Pençeleri bir düşünün.
Tüm dünyada çoğunlukla
dört uzuvlu hayvanlarda bulunur,
doğanın en çok yönlü aletlerinden biri.
Ayılar pençelerini hem kazmak için
hem de savunma için kullanırlar.
Bir kartalın iğne uçlu pençeleri,
avının kafatasını delip geçebilir.
Aslanlar devasa pençelerini avlanmak için
ani bir şekilde hareket ettirmeden önce
kolay hareket etmek için
onları geri çekebilir.
Primatların ataları bile pençeleri
evrim geçirip tırnaklara dönüşene dek
bu etkileyici uzuvları
ustalıkla kullanırlardı.
Peki evrimsel geçmişimizde
bu manikürlü adaptasyona neden olan ne?
Tırnaklar daha keskin kuzenlerinin
yapamadığı neyi yapabilirler?
Tırnaklar fosil kalıntılarında
yaklaşık 55,8 milyon yıl önce
ilk kez ortaya çıktığında
pençeler çoktan 260 milyon yıldan fazladır
memelilerin ve sürüngenlerin
atalarında bulunuyordu.
Ama ortaya çıkışları arasındaki
zaman uçurumuna rağmen
bu adaptasyonlar aynı evrimsel
hikâyenin parçalarını oluşturuyorlar.
Hem tırnaklar hem pençeler
keratinden oluşur, keratin ayrıca
boynuzlarda, balık pullarında, toynaklarda
ve saçta bulunan sert ve ipliksi protein.
Bu protein keratin matris denen
bir sürü dokudan üretilir.
Kan damarlarında ve besinlerde zengin olan
bu protein fabrikası
sonsuz bir keratin akımı üretir,
keratinosid denen hücrelere
sıkı sıkı sıkıştırılmış durumdadırlar.
Yüksek yoğunluklu hücreler tırnak
ve pençeye kendine has sertliği verir.
Tırnaklar pençelerden
evrildiklerinden dolayı
her iki adaptasyon da
keratinosidi aynı şekilde üretir.
Hücreler matristen büyürler,
öldükleri deriden ortaya çıkıp su geçirmez
bir kılıf şeklinde sertleşirler.
İki keratin kaplama arasındaki ana fark
aslında sadece şekilleri,
bu şekilleri de hayvanların parmaklarının
ucundaki kemiğin şekline bağlıdır.
Pençelerde keratinosidlerin yatağı
dar bir parmak kemiğine uyar,
parmak ucunun etrafını sarmalar
ve koni şekilli bir yapı
oluşturmak için dışarı doğru yayılır.
Öte yandan, tırnakları olan hayvanların
çok daha geniş parmakları bulunur
ve keratinosidler geniş kemiklerinin
sadece üst yüzeyini kaplar.
Tırnaklar, muhtemelen
primatların fazla evrimleşip
becerikli parmaklara sahip olmalarının
bir yan etkisi olarak soylarını sürdürdü.
Ama primat atalarımızın doğal ortamları
hakkında bildiklerimiz göz önüne alınırsa
tırnakların kendi güçlü avantajlarıyla
ortaya çıktıkları daha muhtemel.
Orman örtüsünde yaşayan
yüksek sayıdaki bu primatların
geniş parmak kemikleri
ve devasa parmak tabanları
ince dalları yakalamak için uygundu.
Tırnaklar da bu tutuşu daha da geliştirdi.
Bastırmak için sert bir zemin bularak
primatlar ağaçlara daha fazla ulaşabilmek
adına ayak tabanlarını açabilirdi.
Ayrıca, tırnaklar tırmanma sırasındaki
basınç değişikliklerini saptamak için
ekstra zemin alanı sağlayarak
parmaklarının hassasiyetini geliştirdi.
Hassasiyet ile el becerisinin kombinasyonu
atalarımıza böcekleri, böğürtlenleri
ve tohumları yakalamak için
hassas motor becerisi ile ince dalları
sımsıkı kavramalarını sağladı.
Tırnakların evrimi ile karşı konulabilir
baş parmak ve ayak parmakları
birbirleriyle yakından bağlantılı.
Atalarımız ağaçlardan indikleri zaman
bu esnek beceri karmaşık araçlar yaratıp
onları ustalıkla kullanmalarını sağladı.
Geniş parmakların, pençeleri
taşıması muhtemel olsa bile
sivri uçları primatların sıradan işleriyle
çakışmış olabilir.
Pençeler bir şeyi delmek için,
patlatmak için ve tutmak için uygun
ama pençelerin uçları yakalamayı
zorlaştırıyor ve tehlikeli olabilir.
Yine de hem pençeler hem de tırnaklar
bazı beklenmedik şekillerde kullanırlar.
Deniz inekleri yiyeceklerini
kavramak için tırnaklarını kullanırlar
ve araştırmacılar, fillerin duymasına
yardımcı olması için
ayak tırnaklarının zemindeki titreşimi
hissettiği görüşündeler.
Bu arada, Madagaskar'daki
aye-aye maymunları gibi bazı primatların
tekrar edindikleri pençeleri var,
çok uzun olan bu uzantıları
ağaç dallarına ve gövdelerine
hafifçe vurmak için kullanırlar,
o sırada da yarasalara benzeyen
kulaklarıyla ağaç kovuklarını dinlerler.
Bir aralık olduğunu anlarlarsa
ağaca oyuk açarlar
ve iğne gibi olan orta
parmaklarıyla ağacı eşelerler.
Hayvanlar aleminde kullanılan
tüm tırnaklar ve pençelerin
inanılmaz biçimlerini
sadece yüzeysel olarak ele aldık.
Fakat bu adaptasyonlardan
hangisi daha iyi?
Bunun cevabını kesin olarak hiçbir zaman
açıklığa kavuşturamayabiliriz.