1
00:00:00,525 --> 00:00:03,061
Mọi loại vắc-xin COVID-19
đang được phát triển

2
00:00:03,061 --> 00:00:06,540
đều hướng tới tạo miễn dịch
đối với vi rút SARS-CoV-2

3
00:00:06,540 --> 00:00:09,491
bằng cách tạo đáp ứng miễn dịch
với các kháng nguyên

4
00:00:09,491 --> 00:00:14,060
thường là những gai protein đặc trưng
trên vỏ ngoài của virus.

5
00:00:16,000 --> 00:00:18,236
[VẮC-XIN SỐNG GIẢM ĐỘC LỰC]

6
00:00:19,090 --> 00:00:21,287
Cách thức của vài loại
vắc-xin truyền thống

7
00:00:21,287 --> 00:00:24,465
là biến đổi vi rút, để làm
vi rút yếu đi hoặc bị vô hiệu hóa.

8
00:00:25,564 --> 00:00:27,768
Để khi được đưa vào cơ thể,

9
00:00:27,768 --> 00:00:31,270
có thể tạo đáp ứng miễn dịch
với kháng nguyên

10
00:00:31,270 --> 00:00:33,432
mà không để vi rút gây bệnh.

11
00:00:33,981 --> 00:00:37,869
Khi hệ miễn dịch tiếp xúc
với vi rút đã suy yếu,

12
00:00:37,869 --> 00:00:38,925
các cơ chế phòng vệ,

13
00:00:38,925 --> 00:00:41,355
như các kháng thể
và tế bào lympho T của cơ thể

14
00:00:41,355 --> 00:00:44,210
sẽ tấn công vi rút hoặc
những tế bào nhiễm vi rút.

15
00:00:44,758 --> 00:00:49,899
Trong quá trình đó, các tế bào chuyên biệt
sẽ ghi nhớ đặc điểm của kháng nguyên

16
00:00:49,899 --> 00:00:53,686
và chuẩn bị hệ miễn dịch
để sản xuất tế bào và kháng thể

17
00:00:53,686 --> 00:00:56,146
nhanh chóng tấn công
các protein này.

18
00:00:56,880 --> 00:01:00,980
Nên ở lần tiếp xúc kế tiếp của người này
với cùng vi rút đó,

19
00:01:00,980 --> 00:01:03,683
hệ miễn dịch sẽ sẵn sàng
đánh bại vi rút.

20
00:01:10,040 --> 00:01:12,390
[VẮC-XIN TIỂU ĐƠN VỊ PROTEIN]

21
00:01:12,390 --> 00:01:14,216
Thay vì dùng toàn bộ vi rút,

22
00:01:14,216 --> 00:01:18,760
có thể kích hoạt hệ miễn dịch
bằng cách chỉ dùng một phần của vi rút,

23
00:01:18,760 --> 00:01:20,474
như những gai protein chẳng hạn.

24
00:01:21,716 --> 00:01:23,368
Những vắc-xin tiểu đơn vị này

25
00:01:23,368 --> 00:01:27,477
có lợi thế về giá thành
và quy trình sản xuất

26
00:01:27,477 --> 00:01:29,783
và không thể gây bệnh

27
00:01:29,783 --> 00:01:33,735
vì một phần của vi rút
không có khả năng lây nhiễm tế bào chủ.

28
00:01:34,813 --> 00:01:38,649
Tuy nhiên, chúng khó bị
các tế bào miễn dịch nhận ra hơn

29
00:01:38,649 --> 00:01:41,116
khi tấn công
các tế bào đã nhiễm bệnh,

30
00:01:41,900 --> 00:01:45,070
tức là chúng kích hoạt
các đáp ứng miễn dịch yếu hơn.

31
00:01:46,225 --> 00:01:47,227
Do vậy,

32
00:01:47,227 --> 00:01:51,867
vắc-xin tiểu đơn vị thường
có thành phần hóa học được gọi là tá dược,

33
00:01:51,867 --> 00:01:55,564
được chế biến nhằm kích thích
đáp ứng miễn dịch mạnh hơn

34
00:01:55,564 --> 00:01:58,246
và cũng có thể cần đến
các mũi tiêm nhắc lại.

35
00:02:01,297 --> 00:02:05,057
Không phải mục tiêu của mọi vắc-xin
đều là đưa kháng nguyên vào cơ thể.

36
00:02:05,057 --> 00:02:07,695
Một số sử dụng tế bào
của cơ thể bệnh nhân

37
00:02:07,695 --> 00:02:09,840
để tự sản xuất kháng nguyên.

38
00:02:10,130 --> 00:02:14,518
Ví dụ như vắc-xin véc tơ vi rút
và vắc-xin mRNA

39
00:02:14,518 --> 00:02:18,370
Mục đích của cả hai loại trên
là đưa một đoạn mã di truyền ngắn

40
00:02:18,370 --> 00:02:20,285
lấy từ mầm bệnh mục tiêu,

41
00:02:20,285 --> 00:02:23,886
mà trong trường hợp này
là vi rút SARS-CoV-2 gây bệnh COVID-19,

42
00:02:23,886 --> 00:02:25,498
vào tế bào của bệnh nhân.

43
00:02:25,498 --> 00:02:27,785
Bằng cách lấy quyền kiểm soát
các cơ chế tế bào,

44
00:02:27,785 --> 00:02:31,434
những loại vắc-xin này bắt chước
cách nhân bản thông thường của vi rút

45
00:02:31,434 --> 00:02:32,884
khi lây nhiễm tự nhiên.

46
00:02:32,884 --> 00:02:35,238
Nhưng thay vì nhân bản vi rút,

47
00:02:35,238 --> 00:02:38,215
các tế bào chỉ sản xuất
một lượng lớn kháng nguyên

48
00:02:38,215 --> 00:02:41,458
về sau này sẽ kích hoạt
đáp ứng ứng miễn dịch mạnh mẽ.

49
00:02:42,576 --> 00:02:44,100
[VẮC-XIN VÉC TƠ VI RÚT]

50
00:02:45,748 --> 00:02:47,802
Vắc-xin véc tơ vi rút
làm được điều này

51
00:02:47,802 --> 00:02:52,416
bằng cách đưa một đoạn mã di truyền
của kháng nguyên vào một vi rút vô hại,

52
00:02:52,416 --> 00:02:54,728
đóng vai trò như một hệ thống
vận chuyển hiệu quả

53
00:02:54,728 --> 00:02:58,308
để đưa mã di truyền đó vào tế bào
mà không gây bệnh.

54
00:02:59,811 --> 00:03:02,499
Tuy rất khó sản xuất,
song vắc-xin véc tơ vi rút

55
00:03:02,499 --> 00:03:04,692
có thể kích hoạt
các đáp ứng miễn dịch mạnh mẽ

56
00:03:04,692 --> 00:03:06,559
mà không cần tá dược.

57
00:03:07,428 --> 00:03:10,854
Theo lý thuyết, một loại véc-tơ vi rút
có thể dùng để vận chuyển mã

58
00:03:10,854 --> 00:03:12,901
cho một loạt kháng nguyên khác nhau,

59
00:03:12,901 --> 00:03:15,329
điều này có thể giúp tăng tốc độ
sản xuất vắc-xin.

60
00:03:18,336 --> 00:03:20,666
[VẮC-XIN AXIT NUCLEIC]

61
00:03:20,666 --> 00:03:24,645
Vắc-xin axit nucleic,
giống như vắc-xin mRNA và vắc-xin DNA,

62
00:03:24,645 --> 00:03:28,777
cũng bao gồm việc đưa mã di truyền
vào tế bào để sản xuất kháng nguyên.

63
00:03:29,156 --> 00:03:31,950
Nhưng thay vì dùng vi rút để vận chuyển,

64
00:03:31,950 --> 00:03:34,737
những vắc-xin này
đi con đường trực tiếp hơn

65
00:03:34,737 --> 00:03:38,208
đó là đưa mã di truyền
thẳng vào tế bào

66
00:03:38,208 --> 00:03:40,314
khi được gắn vào một phân tử

67
00:03:40,314 --> 00:03:43,395
hoặc được nhét vào các tế bào
bằng "súng bắn gen."

68
00:03:44,639 --> 00:03:47,641
Sản xuất các vắc-xin này
thường nhanh và rẻ,

69
00:03:47,641 --> 00:03:50,110
nhưng đây là công nghệ còn khá mới.

70
00:03:51,531 --> 00:03:54,863
Với hàng trăm loại vắc-xin COVID-19
đang được phát triển,

71
00:03:54,863 --> 00:03:58,256
có khả năng sẽ cần kết hợp
các phương thức khác nhau

72
00:03:58,256 --> 00:04:01,120
để ngăn chặn sự lây lan toàn cầu
của vi rút corona.

73
00:04:01,120 --> 00:04:02,740
và kết thúc đại dịch.

74
00:04:02,740 --> 00:04:05,530
Người dịch: Hòa Phạm
Người hiệu đính: Nguyệt Nguyễn