0:00:13.638,0:00:14.806
Tên tôi là Tegan Kline.

0:00:14.806,0:00:17.976
Tôi là đồng sáng lập của Edge & Node,[br]nhóm ban đầu tạo ra The Graph.

0:00:18.268,0:00:20.145
Cũng tương tự như những[br]đóng góp của Google cho web

0:00:20.145,0:00:22.522
The Graph đóng góp cho blockchain[br]và tổ chức dữ liệu.

0:00:22.605,0:00:25.692
Tên tôi là Cynthia Haas và tôi là giám đốc[br]Quỹ World of Women.

0:00:25.900,0:00:28.987
World of Women là tập hợp của[br]10.000 người phụ nữ

0:00:28.987,0:00:32.741
có xuất thân, màu da và[br]đặc điểm vô cùng đa dạng.

0:00:32.991,0:00:36.745
Chúng tôi là cộng đồng chinh phục tính[br]hòa nhập và đa dạng trong không gian web3.

0:00:36.745,0:00:38.288
Tên tôi là Charlie Lee.

0:00:38.288,0:00:39.914
Tôi là cha đẻ của Litecoin.

0:00:39.914,0:00:42.542
Một trong những loại[br]tiền tệ thay thế Bitcoin.

0:00:42.542,0:00:45.211
Tôi đã nghiên cứu[br]cơ sở mã của Bitcoin

0:00:45.253,0:00:48.381
và quyết định tự tạo ra[br]loại tiền mã hóa của riêng mình

0:00:48.548,0:00:51.718
Đó là một dự án ngoài lề thú vị[br]và đã thành công mỹ mãn.

0:00:52.761,0:00:56.848
Khi bạn mua hàng bằng thẻ tín dụng,[br]khi hàng hóa của bạn gắn nhãn "organic",

0:00:56.848,0:01:00.310
khi bạn thấy tài khoản có "tích xanh" trên[br]mạng xã hội hay khi bạn bầu cử,

0:01:00.727,0:01:03.229
tất cả những điều này đều[br]phụ thuộc vào lòng tin.

0:01:03.646,0:01:05.982
Làm sao bạn biết rằng[br]số tiền đã được chuyển khoản,

0:01:05.982,0:01:09.694
rằng thực phẩm thực sự "organic",[br]rằng người đó có thật,

0:01:09.944,0:01:12.113
hay lá phiếu của bạn đã được tính?

0:01:12.113,0:01:17.327
Cuối cùng, bạn tin bản ghi do ngân hàng,[br]doanh nghiệp và chính phủ quản lý.

0:01:18.036,0:01:22.832
Nhưng ngày nay, nhiều người tự hỏi rằng[br]liệu họ có thể tin doanh nghiệp, chính phủ

0:01:23.333,0:01:28.296
hay bất kỳ quyền lực tập trung nào không.[br]Trong kỷ nguyên của thông tin sai lệch này

0:01:28.671,0:01:32.634
nếu có thể xây dựng hệ thống niềm tin mà[br]không phụ thuộc cơ quan quản lý thì sao?

0:01:33.009,0:01:36.429
Nếu chúng ta có thể theo dõi những thứ[br]như tiền và tài sản theo phương thức

0:01:36.429,0:01:41.976
ai cũng có thể kiểm toán dữ liệu mà không[br]cần doanh nghiệp hay chính phủ thì sao?

0:01:41.976,0:01:45.146
Với công nghệ blockchain,[br]hiện nay điều nay đã khả thi.

0:01:46.064,0:01:49.275
Blockchain là phương thức lưu trữ[br]thông tin mới trên Internet

0:01:49.776,0:01:52.570
nơi tất cả mọi người có thể tham gia.[br]Với blockchain,

0:01:53.071,0:01:55.323
dữ liệu có thể phi tập trung và phân tán.

0:01:55.990,0:01:57.700
Không ai sở hữu blockchain,

0:01:57.700,0:02:01.079
nhưng ai cũng có thể dùng[br]và xác thực thông tin trên đó.

0:02:01.079,0:02:05.750
Công nghệ này là tiến bộ của[br]tiền mã hóa tương tự như Bitcoin.

0:02:06.376,0:02:10.964
Nó có những ứng dụng tiềm năng[br]mà chúng ta sẽ đề cập ở một video khác.

0:02:10.964,0:02:14.259
Nhưng trước tiên, hãy xem vấn đề niềm tin[br]được giải quyết như thế nào trước đây.

0:02:15.635,0:02:15.969
Kể từ

0:02:15.969,0:02:19.055
xã hội loài người sơ khai nhất,[br]chúng ta đã phát minh ra nhiều cách

0:02:19.055,0:02:22.517
để xây dựng niềm tin bằng cách[br]theo dõi thông tin và giao dịch

0:02:23.601,0:02:26.020
ví dụ như ai sở hữu trang trại này?

0:02:26.855,0:02:29.107
Tôi nợ anh bao nhiêu tiền cho phần sữa?

0:02:29.107,0:02:31.693
Vùng này có luật lệ gì?

0:02:31.693,0:02:35.780
Con người bắt đầu dùng vỏ sò hay đá quý[br]để theo dõi giao dịch,

0:02:35.947,0:02:38.700
và chúng trở thành những hình thái[br]sơ khai nhất của tiền tệ.

0:02:38.992,0:02:42.495
Khi chúng ta phát triển bộ lạc thành[br]làng mạc và thành phố,

0:02:42.871,0:02:46.332
chúng ta cần theo dõi[br]tài sản và pháp luật.

0:02:46.875,0:02:50.295
Điều này dẫn tới những phát minh[br]đầu tiên về số và chữ viết.

0:02:51.254,0:02:53.173
Thật ấn tượng phải không nào?

0:02:53.173,0:02:55.216
Chúng ta không phát minh ra con số[br]để đưa vào môn toán học.

0:02:55.800,0:02:58.720
Chúng ta không phát minh ra bảng chữ cái[br]để viết sách.

0:02:58.720,0:03:01.848
Chúng ta phát minh ra chúng để theo dõi[br]đất đai, gia súc,

0:03:02.098,0:03:04.392
các khoản nợ và thuế.

0:03:04.392,0:03:06.728
Và dĩ nhiên chúng ta đã phát triển[br]hơn nhiều kể từ thời đó.

0:03:06.978,0:03:11.691
Tiền tệ đã tiến hóa từ vỏ sò[br]thành tiền xu, tiền giấy và dữ liệu số.

0:03:12.192,0:03:14.819
Chữ viết đã tiến hóa từ[br]phiến đất sét thành giấy

0:03:14.819,0:03:18.698
và định dạng điện tử.[br]Cùng với việc phát minh ra số và chữ viết,

0:03:18.698,0:03:22.493
chúng ta cũng phát minh ra những cách mới[br]để xây dựng lòng tin,

0:03:22.744,0:03:27.999
bởi vì tất cả những cách bảo quản[br]bản ghi này đều phụ thuộc vào lòng tin.

0:03:28.374,0:03:31.628
Đó là lý do luật pháp[br]được khắc lên bia đá

0:03:31.836,0:03:34.881
để đảm bảo không ai có thể thay đổi.

0:03:35.924,0:03:36.549
Nhưng làm sao để bạn

0:03:36.549,0:03:39.469
tin tưởng một điều ngay cả khi[br]được khắc trên bia đá?

0:03:40.303,0:03:44.807
Ví dụ, bạn có một phiến đất sét[br]nói rằng bạn nợ 100 con bò,

0:03:45.183,0:03:48.811
nhưng làm sao để biết rằng[br]bạn không bịa ra con số đó?

0:03:48.811,0:03:52.148
Đó là lý do chúng ta phát minh ra[br]con dấu uy tín, tem

0:03:52.565,0:03:55.026
và chữ ký.

0:03:55.151,0:03:58.238
Và với tất cả những phát minh này,[br]chúng ta ủy quyền và đặt niềm tin

0:03:58.238,0:03:59.864
vào một nhóm người nhất định,

0:03:59.864,0:04:04.077
vào các tổ chức hay chính phủ, cho họ[br]quyền lực đặc biệt để xác minh bản ghi.

0:04:04.244,0:04:07.664
Đó là thực tế không hề thay đổi[br]trong hàng ngàn năm

0:04:07.664,0:04:09.207
và những công nghệ mới.

0:04:09.207,0:04:12.418
Hệ thống này chỉ hoạt động[br]nếu chúng ta tin tưởng tổ chức

0:04:12.418,0:04:14.462
và cơ quan quản lý[br]xác minh bản ghi đó.

0:04:15.463,0:04:18.007
Vấn đề này đưa chúng ta[br]quay trở lại với blockchain.

0:04:18.007,0:04:21.261
Blockchain là công nghệ đầu tiên[br]cho chúng ta lưu thông tin

0:04:21.261,0:04:23.346
mà không cần tin tưởng[br]một cơ quan quản lý.

0:04:23.888,0:04:27.517
Đây là phương thức số[br]để lưu và xác minh thông tin

0:04:27.850,0:04:31.604
chúng ta khắc vào bia đá[br]mà không cần đá

0:04:31.896,0:04:34.691
hay con dấu, hay ngân hàng,[br]hay chính phủ.

0:04:35.233,0:04:40.446
Thông tin trên blockchain được lưu trên[br]hệ thống máy tính phân tán.

0:04:40.905,0:04:45.076
Chừng nào những máy tính này[br]còn được quản lý độc lập,

0:04:45.451,0:04:51.291
về lý thuyết không tổ chức hay cá nhân nào[br]có thể đánh sập hoặc làm hỏng hệ thống.

0:04:52.417,0:04:52.875
Điều này

0:04:52.875,0:04:56.754
giống như hình thức văn bản[br]không thể làm giả hoặc phá hủy.

0:04:56.754,0:04:58.756
Nó tạo ra một hình thức tin tưởng mới.

0:04:59.007,0:05:01.926
Ứng dụng đầu tiên là Bitcoin.

0:05:01.926,0:05:05.471
Bitcoin là loại tiền tệ số[br]theo dõi giao dịch an toàn

0:05:05.805,0:05:09.976
và quyền sở hữu mà không cần đặt niềm tin[br]và bất kỳ ngân hàng hay chính phủ nào.

0:05:10.601,0:05:12.395
Nhưng đó chỉ là một ví dụ.

0:05:12.395,0:05:15.064
Blockchain cũng có thể dùng[br]để theo dõi quyền sở hữu

0:05:15.064,0:05:19.902
bất động sản, để thiết lập hợp đồng[br]để xác thực văn bản

0:05:20.570,0:05:23.614
và để xác minh văn bản[br]được tạo vào một ngày nhất định.

0:05:23.740,0:05:28.578
Trên lý thuyết, tất cả những điều này[br]và nhiều điều khác đều đã khả thi

0:05:28.953,0:05:31.914
mà không phụ thuộc vào hệ thống[br]lòng tin truyền thống.

0:05:32.498,0:05:36.586
Công nghệ blockchain vẫn còn một[br]chặng đường dài để đạt tới tiềm lực tối đa

0:05:36.919,0:05:39.839
và tương lai của nó là một đề tài[br]thường được tranh luận.

0:05:40.214,0:05:42.967
Một số người tin rằng đây là[br]tương lai có khả năng

0:05:42.967,0:05:46.512
dân chủ hóa những người có quyền lực[br]và địa vị trong xã hội loài người.

0:05:46.846,0:05:50.475
Một số khác nghĩ rằng công nghệ này[br]không khác nào trò lừa đảo quy mô lớn.

0:05:50.558,0:05:54.604
Phần còn lại của chuỗi video này sẽ[br]tìm hiểu cách hoạt động của công nghệ này.

0:05:54.604,0:05:57.982
Sau đó chúng ta sẽ khám phá[br]những quan điểm khác nhau.