1
00:00:01,458 --> 00:00:04,250
Cando somos novos, 
somos valentes de forma inocente,

2
00:00:04,292 --> 00:00:07,809
e soñamos sen medo
sobre como serán as nosas vidas.

3
00:00:07,833 --> 00:00:11,351
Quizais queredes ser un astronauta
ou un enxeñeiro aeroespacial.

4
00:00:11,375 --> 00:00:15,143
Quizais soñabas 
con viaxar a cada continente.

5
00:00:15,167 --> 00:00:16,851
Dende que era moi nova,

6
00:00:16,875 --> 00:00:19,059
eu soñaba con traballar
para as Nacións Unidas

7
00:00:19,083 --> 00:00:22,059
nalgúns dos países 
con máis dificultades do mundo.

8
00:00:22,083 --> 00:00:24,393
E grazas a unha gran coraxe

9
00:00:24,417 --> 00:00:26,518
ese soño volveuse realidade.

10
00:00:26,542 --> 00:00:28,559
Pero hai que mencionar algo
sobre a coraxe:

11
00:00:28,583 --> 00:00:31,184
non aparece simplemente 
cando a necesitamos.

12
00:00:31,208 --> 00:00:34,518
É o resultado dun duro traballo
e de reflexión,

13
00:00:34,542 --> 00:00:39,018
que implica un equilibrio
entre medo e valentía.

14
00:00:39,042 --> 00:00:41,851
Sen medo fariamos estupideces.

15
00:00:41,875 --> 00:00:45,893
Sen valentía nunca sairiamos
da nosa zona de comfort.

16
00:00:45,917 --> 00:00:48,768
O equilibrio entre ambos é
onde reside a maxia,

17
00:00:48,792 --> 00:00:51,833
e é un equilibrio
co que tratamos cada día.

18
00:00:52,958 --> 00:00:55,393
Primeiro, unha verba sobre as miñas rodas.

19
00:00:55,417 --> 00:00:57,476
Non sempre estiven nunha cadeira de rodas.

20
00:00:57,500 --> 00:00:58,976
Crecín coma moitos de vós,

21
00:00:59,000 --> 00:01:01,184
correndo, choutando e bailando.

22
00:01:01,208 --> 00:01:04,059
Encántame bailar.

23
00:01:04,083 --> 00:01:06,351
Pero, aos vinte e pico

24
00:01:06,375 --> 00:01:10,476
comecei a caerme de forma inexplicable.

25
00:01:10,500 --> 00:01:11,809
E uns anos despois,

26
00:01:11,833 --> 00:01:15,184
diagnosticáronme unha enfermidade
xénetica recesiva

27
00:01:15,208 --> 00:01:18,851
chamada miopatía corporal 
de inclusión hereditaria

28
00:01:18,875 --> 00:01:21,393
ou tamén MCIH.

29
00:01:21,417 --> 00:01:24,226
É unha enfermidade dexenerativa 
dos músculos

30
00:01:24,250 --> 00:01:27,893
e afecta a todos
dende a cabeza ata os pés.

31
00:01:27,917 --> 00:01:30,059
MCIH é unha enfermidade rara.

32
00:01:30,083 --> 00:01:35,476
Nos Estados Unidos hai menos
de 200 persoas diagnosticadas.

33
00:01:35,500 --> 00:01:39,684
Ata hoxe, non hai tratamento 
probado ou cura,

34
00:01:39,708 --> 00:01:42,768
e entre 10 ou 15 anos dende o comezo,

35
00:01:42,792 --> 00:01:45,684
O MCIH leva a cuadriplexia,

36
00:01:45,708 --> 00:01:48,643
que é a razón pola que agora
utilizo unha cadeira de rodas.

37
00:01:48,667 --> 00:01:52,268
Cando mo diagnosticaron,
todo cambiou.

38
00:01:52,292 --> 00:01:54,268
Estaba moi asustada

39
00:01:54,292 --> 00:01:58,643
porque non tiña ningunha experiencia con 
enfermidades crónicas ou discapacidades.

40
00:01:58,667 --> 00:02:03,059
E non tiña nin idea 
de como ía progresar a enfermidade.

41
00:02:03,083 --> 00:02:05,184
Pero o máis descorazonador

42
00:02:05,208 --> 00:02:08,351
foi escoitar a xente aconsellándome

43
00:02:08,375 --> 00:02:10,518
que limitase as miñas 
ambicións e soños,

44
00:02:10,542 --> 00:02:14,208
e que cambiase as miñas 
expectivas na vida.

45
00:02:15,208 --> 00:02:18,018
"Deberías abandonar
a túa carreira internacional."

46
00:02:18,042 --> 00:02:20,684
"Ningúen quererá casar contigo 
desta maneira."

47
00:02:20,708 --> 00:02:23,417
"Sería egoísta que tiveses fillos."

48
00:02:24,750 --> 00:02:26,976
O feito de que alguén ademáis de min

49
00:02:27,000 --> 00:02:29,851
puxese limitacións
aos meus soños e ambicións

50
00:02:29,875 --> 00:02:31,643
era irracional.

51
00:02:31,667 --> 00:02:33,292
E inaceptable.

52
00:02:34,875 --> 00:02:36,143
Así que os ignorei.

53
00:02:36,167 --> 00:02:42,684
(hurras e aplausos)

54
00:02:42,708 --> 00:02:44,351
Si que casei.

55
00:02:44,375 --> 00:02:48,184
E decidín por min mesma non ter fillos

56
00:02:48,208 --> 00:02:51,518
E seguín coa miña carreira
coas Nacións Unidas

57
00:02:51,542 --> 00:02:52,809
despois do diagnóstico,

58
00:02:52,833 --> 00:02:55,268
ir traballar durante dous anos a Angola,

59
00:02:55,292 --> 00:02:59,208
un país en recuperación
tras 27 anos de terrible guerra civil.

60
00:03:00,125 --> 00:03:02,059
Pero pasaron cinco anos máis

61
00:03:02,083 --> 00:03:05,893
ata que lle dixen ó meu xefe 
o meu diagnóstico.

62
00:03:05,917 --> 00:03:07,226
Porque tiña eu medo

63
00:03:07,250 --> 00:03:11,601
de que cuestionasen a miña capacidade
de xestión e perdería o meu traballo.

64
00:03:11,625 --> 00:03:14,851
Traballaba en países 
nos que o polio fora común,

65
00:03:14,875 --> 00:03:16,643
polo que cando oía a alguén dicir

66
00:03:16,667 --> 00:03:19,393
que pensaban
que eu sobrevivira á polio,

67
00:03:19,417 --> 00:03:22,018
Pensaba que o meu segredo estaba a salvo.

68
00:03:22,042 --> 00:03:24,351
Ninguén preguntaba por que coxeaba.

69
00:03:24,375 --> 00:03:26,559
Polo que eu non dicía ren.

70
00:03:26,583 --> 00:03:27,934
Levoume case unha década

71
00:03:27,958 --> 00:03:31,143
interiorizar a severidade do MCIH,

72
00:03:31,167 --> 00:03:35,809
incluso as tarefas cotiás
tornáronse cada vez máis difíciles.

73
00:03:35,833 --> 00:03:39,893
Pero, continuei co meu soño
de traballar por todo o mundo,

74
00:03:39,917 --> 00:03:42,309
e incluso fun nomeada coma contacto 
cos discapacitados

75
00:03:42,333 --> 00:03:44,226
por UNICEF en Haití,

76
00:03:44,250 --> 00:03:48,125
one traballei durante dous anos
tralo terremoto devastador de 2010.

77
00:03:49,000 --> 00:03:51,893
E logo o meu traballo levoume
aos Estados Unidos.

78
00:03:51,917 --> 00:03:54,684
E aínda que a enfermidade
progresaba de forma significativa

79
00:03:54,708 --> 00:03:57,726
e eu necesitaba reforzos nas pernas
e un andador,

80
00:03:57,750 --> 00:04:00,726
aínda desexaba vivir aventuras.

81
00:04:00,750 --> 00:04:02,018
Neste momento,

82
00:04:02,042 --> 00:04:05,434
comecei a soñar
cunha gran aventura ao aire libre.

83
00:04:05,458 --> 00:04:08,917
E, que é máis grande ca O Gran Canón?

84
00:04:09,875 --> 00:04:14,268
Sabiades que por cada cinco millóns
de persoas que visitan o Rim

85
00:04:14,292 --> 00:04:17,542
só unha porcentaxe baixa
ata o fondo do canón?

86
00:04:18,417 --> 00:04:21,393
Eu quería ser parte 
dese un por cento.

87
00:04:21,417 --> 00:04:22,934
O único problema é --

88
00:04:22,958 --> 00:04:27,309
(Aplausos)

89
00:04:27,333 --> 00:04:31,726
O único problema é que o Gran Canón
non é moi accesible.

90
00:04:31,750 --> 00:04:33,476
Necesitaría axuda

91
00:04:33,500 --> 00:04:38,434
para baixar cinco mil pés 
de descenso vertical en terreo solto.

92
00:04:38,458 --> 00:04:40,018
Cando me enfronto ós obstáculos,

93
00:04:40,042 --> 00:04:43,809
o medo non chega de súpeto

94
00:04:43,833 --> 00:04:46,643
porque sei que 
dunha forma ou doutra,

95
00:04:46,667 --> 00:04:48,226
conseguireino

96
00:04:48,250 --> 00:04:50,476
Neste caso, o meu pensamento foi

97
00:04:50,500 --> 00:04:52,643
que se non podo baixar camiñando.

98
00:04:52,667 --> 00:04:54,851
Podería aprender a montar a cabalo.

99
00:04:54,875 --> 00:04:56,809
E iso foi o que fixen.

100
00:04:56,833 --> 00:04:58,643
E con esa decisión pouco acertada

101
00:04:58,667 --> 00:05:00,643
comezou un compromiso de catro anos,

102
00:05:00,667 --> 00:05:03,726
entre o medo e a valentía

103
00:05:03,750 --> 00:05:06,476
para levar a cabo unha expedición
de 12 días.

104
00:05:06,500 --> 00:05:09,726
Catro días e cabalo para cruzar 
o Gran Canón de cabo a rabo,

105
00:05:09,750 --> 00:05:13,768
e oito días facendo
150 millas do río Colorado,

106
00:05:13,792 --> 00:05:15,726
cun equipo de rodaxe.

107
00:05:15,750 --> 00:05:18,059
Spoiler -- conseguímolo.

108
00:05:18,083 --> 00:05:20,893
Pero non sen ensinarme
como o maior medo

109
00:05:20,917 --> 00:05:25,768
pode manifestarse
como unha resposta de igual valentía.

110
00:05:25,792 --> 00:05:28,976
O 13 de abril de 2018,

111
00:05:29,000 --> 00:05:30,726
a oito pés do chan,

112
00:05:30,750 --> 00:05:32,976
montada sobre un cabalo chamado Sheriff,

113
00:05:33,000 --> 00:05:35,268
a miña primeira impresión do Gran Canón

114
00:05:35,292 --> 00:05:38,184
foi de horror e medo.

115
00:05:38,208 --> 00:05:41,018
Quen podería saber 
que tiña medo ás alturas.

116
00:05:41,042 --> 00:05:42,309
(Risas)

117
00:05:42,333 --> 00:05:44,851
Pero non podía renderme agora.

118
00:05:44,875 --> 00:05:48,601
Recollín toda a valentía que tiña

119
00:05:48,625 --> 00:05:52,101
e non deixei que o medo 
se apoderase de min.

120
00:05:52,125 --> 00:05:53,934
Comezamos polo sur,

121
00:05:53,958 --> 00:05:56,684
todo o que podía facer
para controlar o medo

122
00:05:56,708 --> 00:06:00,351
era respirar profundamente
e mirar as nubes

123
00:06:00,375 --> 00:06:03,893
e concentrarme nas voces do meu equipo.

124
00:06:03,917 --> 00:06:08,476
Pero na primeira hora ocurreu un desastre.

125
00:06:08,500 --> 00:06:10,851
Non podía manterme na montura do cabalo,

126
00:06:10,875 --> 00:06:12,851
baixando a un paso longo,

127
00:06:12,875 --> 00:06:17,393
lanceime cara diante 
e golpeei a cara coa cabeza do cabalo.

128
00:06:17,417 --> 00:06:18,684
Houbo pánico,

129
00:06:18,708 --> 00:06:20,268
doíame a cabeza,

130
00:06:20,292 --> 00:06:23,976
pero o camiño era demaisado estreito
como para desmontar.

131
00:06:24,000 --> 00:06:26,809
Na metade do camiño a 2300 pés,

132
00:06:26,833 --> 00:06:29,059
cando quedaban algo máis de
dúas horas de descenso,

133
00:06:29,083 --> 00:06:31,184
paramos e quitáronme o casco

134
00:06:31,208 --> 00:06:35,143
para ver o pote xigantesco 
que me saíra na testa

135
00:06:35,167 --> 00:06:37,226
Con tanta planificación,

136
00:06:37,250 --> 00:06:40,059
como é que non tiñamos 
unha bolsa de xeo?

137
00:06:40,083 --> 00:06:41,101
(Risas)

138
00:06:41,125 --> 00:06:44,018
Por sorte para nós,
a inchazón descendeu

139
00:06:44,042 --> 00:06:48,059
e deu lugar a dous ollos 
ennegrecidos

140
00:06:48,083 --> 00:06:51,143
unha imaxe ideal para 
aparecer nun documental.

141
00:06:51,167 --> 00:06:53,226
(Risas)

142
00:06:53,250 --> 00:06:58,309
(Hurras e aplausos)

143
00:06:58,333 --> 00:07:00,476
Non foi unha viaxe fácil e sinxela,

144
00:07:00,500 --> 00:07:02,559
pero esa era a cuestión.

145
00:07:02,583 --> 00:07:05,184
Aínda que tiña medo
de caer da sela,

146
00:07:05,208 --> 00:07:06,559
Volvín subir a ela.

147
00:07:06,583 --> 00:07:08,934
O descenso ata o chan do cañón

148
00:07:08,958 --> 00:07:10,851
levounos un total de 10 horas

149
00:07:10,875 --> 00:07:13,768
E era só o primeiro día de catro 
montando a cabalo

150
00:07:13,792 --> 00:07:15,851
O próximo foron os rápidos.

151
00:07:15,875 --> 00:07:17,851
O río Colorado no Gran Canón

152
00:07:17,875 --> 00:07:20,768
ten algún dos saltos de auga
máis altos do país.

153
00:07:20,792 --> 00:07:23,643
E para estar preparados
ante cada peligro,

154
00:07:23,667 --> 00:07:26,476
practicara nadando
nun rápido pequeno.

155
00:07:26,500 --> 00:07:29,184
É pode dicirse que non foi nada glamuroso.

156
00:07:29,208 --> 00:07:30,268
(Risas)

157
00:07:30,292 --> 00:07:32,809
Collín aire cando 
tiña enriba a auga,

158
00:07:32,833 --> 00:07:34,268
afoguei coa auga do río

159
00:07:34,292 --> 00:07:36,809
e non era capaz de guiarme.

160
00:07:36,833 --> 00:07:38,393
Sí, daba medo,

161
00:07:38,417 --> 00:07:40,809
pero tamén foi fantástico.

162
00:07:40,833 --> 00:07:42,976
Fervenzas, canóns escorregadizos

163
00:07:43,000 --> 00:07:44,934
e billóns de anos de sedimentos

164
00:07:44,958 --> 00:07:47,434
que parecían cambiar de cor durante o día.

165
00:07:47,458 --> 00:07:50,351
O Gran Canón é verdadeira natureza

166
00:07:50,375 --> 00:07:53,059
e merecedor de todos os eloxios.

167
00:07:53,083 --> 00:07:56,792
(Aplausos)

168
00:08:00,833 --> 00:08:02,226
A expedición,

169
00:08:02,250 --> 00:08:05,184
toda esa planificación e a propia viaxe,

170
00:08:05,208 --> 00:08:10,226
mostroume un nivel de medo
que nunca experimentara antes.

171
00:08:10,250 --> 00:08:11,643
Pero o que é máis importante,

172
00:08:11,667 --> 00:08:16,059
aprendeume o ousada 
que pode ser a afouteza.

173
00:08:16,083 --> 00:08:18,351
A miña viaxe polo Gran Canón 
non foi doada.

174
00:08:18,375 --> 00:08:21,018
Non era unha visión dunha amazona

175
00:08:21,042 --> 00:08:24,559
viaxando sen esforzos
por unha paisaxe épica.

176
00:08:24,583 --> 00:08:26,268
Fíxome chorar,

177
00:08:26,292 --> 00:08:30,184
esgotada e mazada 
con dous ollos ennegrecidos.

178
00:08:30,208 --> 00:08:31,601
Tiven medo,

179
00:08:31,625 --> 00:08:33,601
estiven estresada,

180
00:08:33,625 --> 00:08:35,917
foi esgotador.

181
00:08:37,000 --> 00:08:38,268
Agora que a viaxe terminou,

182
00:08:38,292 --> 00:08:41,809
é fácil parecer aburrida 
tras todo o que conseguimos.

183
00:08:41,833 --> 00:08:44,351
Sei que quero descender o río outra vez.

184
00:08:44,375 --> 00:08:47,768
Esta vez, todas as 277 millas.

185
00:08:47,792 --> 00:08:51,226
(Aplauso)

186
00:08:51,250 --> 00:08:54,601
Pero tamén sei que non repetiría 
a parte montada a cabalo.

187
00:08:54,625 --> 00:08:56,268
(Risas)

188
00:08:56,292 --> 00:08:58,851
Era demasiado perigoso.

189
00:08:58,875 --> 00:09:00,518
E esa era a intención.

190
00:09:00,542 --> 00:09:03,434
Non estou aquí para 
amosar o documental.

191
00:09:03,458 --> 00:09:05,476
Estou aquí para lembrarnos a todos

192
00:09:05,500 --> 00:09:07,726
que a vida é unha lección

193
00:09:07,750 --> 00:09:10,809
de procura do equilibrio
entre o medo e a coraxe.

194
00:09:10,833 --> 00:09:15,643
Entender o que é ou non 
é unha boa idea.

195
00:09:15,667 --> 00:09:16,893
(Risas)

196
00:09:16,917 --> 00:09:18,643
A vida xa dá medo,

197
00:09:18,667 --> 00:09:22,393
e para cumprir os nosos soños,
temos que ser valentes.

198
00:09:22,417 --> 00:09:23,768
Ó enfrontarme ós meus medos

199
00:09:23,792 --> 00:09:26,393
e encontrar a afouteza
para loitar contra eles,

200
00:09:26,417 --> 00:09:30,101
xuro que a miña vida foi extraordinaria.

201
00:09:30,125 --> 00:09:31,559
Así que vive
plenamente

202
00:09:31,583 --> 00:09:34,518
e intenta que a túa coraxe
sexa maior có teu medo.

203
00:09:34,542 --> 00:09:37,476
Nunca saberás onde te pode levar.

204
00:09:37,500 --> 00:09:38,768
Grazas.

205
00:09:38,792 --> 00:09:42,250
(Aplausos e hurras)