1
00:00:13,638 --> 00:00:14,806
Tên tôi là Tegan Kline.

2
00:00:14,806 --> 00:00:17,976
Tôi là đồng sáng lập của Edge & Node,
nhóm ban đầu tạo ra The Graph.

3
00:00:18,268 --> 00:00:20,145
Cũng tương tự như những
đóng góp của Google cho web

4
00:00:20,145 --> 00:00:22,522
The Graph đóng góp cho blockchain
và tổ chức dữ liệu.

5
00:00:22,605 --> 00:00:25,692
Tên tôi là Cynthia Haas và tôi là giám đốc
Quỹ World of Women.

6
00:00:25,900 --> 00:00:28,987
World of Women là tập hợp của
10.000 người phụ nữ

7
00:00:28,987 --> 00:00:32,741
có xuất thân, màu da và
đặc điểm vô cùng đa dạng.

8
00:00:32,991 --> 00:00:36,745
Chúng tôi là cộng đồng chinh phục tính
hòa nhập và đa dạng trong không gian web3.

9
00:00:36,745 --> 00:00:38,288
Tên tôi là Charlie Lee.

10
00:00:38,288 --> 00:00:39,914
Tôi là cha đẻ của Litecoin.

11
00:00:39,914 --> 00:00:42,542
Một trong những loại
tiền tệ thay thế Bitcoin.

12
00:00:42,542 --> 00:00:45,211
Tôi đã nghiên cứu
cơ sở mã của Bitcoin

13
00:00:45,253 --> 00:00:48,381
và quyết định tự tạo ra
loại tiền mã hóa của riêng mình

14
00:00:48,548 --> 00:00:51,718
Đó là một dự án ngoài lề thú vị
và đã thành công mỹ mãn.

15
00:00:52,761 --> 00:00:56,848
Khi bạn mua hàng bằng thẻ tín dụng,
khi hàng hóa của bạn gắn nhãn "organic",

16
00:00:56,848 --> 00:01:00,310
khi bạn thấy tài khoản có "tích xanh" trên
mạng xã hội hay khi bạn bầu cử,

17
00:01:00,727 --> 00:01:03,229
tất cả những điều này đều
phụ thuộc vào lòng tin.

18
00:01:03,646 --> 00:01:05,982
Làm sao bạn biết rằng
số tiền đã được chuyển khoản,

19
00:01:05,982 --> 00:01:09,694
rằng thực phẩm thực sự "organic",
rằng người đó có thật,

20
00:01:09,944 --> 00:01:12,113
hay lá phiếu của bạn đã được tính?

21
00:01:12,113 --> 00:01:17,327
Cuối cùng, bạn tin bản ghi do ngân hàng,
doanh nghiệp và chính phủ quản lý.

22
00:01:18,036 --> 00:01:22,832
Nhưng ngày nay, nhiều người tự hỏi rằng
liệu họ có thể tin doanh nghiệp, chính phủ

23
00:01:23,333 --> 00:01:28,296
hay bất kỳ quyền lực tập trung nào không.
Trong kỷ nguyên của thông tin sai lệch này

24
00:01:28,671 --> 00:01:32,634
nếu có thể xây dựng hệ thống niềm tin mà
không phụ thuộc cơ quan quản lý thì sao?

25
00:01:33,009 --> 00:01:36,429
Nếu chúng ta có thể theo dõi những thứ
như tiền và tài sản theo phương thức

26
00:01:36,429 --> 00:01:41,976
ai cũng có thể kiểm toán dữ liệu mà không
cần doanh nghiệp hay chính phủ thì sao?

27
00:01:41,976 --> 00:01:45,146
Với công nghệ blockchain,
hiện nay điều nay đã khả thi.

28
00:01:46,064 --> 00:01:49,275
Blockchain là phương thức lưu trữ
thông tin mới trên Internet

29
00:01:49,776 --> 00:01:52,570
nơi tất cả mọi người có thể tham gia.
Với blockchain,

30
00:01:53,071 --> 00:01:55,323
dữ liệu có thể phi tập trung và phân tán.

31
00:01:55,990 --> 00:01:57,700
Không ai sở hữu blockchain,

32
00:01:57,700 --> 00:02:01,079
nhưng ai cũng có thể dùng
và xác thực thông tin trên đó.

33
00:02:01,079 --> 00:02:05,750
Công nghệ này là tiến bộ của
tiền mã hóa tương tự như Bitcoin.

34
00:02:06,376 --> 00:02:10,964
Nó có những ứng dụng tiềm năng
mà chúng ta sẽ đề cập ở một video khác.

35
00:02:10,964 --> 00:02:14,259
Nhưng trước tiên, hãy xem vấn đề niềm tin
được giải quyết như thế nào trước đây.

36
00:02:15,635 --> 00:02:15,969
Kể từ

37
00:02:15,969 --> 00:02:19,055
xã hội loài người sơ khai nhất,
chúng ta đã phát minh ra nhiều cách

38
00:02:19,055 --> 00:02:22,517
để xây dựng niềm tin bằng cách
theo dõi thông tin và giao dịch

39
00:02:23,601 --> 00:02:26,020
ví dụ như ai sở hữu trang trại này?

40
00:02:26,855 --> 00:02:29,107
Tôi nợ anh bao nhiêu tiền cho phần sữa?

41
00:02:29,107 --> 00:02:31,693
Vùng này có luật lệ gì?

42
00:02:31,693 --> 00:02:35,780
Con người bắt đầu dùng vỏ sò hay đá quý
để theo dõi giao dịch,

43
00:02:35,947 --> 00:02:38,700
và chúng trở thành những hình thái
sơ khai nhất của tiền tệ.

44
00:02:38,992 --> 00:02:42,495
Khi chúng ta phát triển bộ lạc thành
làng mạc và thành phố,

45
00:02:42,871 --> 00:02:46,332
chúng ta cần theo dõi
tài sản và pháp luật.

46
00:02:46,875 --> 00:02:50,295
Điều này dẫn tới những phát minh
đầu tiên về số và chữ viết.

47
00:02:51,254 --> 00:02:53,173
Thật ấn tượng phải không nào?

48
00:02:53,173 --> 00:02:55,216
Chúng ta không phát minh ra con số
để đưa vào môn toán học.

49
00:02:55,800 --> 00:02:58,720
Chúng ta không phát minh ra bảng chữ cái
để viết sách.

50
00:02:58,720 --> 00:03:01,848
Chúng ta phát minh ra chúng để theo dõi
đất đai, gia súc,

51
00:03:02,098 --> 00:03:04,392
các khoản nợ và thuế.

52
00:03:04,392 --> 00:03:06,728
Và dĩ nhiên chúng ta đã phát triển
hơn nhiều kể từ thời đó.

53
00:03:06,978 --> 00:03:11,691
Tiền tệ đã tiến hóa từ vỏ sò
thành tiền xu, tiền giấy và dữ liệu số.

54
00:03:12,192 --> 00:03:14,819
Chữ viết đã tiến hóa từ
phiến đất sét thành giấy

55
00:03:14,819 --> 00:03:18,698
và định dạng điện tử.
Cùng với việc phát minh ra số và chữ viết,

56
00:03:18,698 --> 00:03:22,493
chúng ta cũng phát minh ra những cách mới
để xây dựng lòng tin,

57
00:03:22,744 --> 00:03:27,999
bởi vì tất cả những cách bảo quản
bản ghi này đều phụ thuộc vào lòng tin.

58
00:03:28,374 --> 00:03:31,628
Đó là lý do luật pháp
được khắc lên bia đá

59
00:03:31,836 --> 00:03:34,881
để đảm bảo không ai có thể thay đổi.

60
00:03:35,924 --> 00:03:36,549
Nhưng làm sao để bạn

61
00:03:36,549 --> 00:03:39,469
tin tưởng một điều ngay cả khi
được khắc trên bia đá?

62
00:03:40,303 --> 00:03:44,807
Ví dụ, bạn có một phiến đất sét
nói rằng bạn nợ 100 con bò,

63
00:03:45,183 --> 00:03:48,811
nhưng làm sao để biết rằng
bạn không bịa ra con số đó?

64
00:03:48,811 --> 00:03:52,148
Đó là lý do chúng ta phát minh ra
con dấu uy tín, tem

65
00:03:52,565 --> 00:03:55,026
và chữ ký.

66
00:03:55,151 --> 00:03:58,238
Và với tất cả những phát minh này,
chúng ta ủy quyền và đặt niềm tin

67
00:03:58,238 --> 00:03:59,864
vào một nhóm người nhất định,

68
00:03:59,864 --> 00:04:04,077
vào các tổ chức hay chính phủ, cho họ
quyền lực đặc biệt để xác minh bản ghi.

69
00:04:04,244 --> 00:04:07,664
Đó là thực tế không hề thay đổi
trong hàng ngàn năm

70
00:04:07,664 --> 00:04:09,207
và những công nghệ mới.

71
00:04:09,207 --> 00:04:12,418
Hệ thống này chỉ hoạt động
nếu chúng ta tin tưởng tổ chức

72
00:04:12,418 --> 00:04:14,462
và cơ quan quản lý
xác minh bản ghi đó.

73
00:04:15,463 --> 00:04:18,007
Vấn đề này đưa chúng ta
quay trở lại với blockchain.

74
00:04:18,007 --> 00:04:21,261
Blockchain là công nghệ đầu tiên
cho chúng ta lưu thông tin

75
00:04:21,261 --> 00:04:23,346
mà không cần tin tưởng
một cơ quan quản lý.

76
00:04:23,888 --> 00:04:27,517
Đây là phương thức số
để lưu và xác minh thông tin

77
00:04:27,850 --> 00:04:31,604
chúng ta khắc vào bia đá
mà không cần đá

78
00:04:31,896 --> 00:04:34,691
hay con dấu, hay ngân hàng,
hay chính phủ.

79
00:04:35,233 --> 00:04:40,446
Thông tin trên blockchain được lưu trên
hệ thống máy tính phân tán.

80
00:04:40,905 --> 00:04:45,076
Chừng nào những máy tính này
còn được quản lý độc lập,

81
00:04:45,451 --> 00:04:51,291
về lý thuyết không tổ chức hay cá nhân nào
có thể đánh sập hoặc làm hỏng hệ thống.

82
00:04:52,417 --> 00:04:52,875
Điều này

83
00:04:52,875 --> 00:04:56,754
giống như hình thức văn bản
không thể làm giả hoặc phá hủy.

84
00:04:56,754 --> 00:04:58,756
Nó tạo ra một hình thức tin tưởng mới.

85
00:04:59,007 --> 00:05:01,926
Ứng dụng đầu tiên là Bitcoin.

86
00:05:01,926 --> 00:05:05,471
Bitcoin là loại tiền tệ số
theo dõi giao dịch an toàn

87
00:05:05,805 --> 00:05:09,976
và quyền sở hữu mà không cần đặt niềm tin
và bất kỳ ngân hàng hay chính phủ nào.

88
00:05:10,601 --> 00:05:12,395
Nhưng đó chỉ là một ví dụ.

89
00:05:12,395 --> 00:05:15,064
Blockchain cũng có thể dùng
để theo dõi quyền sở hữu

90
00:05:15,064 --> 00:05:19,902
bất động sản, để thiết lập hợp đồng
để xác thực văn bản

91
00:05:20,570 --> 00:05:23,614
và để xác minh văn bản
được tạo vào một ngày nhất định.

92
00:05:23,740 --> 00:05:28,578
Trên lý thuyết, tất cả những điều này
và nhiều điều khác đều đã khả thi

93
00:05:28,953 --> 00:05:31,914
mà không phụ thuộc vào hệ thống
lòng tin truyền thống.

94
00:05:32,498 --> 00:05:36,586
Công nghệ blockchain vẫn còn một
chặng đường dài để đạt tới tiềm lực tối đa

95
00:05:36,919 --> 00:05:39,839
và tương lai của nó là một đề tài
thường được tranh luận.

96
00:05:40,214 --> 00:05:42,967
Một số người tin rằng đây là
tương lai có khả năng

97
00:05:42,967 --> 00:05:46,512
dân chủ hóa những người có quyền lực
và địa vị trong xã hội loài người.

98
00:05:46,846 --> 00:05:50,475
Một số khác nghĩ rằng công nghệ này
không khác nào trò lừa đảo quy mô lớn.

99
00:05:50,558 --> 00:05:54,604
Phần còn lại của chuỗi video sẽ
tìm hiểu cách hoạt động của công nghệ này.

100
00:05:54,604 --> 00:05:57,982
Sau đó chúng ta sẽ khám phá
những quan điểm khác nhau.