WEBVTT

00:00:12.001 --> 00:00:15.989
Rozpocznę od przedstawienia
moich kwalifikacji,

00:00:15.989 --> 00:00:17.249
zanim przejdę do sedna,

00:00:17.552 --> 00:00:20.252
bo szczerze mówiąc,

00:00:20.252 --> 00:00:26.040
naprawdę nie należy słuchać
opinii przypadkowej staruszki o COVID-19.

00:00:26.040 --> 00:00:27.587
(Śmiech)

00:00:27.587 --> 00:00:31.575
Od około 20 lat pracuję w sektorze
opieki zdrowotnej na świecie.

00:00:31.575 --> 00:00:36.084
Moją specjalizacją
są systemy opieki zdrowotnej

00:00:36.084 --> 00:00:39.647
i badanie skutków poważnych wstrząsów
w systemach opieki zdrowotnej.

00:00:39.687 --> 00:00:42.609
Zajmuję się też dziennikarstwem
dotyczącym globalnego zdrowia.

00:00:42.609 --> 00:00:46.173
Moje artykuły o globalnym zdrowiu
i bezpieczeństwie biologicznym

00:00:46.173 --> 00:00:49.369
znalazły się w gazetach i sieci.

00:00:49.369 --> 00:00:51.675
Kilka lat temu opublikowałam książkę

00:00:51.675 --> 00:00:55.145
o globalnych zagrożeniach dla zdrowia,
czekających naszą planetę.

00:00:55.615 --> 00:00:59.345
Wspierałam i prowadziłam
działania epidemiologiczne,

00:00:59.345 --> 00:01:03.360
począwszy od oceny
ośrodków leczenia eboli

00:01:03.360 --> 00:01:07.350
po przenoszenie gruźlicy
w placówkach służby zdrowia

00:01:07.350 --> 00:01:10.688
i pracę nad przygotowaniami
do nadejścia ptasiej grypy.

00:01:10.688 --> 00:01:14.294
Mam tytuł magistra w zakresie
Międzynarodowej Opieki Zdrowotnej.

00:01:14.294 --> 00:01:16.482
Nie jestem lekarzem ani pielęgniarką.

00:01:16.482 --> 00:01:20.672
Moją specjalnością nie jest opieka
nad pacjentami lub poszczególnymi osobami.

00:01:20.672 --> 00:01:24.360
Jest nią patrzenie na populacje
i systemy opieki zdrowotnej,

00:01:24.360 --> 00:01:27.758
na skutki przenoszenia się chorób
na dużą skalę.

00:01:28.468 --> 00:01:32.341
Przy ocenie źródeł specjalistycznej wiedzy
w dziedzinie światowego zdrowia

00:01:32.341 --> 00:01:34.862
w skali od 1 do 10,

00:01:34.862 --> 00:01:38.340
gdzie 1 to przypadkowa osoba
biadoląca na Facebooku,

00:01:38.340 --> 00:01:42.407
a 10 to Światowa Organizacja Zdrowia,

00:01:42.407 --> 00:01:46.214
można mnie uznać za siódemkę lub ósemkę.

00:01:46.214 --> 00:01:48.869
Miejcie to na uwadze
podczas tej prelekcji.

00:01:50.269 --> 00:01:51.838
Zacznę od podstaw,

00:01:51.838 --> 00:01:53.526
bo chyba zaginęły

00:01:53.526 --> 00:01:56.925
w szumie medialnym wokół COVID-19.

00:01:57.465 --> 00:02:01.688
COVID-19 jest koronawirusem.

00:02:01.688 --> 00:02:05.544
Koronawirusy to szczególny
podzbiór wirusów,

00:02:05.544 --> 00:02:08.967
mający unikalne cechy wśród wirusów.

00:02:08.967 --> 00:02:11.980
Jako materiału genetycznego używają
kwasu rybonukleinowego (RNA)

00:02:11.980 --> 00:02:14.129
zamiast kwasu
deoksyrybonukleinowego (DNA).

00:02:14.129 --> 00:02:19.530
Powierzchnię wirusa pokrywają kolce,
których wirus używa do ataku na komórki.

00:02:19.690 --> 00:02:23.327
Te kolce to korona w koronawirusie.

00:02:23.747 --> 00:02:27.478
COVID-19 jest znany jako nowy koronawirus,

00:02:27.478 --> 00:02:31.485
bo do grudnia słyszeliśmy
tylko o sześciu koronawirusach.

00:02:31.485 --> 00:02:33.541
COVID-19 jest siódmy.

00:02:33.541 --> 00:02:34.609
Jest dla nas nowy.

00:02:34.609 --> 00:02:37.448
Dopiero co ustalono jego sekwencję
i nadano mu nazwę,

00:02:37.448 --> 00:02:38.970
dlatego jest nowy.

00:02:39.520 --> 00:02:43.791
Jeśli pamiętacie SARS, zespół ciężkiej
ostrej niewydolności oddechowej,

00:02:43.791 --> 00:02:46.878
lub MERS, bliskowschodni zespół
niewydolności oddechowej,

00:02:46.878 --> 00:02:48.931
to były koronawirusy.

00:02:48.931 --> 00:02:52.170
Oba są nazywane
niewydolnościami oddechowymi,

00:02:52.170 --> 00:02:55.042
bo właśnie to robią koronawirusy.

00:02:55.042 --> 00:02:56.807
Atakują nasze płuca.

00:02:56.807 --> 00:02:57.963
Nie powodują wymiotów,

00:02:57.963 --> 00:03:01.318
krwawienia z gałek ocznych ani krwotoku.

00:03:01.318 --> 00:03:02.643
Kierują się do płuc.

00:03:03.793 --> 00:03:06.493
COVID-19 działa tak samo.

00:03:06.493 --> 00:03:09.869
Powoduje szereg objawów
niewydolności oddechowej,

00:03:09.869 --> 00:03:13.071
począwszy od suchego kaszlu i gorączki,

00:03:13.071 --> 00:03:16.659
aż po śmiertelne wirusowe zapalenie płuc.

00:03:16.659 --> 00:03:19.966
Ten zakres objawów jest jednym z powodów

00:03:19.966 --> 00:03:23.387
trudności w wytropieniu tej epidemii.

00:03:23.387 --> 00:03:26.443
Wiele osób zaraża się koronawirusem.

00:03:26.443 --> 00:03:29.815
Przebieg choroby jest u nich tak łagody,
a objawy choroby tak znikome,

00:03:29.815 --> 00:03:32.585
że nawet nie idą do lekarza.

00:03:32.585 --> 00:03:34.439
System o nich nie wie.

00:03:34.439 --> 00:03:38.246
Jest tak szczególnie z dziećmi,

00:03:38.246 --> 00:03:40.593
za co wszyscy powinniśmy być wdzięczni.

00:03:42.953 --> 00:03:45.307
Koronawirusy są odzwierzęce,

00:03:45.307 --> 00:03:48.579
co oznacza, że przenoszą się
ze zwierząt na ludzi.

00:03:48.579 --> 00:03:53.468
Niektóre koronawirusy, jak COVID-19,
przenoszą się też między ludźmi,

00:03:53.870 --> 00:03:57.360
a wtedy wędrują szybciej i dalej,

00:03:57.360 --> 00:03:59.447
podobnie jak COVID-19.

00:03:59.447 --> 00:04:02.802
Choroby odzwierzęce
naprawdę trudno usunąć,

00:04:02.802 --> 00:04:05.490
bo ich rezerwuarami są zwierzęta.

00:04:05.490 --> 00:04:08.612
Jednym z przykładów jest ptasia grypa,

00:04:08.612 --> 00:04:11.901
którą można zlikwidować
u zwierząt hodowlanych,

00:04:11.901 --> 00:04:13.718
jak indyki czy kaczki,

00:04:13.718 --> 00:04:17.934
ale i tak wróci co roku,
przeniesiona przez dzikie ptaki.

00:04:17.934 --> 00:04:19.313
Niewiele o tym słyszymy,

00:04:19.313 --> 00:04:22.151
bo ptasia grypa nie
przenosi się między ludźmi,

00:04:22.151 --> 00:04:26.854
ale co roku na całym świecie
występują ogniska na fermach drobiu.

00:04:27.874 --> 00:04:32.050
COVID-19 najprawdopodobniej
przeniósł się ze zwierząt na ludzi

00:04:32.050 --> 00:04:34.987
na targu dzikich zwierząt
w Wuhanie w Chinach.

00:04:36.357 --> 00:04:38.714
Przejdźmy do mniej oczywistej części.

00:04:39.294 --> 00:04:43.468
To nie jest ostatnia poważna epidemia,
jaka nas czeka.

00:04:43.468 --> 00:04:47.692
Będzie więcej epidemii.

00:04:47.692 --> 00:04:50.898
To nie żadne przypuszczenie, ale pewniak.

00:04:50.898 --> 00:04:54.234
Jest to wynik tego jak my, ludzie,

00:04:54.234 --> 00:04:56.507
wchodzimy w interakcje z planetą.

00:04:56.507 --> 00:04:59.629
Ludzkie wybory doprowadzają do sytuacji

00:04:59.629 --> 00:05:02.214
sprzyjającej powstawaniu
kolejnych epidemii.

00:05:02.784 --> 00:05:05.873
Częściowo dotyczy to zmian klimatu,
który się ociepla i sprawia,

00:05:05.873 --> 00:05:09.528
że świat jest bardziej gościnny
dla wirusów i bakterii.

00:05:09.528 --> 00:05:15.715
Przyczyną jest też to, że wdzieramy się
w ostatnie dzikie obszary naszej planety.

00:05:16.255 --> 00:05:19.226
Paląc i orząc las deszczowy Amazonii,

00:05:19.226 --> 00:05:21.798
aby prowadzić hodowlę na tanich gruntach,

00:05:21.798 --> 00:05:25.721
przekształcając resztę 
afrykańskiego buszu w farmy,

00:05:25.721 --> 00:05:30.646
polując się na dzikie zwierzęta
w Chinach, aż całkiem wyginą,

00:05:30.646 --> 00:05:33.868
mamy kontakt z dzikimi zwierzętami,

00:05:33.868 --> 00:05:36.587
z którymi nigdy wcześniej
nie mieliśmy kontaktu

00:05:36.587 --> 00:05:39.611
i te zwierzęta mają nowe rodzaje chorób:

00:05:39.611 --> 00:05:43.175
bakterie, wirusy,
na co nie jesteśmy gotowi.

00:05:43.885 --> 00:05:47.439
Szczególnie nietoperze mają talent
do nosicielstwa chorób

00:05:47.439 --> 00:05:48.725
zaraźliwych dla ludzi.

00:05:48.725 --> 00:05:51.033
Nie tylko nietoperze.

00:05:51.963 --> 00:05:56.587
Jeśli będziemy docierać
do coraz odleglejszych miejsc,

00:05:56.587 --> 00:05:58.664
powstaną nowe epidemie.

00:06:00.404 --> 00:06:05.084
Kwarantanna lub ograniczenia podróży
nie powstrzymają epidemii.

00:06:05.084 --> 00:06:07.025
Pierwszy odruch każdego to:

00:06:07.025 --> 00:06:10.861
"Powstrzymajmy ruch ludzi
i wybuch epidemii".

00:06:10.861 --> 00:06:16.419
Trudno przeprowadzić
skuteczną kwarantannę.

00:06:16.419 --> 00:06:19.508
To samo dotyczy ograniczeń w podróżowaniu.

00:06:19.508 --> 00:06:23.114
Nawet kraje, które wiele zainwestowały
w ochronę zdrowia publicznego,

00:06:23.114 --> 00:06:24.834
jak USA i Korea Południowa,

00:06:24.834 --> 00:06:27.687
nie mogą odpowiednio szybko
wprowadzić takich ograniczeń,

00:06:27.687 --> 00:06:30.460
aby natychmiast zatrzymać epidemię.

00:06:30.460 --> 00:06:33.965
Są po temu przyczyny
logistyczne i medyczne.

00:06:33.965 --> 00:06:36.052
Jeśli spojrzymy na COVID-19,

00:06:36.052 --> 00:06:40.948
zarażony może nie wykazywać
żadnych objawów

00:06:41.184 --> 00:06:43.291
nawet przez 24 dni.

00:06:43.831 --> 00:06:46.185
Ludzie chodzą z wirusem

00:06:46.185 --> 00:06:47.631
bez żadnych oznak.

00:06:47.631 --> 00:06:49.397
Nie zostaną poddani kwarantannie.

00:06:49.397 --> 00:06:51.765
Nikt nie wie, że potrzebują kwarantanny.

00:06:54.415 --> 00:06:58.645
Istnieją również pewne realne koszty
kwarantanny i ograniczeń w podróży.

00:06:59.205 --> 00:07:01.106
Ludzie są istotami społecznymi,

00:07:01.106 --> 00:07:05.714
nie dają się więzić ani rozdzielać.

00:07:06.118 --> 00:07:09.139
Podczas epidemii eboli zauważyliśmy,

00:07:09.139 --> 00:07:11.994
że natychmiast po wprowadzeniu kwarantanny

00:07:11.994 --> 00:07:14.448
ludzie próbują jej uniknąć.

00:07:14.448 --> 00:07:18.608
Pacjenci świadomi wprowadzonych
surowych procedur kwarantanny

00:07:18.608 --> 00:07:20.708
mogą unikać opieki zdrowotnej,

00:07:20.708 --> 00:07:24.659
bo się boją lub ich nie stać

00:07:24.659 --> 00:07:27.402
i nie chcą być rozdzieleni
od rodziny i przyjaciół.

00:07:27.402 --> 00:07:30.121
Jeśli urzędnicy państwowi
i politycy wiedzą,

00:07:30.121 --> 00:07:33.838
że mówienie o zakażeniach i przypadkach
może się dla nich skończyć kwarantanną,

00:07:33.838 --> 00:07:35.732
mogą ukrywać informacje

00:07:35.732 --> 00:07:38.024
z obawy przed uruchomieniem
procedur kwarantanny.

00:07:38.836 --> 00:07:42.577
Właśnie takie oszustwa i nieuczciwość

00:07:42.577 --> 00:07:46.397
tak bardzo utrudniają śledzenie zakażeń.

00:07:48.127 --> 00:07:51.381
Moglibyśmy usprawnić kwarantanny
i ograniczenia podróży

00:07:51.441 --> 00:07:52.510
i należy to zrobić.

00:07:52.510 --> 00:07:54.031
Ale to nie jest ani jedyna,

00:07:54.031 --> 00:07:57.792
ani najlepsza strategia
w takich sytuacjach.

00:07:58.652 --> 00:08:03.061
Prawdziwy sposób na złagodzenie
zachorowań w przyszłości

00:08:03.061 --> 00:08:06.016
to budowa globalnego
systemu opieki zdrowotnej,

00:08:06.016 --> 00:08:11.124
wspieranie podstawowych funkcji
służby zdrowia w każdym kraju na świecie,

00:08:11.124 --> 00:08:13.628
aby wszystkie kraje, nawet te biedne,

00:08:13.628 --> 00:08:18.557
mogły szybko wykrywać i leczyć
nowe choroby zakaźne.

00:08:19.637 --> 00:08:24.362
Reakcja Chin na COVID-19
spotkała się z dużą krytyką.

00:08:24.362 --> 00:08:28.852
Ale co by się stało,
gdyby COVID-19 pojawił się w Czadzie,

00:08:28.852 --> 00:08:32.713
który ma trzech i pół lekarza
na każde sto tysięcy osób?

00:08:32.943 --> 00:08:36.131
Co by się stało, gdyby pojawił się
w Demokratycznej Republice Konga,

00:08:36.131 --> 00:08:40.471
która właśnie wyleczyła
ostatniego pacjenta z wirusem ebola?

00:08:40.471 --> 00:08:43.491
Prawda jest taka, że te kraje
nie mają zasobów,

00:08:43.491 --> 00:08:45.663
żeby reagować na chorobę zakaźną,

00:08:45.663 --> 00:08:46.907
leczyć ludzi

00:08:46.907 --> 00:08:50.300
i informować wystarczająco szybko,
żeby pomóc reszcie świata.

00:08:52.140 --> 00:08:56.844
Odpowiadałam za ocenę ośrodków
leczenia wirusa ebola w Sierra Leone

00:08:56.924 --> 00:09:00.078
i faktem jest, że tamtejsi lekarze

00:09:00.078 --> 00:09:03.125
bardzo szybko zidentyfikowali
kryzys związany z wirusem eboli,

00:09:03.125 --> 00:09:06.313
najpierw jako niebezpieczny,
zakaźny wirus krwotoczny,

00:09:06.313 --> 00:09:08.700
a potem jako ebolę.

00:09:08.700 --> 00:09:12.873
Ale po zidentyfikowaniu
nie mieli środków, żeby reagować.

00:09:12.873 --> 00:09:15.672
Brakowało im lekarzy i łóżek szpitalnych

00:09:15.672 --> 00:09:18.800
i nie mieli dość informacji
na temat leczenia eboli

00:09:18.800 --> 00:09:21.242
lub wdrażania kontroli zakażeń.

00:09:22.372 --> 00:09:27.180
Jedenastu lekarzy w Sierra Leone
zmarło na ebolę.

00:09:27.180 --> 00:09:31.135
W kraju było ich zaledwie 120,
kiedy zaczął się kryzys.

00:09:31.135 --> 00:09:32.705
Dla kontrastu

00:09:32.705 --> 00:09:36.954
Centrum Medyczne Dallas Baylor
zatrudnia ponad tysiąc lekarzy.

00:09:37.864 --> 00:09:40.635
Takie nierówności zabijają ludzi.

00:09:40.635 --> 00:09:43.607
Na początku epidemii giną biedni ludzie,

00:09:43.607 --> 00:09:45.977
a gdy epidemie się szerzą,

00:09:45.977 --> 00:09:48.298
giną ludzie na całym świecie.

00:09:48.298 --> 00:09:50.603
Jeśli naprawdę chcemy spowolnić epidemie

00:09:50.603 --> 00:09:52.152
i zminimalizować ich wpływ,

00:09:52.152 --> 00:09:55.426
musimy upewnić się,
że każdy kraj na świecie

00:09:55.426 --> 00:09:59.417
ma zdolność rozpoznawania
nowych chorób, leczenia ich

00:09:59.417 --> 00:10:02.196
i raportowania na ich temat,
aby dzielić się informacjami.

00:10:03.656 --> 00:10:07.579
COVID-19 będzie ogromnym obciążeniem
dla systemów opieki zdrowotnej.

00:10:07.579 --> 00:10:10.484
W tej prelekcji nie będę
omawiała umieralności,

00:10:10.484 --> 00:10:14.792
bo nie ma jednoznacznej
opinii na ten temat.

00:10:14.792 --> 00:10:16.795
Możemy zgodzić się co do jednej liczby.

00:10:16.795 --> 00:10:20.534
Około 20% zarażonych COVID-19

00:10:20.534 --> 00:10:22.986
będzie potrzebowało hospitalizacji.

00:10:22.986 --> 00:10:27.562
System opieki zdrowotnej w USA
ledwie sobie z tym radzi.

00:10:27.562 --> 00:10:29.905
Co stanie się z Meksykiem?

00:10:31.085 --> 00:10:34.456
COVID-19 ujawnił też prawdziwe braki

00:10:34.456 --> 00:10:37.011
w globalnych łańcuchach dostaw
dla służby zdrowia.

00:10:37.011 --> 00:10:41.768
Zamówienia na czas, okrojone systemy
są świetne, gdy wszystko idzie dobrze,

00:10:41.768 --> 00:10:45.839
ale w czasach kryzysu oznacza to,
że nie mamy żadnych rezerw.

00:10:45.839 --> 00:10:50.349
Jeśli w szpitalu lub kraju zabraknie masek

00:10:50.349 --> 00:10:52.170
lub osobistego wyposażenia ochronnego,

00:10:52.170 --> 00:10:55.892
nie ma dużego magazynu pełnego pudeł,
skąd można dostać więcej.

00:10:55.892 --> 00:11:00.853
Trzeba zamówić więcej u dostawcy,
poczekać, aż go wyprodukują i wyślą

00:11:00.853 --> 00:11:02.970
przeważnie z Chin.

00:11:02.970 --> 00:11:07.269
Mamy opóźnienie w chwili,
gdy najważniejsze jest szybkie działanie.

00:11:08.029 --> 00:11:12.019
Gdybyśmy byli doskonale
przygotowani na COVID-19,

00:11:12.019 --> 00:11:15.071
Chiny szybciej wykryłyby wybuch epidemii.

00:11:15.541 --> 00:11:19.197
Byliby gotowi zapewnić opiekę zarażonym

00:11:19.197 --> 00:11:21.784
bez konieczności budowania
nowych budynków.

00:11:21.784 --> 00:11:25.137
Uczciwie informowaliby swoich obywateli,

00:11:25.137 --> 00:11:29.330
więc uniknięto by idiotycznych plotek
w mediach społecznościowych.

00:11:29.330 --> 00:11:32.788
Udostępniliby informacje
globalnym organom ochrony zdrowia,

00:11:32.788 --> 00:11:35.873
żeby mogły zacząć raportować
krajowym systemom opieki zdrowotnej

00:11:35.873 --> 00:11:38.108
i przygotować się na szerzenie się wirusa.

00:11:38.528 --> 00:11:40.932
Krajowa służba zdrowia mogłaby wtedy

00:11:40.932 --> 00:11:43.587
gromadzić zapasy
potrzebnego sprzętu ochronnego

00:11:43.587 --> 00:11:47.492
i szkolić służby medyczne
w zakresie leczenia i kontroli zakażeń.

00:11:47.842 --> 00:11:51.800
Mielibyśmy naukowe procedury działań
na różne scenariusze,

00:11:51.800 --> 00:11:54.607
jak zarażenia na statkach wycieczkowych.

00:11:54.607 --> 00:11:59.036
Prawdziwe informacje trafiałyby
do ludzi na całym świecie,

00:11:59.036 --> 00:12:03.001
przez co uniknęlibyśmy żenujących,
haniebnych przypadków ksenofobii,

00:12:03.001 --> 00:12:07.513
jak uliczne ataki w Filadelfii
na osoby przypominające Azjatów.

00:12:08.093 --> 00:12:12.499
Ale nawet przy pełnej gotowości
nie unikniemy epidemii.

00:12:13.469 --> 00:12:16.090
Wybór sposobu życia na naszej planecie

00:12:16.090 --> 00:12:17.739
do tego doprowadza.

00:12:18.599 --> 00:12:23.684
Eksperci od COVID-19
zgadzają się w jednej sprawie:

00:12:23.684 --> 00:12:25.921
w USA i na całym świecie

00:12:25.921 --> 00:12:28.577
będzie gorzej zanim będzie lepiej.

00:12:29.077 --> 00:12:31.631
Widzimy przypadki
przenoszenia się choroby

00:12:31.631 --> 00:12:33.568
wewnątrz grup społecznych,

00:12:33.568 --> 00:12:35.654
bez kontaktu z zewnątrz.

00:12:35.654 --> 00:12:38.042
Mamy zarażonych koronawirusem

00:12:38.042 --> 00:12:41.112
i nawet nie wiemy, skąd pochodzi infekcja.

00:12:41.112 --> 00:12:43.867
To oznaki nasilającej się epidemii,

00:12:43.867 --> 00:12:46.365
a nie epidemii będącej pod kontrolą.

00:12:48.825 --> 00:12:52.330
To przygnębiające, ale nie zaskakujące.

00:12:52.910 --> 00:12:57.039
Kiedy eksperci w dziedzinie zdrowia
mówią o powstawaniu nowych wirusów,

00:12:57.039 --> 00:12:59.593
rozważają właśnie takie
sytuacje jak obecna.

00:12:59.593 --> 00:13:02.114
Mieliśmy nadzieję,
że łatwo z tego wyjdziemy.

00:13:02.114 --> 00:13:05.519
Gdy eksperci mówią o planowaniu wirusów,

00:13:05.519 --> 00:13:09.665
oczekiwali właśnie takiego
rozprzestrzeniania się wirusa.

00:13:11.345 --> 00:13:14.305
Zakończę osobistą radą.

00:13:15.085 --> 00:13:16.460
Myjcie ręce.

00:13:17.120 --> 00:13:19.391
Często myjcie ręce.

00:13:19.391 --> 00:13:22.746
Zapewne i tak często myjecie ręce,
bo nie jesteście odrażający,

00:13:22.746 --> 00:13:25.067
ale myjcie je jeszcze częściej.

00:13:25.067 --> 00:13:29.253
Wprowadźcie w życie procedury
przypominające o myciu rąk.

00:13:29.253 --> 00:13:32.013
Zawsze myjcie ręce po wejściu
i przed wyjściem z budynku.

00:13:32.013 --> 00:13:35.511
Przed zebraniem i po zebraniu.

00:13:35.541 --> 00:13:38.372
Stwórzcie rytuały związane z myciem rąk.

00:13:38.722 --> 00:13:40.693
Dezynfekujcie telefony.

00:13:40.693 --> 00:13:44.365
Cały czas dotykacie telefonów
brudnymi, niemytymi rękoma.

00:13:44.365 --> 00:13:46.568
Wiem, że zabieracie telefon do łazienki.

00:13:46.568 --> 00:13:48.407
(Śmiech)

00:13:49.977 --> 00:13:51.810
Dlatego dezynfekujcie telefony,

00:13:51.810 --> 00:13:54.965
spróbujcie ich rzadziej używać
w miejscach publicznych.

00:13:54.965 --> 00:13:58.333
Może z TikToka i Instagrama
warto korzystać tylko w domu.

00:13:59.123 --> 00:14:00.690
Nie dotykajcie twarzy.

00:14:01.504 --> 00:14:03.145
Nie pocierajcie oczu.

00:14:03.145 --> 00:14:04.699
Nie obgryzajcie paznokci.

00:14:04.699 --> 00:14:06.849
Nie wycierajcie nosa dłonią.

00:14:06.849 --> 00:14:09.087
W żadnych okolicznościach, to obrzydliwe.

00:14:09.087 --> 00:14:10.692
(Śmiech)

00:14:10.692 --> 00:14:12.645
Nie noście masek.

00:14:12.645 --> 00:14:16.100
Maski są przeznaczone dla chorych
i pracowników służby zdrowia.

00:14:16.100 --> 00:14:20.073
Jeśli ktoś jest chory,
maska hamuje kaszel i kichanie

00:14:20.073 --> 00:14:22.243
i chroni ludzi wokoło.

00:14:22.243 --> 00:14:24.017
Dla lekarzy maska jest

00:14:24.017 --> 00:14:25.881
jednym spośród wielu narzędzi,

00:14:25.951 --> 00:14:28.207
nazywanych odzieżą ochronną,

00:14:28.217 --> 00:14:31.499
w której użyciu są przeszkoleni,
aby zapewnić opiekę pacjentowi

00:14:31.549 --> 00:14:33.111
i samemu nie zachorować.

00:14:33.111 --> 00:14:36.049
Jeśli jesteś zdrową osobą
noszącą maseczkę,

00:14:36.049 --> 00:14:38.577
po prostu spocisz twarz.

00:14:38.577 --> 00:14:39.812
(Śmiech)

00:14:39.812 --> 00:14:41.959
Zostawcie maski w sklepach

00:14:41.959 --> 00:14:44.866
dla lekarzy, pielęgniarek i chorych.

00:14:45.816 --> 00:14:48.403
Jeśli myślicie, że macie objawy COVID-19,

00:14:48.403 --> 00:14:50.915
zostańcie w domu,
zadzwońcie do lekarza po poradę.

00:14:51.675 --> 00:14:54.028
Jeśli zdiagnozowano u was COVID-19,

00:14:54.028 --> 00:14:56.684
pamiętajcie, że jest na ogół łagodny.

00:14:57.134 --> 00:14:58.820
Jeśli palicie,

00:14:58.820 --> 00:15:01.736
teraz jest najlepszy możliwy
czas na rzucenie palenia.

00:15:02.266 --> 00:15:03.554
Jak ktoś pali,

00:15:03.554 --> 00:15:06.983
"teraz" to zawsze najlepszy czas
na rzucenie palenia.

00:15:06.983 --> 00:15:10.005
Ale jeśli ktoś pali i martwi się COVID-em,

00:15:10.005 --> 00:15:14.561
gwarantuję, że rzucenie palenia
to najlepsza metoda na ochronę

00:15:14.561 --> 00:15:17.689
przed najgorszymi skutkami choroby.

00:15:19.419 --> 00:15:21.941
COVID-19 jest przerażający,

00:15:21.941 --> 00:15:26.312
gdy prawie wszystkie wiadomości
wydają się przerażające.

00:15:26.682 --> 00:15:31.741
Jest wiele złych, ale atrakcyjnych
opcji radzenia sobie w tej sytuacji:

00:15:31.741 --> 00:15:37.033
panika, ksenofobia,
agorafobia, autorytaryzm,

00:15:37.033 --> 00:15:39.013
uproszczone kłamstwa,

00:15:39.013 --> 00:15:42.473
przez które wydaje nam się,
że nienawiść, wściekłość i samotność

00:15:42.473 --> 00:15:44.060
zapobiegną epidemii.

00:15:44.060 --> 00:15:47.442
To nieprawda,
to tylko osłabia naszą gotowość.

00:15:47.982 --> 00:15:52.189
Jest też nudny,
ale użyteczny zestaw opcji,

00:15:52.189 --> 00:15:54.894
z których można skorzystać
w odpowiedzi na epidemie.

00:15:54.894 --> 00:15:58.300
Na przykład poprawa opieki zdrowotnej,

00:15:58.300 --> 00:16:00.853
inwestowanie w infrastrukturę zdrowotną,

00:16:00.853 --> 00:16:04.030
nadzór pozwalający wykryć nowe choroby,

00:16:04.030 --> 00:16:06.881
budowanie systemów
opieki zdrowotnej na całym świecie,

00:16:06.881 --> 00:16:09.150
wzmacnianie łańcuchów dostaw

00:16:09.150 --> 00:16:11.419
w przygotowaniu na sytuacje kryzysowe

00:16:11.419 --> 00:16:15.956
i lepsza edukacja, aby móc rozmawiać

00:16:15.956 --> 00:16:18.472
o epidemiach i analizie ryzyka

00:16:18.472 --> 00:16:20.649
bez zbędnej paniki.

00:16:21.419 --> 00:16:23.540
Musimy się kierować sprawiedliwością,

00:16:23.540 --> 00:16:27.008
bo w tej sytuacji sprawiedliwość

00:16:27.008 --> 00:16:29.239
leży w naszym interesie.

00:16:30.319 --> 00:16:32.990
Dziękuję bardzo za uwagę.

00:16:32.990 --> 00:16:34.960
Pozwolę sobie powiedzieć:

00:16:34.960 --> 00:16:37.337
umyjcie ręce po wyjściu z sali.

00:16:37.337 --> 00:16:39.457
(Brawa)