobili smo skoro 1000 potpisa.

121
00:05:21,954 --> 00:05:23,255
Koliko je to strava?

122
00:05:24,340 --> 00:05:25,851
Lekcija broj četiri:

123
00:05:25,875 --> 00:05:28,876
potrebi su vam šampioni
na svim nivoima društva,

124
00:05:29,486 --> 00:05:33,295
od studenata do komercijalnih
menadžera do poznatih ličnosti.

125
00:05:34,097 --> 00:05:36,209
I zahvaljujući privlačnosti Zelene škole,

126
00:05:36,233 --> 00:05:38,899
imali smo pristup nizu poznatih ličnosti.

127
00:05:39,937 --> 00:05:41,136
Ban Ki Mun nas je naučio

128
00:05:41,160 --> 00:05:44,521
da Generalni sekretari Ujedinjenih nacija

129
00:05:44,545 --> 00:05:46,196
ne potpisuju peticije -

130
00:05:46,220 --> 00:05:47,221
(Smeh)

131
00:05:47,245 --> 00:05:49,082
čak ako ih klinci lepo zamole.

132
00:05:49,106 --> 00:05:50,791
Ali je obećao da će raširiti priču,

133
00:05:50,815 --> 00:05:53,328
i sada radimo blisko
sa Ujedinjenim nacijama.

134
00:05:53,701 --> 00:05:56,644
MV: Džejn Gudal nas je naučila
o moći mreže ljudi.

135
00:05:57,055 --> 00:06:00,095
Počela je sa samo jednom grupom
"Korenje i izdanci"

136
00:06:00,119 --> 00:06:03,410
i sada ima 4000 grupa svuda po svetu.

137
00:06:03,434 --> 00:06:04,607
Mi smo jedna od njih.

138
00:06:04,631 --> 00:06:06,073
Ona nam je velika inspiracija.

139
00:06:06,731 --> 00:06:08,483
Ako ste i vi Rotarijanac,

140
00:06:08,507 --> 00:06:09,797
drago nam je,

141
00:06:09,821 --> 00:06:10,972
Mi smo Interaktori,

142
00:06:10,996 --> 00:06:13,327
najmlađi odsek međunarodnog Rotarija.

143
00:06:14,573 --> 00:06:17,816
IV: Isto smo mnogo naučili o strpljenju,

144
00:06:17,840 --> 00:06:20,097
MV: kako da se nosimo sa frustracijama,

145
00:06:20,121 --> 00:06:21,272
IV: vođstvu,

146
00:06:21,296 --> 00:06:22,465
MV: timskom radu,

147
00:06:22,489 --> 00:06:23,640
IV: prijateljstvu,

148
00:06:23,664 --> 00:06:26,323
MV: naučili smo više
o stanovnicima Balija i kulturi

149
00:06:26,347 --> 00:06:29,505
IV: i naučili smo o važnosti privrženosti.

150
00:06:30,106 --> 00:06:31,840
MV: Nije uvek lako.

151
00:06:31,864 --> 00:06:35,329
Nekad je teže da radite ono što govorite.

152
00:06:35,830 --> 00:06:38,257
IV: Ali smo prošle godine
uradili upravo to.

153
00:06:38,663 --> 00:06:40,266
U Indiji smo održale govor,

154
00:06:40,290 --> 00:06:41,845
i roditelji su nam pokazali

155
00:06:41,869 --> 00:06:44,457
nekadašnju kuću Mahatme Gandija.

156
00:06:45,216 --> 00:06:47,470
Naučili smo o moći štrajkovanja glađu

157
00:06:47,494 --> 00:06:48,900
kojim je postigao ciljeve.

158
00:06:49,329 --> 00:06:51,327
Da, kad se završila poseta,

159
00:06:51,351 --> 00:06:53,002
sreli smo naše roditelje opet,

160
00:06:53,026 --> 00:06:54,692
obe smo donele odluku i rekle,

161
00:06:54,716 --> 00:06:56,472
"Počinjemo sa štrajkom glađu!"

162
00:06:56,496 --> 00:06:57,497
(Smeh)

163
00:06:57,521 --> 00:07:00,420
MV: Verovatno možete da zamislite
njihove izraze lica.

164
00:07:00,444 --> 00:07:02,722
Bilo je potrebno dosta ubeđivanja

165
00:07:02,746 --> 00:07:04,478
ne samo naših roditelja

166
00:07:04,502 --> 00:07:06,794
nego i naših prijateljia i nastavnika.

167
00:07:07,561 --> 00:07:10,532
Isabel smo bile ozbiljne o ovome.

168
00:07:10,556 --> 00:07:12,165
Našle smo se sa nutricionistom,

169
00:07:12,189 --> 00:07:14,029
i smislile smo kompromis

170
00:07:14,053 --> 00:07:18,318
da ne jedemo od svitanja do sumraka
svaki dan

171
00:07:18,342 --> 00:07:20,947
dok se guverner Balija ne složi
da se nađe sa nama

172
00:07:20,971 --> 00:07:24,458
da priča o tome kako da se zaustave
plastične kese na Baliju.

173
00:07:25,118 --> 00:07:29,138
IV: Naš "mogak makan," kako se
naziva na indonežanskom jeziku,

174
00:07:29,162 --> 00:07:30,313
je počeo.

175
00:07:30,337 --> 00:07:32,326
Društvenim mrežama smo podržale naš cilj

176
00:07:32,350 --> 00:07:34,117
i već drugog dana,

177
00:07:34,141 --> 00:07:36,407
policija je dolazila u našu kuću i školu.

178
00:07:36,724 --> 00:07:38,921
Šta su radile ove dve devojčice?

179
00:07:39,466 --> 00:07:41,976
Znali smo da guverner ne izgleda
najbolje zbog toga

180
00:07:42,000 --> 00:07:43,881
što štrajkujemo glađu -

181
00:07:43,905 --> 00:07:45,339
mogle smo da odemo u zatvor.

182
00:07:45,768 --> 00:07:47,697
Ali eto, upalilo je.

183
00:07:47,721 --> 00:07:48,947
24 časa posle,

184
00:07:48,971 --> 00:07:50,383
pokupili su nas u školi,

185
00:07:50,407 --> 00:07:52,430
i ispratili u kancelariju guvernera.

186
00:07:53,283 --> 00:07:54,796
MV: I tamo je on bio,

187
00:07:54,820 --> 00:07:57,029
(Aplauz)

188
00:07:57,053 --> 00:07:58,983
čekao nas da se nađemo i razgovaramo,

189
00:07:59,007 --> 00:08:01,557
bio je pun podrške i zahvalan
na našoj želji

190
00:08:01,581 --> 00:08:04,193
da očuvamo lepotu i okruženje Balija.

191
00:08:04,812 --> 00:08:05,963
Potpisao je obećanje

192
00:08:05,987 --> 00:08:08,738
da će pomoći ljudima
da kažu ne kesama.

193
00:08:08,762 --> 00:08:09,916
I sada smo prijatelji,

194
00:08:09,940 --> 00:08:11,336
i redovno

195
00:08:11,360 --> 00:08:14,657
podsećamo njega i njegov tim
na obećanja koja je dao.

196
00:08:15,372 --> 00:08:16,523
I zaista,

197
00:08:16,547 --> 00:08:18,453
nedavno je izjavio i obećao

198
00:08:18,477 --> 00:08:23,120
da će Bali biti bez plastičnih
kesa do 2018.

199
00:08:23,144 --> 00:08:29,980
(Aplauz)

200
00:08:31,498 --> 00:08:36,115
IV: Takođe, na međunarodnom aerodromu
na Baliju, jedan od naših pristalica

201
00:08:36,139 --> 00:08:40,701
planira da započne politiku
bez plastičnih kesa do 2016.

202
00:08:41,186 --> 00:08:43,173
MV: Prestanite da nudite plastične kese

203
00:08:43,197 --> 00:08:44,893
i donesite vašu višekratnu

204
00:08:44,917 --> 00:08:48,361
je naša sledeća poruka kako bismo
promenili razmišljanje javnosti.

205
00:08:49,405 --> 00:08:51,102
IV: Naša kratkotrajna kampanja,

206
00:08:51,126 --> 00:08:52,558
"Jedno ostrvo / Jedan glas",

207
00:08:52,582 --> 00:08:54,016
je o ovome.

208
00:08:54,040 --> 00:08:56,719
Mi proveravamo i prepoznajemo
prodavnice i restorane

209
00:08:56,743 --> 00:08:59,586
koje su se deklarisale
kao one bez plastičnih kesa

210
00:08:59,610 --> 00:09:01,983
i stavljamo ovu nalepnicu na njihov ulaz

211
00:09:02,007 --> 00:09:04,325
i objavljujemo njihovo ime
na društvenim mrežama

212
00:09:04,349 --> 00:09:06,425
i nekim bitnim časopisima na Baliju.

213
00:09:06,829 --> 00:09:07,980
I suprotno,

214
00:09:08,004 --> 00:09:10,829
to ističe one koje nemaju tu nalepnicu.

215
00:09:10,853 --> 00:09:12,240
(Smeh)

216
00:09:12,731 --> 00:09:16,050
I, zašto mi zapravo govorimo vama sve ovo?

217
00:09:16,673 --> 00:09:18,591
Delom zato što smo ponosne

218
00:09:18,615 --> 00:09:20,686
na rezultate
koje smo zajedno sa našim timom

219
00:09:20,710 --> 00:09:22,066
uspele da dostignemo.

220
00:09:22,469 --> 00:09:24,557
Ali i zato što smo usput

221
00:09:24,581 --> 00:09:27,421
naučile da klinci
mogu da učine neke stvari.

222
00:09:27,445 --> 00:09:29,099
Možemo da uradimo stvari.

223
00:09:29,891 --> 00:09:32,318
Isabel i ja smo imale samo 10 i 12 godina

224
00:09:32,342 --> 00:09:33,901
kad smo počele sa ovim.

225
00:09:33,925 --> 00:09:35,978
Nikad nismo imale poslovni plan,

226
00:09:36,002 --> 00:09:37,226
niti fiksnu strategiju,

227
00:09:37,250 --> 00:09:39,169
niti bilo kakve skrivene planove

228
00:09:39,193 --> 00:09:41,633
samo ideju pred nama

229
00:09:41,657 --> 00:09:43,770
i grupu prijatelja koji su radili sa nama.

230
00:09:44,195 --> 00:09:46,441
Htele smo da sprečimo da te kese

231
00:09:46,465 --> 00:09:49,107
obmotaju i uguše naš predivan dom.

232
00:09:49,933 --> 00:09:51,641
Deca imaju neograničenu energiju

233
00:09:51,665 --> 00:09:55,830
i motivaciju da budu promena
koja je svetu potrebna.

234
00:09:56,454 --> 00:10:01,179
IV: Zato, svim klincima ovog
prelepog ali izazovnog sveta:

235
00:10:01,690 --> 00:10:02,844
probajte!

236
00:10:02,868 --> 00:10:04,623
Napravite tu promenu.

237
00:10:05,057 --> 00:10:07,476
Ne govorimo vam da će biti lako.

238
00:10:07,500 --> 00:10:09,767
Govorimo vam da će se isplatiti.

239
00:10:10,221 --> 00:10:14,592
Mi klinci smo samo 25% svetske populacije,

240
00:10:14,616 --> 00:10:17,923
ali smo 100% budućnosti.

241
00:10:19,050 --> 00:10:21,706
MV: I dalje imamo puno posla,

242
00:10:21,730 --> 00:10:23,395
ali znajte da nećemo stati

243
00:10:23,419 --> 00:10:27,844
dok prvo pitanje pri dolasku
na aerodrome Balija ne bude

244
00:10:28,682 --> 00:10:30,016
"Dobrodošli na Bali,

245
00:10:30,040 --> 00:10:32,207
da li imate da prijavite plastične kese?"

246
00:10:32,231 --> 00:10:33,644
(Smeh)

247
00:10:33,668 --> 00:10:36,404
Mir za sve.

248
00:10:36,428 --> 00:10:37,579
Hvala vam.

249
00:10:37,603 --> 00:10:46,428
(Aplauz)