WEBVTT

00:00:08.041 --> 00:00:12.717
၁၉၉၀ ခုနှစ်က အီတလီအစိုးရဟာ
ပီဇာမျှော်စင်ကို ပြန်တည့်ဖို့

00:00:12.717 --> 00:00:16.717
ထိပ်တန်းအင်ဂျင်နီယာတွေကို
စာရင်းပေးခဲ့ပါတယ်။

00:00:16.717 --> 00:00:20.789
သမိုင်းတစ်လျှောက် နှစ် ၈၀၀ အတွင်းမှာ 
တည့်မတ်ဖို့ ကြိုးပမ်းမှုများစွာရှိပေမဲ့

00:00:20.789 --> 00:00:25.923
ဒီအဖွဲ့ရဲ့ ကွန်ပျူတာပုံစံတွေကနေ လက်ရှိ
အခြေအနေရဲ့ အရေးကြီးပုံကို ဖော်ပြပါတယ်

00:00:25.923 --> 00:00:31.592
တွက်ချက်မှုတွေအရ မျှော်စင်ဟာ ၅.၄၄ ဒီဂရီ
တိမ်းစောင်းတာနဲ့ ပြိုလဲပြီလို့ ဆိုပေမဲ့

00:00:31.592 --> 00:00:35.132
လက်ရှိ မျှော်စင်ကြီးက ၅.၅ ဒီဂရီ
စောင်းနေတာပါ။

00:00:35.132 --> 00:00:39.857
မျှော်စင်ကြီး ဘာလို့ဆက်ထောင်နေသေးလဲ 
ဆိုတာ ဘယ်သူမှ မသိပေမဲ့

00:00:39.857 --> 00:00:43.987
အင်ဂျင်နီယာတွေဟာ ရာစုနှစ်ပေါင်းများစွာ
ရင်ဆိုင်နေတဲ့အခက်အခဲကို ဖြေရှင်းပြီး

00:00:43.987 --> 00:00:46.462
မြန်မြန်သွက်သွက် လုပ်ဖို့ လိုနေပါပြီ။

NOTE Paragraph

00:00:46.462 --> 00:00:48.102
အခြေအနေကို နားလည်ဖို့အတွက်

00:00:48.102 --> 00:00:51.832
မျှော်စင်ကြီးဟာ စဆောက်ကတည်းက
ဘာလို့စောင်းနေလဲဆိုတာ သိဖို့လိုပါတယ်။

00:00:51.832 --> 00:00:55.806
၁၂ ရာစုက ကြွယ်ဝတဲ့
ပီဇာ ရေကြောင်းမြို့ပြနိုင်ငံဟာ

00:00:55.806 --> 00:01:00.663
ဘုရားရှိခိုးကျောင်းမြေနေရာကို
ထင်ရှားတဲ့အမှတ်အသားနေရာ ပြုလုပ်ပါတယ်။

00:01:00.663 --> 00:01:04.143
အလုပ်သမားတွေဟာ ရှိပြီးသားဘုရားကျောင်းကို
ချဲ့တာ၊ အလှဆင်တာတွေ လုပ်ခဲ့ပြီး

00:01:04.143 --> 00:01:08.096
နှစ်ခြင်းမင်္ဂလာပြုလုပ်ရာ အမိုးခုံးပါ
ကျောင်းကြီးကို ထည့်သွင်းဆောက်လုပ်ပါတယ်။

00:01:08.096 --> 00:01:15.285
၁၁၇၃ ခုနှစ်မှာ ခေါင်းလောင်းမျှော်စင်က
စပြီး ဆောက်လုပ်ရေးတွေ စတင်ပါတယ်။

NOTE Paragraph

00:01:15.285 --> 00:01:19.265
ဗိသုကာပညာရှင်တွေနဲ့ အင်ဂျင်နီယာတွေဟာ
သူတို့ရဲ့ အင်ဂျင်နီယာအတတ်တွေမှာ

00:01:19.265 --> 00:01:21.423
တဖက်ကမ်းခတ်ကျွမ်းကျင်ကြသူတွေ ဖြစ်ပေမဲ့

00:01:21.423 --> 00:01:25.337
သူတို့အောက်က မြေကြီးအကြောင်းကိုတော့
သိပ်မသိပါဘူး။

00:01:25.337 --> 00:01:29.227
ပီဇာ ဆိုတာ ဂရိစကားလုံး ဗွက်တော က
ဆင်းသက်လာတာဖြစ်ပြီး

00:01:29.227 --> 00:01:35.336
မြို့အောက်က စိုအိနေတဲ့ သဲနဲ့
ရွှံ့ဗွက်မြေကို ကိုယ်စားပြုပါတယ်။

00:01:35.336 --> 00:01:39.911
ရှေးကရောမတွေဟာ ဒီအခြေအနေအတွက်
ဧရာမကျောက်တိုင်ကြီးတွေသုံးပြီး

00:01:39.911 --> 00:01:44.161
အောက်ခံကျောက်မြေအထိ
အမာခံယူခဲ့ကြရပါတယ်။

00:01:44.161 --> 00:01:49.485
ဒါပေမယ့် မျှော်စင်ဆောက်တဲ့ ဗိသုကာတွေဟာ
သူတို့ဆောက်မယ့် မျှော်စင်နိမ့်အတွက်

00:01:49.485 --> 00:01:52.005
သုံးမီတာလောက် အောက်ခံအမာယူရင်
ရပြီထင်ခဲ့ပါတယ်။

00:01:52.005 --> 00:01:55.451
သို့သော် ကံမကောင်းစွာပဲ
ငါးနှစ်မတိုင်မှီမှာပဲ

00:01:55.451 --> 00:01:59.454
မျှော်စင်ရဲ့ တောင်ဘက်ပိုင်းဟာ
မြေကြီးထဲ ကျွံ့ဝင်သွားပါတယ်။

NOTE Paragraph

00:01:59.454 --> 00:02:03.672
ဒီလိုမျိုး အောက်ခံစောင်းသွားတာဟာ
အမှားအကြီးကြီး ဖြစ်ပါတယ်။

00:02:03.672 --> 00:02:05.440
အလေးချိန် ထပ်ပြီး အထပ်တင်မယ်ဆိုရင်

00:02:05.440 --> 00:02:08.687
ဖိအားပိုများလာပြီး
ပိုပြီး နစ်ဝင်မှာဖြစ်သလို

00:02:08.687 --> 00:02:11.223
ဆိုးဆိုးဝါးဝါး ပိုပြီး စောင်းလာမှာပါ။

00:02:11.223 --> 00:02:15.334
ဆောက်လုပ်ရေးဟာ လေးထပ်မြောက်မှာ
ဆယ်စုနှစ်တစ်ခုလောက် ရပ်နေခဲ့ပြီး

00:02:15.334 --> 00:02:18.951
ကာလရှည်ကြာ ငြင်းခုန်စရာအခြေအနေ
ဖြစ်လာပါတယ်။

00:02:18.951 --> 00:02:22.111
ဒီလို အကြာကြီး နားလိုက်တဲ့အတွက်
မြေကြီးပြန်အသားကျသွားပြီး

00:02:22.111 --> 00:02:25.574
၁၂၇၂ မှာ ဆောက်လုပ်ရေးတွေ
ပြန်စပါတယ်။

00:02:25.574 --> 00:02:29.156
အောက်ခံကလည်း အနည်းငယ် ပိုပြီး
တည်ငြိမ်လာပါပြီ။

NOTE Paragraph

00:02:29.156 --> 00:02:32.708
ဗိသုကာပညာရှင် Giovanni di Simone လက်ထက်မှာ

00:02:32.708 --> 00:02:35.694
မျှော်စင်စောင်းနေတာကို ဖြေရှင်းဖို့

00:02:35.694 --> 00:02:40.213
တောင်ဘက်ခြမ်းကို ပိုရှည်အောင်
ဆောက်လိုက်ပါတယ်

00:02:40.213 --> 00:02:44.798
ဒါပေမဲ့ ပိုများလာတဲ့ အင်္ဂတေတွေကြောင့်
ပိုလေးပြီး ပိုပြီးတောင် နစ်လာပါတယ်

00:02:44.798 --> 00:02:48.138
ခုနှစ်ထပ်နဲ့ ခေါင်းလောင်းအခန်း
ပြီးတဲ့အခါမှာတော့

00:02:48.138 --> 00:02:52.263
တိမ်းစောင်းမှုဟာ ၁.၆ ဒီဂရီ ရှိနေပါပြီ

NOTE Paragraph

00:02:52.263 --> 00:02:56.776
အင်ဂျင်နီယာတွေဟာ ဆယ်စုနှစ်များစွာ
နည်းပေါင်းစုံနဲ့ ကြိုးပမ်းခဲ့ကြပါတယ်

00:02:56.776 --> 00:03:01.987
၁၈၉၃ မှာ မြုပ်နေတဲ့အောက်ခြေကိုကြည့်ဖို့
လမ်းကြောင်းတစ်ခု ပတ်တူးခဲ့ရာ

00:03:01.987 --> 00:03:06.047
ထောက်မထားတဲ​့ သဲတွေကို ဖယ်ခြင်းက 
တိမ်းစောင်တာကို ပိုလို့သာဆိုးစေခဲ့တယ်။

00:03:06.047 --> 00:03:12.520
၁၉၃၅ မှာတော့ အီတလီအင်ဂျင်နီယာတပ်မကြီးက
အောက်ခြေကို ပိုခိုင်အောင် အင်္ဂတေထိုးပါတယ်

00:03:12.520 --> 00:03:16.500
ဒါပေမဲ့ ထိုးထည့်တဲ့အင်္ဂတေဟာ
အောက်ခြေအနှံ့ အညီအမျှ မရောက်လို့

00:03:16.500 --> 00:03:19.612
နောက်တစ်ခါ ထပ်ကျွံဝင်သွားပြန်ပါတယ်။

NOTE Paragraph

00:03:19.612 --> 00:03:23.607
ဒီလို မအောင်မြင်မှု ကြိုးပမ်းမှုတွေနဲ့
တချိန်လုံးကျွံနေတဲ့ အောက်ခံမြေနဲ့အတူ

00:03:23.607 --> 00:03:26.695
မျှော်စင်ရဲ့အခြေအနေဟာ
ပြိုလဲဖို့ နီးစပ်လာပါတော့တယ်။

00:03:26.695 --> 00:03:29.853
အောက်ခံမြေလွှာရဲ့ သဘောသဘာဝကို
မကျက်မိသ၍

00:03:29.853 --> 00:03:33.356
ဘယ်အင်ဂျင်နီယာမှ မျှော်စင်ကို
တည့်မတ်နိုင်မှာ မဟုတ်သလို

00:03:33.356 --> 00:03:36.533
ပြိုလဲမသွားဖို့ မတားနိုင်ပါဘူး။

NOTE Paragraph

00:03:36.533 --> 00:03:38.795
ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ပြီးတဲ့ နှစ်တွေမှာ

00:03:38.795 --> 00:03:42.902
လေ့လာသူတွေဟာ ဒီမျက်ကွယ်အချက်အလက်တွေကို
စတင်စမ်းသပ်လာပါတယ်။

00:03:42.902 --> 00:03:48.925
၁၉၇၀ နှစ်တွေမှာပဲ အင်ဂျင်နီယာတွေဟာ
စောင်းနေတဲ့မျှော်စင်ရဲ့ ဆွဲအားဗဟိုချက်ကို

00:03:48.925 --> 00:03:51.715
ကျွန်ပျူတာနည်းပညာတွေ အချက်အလက်တွေနဲ့
တွက်ထုတ်ပါတယ်။

00:03:51.715 --> 00:03:56.417
မြေကြီးရဲ့မာကျောမှု နဲ့ 
မျှော်စင်ရဲ့ လားရာလမ်းကြောင်း၊

00:03:56.417 --> 00:04:01.556
မပြိုလဲအောင် တူးထုတ်ရမယ့် မြေပမာဏတွေကို
ပုံစံငယ်ပြုလုပ်တွက်ယူပါတယ်။

NOTE Paragraph

00:04:01.556 --> 00:04:05.236
၁၉၉၂ ခုနှစ်မှာတော့ ဒီအဖွဲ့ဟာ
မျှော်စင်မြောက်ဘက်မြေအောက်က မြေကြီး

00:04:05.236 --> 00:04:10.565
၃၈ ကုဗမီတာကို တူးထုတ်ဖို့
ထောင့်ဖြတ်ဥမင်တွေ တူးပါတယ်။

00:04:10.565 --> 00:04:16.551
အောက်ခြေမှာ သံမဏိကြိုးတွေနဲ့ မဆိုင်းခင်
ခဏတာ ဘက်မျှအောင်ထိန်းဖို့

00:04:16.551 --> 00:04:19.811
ခဲတုံး တန် ၆၀၀ ကို အသုံးပြုခဲ့ပါတယ်။

00:04:19.811 --> 00:04:22.605
ဆောက်လုပ်ပြီးကတည်းက
ဆယ်စုနှစ်ခြောက်ခုအကြာမှာပဲ

00:04:22.605 --> 00:04:27.852
မျှော်စင်ကြီးဟာ လေးဒီဂရီအထိ
ပြန်လည်တည့်မတ်လာခဲ့ပါတယ်။

00:04:27.852 --> 00:04:29.872
ဘယ်သူမှ မျှော်စင်ကြီးကို
မပြိုလဲစေချင်သလို

00:04:29.872 --> 00:04:33.988
စောင်းနေတယ်ဆိုတဲ့ ကမ္ဘာကျော်အချက်ကိုလည်း
မပျောက်သွားစေချင်ပြန်ပါဘူး။

NOTE Paragraph

00:04:33.988 --> 00:04:38.839
ယနေ့ခေတ်မှာတော့ မျှော်စင်ကြီးဟာ
၅၅ (သို့) ၅၆ မီတာ မြင့်ပြီး

00:04:38.839 --> 00:04:42.309
နောင်နှစ် ၃၀၀ အထိ တည်မြဲနေမှာဖြစ်သလို

00:04:42.309 --> 00:04:45.793
အဆင်မချောတဲ့ အမှတ်တရတစ်ခုအဖြစ်
ရပ်တည်နေပါတော့တယ်။