0:00:01.659,0:00:02.809
Kaşıklar.

0:00:04.944,0:00:06.326
Karton kutular.

0:00:07.302,0:00:09.722
Elektrikli çocuk trenleri.

0:00:10.522,0:00:11.854
Tatil süsleri.

0:00:12.442,0:00:13.832
Oyuncak evler.

0:00:14.292,0:00:15.577
Battaniyeler.

0:00:15.601,0:00:16.751
Sepetler.

0:00:17.228,0:00:18.474
Halılar.

0:00:18.498,0:00:19.649
Katlanır masalar.

0:00:19.673,0:00:21.077
Akıllı telefonlar.

0:00:21.101,0:00:22.381
Piyanolar.

0:00:23.284,0:00:24.598
Elbiseler.

0:00:24.622,0:00:25.772
Fotoğraflar.

0:00:26.415,0:00:29.807
Tüm bu şeylerin, son üç ayda[br]çekmiş olduğum fotoğraflar olmaları

0:00:29.807,0:00:32.794
ve teliflerinin bana ait[br]olmaları dışındaki

0:00:32.794,0:00:33.794
ortak noktaları ne?

0:00:33.794,0:00:35.299
(Gülüşmeler)

0:00:35.323,0:00:36.855
Bunların hepsi

0:00:36.879,0:00:40.529
dilin faydalarıyla üretilmiş icatlar.

0:00:40.553,0:00:43.249
Dil olmasaydı bunların[br]hiçbiri var olmazdı.

0:00:43.273,0:00:45.233
Bu şeylerin herhangi birisinin

0:00:45.257,0:00:48.003
veya bunun gibi bir binanın[br]inşasının dil kullanılamadan

0:00:48.027,0:00:50.383
veya dil kullanımı sayesinde

0:00:50.407,0:00:54.949
edinilen bilgilerden yararlanamadan[br]üretildiğini hayal edin.

0:00:54.973,0:00:59.021
Esasen, dil tüm dünyadaki

0:00:59.045,0:01:00.219
en önemli şey.

0:01:00.243,0:01:03.284
Tüm bu medeniyet ona bağlı.

0:01:03.308,0:01:07.750
Dilin nasıl ortaya çıktığından[br]diğer dillerden nasıl ayrıldığına

0:01:07.750,0:01:10.776
ve nasıl hayvanların[br]iletişim sistemlerine göre fark gösterdiği

0:01:10.800,0:01:14.450
gibi konular üzerinde çalışarak[br]yaşamlarını adayanlar dil bilimcilerdir.

0:01:15.141,0:01:20.120
Biçimsel dil bilim nispeten yeni bir alan.

0:01:21.099,0:01:23.496
Biçimsel dil bilim[br]insan iletişim sistemlerinin

0:01:23.520,0:01:26.052
hayvan iletişim sistemlerinden[br]tamamen ayrılması,

0:01:26.076,0:01:28.837
tüm dillerin farklı yollarla[br]iletişime geçseler bile

0:01:28.861,0:01:31.522
eşit derece anlamlı olması gibi

0:01:31.546,0:01:33.585
birçok önemli şeyi açığa çıkardı.

0:01:33.998,0:01:37.272
Buna rağmen

0:01:37.296,0:01:41.918
birçok insan bir dil konuşarak[br]

0:01:41.942,0:01:45.561
sanki bir dil bilimci kadar[br]dilden anlıyormuş gibi

0:01:45.585,0:01:47.617
dil hakkında atıp tutmayı seviyor.

0:01:47.641,0:01:50.577
Eğer bir dilde konuşuyorsanız[br]o dilin işleyişi hakkında

0:01:50.577,0:01:52.930
herkes kadar konuşma hakkına[br]sahipsiniz demektir.

0:01:52.954,0:01:54.946
Bir cerrahla konuştuğunuzu

0:01:54.970,0:01:56.444
ve ''Dinle dostum

0:01:56.444,0:01:57.534
40 yıldır kalbim var.

0:01:57.534,0:02:00.584
Aort kapak değişimi hakkında[br]bir iki şey bildiğimi düşünüyorum.

0:02:00.584,0:02:03.679
Bence benim fikrim seninki kadar[br]geçerli.'' dediğinizi hayal edin.

0:02:03.703,0:02:05.498
Evet, tam olarak böyle olur.

0:02:05.522,0:02:09.949
Bu kişi, Neil deGrasse Tyson,[br]''Geliş'' filminde bir dil bilimci yerine

0:02:09.973,0:02:12.124
uzaylılarla iletişime geçmek adına

0:02:12.148,0:02:16.026
zaten bildikleri bir dildeki[br]bir mesajı çözümleyebilen

0:02:16.026,0:02:18.932
bir kriptocu kullanmayı[br]tercih edeceğini söylüyor

0:02:18.932,0:02:22.476
çünkü bilmediğimiz bir dilde[br]konuşanlarla iletişime geçmede

0:02:22.476,0:02:24.689
bir dil bilimci[br]bize nasıl yardımcı olabilir?

0:02:25.253,0:02:27.990
Tabii ''Geliş'' filmi de suçsuz sayılmaz.

0:02:28.014,0:02:30.077
Haydi dostum izle şu filmi.

0:02:30.101,0:02:33.141
Devasa gemilerle gezegenimize[br]gelen uzaylılar var filmde,

0:02:33.165,0:02:36.951
bizimle iletişime geçmekten[br]başka bir şey istemiyorlar

0:02:36.975,0:02:39.284
ve siz sadece bir dil bilimciye[br]iş veriyorsunuz?

0:02:39.284,0:02:40.284
(Gülüşmeler)

0:02:40.308,0:02:43.012
ABD hükûmetinin bütçesi mi kısıtlı?

0:02:43.029,0:02:44.617
(Gülüşmeler)

0:02:44.641,0:02:46.849
Böyle birçok şeyin nedeni

0:02:46.849,0:02:49.679
dilin ne anlama geldiği hakkında[br]dilin biçimsel incelemesi

0:02:49.679,0:02:52.440
ve dil bilim hakkında[br]yanlış anlaşılmalara bağlı olabilir.

0:02:53.568,0:02:57.996
Bence bu gibi birçok yanlış[br]anlaşılmanın temelini oluşturan şey

0:02:58.020,0:03:02.559
''Forbes'' dergisindeki ''neden lise[br]öğrencileri yabancı dil öğrenmemeli''

0:03:02.583,0:03:06.278
konulu güzel makaleyle özetlenebilir.

0:03:06.302,0:03:08.435
Buradan bazı alıntılar çıkaracağım.

0:03:08.459,0:03:10.517
Eğer bu fikirlerin bazılarının

0:03:10.541,0:03:14.171
temelini oluşturan şeyi anlayabilirseniz[br]onları görmenizi istiyorum.

0:03:14.929,0:03:19.012
''Amerikalılar, çevrilmiş dahi olsa[br]nadiren klasik kitaplar okurlar.''

0:03:19.036,0:03:21.881
Bir başka deyişle, kendi dilinde bile[br]klasik okumayacaklarsa

0:03:21.881,0:03:24.713
yabancı dil öğrenmenin ne gereği var?

0:03:24.857,0:03:26.041
Ne anlamı var ki?

0:03:26.435,0:03:29.213
''Okulda yapabileceğiniz diğer[br]şeylerle karşılaştırınca

0:03:29.237,0:03:32.897
okulda yabancı dil görmek zaman kaybı.''

0:03:33.887,0:03:37.799
''Avrupa nispeten küçük bir alanda[br]kümelenmiş birçok dil grubuna sahip.''

0:03:37.823,0:03:41.332
Yani Amerikalılar için[br]yeni bir dil öğrenmenin anlamı ne?

0:03:41.356,0:03:44.452
Bu şekilde emeğinizin karşılığını[br]fazlasıyla almayacaksınız.

0:03:44.452,0:03:45.545
Benim favorimse şu,

0:03:45.545,0:03:46.926
''Birmingham'daki bir öğrenci

0:03:46.926,0:03:50.106
Meksika sınırına ulaşmak[br]için yaklaşık 1.500 km yol gitmek zorunda.

0:03:50.106,0:03:53.794
O zaman bile işini görecek kadar[br]İngilizce konuşan insanlar olur.''

0:03:54.628,0:03:57.327
Diğer bir deyişle[br]eğer kollarınızı sallarsanız

0:03:57.327,0:03:59.147
ve gideceğiniz yere ulaşırsanız

0:03:59.147,0:04:02.203
o zaman yeni bir dil öğrenmenin[br]bir anlamı yoktur zaten.

0:04:02.275,0:04:07.307
Bu birçok davranışın temelini[br]kavramsal metafor oluşturuyor,

0:04:07.331,0:04:08.894
dil bir araçtır.

0:04:08.918,0:04:11.878
Bu metaforla ilgili kulağa[br]çok mantıklı gelen bir şey var.

0:04:11.902,0:04:13.149
Dil bir tür araçtır,

0:04:13.173,0:04:16.777
yerel dili biliyorsanız yapmadıklarınızdan[br]daha fazlasını yapabilirsiniz.

0:04:16.801,0:04:19.801
Ama dil yalnızca bir araçtır çıkarımı,

0:04:19.825,0:04:21.817
kesinlikle yanlış.

0:04:21.841,0:04:25.142
Sahiden dil bir araç olsaydı[br]oldukça zayıf bir araç olurdu.

0:04:25.166,0:04:28.776
Onu çok daha iyi olan başka bir şey için[br]çoktan terk etmiş olurduk.

0:04:28.800,0:04:30.332
Sadece bir cümle düşünün.

0:04:30.356,0:04:33.995
İşte hayatımda söylediğime emin olduğum[br]bir cümle: ''Dün Kyn'i gördüm.''

0:04:33.995,0:04:35.294
Kyn diye bir arkadaşım var.

0:04:35.294,0:04:38.076
Ne zaman bu cümleyi söylesem[br]''Dün Kyn'i gördüm.''

0:04:38.100,0:04:41.266
gerçekten zihnimdeki her şeyin[br]bu cümle yoluyla mı

0:04:41.266,0:04:44.232
sizin zihninizde yer aldığını[br]düşünüyorsunuz?

0:04:44.302,0:04:46.839
Zor bela, çünkü devam[br]eden birçok başka mevzu var.

0:04:46.857,0:04:48.245
Mesela ''dün'' dediğimde

0:04:48.275,0:04:51.584
orada bulunduğum için havanın[br]nasıl olduğunu düşünmüş olabilirim.

0:04:51.608,0:04:52.758
Eğer hatırlıyorsam

0:04:52.782,0:04:56.226
postalamayı unuttuğum bir şeyi[br]muhtemelen hatırlayacağım ki öyle de oldu.

0:04:56.250,0:04:59.566
Bu planlanmış bir şakaydı[br]ama gerçekten bir şey postalamayı unuttum.

0:04:59.590,0:05:02.440
Bu da bu işi Pazartesi yapmak[br]zorunda olduğum demek oluyor

0:05:02.464,0:05:04.657
çünkü o zaman eve geri döneceğim.

0:05:04.681,0:05:06.501
Ve tabii pazartesini düşündüğümde

0:05:06.525,0:05:09.471
Bangles'dan ''Manic Monday'' şarkısı[br]aklıma gelecek. İyi şarkı.

0:05:09.495,0:05:12.752
''Testere'' kelimesini söylediğimde[br]hep şu cümleyi düşünürüm:

0:05:12.752,0:05:15.610
''Görüyorum! dedi kör adam[br]çekicini ve testeresini alırken.''

0:05:15.610,0:05:16.470
Her zaman yaparım.

0:05:16.470,0:05:19.471
Ne zaman ''testere'' kelimesini duysam[br]veya desem bunu düşünürüm

0:05:19.471,0:05:22.848
çünkü dedem her zaman bunu söylerdi[br]bu yüzden bana dedemi düşündürüyor.

0:05:22.848,0:05:25.579
Ve bir sebeple ''Manic Monday''[br]şarkısına geri döneriz.

0:05:26.128,0:05:29.790
Kyn ile ''Dün Kyn'i gördüm''[br]gibi bir şey söylerken

0:05:29.790,0:05:32.893
onu gördüğümdeki vaziyetleri düşüneceğim.

0:05:33.251,0:05:35.950
Bunun o gün olacağı tuttu.[br]İşte o benim kedimle birlikte.

0:05:35.950,0:05:37.539
Eğer Kyn'i düşünüyorsam

0:05:37.539,0:05:39.477
şu an Long Beach'e gittiğini düşüneceğim

0:05:39.477,0:05:42.072
ve dostum John ile annemin[br]Long Beach Üniversitesi'nden

0:05:42.072,0:05:43.644
mezun olduklarını hatırlayacağım,

0:05:43.644,0:05:46.472
kuzenim Katie Long Beach[br]Üniversitesi'ne gidiyor şu sıralar.

0:05:46.472,0:05:48.410
Yine ''Manic Monday'' şarkısı.

0:05:48.410,0:05:51.962
Ama bu sadece siz herhangi[br]bir zamanda konuşurken

0:05:51.986,0:05:54.278
kafanızın içinde devam eden bir parça.

0:05:54.302,0:05:56.897
Ve hepimizin kafasının içinde süregelen

0:05:56.921,0:05:59.815
bütün bu karışıklığı tarif eden şey de bu.

0:05:59.839,0:06:01.141
Tek sahip olduğumuz bu.

0:06:01.165,0:06:02.329
(Gülüşmeler)

0:06:02.353,0:06:04.958
Sistemimizin çok zayıf[br]olması şaşılacak bir şey mi?

0:06:04.982,0:06:07.460
Size bir karşılaştırma yapayım

0:06:07.484,0:06:10.626
kek yemenin nasıl bir şey olduğunu[br]bilmek istediğinizi hayal edin

0:06:10.650,0:06:13.006
sadece kek yemek yerine

0:06:13.030,0:06:16.252
kekin içindekileri

0:06:16.276,0:06:17.807
bu içeriğin kek oluşturması için

0:06:17.831,0:06:19.343
nasıl bir araya gelebileceğini

0:06:19.367,0:06:22.752
gösteren tariflerle bir bir[br]yutmak zorunda olsaydınız

0:06:22.776,0:06:24.680
tarifleri de yemek zorunda kalırdınız.

0:06:24.704,0:06:25.768
(Gülüşmeler)

0:06:25.792,0:06:27.851
Böyle kek yapmayı denemek zorunda olsaydık

0:06:27.875,0:06:29.386
hiç kek yemezdik.

0:06:30.485,0:06:34.045
Dil, zihnimizde olanları anlayabileceğimiz

0:06:34.069,0:06:38.147
sadece tek yöntem.

0:06:38.147,0:06:40.141
Dil bizim içsel kimliğimize odaklanmamız,

0:06:40.165,0:06:41.609
bizi insan yapan şey

0:06:41.633,0:06:44.871
diğer hayvanlardan bizi ayıran şey

0:06:44.895,0:06:46.728
Dil içimizde bir yerlerde

0:06:46.752,0:06:50.696
ve onu tarif etmek için tüm[br]yapmamız gereken kendi dillerimiz.

0:06:50.720,0:06:53.835
Dil, kafamızın içinde neler[br]olduğunu göstermemizin en iyi yolu.

0:06:53.859,0:06:56.110
Şöyle bir soru sormak[br]istediğimi hayal edin:

0:06:56.134,0:06:58.467
''İnsan düşüncelerinin[br]ve duygularının doğası ne?'

0:06:58.491,0:06:59.581
Yapmak istediğiniz

0:06:59.605,0:07:02.768
mümkün olduğunca

0:07:02.792,0:07:04.387
farklı dili incelemek olurdu.

0:07:04.411,0:07:06.426
Tek bir dil yeterli olmazdı.

0:07:06.450,0:07:07.812
Örnek vermek gerekirse

0:07:07.836,0:07:10.685
işte benim çektiğim[br]küçük Roman'ın bir fotoğrafı

0:07:10.709,0:07:13.688
12 megapiksel[br]bir fotoğraf makinesiyle çektim.

0:07:13.712,0:07:17.144
Bu da aynı fotoğrafın çok daha[br]düşük piksellerle çekilmiş hâli.

0:07:17.168,0:07:21.051
Belli ki iki fotoğraftaki de[br]gerçek bir kedi değil.

0:07:21.075,0:07:24.949
Ama biri, kedinin nasıl bir şey olduğu[br]hakkında çok daha iyi bir fikir veriyor.

0:07:26.649,0:07:28.633
Dil sadece bir araç değildir.

0:07:28.657,0:07:29.816
Dil bizim mirasımız

0:07:29.840,0:07:32.342
ve insan olmanın ne demek[br]olduğunu aktarmamızın yolu.

0:07:32.342,0:07:36.697
Tabii miras derken her yerdeki[br]insanları kastediyorum.

0:07:36.721,0:07:41.786
Bir dili bile kaybetmek, bu fotoğrafı[br]çok daha az anlaşılır yapar.

0:07:41.810,0:07:45.855
Yani son on yıldır

0:07:45.879,0:07:49.164
hem meslek olarak hem de hobi olarak

0:07:49.188,0:07:50.899
diller üretiyorum.

0:07:50.923,0:07:54.783
Bu dillere İngilizcede ''yapma diller''in[br]kısaltılmışı olan ''conlangs'' deniyor.

0:07:54.966,0:07:57.045
Gezegenimizdeki dilleri kaybediyoruz

0:07:57.069,0:07:59.047
ve yepyeni diller üretiyoruz

0:07:59.071,0:08:00.794
gibi unsurları peş peşe anlatmakla

0:08:00.794,0:08:04.420
bu iki unsur arasında yüzeysel olmayan[br]bağlantılar olduğunu düşünebilirsiniz.

0:08:04.420,0:08:07.826
Esasen, birçok insan böyle düşünüyor.

0:08:07.850,0:08:09.877
James Cameron'ın ''Avatar'' filminde

0:08:09.901,0:08:12.715
bir yapma dil olmasına[br]çok kızan bir adam var.

0:08:12.739,0:08:14.446
Şöyle diyor;

0:08:14.470,0:08:16.692
''James Cameron'ın Avatar filmini

0:08:16.716,0:08:18.969
vizyona koyması üç yıl aldı[br]ve bir dil öldü.''

0:08:18.993,0:08:20.921
Muhtemelen daha da fazla zaman aldı.

0:08:20.945,0:08:24.389
''Tüh, Na'vi önceden doldurduğu[br]deliği dolduramayacak ...''

0:08:24.413,0:08:26.725
Eğer hakkında hiç düşünmezseniz

0:08:26.749,0:08:29.366
bu tamamen derin[br]ve dokunaklı bir açıklama.

0:08:29.390,0:08:30.545
(Gülüşmeler)

0:08:30.569,0:08:32.612
Ama ben California'dayken

0:08:32.636,0:08:34.015
iki bölüm bitirdim.

0:08:34.015,0:08:36.816
Biri dil bilim bölümüydü[br]diğeri ise İngilizce.

0:08:36.816,0:08:39.404
İngilizce bölümü ve İngilizceyi araştırmak

0:08:39.404,0:08:41.550
bildiğimiz gibi İngilizceyi[br]araştırmak değil,

0:08:41.550,0:08:43.025
edebiyatı araştırmak.

0:08:43.881,0:08:45.678
Edebiyat harika bir şey

0:08:45.702,0:08:49.493
çünkü esasen edebiyat[br]geniş tanımıyla sanat gibi,

0:08:49.517,0:08:51.180
sanat dalının çatısı altında.

0:08:51.204,0:08:52.752
Ve edebiyatla yaptığımız şey şu;

0:08:52.776,0:08:57.855
yazarlar tamamen yeni varlıklar[br]ve tarihler yaratırlar.

0:08:57.879,0:09:00.895
Ve yazarların ne gibi derinliği[br]duyguyu ve özgün ruhu

0:09:00.919,0:09:06.006
bu kurgusal varlıklara[br]yatırabileceğini görmek

0:09:06.030,0:09:08.638
bizim için ilginçtir.

0:09:08.662,0:09:11.283
Şuna göz atmanızı istiyorum.

0:09:11.307,0:09:15.811
Kurgusal karakterler hakkında[br]yazılmış bir kitaplar serisi var.

0:09:15.848,0:09:19.815
Tüm kitap sadece bir kurgusal[br]ve sahte insandan oluşuyor.

0:09:19.815,0:09:23.926
Sinclair Lewis'in ''Babbitt'' kitabındaki[br]George F. Babbitt hakkında bir kitap var.

0:09:23.926,0:09:27.262
Sizi temin ederim bu kitap,[br]kısa bir kitap olan Babbitt'ten daha uzun.

0:09:27.262,0:09:28.691
Bunu hatırlayan kimse var mı?

0:09:28.691,0:09:31.096
Oldukça iyi, ''Main Street''[br]kitabından daha iyi.

0:09:31.096,0:09:32.616
Bu benim provokatif yorumum.

0:09:33.630,0:09:37.889
Edebiyatın ilginç olduğu[br]gerçeğini hiç sorgulamamıştık.

0:09:38.434,0:09:39.989
Buna rağmen

0:09:40.013,0:09:44.077
dil bilimciler bile üretilen dillerin[br]tıpkı bir sanatsal girişim gibi

0:09:44.101,0:09:47.968
bize insan ruhunun derinliği hakkında[br]ne söyleyebildikleri ile ilgili değiller.

0:09:48.520,0:09:51.397
Size küçük güzel bir örnek vereceğim.

0:09:51.421,0:09:54.144
Yakın zaman önce[br]California mezunlar dergisinde

0:09:54.168,0:09:57.008
benim hakkımda yazılmış bir makale vardı.

0:09:57.032,0:09:58.633
Bu makaleyi yazdıklarında

0:09:58.657,0:10:01.077
karşı taraftan biriyle anlaşmak istediler,

0:10:01.101,0:10:03.561
geriye baktığımda[br]bu yapılması garip bir şey gibi.

0:10:03.585,0:10:05.275
Sadece bir kişiden bahsediyorsunuz

0:10:05.299,0:10:08.442
ve bu kişinin karşı tarafından biriyle[br]anlaşmak istiyorsunuz.

0:10:08.466,0:10:09.742
(Gülüşmeler)

0:10:09.766,0:10:12.425
Esasen bu yalnızca[br]şişirme bir haber, her neyse.

0:10:12.446,0:10:17.321
Böylece, zamanımızın en parlak[br]dil bilimcilerinden biriyle anlaştılar.

0:10:17.321,0:10:20.537
Burada Berkeley'de dil bilimci olan[br]George Lakoff'u ikna ettiler.

0:10:20.537,0:10:25.427
Lakoff'un çalışmaları, dil bilimi[br]ve bilişsel bilimi kökünden değiştirdi.

0:10:25.482,0:10:28.757
İşim, dil yaratma çalışmalarım[br]hakkında bir soru sorulduğunda dedi ki

0:10:28.781,0:10:32.426
''Ama dil incelemeleri için[br]yapılacak çok şey var.

0:10:32.450,0:10:35.206
Zamanı gerçek olan bir şey[br]için harcasan iyi olur.''

0:10:35.230,0:10:36.305
Evet.

0:10:36.305,0:10:38.864
''Gerçek bir şey.''[br]Bu, size bir şey hatırlatıyor mu?

0:10:38.912,0:10:42.651
Onun şahsen icat ettiği[br]her yapıyı kullanmak.

0:10:42.651,0:10:45.346
Şu kavramsal metafordan[br]tekrar bahsedeyim:

0:10:45.370,0:10:46.638
Dil bir araçtır

0:10:46.662,0:10:50.093
ve o, bu kavramsal metafora[br]kendini kaptırmış gibi görünüyor;

0:10:50.117,0:10:54.184
yani dil, iletişim için[br]kullanılabildiğinde faydalıdır.

0:10:54.208,0:10:57.506
Dil, iletişim için[br]kullanılamadığında işe yaramaz.

0:10:57.530,0:11:00.372
Bu sizi düşündürebilir,[br]ölü dillerle ne yapacağız?

0:11:00.396,0:11:01.612
Olsun.

0:11:01.636,0:11:03.043
Bu fikir yüzünden

0:11:03.067,0:11:06.929
Duolingo uygulamasında HBO'nun'[br]''Taht Oyunları'' dizisi için yarattığım

0:11:06.953,0:11:10.366
Yüksek Valyria dili dersi almak

0:11:10.390,0:11:12.938
absürtlüğün zirvesi gibi görünebilir.

0:11:12.962,0:11:16.586
740 bin kişinin tam olarak[br]ne öğrendiğini merak edebilirsiniz.

0:11:17.368,0:11:19.630
(Gülüşmeler)

0:11:19.654,0:11:21.717
Bir göz atalım.

0:11:21.741,0:11:23.376
Ne öğreniyorlar?

0:11:23.400,0:11:25.760
Muhtemelen ne öğreniyor olabilirler?

0:11:25.784,0:11:28.583
Unutmamak gerekir ki[br]bunun için olan diğer dil --

0:11:28.607,0:11:31.141
İngilizce konuşan insanlar için --

0:11:31.165,0:11:33.220
ana dili İngilizce olanlar[br]çok az öğreniyor.

0:11:33.220,0:11:37.744
İşte yaşamları boyunca iletişim için[br]muhtemelen hiç kullanmayacakları cümle:

0:11:37.770,0:11:39.336
"Vala ābre urnes."

0:11:39.360,0:11:40.733
''Adam kadını görür.''

0:11:40.757,0:11:42.647
Ortadaki küçük satır, bir yorum.

0:11:42.671,0:11:44.887
Yani harfiyen çeviri, dediği bu.

0:11:44.911,0:11:47.700
Aslında bazı etkileyici[br]şeyler de öğreniyorlar,

0:11:47.724,0:11:49.600
özellikle ana dilleri İngilizceyse.

0:11:49.624,0:11:52.854
Bir fiilin cümlenin en sonunda[br]yer alabileceğini öğreniyorlar.

0:11:52.878,0:11:55.846
İki görüşünüz varken[br]İngilizcede bunu gerçekten yapmayın.

0:11:55.870,0:11:57.608
Bazen bir dilde

0:11:57.632,0:12:01.490
''the'' kelimesinin karşılığının[br]olmadığını noksan olduğunu öğreniyorlar.

0:12:01.514,0:12:03.133
Bu, dilin yapabileceği bir şey.

0:12:03.157,0:12:06.942
Uzun sesli bir harfin, sürece[br]daha uzun olabileceğini öğreniyorlar,

0:12:06.966,0:12:08.927
uzun sesli harflerimizin

0:12:08.951,0:12:12.133
nitelik yönünden farklı olmasının aksine[br]aslında aynı uzunluktalar.

0:12:12.157,0:12:15.657
Böyle kısa çekim ekleri[br]olduğunu öğreniyorlar.

0:12:15.681,0:12:16.836
Hım? Hımm?

0:12:16.860,0:12:20.172
''İsim hâlleri'' denen, isimlerin[br]sonunda bulunan çekim ekleri vardır.

0:12:20.196,0:12:21.212
(Gülüşmeler)

0:12:21.236,0:12:24.537
Bu çekim ekleri cümlede size[br]kimin kime ne yaptığını anlatırlar.

0:12:24.561,0:12:27.588
Kelimelerin sırasını aynı bırakıp

0:12:27.612,0:12:29.334
cümlenin sonunu değiştirseniz bile

0:12:29.358,0:12:32.350
cümlede anlamca kimin[br]kime ne yaptığı değişir.

0:12:32.374,0:12:38.138
Dillerin aynı şeyleri farklı biçimlerde[br]yaptıklarını öğreniyorlar.

0:12:38.513,0:12:40.845
Dil öğrenmek eğlenceli olabilir.

0:12:41.997,0:12:45.767
Dile saygı duymayı öğreniyorlar:[br]Dilin ''D''si büyük harfle.

0:12:45.791,0:12:49.974
Amerikalıların yüzde 88'inin evde sadece[br]İngilizce konuştukları göz önüne alınırsa

0:12:49.998,0:12:52.609
bu durumun çok da kötü bir şey[br]olduğunu düşünmüyorum.

0:12:52.633,0:12:56.436
Gezegenimizde dillerin neden[br]öldüğünü biliyor musunuz?

0:12:56.796,0:13:02.018
Hükûmetin küçük bir gruba bir dili[br]empoze etmesinden dolayı değil,

0:13:02.018,0:13:04.542
dili konuşanların tamamının[br]yok edilmesinden de değil.

0:13:04.542,0:13:07.480
Geçmişte olanlar şimdi de oluyor

0:13:07.480,0:13:09.705
ama asıl sebep bu değil.

0:13:10.268,0:13:12.170
Asıl sebep şu ki

0:13:12.170,0:13:16.625
bir çocuk, yaygın kullanılan dili[br]kullanmayan bir ailede doğuyor

0:13:16.625,0:13:18.722
ve bu yüzden çocuk,[br]o yaygın dili öğrenmiyor.

0:13:18.722,0:13:19.965
Neden?

0:13:19.989,0:13:24.291
Çünkü o dil, onların toplumlarında[br]bir değer teşkil etmiyor.

0:13:24.315,0:13:26.228
Çünkü o dil, onlar için faydalı değil.

0:13:26.252,0:13:31.236
Çünkü eğer o dili konuşurlarsa[br]çocuk gidip de iş bulamayacak.

0:13:31.260,0:13:35.291
Çünkü dil sadece bir araçsa

0:13:35.315,0:13:40.012
o zaman onlar için ana dillerini öğrenmek[br]Valyria dilini öğrenmek kadar faydalı,

0:13:40.012,0:13:41.449
o yüzden ne gereği var?

0:13:43.387,0:13:44.537
Şimdi,

0:13:46.514,0:13:50.903
dil incelemesi belki de daha fazla[br]dilsel akıcılığa yol açmayacak.

0:13:50.927,0:13:53.177
Ama belkide bu çok önemli değil.

0:13:53.855,0:13:56.966
Belki daha fazla insan[br]daha fazla dil öğrense

0:13:56.966,0:14:01.584
bu durum daha fazla dilsel hoşgörü[br]ve daha az dil yayılımcılığı sağlayacak.

0:14:01.949,0:14:07.073
İnsanoğlunun tarihteki[br]en büyük buluşu olan dile

0:14:07.073,0:14:09.883
olduğu hâliyle saygı duyarsak

0:14:09.883,0:14:14.992
gelecekte, nesli tükenmekte olan dilleri[br]müze eserleri olarak değil,

0:14:15.016,0:14:16.683
yaşayan diller olarak anabiliriz.

0:14:17.182,0:14:18.892
Kirimvose. Teşekkür ederim.

0:14:18.892,0:14:19.958
(Alkış)