WEBVTT 00:00:06.837 --> 00:00:09.747 1980'lerde Kanzi adındaki bir bonobo 00:00:09.747 --> 00:00:13.537 konuşma veya işaret dili olmadan nesneleri ve eylemleri temsil eden 00:00:13.537 --> 00:00:17.017 soyut sembollerden oluşan bir tuş dizisi kullanarak 00:00:17.017 --> 00:00:20.798 insanlarla daha önce hiç görülmemiş düzeyde iletişim kurmayı öğrendi. 00:00:20.798 --> 00:00:25.821 Bu sembollerden birkaçını sırasıyla göstererek istekte bulunmak, 00:00:25.821 --> 00:00:28.401 araştırmacıların sözel sorularına cevap vermek 00:00:28.401 --> 00:00:32.101 ve fiziksel olarak bulunmayan objeleri ifade etmek için diziler oluşturdu. NOTE Paragraph 00:00:32.101 --> 00:00:34.791 Kanzi'nin heyecan verici başarısı 00:00:34.791 --> 00:00:37.041 bir husustaki tartışmanın fitilini ateşledi: 00:00:37.041 --> 00:00:40.151 Kanzi dil mi öğrenmişti? 00:00:40.151 --> 00:00:43.851 Dil dediğimiz şey, iletişimden daha özgü bir şeydir. 00:00:43.851 --> 00:00:46.511 Dil zihnimizdekilerin paylaşılmasıyla alakalıdır: 00:00:46.511 --> 00:00:49.871 Hikayeler, görüşler, sorular, geçmiş veya gelecek, 00:00:49.871 --> 00:00:52.801 hayal edilen zamanlar ve mekanlar, fikirler. 00:00:52.801 --> 00:00:54.811 Esasen bu açık uçlu 00:00:54.811 --> 00:00:59.005 ve sınırsız sayıdaki şeyi söylemek için kullanılabilir. NOTE Paragraph 00:00:59.005 --> 00:01:02.531 Birçok araştırmacı sadece insanların dile sahip olduğuna 00:01:02.531 --> 00:01:06.111 ve diğer türlerin iletişim kurmak için kullandığı işaretlerin ve çağrıların 00:01:06.111 --> 00:01:07.741 dil olmadığına ikna olmuş durumda. 00:01:07.741 --> 00:01:12.290 Bu çağrıların ve işaretlerin her biri belli bir mesaja karşılık geliyor, 00:01:12.290 --> 00:01:17.870 daha karmaşık fikirleri oluşturmayan sınırlı sayıdaki mesajlar. 00:01:17.870 --> 00:01:21.760 Örneğin, bir maymun türü yılan gibi bir yırtıcıyı kasteden 00:01:21.760 --> 00:01:24.550 özgül bir çağrı yeteneğine sahip olabilir. 00:01:24.550 --> 00:01:29.459 Ama dil aracılığıyla ”yılana dikkat edin” demenin sayısız yolu var. 00:01:29.459 --> 00:01:31.794 Bu zamana dek, hiçbir hayvan iletişimi 00:01:31.794 --> 00:01:34.724 insan dilinin açık uçluluğuna sahipmiş gibi görünmüyor. 00:01:34.724 --> 00:01:38.004 Hayvanların kafalarının içinde ne döndüğünü tam olarak bilemiyoruz 00:01:38.004 --> 00:01:41.763 ve dilin bu tanımı veya onu değerlendirdiğimiz yöntemler 00:01:41.763 --> 00:01:43.103 onları kapsamıyor. 00:01:43.103 --> 00:01:46.593 Ancak bildiğimiz kadarıyla sadece insanlar dile sahip NOTE Paragraph 00:01:46.593 --> 00:01:50.593 ve insanlar 7000'e yakın ayrı dili konuşabilirken 00:01:50.593 --> 00:01:53.323 herhangi bir çocuk herhangi bir dili öğrenebilir. 00:01:53.323 --> 00:01:59.003 Bu dilin altında yatan biyolojik makinenin hepimiz için ortak olduğunu gösteriyor. NOTE Paragraph 00:01:59.003 --> 00:02:01.663 O zaman dil insanlık için ne anlama geliyor? 00:02:01.663 --> 00:02:05.931 Ne yapmamıza imkan sağlıyor ve nasıl elde ettik? NOTE Paragraph 00:02:05.931 --> 00:02:10.210 Bu kabiliyeti tam olarak ne zaman elde ettiğimiz hala çözülmemiş bir mesele. 00:02:10.210 --> 00:02:13.720 Şempanzeler ve bonobolar yaşayan en yakın akrabalarımız 00:02:13.720 --> 00:02:16.240 fakat insanların geldiği soy 00:02:16.240 --> 00:02:20.580 dört milyon yıldan daha uzun bir süre önce diğer büyük apelerden ayrıldı. NOTE Paragraph 00:02:20.580 --> 00:02:24.350 Aralarında şu an nesli tükenmiş olan birçok tür var. 00:02:24.350 --> 00:02:26.537 Bu, onların dile veya bunun gibi bir şeye 00:02:26.537 --> 00:02:29.167 sahip olup olmadıklarını bilmemizi baya zorlaştırıyor. 00:02:29.167 --> 00:02:33.277 Ama büyük maymunlar dilin kökenleriyle ilgili bir ipucu veriyor: 00:02:33.277 --> 00:02:37.277 Kkonuşmadan ziyade işaret olarak başlamış olabilir. 00:02:37.277 --> 00:02:40.002 Büyük maymunlar doğada seslenmekten 00:02:40.002 --> 00:02:42.622 çok daha özgürce birbirlerine işaret edebilirler. NOTE Paragraph 00:02:42.622 --> 00:02:46.072 Dil pleistosen dönemi sırasında, iki veya üç milyon yıl önce, 00:02:46.072 --> 00:02:50.314 nihayetinde kendi türümüz homo sapiens'i meydana getirecek 00:02:50.314 --> 00:02:54.509 Homo cinsinin ortaya çıkmasıyla şekil almaya başlamış olabilir. 00:02:54.509 --> 00:02:56.211 Beyin boyutu üçe katlandı, 00:02:56.211 --> 00:02:59.347 iki ayaklılık elleri iletişim için serbest bıraktı. 00:02:59.347 --> 00:03:02.517 İşaretsel iletişimden işaretsel dile, 00:03:02.517 --> 00:03:06.760 objelere işaret etmekten pandomimik eylemlere, 00:03:06.760 --> 00:03:10.353 daha verimli soyut işaretlemeye bir geçiş olmuş olabilir. NOTE Paragraph 00:03:10.353 --> 00:03:15.384 İşaretsel iletişimin soyutlaşması görsellere olan ihtiyacı ortadan kaldırıp 00:03:15.384 --> 00:03:18.394 sözlü dile geçişin zeminini oluşturacaktı. 00:03:18.394 --> 00:03:21.484 Gerçi bu geçiş muhtemelen daha sonra gerçekleşecekti. 00:03:21.484 --> 00:03:25.956 Net bir şekilde konuşma belli bir şekle sahip ses yoluna bağlıdır. 00:03:25.956 --> 00:03:30.356 En yakın soydaşlarımız bile, Neandertaller ve Denisovanlar, 00:03:30.356 --> 00:03:32.716 ideal olmayan ses yollarına sahipti. 00:03:32.716 --> 00:03:35.396 Buna rağmen muhtemelen belli bir düzeyde ses kapasitesine 00:03:35.396 --> 00:03:36.976 ve hatta dile sahiptiler. 00:03:36.976 --> 00:03:40.156 Sadece insanlar ideal ses yoluna sahiptir. 00:03:40.156 --> 00:03:45.544 Konuşulan kelimeler elleri alet kullanımı ve taşımacılık için serbest bıraktı. 00:03:45.544 --> 00:03:48.074 Bundan dolayı türümüzün egemenliğine yol açan şey 00:03:48.074 --> 00:03:52.394 dilin ortaya çıkışından ziyade konuşmanın ortaya çıkması olabilir. NOTE Paragraph 00:03:52.394 --> 00:03:55.953 Dil çok derinlemesine bir şekilde karmaşık düşünceye, 00:03:55.953 --> 00:03:57.894 algıya ve motor fonksiyonlara bağlı ki 00:03:57.894 --> 00:04:01.916 biyolojik kökenlerini açığa çıkarmak zor. 00:04:01.916 --> 00:04:04.426 Devam eden en büyük gizemlerden bazıları şunlardır: 00:04:04.426 --> 00:04:08.178 Hangi boyutta dilimiz bir kabiliyet olarak insanlığı şekillendirdi 00:04:08.178 --> 00:04:11.338 ve hangi boyutta insanlık dile şekil verdi? 00:04:11.338 --> 00:04:12.498 Hangisi önce gelir: 00:04:12.498 --> 00:04:15.508 öngörebildiğimiz çok sayıdaki muhtemel senaryolar mı 00:04:15.508 --> 00:04:17.788 yoksa onları paylaşabilme yeteneğimiz mi?