1 00:00:00,000 --> 00:00:03,000 Ik wil beginnen met een gedachtenexperiment. 2 00:00:04,000 --> 00:00:07,000 Stel je voor dat het over 4000 jaar is, in de toekomst. 3 00:00:07,000 --> 00:00:09,000 Onze beschaving van nu 4 00:00:09,000 --> 00:00:11,000 bestaat niet meer. 5 00:00:11,000 --> 00:00:13,000 Geen boeken, 6 00:00:13,000 --> 00:00:16,000 geen elektronische apparaten, 7 00:00:16,000 --> 00:00:19,000 geen Facebook of Twitter. 8 00:00:19,000 --> 00:00:22,000 Alle kennis van de Engelse taal en het Engelse alfabet 9 00:00:22,000 --> 00:00:24,000 is verloren gegaan. 10 00:00:24,000 --> 00:00:26,000 Dan zijn er archeologen 11 00:00:26,000 --> 00:00:28,000 die in de ruïnes van een van onze steden graven. 12 00:00:28,000 --> 00:00:30,000 Wat zouden ze vinden? 13 00:00:30,000 --> 00:00:33,000 Misschien wat rechthoekige stukjes plastic 14 00:00:33,000 --> 00:00:36,000 met vreemde symbolen erop. 15 00:00:36,000 --> 00:00:39,000 Misschien wat cirkelvormige stukjes metaal. 16 00:00:39,000 --> 00:00:41,000 Misschien wat cylindervormige houders 17 00:00:41,000 --> 00:00:43,000 met wat symbolen erop. 18 00:00:43,000 --> 00:00:46,000 En misschien wordt een van de archeologen wel wereldberoemd 19 00:00:46,000 --> 00:00:48,000 door haar ontdekking, 20 00:00:48,000 --> 00:00:50,000 ergens in de heuvels van Noord-Amerika, 21 00:00:50,000 --> 00:00:53,000 van enorme versies van diezelfde symbolen. 22 00:00:55,000 --> 00:00:57,000 Laten we ons eens afvragen 23 00:00:57,000 --> 00:01:00,000 wat dat soort voorwerpen over ons vertellen 24 00:01:00,000 --> 00:01:03,000 aan mensen die over 4000 jaar leven. 25 00:01:03,000 --> 00:01:05,000 Dat is geen hypothetische vraag. 26 00:01:05,000 --> 00:01:08,000 Het is zelfs precies de soort vraag die we hebben 27 00:01:08,000 --> 00:01:11,000 als we proberen de beschaving van de Indusvallei te begrijpen 28 00:01:11,000 --> 00:01:13,000 die 4000 jaar geleden bestond. 29 00:01:13,000 --> 00:01:16,000 De Indusbeschaving viel ongeveer samen 30 00:01:16,000 --> 00:01:19,000 met de beter bekende Egyptische en Mesopotamische beschavingen, 31 00:01:19,000 --> 00:01:22,000 maar was veel groter dan elk van die twee beschavingen. 32 00:01:22,000 --> 00:01:24,000 Het ging om een gebied 33 00:01:24,000 --> 00:01:26,000 van ongeveer een miljoen vierkante kilometer 34 00:01:26,000 --> 00:01:28,000 op de plaats van het huidige Pakistan, 35 00:01:28,000 --> 00:01:30,000 Noordwest-India, 36 00:01:30,000 --> 00:01:32,000 en delen van Afghanistan en Iran. 37 00:01:32,000 --> 00:01:34,000 Omdat het zo'n grote beschaving was, 38 00:01:34,000 --> 00:01:38,000 zou je misschien sterke leiders verwachten, koningen, 39 00:01:38,000 --> 00:01:41,000 en enorme monumenten ter ere van die sterke koningen. 40 00:01:41,000 --> 00:01:43,000 In werkelijkheid 41 00:01:43,000 --> 00:01:45,000 hebben archeologen niets van dat alles gevonden. 42 00:01:45,000 --> 00:01:48,000 Ze hebben kleine voorwerpen gevonden, zoals deze. 43 00:01:48,000 --> 00:01:51,000 Dit is een voorbeeld van zo'n voorwerp. 44 00:01:51,000 --> 00:01:53,000 Het is natuurlijk een replica. 45 00:01:53,000 --> 00:01:56,000 Maar wie is dit? 46 00:01:56,000 --> 00:01:58,000 Een koning? Een god? 47 00:01:58,000 --> 00:02:00,000 Een priester? 48 00:02:00,000 --> 00:02:02,000 Of misschien gewoon iemand 49 00:02:02,000 --> 00:02:04,000 zoals jij of ik? 50 00:02:04,000 --> 00:02:06,000 We weten het niet. 51 00:02:06,000 --> 00:02:09,000 Maar het Indusvolk heeft ook voorwerpen achtergelaten waarop is geschreven. 52 00:02:09,000 --> 00:02:11,000 Geen stukjes plastic, 53 00:02:11,000 --> 00:02:14,000 maar stenen zegels, koperen tabletten, 54 00:02:14,000 --> 00:02:16,000 aardewerk en, heel verrassend, 55 00:02:16,000 --> 00:02:18,000 één groot bord 56 00:02:18,000 --> 00:02:20,000 dat in de grond bij de poort van een stad is gevonden. 57 00:02:20,000 --> 00:02:22,000 We weten niet of er Hollywood op staat 58 00:02:22,000 --> 00:02:24,000 of misschien zelfs Bollywood. 59 00:02:24,000 --> 00:02:26,000 We weten niet eens 60 00:02:26,000 --> 00:02:28,000 wat er op al deze voorwerpen staat. 61 00:02:28,000 --> 00:02:31,000 Dat komt doordat het Indusschrift niet is ontcijferd. 62 00:02:31,000 --> 00:02:33,000 We weten niet wat deze symbolen betekenen. 63 00:02:33,000 --> 00:02:36,000 De symbolen komen vooral voor op zegels. 64 00:02:36,000 --> 00:02:38,000 Hier zie je zo'n voorwerp. 65 00:02:38,000 --> 00:02:41,000 Het vierkante ding met het eenhoornachtige dier erop. 66 00:02:41,000 --> 00:02:43,000 Dat is een mooi stukje kunst. 67 00:02:43,000 --> 00:02:45,000 Hoe groot denk je dat het is? 68 00:02:45,000 --> 00:02:47,000 Zo groot misschien? 69 00:02:47,000 --> 00:02:49,000 Of misschien zo groot? 70 00:02:49,000 --> 00:02:51,000 Ik ga het laten zien. 71 00:02:52,000 --> 00:02:55,000 Dit is een replica van een van de zegels. 72 00:02:55,000 --> 00:02:57,000 Het is ongeveer 2,5 centimeter in het vierkant, 73 00:02:57,000 --> 00:02:59,000 behoorlijk klein. 74 00:02:59,000 --> 00:03:01,000 Waar werden ze voor gebruikt? 75 00:03:01,000 --> 00:03:04,000 We weten dat ze werken gebruikt voor het stempelen van kleitabletjes 76 00:03:04,000 --> 00:03:07,000 die aan bundels goederen werden bevestigd die naar een andere plaats werden gestuurd. 77 00:03:07,000 --> 00:03:10,000 Ken je de verzendbrieven die bij pakketjes van de koerier zitten? 78 00:03:10,000 --> 00:03:13,000 Deze dingen werden gebruikt voor dat soort verzendbrieven. 79 00:03:13,000 --> 00:03:16,000 Je vraagt je misschien af wat er op die voorwerpen staat 80 00:03:16,000 --> 00:03:18,000 wat betreft de tekst. 81 00:03:18,000 --> 00:03:20,000 Misschien is het de naam van de afzender 82 00:03:20,000 --> 00:03:22,000 of informatie over de goederen 83 00:03:22,000 --> 00:03:25,000 die naar een andere plaats worden verzonden. We weten het niet. 84 00:03:25,000 --> 00:03:27,000 We moeten het schrift ontcijferen om die vraag te beantwoorden. 85 00:03:27,000 --> 00:03:29,000 Het ontcijferen van het schrift 86 00:03:29,000 --> 00:03:31,000 is niet zomaar een intellectuele puzzel. 87 00:03:31,000 --> 00:03:33,000 Het is een vraag geworden 88 00:03:33,000 --> 00:03:35,000 die nauw verbonden is geraakt 89 00:03:35,000 --> 00:03:38,000 met de politiek en de culturele geschiedenis van Zuid-Azië. 90 00:03:38,000 --> 00:03:41,000 Het schrift is een soort strijdtoneel geworden 91 00:03:41,000 --> 00:03:43,000 tussen drie verschillende groepen mensen. 92 00:03:43,000 --> 00:03:45,000 Allereerst is er een groep mensen 93 00:03:45,000 --> 00:03:47,000 die gepassioneerd geloven 94 00:03:47,000 --> 00:03:49,000 dat het Indusschrift 95 00:03:49,000 --> 00:03:51,000 helemaal geen taal vertegenwoordigt. 96 00:03:51,000 --> 00:03:53,000 Deze mensen geloven dat de symbolen 97 00:03:53,000 --> 00:03:56,000 lijken op het soort symbolen dat je op verkeersborden ziet 98 00:03:56,000 --> 00:03:59,000 of de emblemen op wapens. 99 00:03:59,000 --> 00:04:01,000 Dan is er een tweede groep mensen 100 00:04:01,000 --> 00:04:04,000 die geloven dat het Indusschrift een Indo-Europese taal vertegenwoordigt. 101 00:04:04,000 --> 00:04:06,000 Als je kijkt naar een kaart van het huidige India 102 00:04:06,000 --> 00:04:09,000 zie je dat de meeste talen die in Noord-India worden gesproken 103 00:04:09,000 --> 00:04:12,000 bij de Indo-Europese taalfamilie horen. 104 00:04:12,000 --> 00:04:14,000 Dus sommige mensen geloven dat het Indusscript 105 00:04:14,000 --> 00:04:17,000 een oude Indo-Europese taal zoals Sanskriet vertegenwoordigt. 106 00:04:17,000 --> 00:04:19,000 Ten slotte is er een groep mensen 107 00:04:19,000 --> 00:04:22,000 die geloven dat het Indusvolk 108 00:04:22,000 --> 00:04:25,000 de voorouders waren van mensen die tegenwoordig in Zuid-India wonen. 109 00:04:25,000 --> 00:04:27,000 Die mensen geloven dat het Indusscript 110 00:04:27,000 --> 00:04:29,000 een oude vorm vertegenwoordigt 111 00:04:29,000 --> 00:04:31,000 van de Dravidische taalfamilie 112 00:04:31,000 --> 00:04:34,000 de taalfamilie die nu in een groot deel van Zuid-India wordt gesproken. 113 00:04:34,000 --> 00:04:36,000 De voorstanders van deze theorie 114 00:04:36,000 --> 00:04:39,000 wijzen naar dat kleine gebied in het Noorden waar Dravidisch wordt gesproken 115 00:04:39,000 --> 00:04:41,000 in de buurt van Afghanistan 116 00:04:41,000 --> 00:04:44,000 en ze zeggen dat misschien ooit vroeger 117 00:04:44,000 --> 00:04:47,000 overal in India Dravidische talen werden gesproken 118 00:04:47,000 --> 00:04:49,000 en dat het dus mogelijk is 119 00:04:49,000 --> 00:04:52,000 dat de Indusbeschaving misschien ook Dravidisch is. 120 00:04:52,000 --> 00:04:55,000 Welk van deze hypotheses kan kloppen? 121 00:04:55,000 --> 00:04:57,000 We weten het niet, maar als je het schrift ontcijfert, 122 00:04:57,000 --> 00:04:59,000 kun je die vraag misschien beantwoorden. 123 00:04:59,000 --> 00:05:01,000 Maar het ontcijferen van het schrift is een enorme uitdaging. 124 00:05:01,000 --> 00:05:03,000 Ten eerste is er geen Steen van Rosetta. 125 00:05:03,000 --> 00:05:05,000 Ik heb het niet over de software 126 00:05:05,000 --> 00:05:07,000 maar over een oud voorwerp 127 00:05:07,000 --> 00:05:09,000 waarop dezelfde tekst staat 128 00:05:09,000 --> 00:05:12,000 in een bekende taal en een onbekende taal. 129 00:05:12,000 --> 00:05:15,000 Zo'n voorwerp hebben we niet voor het Indusschrift. 130 00:05:15,000 --> 00:05:18,000 Bovendien weten we niet eens welke taal ze spraken. 131 00:05:18,000 --> 00:05:20,000 En om het nog erger te maken, 132 00:05:20,000 --> 00:05:22,000 zijn de meeste teksten die we hebben heel kort. 133 00:05:22,000 --> 00:05:24,000 Ik liet al zien dat ze meestal op deze zegels staan, 134 00:05:24,000 --> 00:05:26,000 die heel erg klein zijn. 135 00:05:26,000 --> 00:05:28,000 Met deze flinke hindernissen 136 00:05:28,000 --> 00:05:30,000 kun je je afvragen 137 00:05:30,000 --> 00:05:33,000 of het ons ooit zal lukken om het Indusschrift te ontcijferen. 138 00:05:33,000 --> 00:05:35,000 In de rest van mijn voordracht 139 00:05:35,000 --> 00:05:37,000 wil ik jullie vertellen waarom ik me daar nu geen zorgen meer over maak 140 00:05:37,000 --> 00:05:39,000 en ik van de uitdaging van het Indusscript ben gaan houden. 141 00:05:39,000 --> 00:05:42,000 Ik ben al gefascineerd door het Indusscript 142 00:05:42,000 --> 00:05:44,000 sinds ik er op school in een lesboek over las. 143 00:05:44,000 --> 00:05:46,000 Waarom vond ik het zo fascinerend? 144 00:05:46,000 --> 00:05:50,000 Het is het laatste belangrijke niet-ontcijferde schrift uit de oudheid. 145 00:05:50,000 --> 00:05:53,000 Ik ben uiteindelijk computer-neurowetenschapper geworden, 146 00:05:53,000 --> 00:05:55,000 dus in mijn gewone baan 147 00:05:55,000 --> 00:05:57,000 maak ik computermodellen van de hersenen 148 00:05:57,000 --> 00:06:00,000 om te leren begrijpen hoe de hersenen voorspellingen doen, 149 00:06:00,000 --> 00:06:02,000 hoe de hersenen beslissingen nemen, 150 00:06:02,000 --> 00:06:04,000 hoe de hersenen leren, enzovoort. 151 00:06:04,000 --> 00:06:07,000 Maar in 2007 kruiste het Indusschrift mijn pad weer. 152 00:06:07,000 --> 00:06:09,000 Ik was toen in India 153 00:06:09,000 --> 00:06:11,000 en kreeg de prachtige kans 154 00:06:11,000 --> 00:06:13,000 om een aantal Indiase wetenschappers te ontmoeten 155 00:06:13,000 --> 00:06:16,000 die het schrift probeerden te analyseren met computermodellen. 156 00:06:16,000 --> 00:06:18,000 Toen realiseerde ik me 157 00:06:18,000 --> 00:06:21,000 dat ik de mogelijkheid had om met die wetenschappers samen te werken. 158 00:06:21,000 --> 00:06:23,000 Ik greep die kans meteen aan. 159 00:06:23,000 --> 00:06:25,000 Ik wil wat van onze resultaten beschrijven. 160 00:06:25,000 --> 00:06:28,000 Of nog beter: laten we samen gaan ontcijferen. 161 00:06:28,000 --> 00:06:30,000 Zijn jullie er klaar voor? 162 00:06:30,000 --> 00:06:33,000 Het eerste wat je moet doen met een niet-ontcijferd schrift 163 00:06:33,000 --> 00:06:35,000 is uitzoeken wat de schrijfrichting is. 164 00:06:35,000 --> 00:06:38,000 Dit zijn twee teksten met wat symbolen erin. 165 00:06:38,000 --> 00:06:40,000 Kan je me vertellen 166 00:06:40,000 --> 00:06:43,000 of de schrijfrichting van rechts naar links of van links naar rechts is? 167 00:06:43,000 --> 00:06:46,000 Je krijgt een paar seconden. 168 00:06:46,000 --> 00:06:49,000 Oke. Hoeveel denken van rechts naar links? 169 00:06:49,000 --> 00:06:51,000 Oke. Van links naar rechts? 170 00:06:51,000 --> 00:06:53,000 Het is bijna 50/50. 171 00:06:53,000 --> 00:06:55,000 Het antwoord is: 172 00:06:55,000 --> 00:06:57,000 Als je naar de linkerkant van de twee teksten kijkt, 173 00:06:57,000 --> 00:07:00,000 zie je dat de tekens dichter bij elkaar staan. 174 00:07:00,000 --> 00:07:02,000 Het lijkt erop dat 4000 jaar geleden, 175 00:07:02,000 --> 00:07:04,000 toen de schrijver van rechts naar links schreef, 176 00:07:04,000 --> 00:07:06,000 er niet genoeg ruimte was. 177 00:07:06,000 --> 00:07:08,000 Het teken werd erbij gepropt. 178 00:07:08,000 --> 00:07:10,000 Een van de tekens staat ook onder de tekst aan de bovenkant. 179 00:07:10,000 --> 00:07:12,000 Het lijkt er dus op dat de schrijfrichting 180 00:07:12,000 --> 00:07:14,000 waarschijnlijk van rechts naar links was. 181 00:07:14,000 --> 00:07:16,000 Dat is een van de eerste dingen die we weten, 182 00:07:16,000 --> 00:07:19,000 dat richting een belangrijk aspect is van linguïstisch schrift. 183 00:07:19,000 --> 00:07:21,000 Het Indusschrift heeft dus 184 00:07:21,000 --> 00:07:23,000 deze bepaalde eigenschap. 185 00:07:23,000 --> 00:07:25,000 Welke eigenschappen van taal zouden we kunnen zien? 186 00:07:25,000 --> 00:07:27,000 Talen bevatten patronen. 187 00:07:27,000 --> 00:07:29,000 Als ik je de letter Q geef 188 00:07:29,000 --> 00:07:32,000 en je vraag te voorspellen wat de volgende letter is, wat denk je dan? 189 00:07:32,000 --> 00:07:34,000 De meesten zeiden U, en dat klopt. 190 00:07:34,000 --> 00:07:36,000 Als ik je ook de volgende letter zou vragen, 191 00:07:36,000 --> 00:07:38,000 welke zou dat dan zijn, denk je? 192 00:07:38,000 --> 00:07:41,000 Er zijn verschillende mogelijkheden. E, of I. Misschien A. 193 00:07:41,000 --> 00:07:44,000 Maar zeker niet B, C of D, of wel? 194 00:07:44,000 --> 00:07:47,000 Het Indusschrift heeft net zulke patronen. 195 00:07:47,000 --> 00:07:50,000 Er zijn veel teksten die beginnen met dit ruitvormige symbool. 196 00:07:50,000 --> 00:07:52,000 En dat wordt op zijn beurt vaak gevolgd 197 00:07:52,000 --> 00:07:54,000 door dit symbool dat lijkt op aanhalingstekens. 198 00:07:54,000 --> 00:07:56,000 Net zoals het voorbeeld van de Q en de U. 199 00:07:56,000 --> 00:07:58,000 Dit symbool kan weer worden gevolgd 200 00:07:58,000 --> 00:08:01,000 door deze visachtige symbolen en wat andere tekens, 201 00:08:01,000 --> 00:08:03,000 maar nooit door die tekens onderaan. 202 00:08:03,000 --> 00:08:05,000 Daarnaast zijn er wat tekens 203 00:08:05,000 --> 00:08:07,000 die bij voorkeur aan het eind van teksten staan, 204 00:08:07,000 --> 00:08:09,000 zoals dit komvormige teken. 205 00:08:09,000 --> 00:08:11,000 Dit teken is trouwens 206 00:08:11,000 --> 00:08:13,000 het meest voorkomende teken in het schrift. 207 00:08:13,000 --> 00:08:16,000 Door deze patronen kregen we een idee. 208 00:08:16,000 --> 00:08:18,000 Het idee was om een computer te gebruiken 209 00:08:18,000 --> 00:08:20,000 om die patronen te leren. 210 00:08:20,000 --> 00:08:23,000 We gaven de computer de bestaande teksten. 211 00:08:23,000 --> 00:08:25,000 En de computer leerde een statistisch model 212 00:08:25,000 --> 00:08:27,000 van welke symbolen meestal samen voorkomen 213 00:08:27,000 --> 00:08:29,000 en welke symbolen meestal op elkaar volgen. 214 00:08:29,000 --> 00:08:31,000 Als we het computermodel hebben, 215 00:08:31,000 --> 00:08:34,000 kunnen we het model testen door het te ondervragen. 216 00:08:34,000 --> 00:08:36,000 We kunnen met opzet wat symbolen wissen 217 00:08:36,000 --> 00:08:39,000 en het model vragen de ontbrekende symbolen te voorspellen. 218 00:08:39,000 --> 00:08:42,000 Hier zijn wat voorbeelden. 219 00:08:45,000 --> 00:08:47,000 Je kan dit zien 220 00:08:47,000 --> 00:08:49,000 als misschien wel de oudste versie 221 00:08:49,000 --> 00:08:52,000 van het Rad van Fortuin. 222 00:08:53,000 --> 00:08:55,000 We ontdekten 223 00:08:55,000 --> 00:08:57,000 dat het de computer in 75 procent van de gevallen lukte 224 00:08:57,000 --> 00:08:59,000 om het juiste symbool te voorspellen. 225 00:08:59,000 --> 00:09:01,000 In de rest van de gevallen 226 00:09:01,000 --> 00:09:04,000 was meestal de tweede of derde suggestie het goede antwoord. 227 00:09:04,000 --> 00:09:06,000 Er is ook een praktisch nut 228 00:09:06,000 --> 00:09:08,000 voor deze procedure. 229 00:09:08,000 --> 00:09:10,000 Veel teksten zijn beschadigd. 230 00:09:10,000 --> 00:09:12,000 Dit is een voorbeeld van zo'n tekst. 231 00:09:12,000 --> 00:09:15,000 Met het computermodel kunnen we proberen deze tekst aan te vullen 232 00:09:15,000 --> 00:09:17,000 met een zo goed mogelijke voorspelling. 233 00:09:17,000 --> 00:09:20,000 Dit is een voorbeeld van een symbool dat is voorspeld. 234 00:09:20,000 --> 00:09:22,000 Dit kan erg nuttig zijn als we het schrift proberen te ontcijferen. 235 00:09:22,000 --> 00:09:25,000 We kunnen meer gegevens genereren om te analyseren. 236 00:09:25,000 --> 00:09:28,000 We kunnen nog iets anders doen met het computermodel. 237 00:09:28,000 --> 00:09:30,000 Stel je een aap voor 238 00:09:30,000 --> 00:09:32,000 die achter een toetsenbord zit. 239 00:09:32,000 --> 00:09:35,000 Dan krijg je een willekeurige mix van letters die er zo uitziet. 240 00:09:35,000 --> 00:09:37,000 Van zo'n willekeurige mix van letters 241 00:09:37,000 --> 00:09:39,000 wordt gezegd dat deze een zeer hoge entropie heeft. 242 00:09:39,000 --> 00:09:41,000 Dat is een term uit de natuurkunde en informatietheorie. 243 00:09:41,000 --> 00:09:44,000 Maar het is gewoon een zeer willekeurige mix van letters. 244 00:09:44,000 --> 00:09:48,000 Wie heeft er wel eens koffie op een toetsenbord geknoeid? 245 00:09:48,000 --> 00:09:50,000 Dan hebt u misschien wel eens last gehad van een vastzittend toetsenbord. 246 00:09:50,000 --> 00:09:53,000 Hetzelfde symbool wordt dan steeds weer herhaald. 247 00:09:53,000 --> 00:09:56,000 Zo'n soort reeks heeft een heel lage entropie 248 00:09:56,000 --> 00:09:58,000 omdat er helemaal geen variatie is. 249 00:09:58,000 --> 00:10:01,000 Taal heeft daarentegen een gemiddeld entropieniveau, 250 00:10:01,000 --> 00:10:03,000 niet heel rigide 251 00:10:03,000 --> 00:10:05,000 maar ook niet te willekeurig. 252 00:10:05,000 --> 00:10:07,000 Hoe zit het met het Indusschrift? 253 00:10:07,000 --> 00:10:11,000 Dit is een grafiek met de entropieën van een heleboel reeksen. 254 00:10:11,000 --> 00:10:13,000 Helemaal bovenaan staat de volledig willekeurige reeks 255 00:10:13,000 --> 00:10:15,000 die een willekeurige mix van letters is. 256 00:10:15,000 --> 00:10:17,000 Wat interessant is, is dat daar ook 257 00:10:17,000 --> 00:10:20,000 de DNA-volgorde van het menselijke genoom en instrumentale muziek staan. 258 00:10:20,000 --> 00:10:22,000 Die zijn allebei heel erg flexibel 259 00:10:22,000 --> 00:10:24,000 en dus hebben ze een zeer grote variatie. 260 00:10:24,000 --> 00:10:26,000 Helemaal onder aan de schaal 261 00:10:26,000 --> 00:10:28,000 zie je een rigide reeks, een reeks met alleen A's. 262 00:10:28,000 --> 00:10:30,000 Daar staat ook een computerprogramma, 263 00:10:30,000 --> 00:10:32,000 in dit geval in de taal Fortran, 264 00:10:32,000 --> 00:10:34,000 waarvoor zeer strikte regels gelden. 265 00:10:34,000 --> 00:10:36,000 Linguïstisch schrift 266 00:10:36,000 --> 00:10:38,000 zit in het middelste bereik. 267 00:10:38,000 --> 00:10:40,000 Maar hoe zit het met het Indusschrift? 268 00:10:40,000 --> 00:10:42,000 We ontdekten dat het Indusschrift 269 00:10:42,000 --> 00:10:44,000 binnen het bereik van linguïstisch schrift valt. 270 00:10:44,000 --> 00:10:46,000 Toen dit resultaat voor het eerst werd gepubliceerd, 271 00:10:46,000 --> 00:10:49,000 was het zeer controversieel. 272 00:10:49,000 --> 00:10:52,000 Sommige mensen schreeuwden het haast uit. 273 00:10:52,000 --> 00:10:54,000 Dat waren de mensen die geloofden 274 00:10:54,000 --> 00:10:57,000 dat het Indusschrift geen taal vertegenwoordigt. 275 00:10:57,000 --> 00:10:59,000 Ik kreeg zelfs haatmails. 276 00:10:59,000 --> 00:11:01,000 Mijn studenten vonden 277 00:11:01,000 --> 00:11:04,000 dat ik erover moest denken om me te laten beveiligen. 278 00:11:04,000 --> 00:11:06,000 Wie had ooit gedacht 279 00:11:06,000 --> 00:11:08,000 dat ontcijferen zo'n gevaarlijk beroep zou zijn? 280 00:11:08,000 --> 00:11:10,000 Wat betekent dit resultaat nu eigenlijk? 281 00:11:10,000 --> 00:11:12,000 Het betekent dat het Indusschrift 282 00:11:12,000 --> 00:11:14,000 een belangrijke eigenschap van taal deelt. 283 00:11:14,000 --> 00:11:16,000 Zoals in het bekende gezegde 284 00:11:16,000 --> 00:11:18,000 'als het eruit ziet als een linguïstisch schrift, 285 00:11:18,000 --> 00:11:20,000 en het zich gedraagt als een linguïstisch schrift, 286 00:11:20,000 --> 00:11:23,000 dan hebben we misschien een linguïstisch schrift te pakken.' 287 00:11:23,000 --> 00:11:25,000 Wat is er nog meer voor bewijs 288 00:11:25,000 --> 00:11:27,000 dat het schrift een taal zou kunnen coderen? 289 00:11:27,000 --> 00:11:30,000 Linguïstisch schrift kan meerdere talen coderen. 290 00:11:30,000 --> 00:11:33,000 Hier staat bijvoorbeeld een zin die in het Engels is geschreven 291 00:11:33,000 --> 00:11:35,000 en dezelfde zin die in het Nederlands is geschreven 292 00:11:35,000 --> 00:11:37,000 met dezelfde letters van het alfabet. 293 00:11:37,000 --> 00:11:40,000 Als je geen Nederlands spreekt en alleen maar Engels, 294 00:11:40,000 --> 00:11:42,000 en ik je wat Nederlandse woorden laat zien, 295 00:11:42,000 --> 00:11:44,000 zul je zeggen dat er in die woorden 296 00:11:44,000 --> 00:11:46,000 ongebruikelijke patronen zitten. 297 00:11:46,000 --> 00:11:48,000 Sommige dingen kloppen niet 298 00:11:48,000 --> 00:11:51,000 en je zult zeggen dat het waarschijnlijk geen Engelse woorden zijn. 299 00:11:51,000 --> 00:11:53,000 Hetzelfde gebeurt bij het Indusschrift. 300 00:11:53,000 --> 00:11:55,000 De computer heeft verschillende teksten gevonden -- 301 00:11:55,000 --> 00:11:57,000 dit zijn twee voorbeelden -- 302 00:11:57,000 --> 00:11:59,000 met zeer ongebruikelijke patronen. 303 00:11:59,000 --> 00:12:01,000 Neem bijvoorbeeld de eerste tekst. 304 00:12:01,000 --> 00:12:04,000 Daarin wordt het komvormige teken verdubbeld. 305 00:12:04,000 --> 00:12:06,000 Dat teken is het meest voorkomende teken 306 00:12:06,000 --> 00:12:08,000 in het Indusschrift, 307 00:12:08,000 --> 00:12:10,000 en alleen in deze tekst 308 00:12:10,000 --> 00:12:12,000 komt het voor als een dubbel paar. 309 00:12:12,000 --> 00:12:14,000 Waarom is dat zo? 310 00:12:14,000 --> 00:12:17,000 We gingen kijken waar deze teksten zijn gevonden 311 00:12:17,000 --> 00:12:19,000 en het blijkt dat ze zijn gevonden 312 00:12:19,000 --> 00:12:21,000 ergens heel ver weg van de Indusvallei. 313 00:12:21,000 --> 00:12:24,000 Ze zijn gevonden in het huidige Irak en Iran. 314 00:12:24,000 --> 00:12:26,000 Waarom zijn ze daar gevonden? 315 00:12:26,000 --> 00:12:28,000 Er is iets wat ik nog niet heb verteld. 316 00:12:28,000 --> 00:12:30,000 Het Indusvolk was heel ondernemend. 317 00:12:30,000 --> 00:12:33,000 Ze handelden met mensen die behoorlijk ver weg leefden. 318 00:12:33,000 --> 00:12:36,000 In dit geval reisden ze over zee, 319 00:12:36,000 --> 00:12:39,000 helemaal naar Mesopotamië, het huidige Irak. 320 00:12:39,000 --> 00:12:41,000 En het lijkt erop dat daar 321 00:12:41,000 --> 00:12:44,000 de Indushandelaren, de kooplieden, 322 00:12:44,000 --> 00:12:47,000 dit schrift gebruikten om een vreemde taal op te schrijven. 323 00:12:47,000 --> 00:12:49,000 Net zoals ons voorbeeld met Engels en Nederlands. 324 00:12:49,000 --> 00:12:51,000 Dat zou deze vreemde patronen verklaren 325 00:12:51,000 --> 00:12:54,000 die erg afwijken van het soort patronen in de teksten 326 00:12:54,000 --> 00:12:57,000 die zijn gevonden in de Indusvallei. 327 00:12:57,000 --> 00:12:59,000 Het lijkt er dus op dat hetzelfde schrift, het Indusschrift, 328 00:12:59,000 --> 00:13:02,000 kon worden gebruikt om verschillende talen op te schrijven. 329 00:13:02,000 --> 00:13:05,000 De resultaten tot nu toe lijken op de conclusie te wijzen 330 00:13:05,000 --> 00:13:08,000 dat het Indusscript waarschijnlijk inderdaad taal vertegenwoordigt. 331 00:13:08,000 --> 00:13:10,000 Dus als het taal vertegenwoordigt, 332 00:13:10,000 --> 00:13:12,000 hoe moeten we de symbolen dan lezen? 333 00:13:12,000 --> 00:13:14,000 Dat is de volgende grote uitdaging. 334 00:13:14,000 --> 00:13:16,000 Je ziet dat veel van de symbolen 335 00:13:16,000 --> 00:13:18,000 lijken op plaatjes van mensen, van insecten, 336 00:13:18,000 --> 00:13:21,000 van vissen, van vogels. 337 00:13:21,000 --> 00:13:23,000 De meeste oude schriften 338 00:13:23,000 --> 00:13:25,000 gebruiken het rebusprincipe. 339 00:13:25,000 --> 00:13:28,000 Er worden plaatjes gebruikt om woorden te vertegenwoordigen. 340 00:13:28,000 --> 00:13:31,000 Hier is bijvoorbeeld een woord. 341 00:13:31,000 --> 00:13:33,000 Kan je dat met plaatjes schrijven? 342 00:13:33,000 --> 00:13:35,000 Ik geef je een paar seconden. 343 00:13:35,000 --> 00:13:37,000 Heb je het? 344 00:13:37,000 --> 00:13:39,000 Oke. Geweldig. 345 00:13:39,000 --> 00:13:41,000 Dit is mijn oplossing. 346 00:13:41,000 --> 00:13:43,000 Een plaatje van een bij gevolgd door een plaatje van een blad 347 00:13:43,000 --> 00:13:45,000 vormen in het Engels 'belief'. 348 00:13:45,000 --> 00:13:47,000 Er zijn andere oplossingen mogelijk. 349 00:13:47,000 --> 00:13:49,000 In het geval van het Indusschrift 350 00:13:49,000 --> 00:13:51,000 is het probleem omgekeerd. 351 00:13:51,000 --> 00:13:54,000 Je moet de geluiden van elk van deze plaatjes ontdekken 352 00:13:54,000 --> 00:13:56,000 zodat de hele reeks betekenis krijgt. 353 00:13:56,000 --> 00:13:59,000 Het lijkt op een kruiswoordpuzzel, 354 00:13:59,000 --> 00:14:02,000 alleen is het de moeder van alle kruiswoordpuzzels, 355 00:14:02,000 --> 00:14:06,000 omdat er zoveel van afhangt als je hem oplost. 356 00:14:06,000 --> 00:14:09,000 Mijn collega's Iravatham Mahadevan en Asko Parpola 357 00:14:09,000 --> 00:14:11,000 zijn al een eindje op weg met dit probleem. 358 00:14:11,000 --> 00:14:13,000 Ik geef een kort voorbeeld van Parpola's werk. 359 00:14:13,000 --> 00:14:15,000 Dit is een heel korte tekst. 360 00:14:15,000 --> 00:14:18,000 Hij bevat zeven vertikale strepen gevolgd door een visachtig teken. 361 00:14:18,000 --> 00:14:20,000 Ik moet zeggen dat deze zegels werden gebruikt 362 00:14:20,000 --> 00:14:22,000 voor het stempelen van kleitabletjes 363 00:14:22,000 --> 00:14:24,000 die werden bevestigd aan bundels goederen. 364 00:14:24,000 --> 00:14:27,000 Het is dus goed mogelijk dat in elk geval sommige ervan 365 00:14:27,000 --> 00:14:29,000 namen van kooplieden bevatten. 366 00:14:29,000 --> 00:14:31,000 En het blijkt dat er in India 367 00:14:31,000 --> 00:14:33,000 een lange traditie is 368 00:14:33,000 --> 00:14:35,000 om namen te baseren op horoscopen 369 00:14:35,000 --> 00:14:38,000 en constellaties op het moment van de geboorte. 370 00:14:38,000 --> 00:14:40,000 In Dravidische talen 371 00:14:40,000 --> 00:14:42,000 is het woord voor vis 'meen' 372 00:14:42,000 --> 00:14:45,000 en dat klinkt precies als het woord voor ster. 373 00:14:45,000 --> 00:14:47,000 Zeven sterren 374 00:14:47,000 --> 00:14:49,000 staat dus voor 'elu meen' 375 00:14:49,000 --> 00:14:51,000 en dat is het Dravidische woord 376 00:14:51,000 --> 00:14:53,000 voor het sterrenbeeld de Grote Beer. 377 00:14:53,000 --> 00:14:56,000 Zo is er een andere reeks van zes sterren, 378 00:14:56,000 --> 00:14:58,000 wat vertaald 'aru meen' is, 379 00:14:58,000 --> 00:15:00,000 en dat is de oude Dravidische naam 380 00:15:00,000 --> 00:15:02,000 voor het sterrenbeeld de Plejaden. 381 00:15:02,000 --> 00:15:05,000 Ten slotte zijn er andere combinaties 382 00:15:05,000 --> 00:15:08,000 zoals dit visteken met iets dat lijkt op een dakje er bovenop. 383 00:15:08,000 --> 00:15:11,000 Dat kan worden vertaald als 'mey meen' 384 00:15:11,000 --> 00:15:14,000 en dat is de oude Dravidische naam voor de planeet Saturnus. 385 00:15:14,000 --> 00:15:16,000 Dat was behoorlijk spannend. 386 00:15:16,000 --> 00:15:18,000 Het lijkt erop dat we goed op weg zijn. 387 00:15:18,000 --> 00:15:20,000 Maar bewijst dit 388 00:15:20,000 --> 00:15:22,000 dat deze zegels Dravidische namen bevatten 389 00:15:22,000 --> 00:15:24,000 die zijn gebaseerd op planeten en sterrenbeelden? 390 00:15:24,000 --> 00:15:26,000 Nog niet. 391 00:15:26,000 --> 00:15:28,000 We kunnen niet controleren 392 00:15:28,000 --> 00:15:30,000 of deze lezingen kloppen. 393 00:15:30,000 --> 00:15:33,000 Maar als steeds meer lezingen betekenis lijken te hebben, 394 00:15:33,000 --> 00:15:35,000 en als steeds langere reeksen 395 00:15:35,000 --> 00:15:37,000 lijken te kloppen, 396 00:15:37,000 --> 00:15:39,000 weten we dat we op het goede spoor zitten. 397 00:15:39,000 --> 00:15:41,000 Tegenwoordig 398 00:15:41,000 --> 00:15:44,000 kunnen we een woord zoals TED schrijven 399 00:15:44,000 --> 00:15:47,000 in Egyptische hiërogliefen en in spijkerschrift, 400 00:15:47,000 --> 00:15:49,000 want die zijn allebei ontcijferd 401 00:15:49,000 --> 00:15:51,000 in de negentiende eeuw. 402 00:15:51,000 --> 00:15:53,000 Door de ontcijfering van deze twee schriften 403 00:15:53,000 --> 00:15:56,000 kunnen deze beschavingen weer rechtstreeks tot ons spreken. 404 00:15:56,000 --> 00:15:58,000 De Maya's 405 00:15:58,000 --> 00:16:00,000 begonnen in de twintigste eeuw tegen ons te spreken, 406 00:16:00,000 --> 00:16:03,000 maar de Indusbeschaving is nog stil. 407 00:16:03,000 --> 00:16:05,000 Waarom moet ons dat iets kunnen schelen? 408 00:16:05,000 --> 00:16:07,000 De Indusbeschaving is niet alleen 409 00:16:07,000 --> 00:16:09,000 van de Zuid-Indiase of de Noord-Indiase bevolking 410 00:16:09,000 --> 00:16:11,000 of van de Pakistani. 411 00:16:11,000 --> 00:16:13,000 Ze is van ons allemaal. 412 00:16:13,000 --> 00:16:15,000 Dit zijn onze voorouders, 413 00:16:15,000 --> 00:16:17,000 van jou en van mij. 414 00:16:17,000 --> 00:16:19,000 Hen is het zwijgen opgelegd 415 00:16:19,000 --> 00:16:21,000 door een ongelukkige historische gebeurtenis. 416 00:16:21,000 --> 00:16:23,000 Als we het schrift ontcijferen, 417 00:16:23,000 --> 00:16:25,000 kunnen we ze weer tot ons laten spreken. 418 00:16:25,000 --> 00:16:28,000 Wat zouden ze ons vertellen? 419 00:16:28,000 --> 00:16:31,000 Wat zouden we over ze ontdekken? En over ons? 420 00:16:31,000 --> 00:16:34,000 Ik ben heel benieuwd. 421 00:16:34,000 --> 00:16:36,000 Bedankt. 422 00:16:36,000 --> 00:16:40,000 (Applaus)