WEBVTT

00:00:07.006 --> 00:00:08.756
Pençeleri bir düşünün.

00:00:08.756 --> 00:00:12.486
Tüm dünyada çoğunlukla 
dört uzuvlu hayvanlarda bulunur,

00:00:12.486 --> 00:00:15.566
doğanın en çok yönlü aletlerinden biri.

00:00:15.566 --> 00:00:18.888
Ayılar pençelerini hem kazmak için
hem de savunma için kullanırlar.

00:00:18.888 --> 00:00:23.648
Bir kartalın iğne uçlu pençeleri,
avının kafatasını delip geçebilir.

00:00:23.648 --> 00:00:27.567
Aslanlar devasa pençelerini avlanmak için
ani bir şekilde hareket ettirmeden önce

00:00:27.567 --> 00:00:29.940
kolay hareket etmek için
onları geri çekebilir.

00:00:29.940 --> 00:00:35.405
Primatların ataları bile pençeleri
evrim geçirip tırnaklara dönüşene dek

00:00:35.405 --> 00:00:39.785
bu etkileyici uzuvları
ustalıkla kullanırlardı.

00:00:39.785 --> 00:00:44.867
Peki evrimsel geçmişimizde
bu manikürlü adaptasyona neden olan ne?

00:00:44.867 --> 00:00:49.740
Tırnaklar daha keskin kuzenlerinin 
yapamadığı neyi yapabilirler?

NOTE Paragraph

00:00:49.740 --> 00:00:55.570
Tırnaklar fosil kalıntılarında
yaklaşık 55,8 milyon yıl önce

00:00:55.570 --> 00:01:00.349
ilk kez ortaya çıktığında
pençeler çoktan 260 milyon yıldan fazladır

00:01:00.349 --> 00:01:03.548
memelilerin ve sürüngenlerin
atalarında bulunuyordu.

00:01:03.548 --> 00:01:06.540
Ama ortaya çıkışları arasındaki
zaman uçurumuna rağmen

00:01:06.540 --> 00:01:10.811
bu adaptasyonlar aynı evrimsel
hikâyenin parçalarını oluşturuyorlar.

00:01:10.821 --> 00:01:14.683
Hem tırnaklar hem pençeler
keratinden oluşur, keratin ayrıca

00:01:14.693 --> 00:01:20.926
boynuzlarda, balık pullarında, toynaklarda
ve saçta bulunan sert ve ipliksi protein.

00:01:20.926 --> 00:01:25.956
Bu protein keratin matris denen 
bir sürü dokudan üretilir.

00:01:25.956 --> 00:01:28.275
Kan damarlarında ve besinlerde zengin olan

00:01:28.275 --> 00:01:32.665
bu protein fabrikası 
sonsuz bir keratin akımı üretir,

00:01:32.665 --> 00:01:36.711
keratinosid denen hücrelere
sıkı sıkı sıkıştırılmış durumdadırlar.

00:01:36.711 --> 00:01:42.241
Yüksek yoğunluklu hücreler tırnak
ve pençeye kendine has sertliği verir.

NOTE Paragraph

00:01:42.241 --> 00:01:44.627
Tırnaklar pençelerden 
evrildiklerinden dolayı

00:01:44.627 --> 00:01:48.588
her iki adaptasyon da 
keratinosidi aynı şekilde üretir.

00:01:48.588 --> 00:01:50.788
Hücreler matristen büyürler,

00:01:50.788 --> 00:01:56.297
öldükleri deriden ortaya çıkıp su geçirmez
bir kılıf şeklinde sertleşirler.

00:01:56.297 --> 00:01:59.637
İki keratin kaplama arasındaki ana fark

00:01:59.637 --> 00:02:01.278
aslında sadece şekilleri,

00:02:01.278 --> 00:02:06.228
bu şekilleri de hayvanların parmaklarının
ucundaki kemiğin şekline bağlıdır.

00:02:06.228 --> 00:02:11.417
Pençelerde keratinosidlerin yatağı
dar bir parmak kemiğine uyar,

00:02:11.417 --> 00:02:14.583
parmak ucunun etrafını sarmalar

00:02:14.603 --> 00:02:17.517
ve koni şekilli bir yapı
oluşturmak için dışarı doğru yayılır.

00:02:17.537 --> 00:02:21.501
Öte yandan, tırnakları olan hayvanların
çok daha geniş parmakları bulunur

00:02:21.501 --> 00:02:26.591
ve keratinosidler geniş kemiklerinin 
sadece üst yüzeyini kaplar.

NOTE Paragraph

00:02:26.611 --> 00:02:30.079
Tırnaklar, muhtemelen
primatların fazla evrimleşip

00:02:30.089 --> 00:02:33.886
becerikli parmaklara sahip olmalarının
bir yan etkisi olarak soylarını sürdürdü.

00:02:33.886 --> 00:02:37.953
Ama primat atalarımızın doğal ortamları
hakkında bildiklerimiz göz önüne alınırsa

00:02:37.963 --> 00:02:43.373
tırnakların kendi güçlü avantajlarıyla
ortaya çıktıkları daha muhtemel.

NOTE Paragraph

00:02:43.373 --> 00:02:46.503
Orman örtüsünde yaşayan
yüksek sayıdaki bu primatların

00:02:46.503 --> 00:02:50.607
geniş parmak kemikleri
ve devasa parmak tabanları

00:02:50.607 --> 00:02:52.744
ince dalları yakalamak için uygundu.

00:02:52.744 --> 00:02:56.367
Tırnaklar da bu tutuşu daha da geliştirdi.

00:02:56.367 --> 00:02:59.749
Bastırmak için sert bir zemin bularak

00:02:59.749 --> 00:03:05.361
primatlar ağaçlara daha fazla ulaşabilmek
adına ayak tabanlarını açabilirdi.

00:03:05.361 --> 00:03:09.416
Ayrıca, tırnaklar tırmanma sırasındaki
basınç değişikliklerini saptamak için

00:03:09.436 --> 00:03:14.226
ekstra zemin alanı sağlayarak
parmaklarının hassasiyetini geliştirdi.

00:03:14.226 --> 00:03:17.748
Hassasiyet ile el becerisinin kombinasyonu

00:03:17.748 --> 00:03:22.658
atalarımıza böcekleri, böğürtlenleri
ve tohumları yakalamak için

00:03:22.658 --> 00:03:27.827
hassas motor becerisi ile ince dalları
sımsıkı kavramalarını sağladı.

00:03:27.827 --> 00:03:33.794
Tırnakların evrimi ile karşı konulabilir
baş parmak ve ayak parmakları

00:03:33.794 --> 00:03:35.749
birbirleriyle yakından bağlantılı.

00:03:35.749 --> 00:03:38.602
Atalarımız ağaçlardan indikleri zaman

00:03:38.602 --> 00:03:44.580
bu esnek beceri karmaşık araçlar yaratıp
onları ustalıkla kullanmalarını sağladı.

NOTE Paragraph

00:03:44.580 --> 00:03:48.138
Geniş parmakların, pençeleri
taşıması muhtemel olsa bile

00:03:48.138 --> 00:03:50.830
sivri uçları primatların sıradan işleriyle

00:03:50.830 --> 00:03:53.369
çakışmış olabilir.

00:03:53.369 --> 00:03:56.978
Pençeler bir şeyi delmek için,
patlatmak için ve tutmak için uygun

00:03:56.978 --> 00:04:01.938
ama pençelerin uçları yakalamayı
zorlaştırıyor ve tehlikeli olabilir.

00:04:01.938 --> 00:04:07.092
Yine de hem pençeler hem de tırnaklar
bazı beklenmedik şekillerde kullanırlar.

00:04:07.102 --> 00:04:10.267
Deniz inekleri yiyeceklerini
kavramak için tırnaklarını kullanırlar

00:04:10.267 --> 00:04:13.852
ve araştırmacılar, fillerin duymasına
yardımcı olması için

00:04:13.862 --> 00:04:16.812
ayak tırnaklarının zemindeki titreşimi
hissettiği görüşündeler.

00:04:16.812 --> 00:04:20.408
Bu arada, Madagaskar'daki
aye-aye maymunları gibi bazı primatların

00:04:20.428 --> 00:04:23.764
tekrar edindikleri pençeleri var,
çok uzun olan bu uzantıları

00:04:23.774 --> 00:04:27.029
ağaç dallarına ve gövdelerine
hafifçe vurmak için kullanırlar,

00:04:27.029 --> 00:04:31.355
o sırada da yarasalara benzeyen
kulaklarıyla ağaç kovuklarını dinlerler.

00:04:31.355 --> 00:04:34.050
Bir aralık olduğunu anlarlarsa
ağaca oyuk açarlar

00:04:34.050 --> 00:04:38.830
ve iğne gibi olan orta
parmaklarıyla ağacı eşelerler.

NOTE Paragraph

00:04:38.830 --> 00:04:43.788
Hayvanlar aleminde kullanılan
tüm tırnaklar ve pençelerin

00:04:43.788 --> 00:04:46.463
inanılmaz biçimlerini
sadece yüzeysel olarak ele aldık.

00:04:46.463 --> 00:04:49.534
Fakat bu adaptasyonlardan
hangisi daha iyi?

00:04:49.554 --> 00:04:53.084
Bunun cevabını kesin olarak hiçbir zaman
açıklığa kavuşturamayabiliriz.