WEBVTT

00:00:00.525 --> 00:00:03.061
Mọi loại vắc-xin COVID-19
đang được phát triển

00:00:03.061 --> 00:00:06.540
đều hướng tới tạo miễn dịch
đối với vi rút SARS-CoV-2

00:00:06.540 --> 00:00:09.491
bằng cách tạo đáp ứng miễn dịch
với các kháng nguyên

00:00:09.491 --> 00:00:14.060
thường là những gai protein đặc trưng
trên vỏ ngoài của virus.

NOTE Paragraph

00:00:16.000 --> 00:00:18.236
[VẮC-XIN SỐNG GIẢM ĐỘC LỰC]

NOTE Paragraph

00:00:19.090 --> 00:00:21.287
Cách thức của vài loại
vắc-xin truyền thống

00:00:21.287 --> 00:00:24.465
là biến đổi vi rút, để làm
vi rút yếu đi hoặc bị vô hiệu hóa.

NOTE Paragraph

00:00:25.564 --> 00:00:27.768
Để khi được đưa vào cơ thể,

00:00:27.768 --> 00:00:31.270
có thể tạo đáp ứng miễn dịch
với kháng nguyên

00:00:31.270 --> 00:00:33.432
mà không để vi rút gây bệnh.

NOTE Paragraph

00:00:33.981 --> 00:00:37.869
Khi hệ miễn dịch tiếp xúc
với vi rút đã suy yếu,

00:00:37.869 --> 00:00:38.925
các cơ chế phòng vệ,

00:00:38.925 --> 00:00:41.355
như các kháng thể
và tế bào lympho T của cơ thể

00:00:41.355 --> 00:00:44.210
sẽ tấn công vi rút hoặc
những tế bào nhiễm vi rút.

NOTE Paragraph

00:00:44.758 --> 00:00:49.899
Trong quá trình đó, các tế bào chuyên biệt
sẽ ghi nhớ đặc điểm của kháng nguyên

00:00:49.899 --> 00:00:53.686
và chuẩn bị hệ miễn dịch
để sản xuất tế bào và kháng thể

00:00:53.686 --> 00:00:56.146
nhanh chóng tấn công
các protein này.

NOTE Paragraph

00:00:56.880 --> 00:01:00.980
Nên ở lần tiếp xúc kế tiếp của người này
với cùng vi rút đó,

00:01:00.980 --> 00:01:03.683
hệ miễn dịch sẽ sẵn sàng
đánh bại vi rút.

NOTE Paragraph

00:01:10.040 --> 00:01:12.390
[VẮC-XIN TIỂU ĐƠN VỊ PROTEIN]

NOTE Paragraph

00:01:12.390 --> 00:01:14.216
Thay vì dùng toàn bộ vi rút,

00:01:14.216 --> 00:01:18.760
có thể kích hoạt hệ miễn dịch
bằng cách chỉ dùng một phần của vi rút,

00:01:18.760 --> 00:01:20.474
như những gai protein chẳng hạn.

NOTE Paragraph

00:01:21.716 --> 00:01:23.368
Những vắc-xin tiểu đơn vị này

00:01:23.368 --> 00:01:27.477
có lợi thế về giá thành
và quy trình sản xuất

00:01:27.477 --> 00:01:29.783
và không thể gây bệnh

00:01:29.783 --> 00:01:33.735
vì một phần của vi rút
không có khả năng lây nhiễm tế bào chủ.

NOTE Paragraph

00:01:34.813 --> 00:01:38.649
Tuy nhiên, chúng khó bị
các tế bào miễn dịch nhận ra hơn

00:01:38.649 --> 00:01:41.116
khi tấn công
các tế bào đã nhiễm bệnh,

00:01:41.900 --> 00:01:45.070
tức là chúng kích hoạt
các đáp ứng miễn dịch yếu hơn.

NOTE Paragraph

00:01:46.225 --> 00:01:47.227
Do vậy,

00:01:47.227 --> 00:01:51.867
vắc-xin tiểu đơn vị thường
có thành phần hóa học được gọi là tá dược,

00:01:51.867 --> 00:01:55.564
được chế biến nhằm kích thích
đáp ứng miễn dịch mạnh hơn

00:01:55.564 --> 00:01:58.246
và cũng có thể cần đến
các mũi tiêm nhắc lại.

NOTE Paragraph

00:02:01.297 --> 00:02:05.057
Không phải mục tiêu của mọi vắc-xin
đều là đưa kháng nguyên vào cơ thể.

00:02:05.057 --> 00:02:07.695
Một số sử dụng tế bào
của cơ thể bệnh nhân

00:02:07.695 --> 00:02:09.840
để tự sản xuất kháng nguyên.

00:02:10.130 --> 00:02:14.518
Ví dụ như vắc-xin véc tơ vi rút
và vắc-xin mRNA

00:02:14.518 --> 00:02:18.370
Mục đích của cả hai loại trên
là đưa một đoạn mã di truyền ngắn

00:02:18.370 --> 00:02:20.285
lấy từ mầm bệnh mục tiêu,

00:02:20.285 --> 00:02:23.886
mà trong trường hợp này
là vi rút SARS-CoV-2 gây bệnh COVID-19,

00:02:23.886 --> 00:02:25.498
vào tế bào của bệnh nhân.

00:02:25.498 --> 00:02:27.785
Bằng cách lấy quyền kiểm soát
các cơ chế tế bào,

00:02:27.785 --> 00:02:31.434
những loại vắc-xin này bắt chước
cách nhân bản thông thường của vi rút

00:02:31.434 --> 00:02:32.884
khi lây nhiễm tự nhiên.

00:02:32.884 --> 00:02:35.238
Nhưng thay vì nhân bản vi rút,

00:02:35.238 --> 00:02:38.215
các tế bào chỉ sản xuất
một lượng lớn kháng nguyên

00:02:38.215 --> 00:02:41.458
về sau này sẽ kích hoạt
đáp ứng ứng miễn dịch mạnh mẽ.

NOTE Paragraph

00:02:42.576 --> 00:02:44.100
[VẮC-XIN VÉC TƠ VI RÚT]

NOTE Paragraph

00:02:45.748 --> 00:02:47.802
Vắc-xin véc tơ vi rút
làm được điều này

00:02:47.802 --> 00:02:52.416
bằng cách đưa một đoạn mã di truyền
của kháng nguyên vào một vi rút vô hại,

00:02:52.416 --> 00:02:54.728
đóng vai trò như một hệ thống
vận chuyển hiệu quả

00:02:54.728 --> 00:02:58.308
để đưa mã di truyền đó vào tế bào
mà không gây bệnh.

NOTE Paragraph

00:02:59.811 --> 00:03:02.499
Tuy rất khó sản xuất,
song vắc-xin véc tơ vi rút

00:03:02.499 --> 00:03:04.692
có thể kích hoạt
các đáp ứng miễn dịch mạnh mẽ

00:03:04.692 --> 00:03:06.559
mà không cần tá dược.

NOTE Paragraph

00:03:07.428 --> 00:03:10.854
Theo lý thuyết, một loại véc-tơ vi rút
có thể dùng để vận chuyển mã

00:03:10.854 --> 00:03:12.901
cho một loạt kháng nguyên khác nhau,

00:03:12.901 --> 00:03:15.329
điều này có thể giúp tăng tốc độ
sản xuất vắc-xin.

NOTE Paragraph

00:03:18.336 --> 00:03:20.666
[VẮC-XIN AXIT NUCLEIC]

NOTE Paragraph

00:03:20.666 --> 00:03:24.645
Vắc-xin axit nucleic,
giống như vắc-xin mRNA và vắc-xin DNA,

00:03:24.645 --> 00:03:28.777
cũng bao gồm việc đưa mã di truyền
vào tế bào để sản xuất kháng nguyên.

00:03:29.156 --> 00:03:31.950
Nhưng thay vì dùng vi rút để vận chuyển,

00:03:31.950 --> 00:03:34.737
những vắc-xin này
đi con đường trực tiếp hơn

00:03:34.737 --> 00:03:38.208
đó là đưa mã di truyền
thẳng vào tế bào

00:03:38.208 --> 00:03:40.314
khi được gắn vào một phân tử

00:03:40.314 --> 00:03:43.395
hoặc được nhét vào các tế bào
bằng "súng bắn gen."

NOTE Paragraph

00:03:44.639 --> 00:03:47.641
Sản xuất các vắc-xin này
thường nhanh và rẻ,

00:03:47.641 --> 00:03:50.110
nhưng đây là công nghệ còn khá mới.

NOTE Paragraph

00:03:51.531 --> 00:03:54.863
Với hàng trăm loại vắc-xin COVID-19
đang được phát triển,

00:03:54.863 --> 00:03:58.256
có khả năng sẽ cần kết hợp
các phương thức khác nhau

00:03:58.256 --> 00:04:01.120
để ngăn chặn sự lây lan toàn cầu
của vi rút corona.

00:04:01.120 --> 00:04:02.740
và kết thúc đại dịch.

NOTE Paragraph

00:04:02.740 --> 00:04:05.530
Người dịch: Hòa Phạm
Người hiệu đính: Nguyệt Nguyễn