Sigara bizler için faydalı değil.
Bu yeni bir şey değil, on yıllardır
sigara içmenin tehlikelerini biliyoruz.
Peki sigara bize tam olarak
nasıl zarar verir?
İçindeki maddeler vücudumuza girdiğinde
neler olduğuna bakalım
ve sigara içmeyi bırakırsak
fiziksel faydaları nelerdir öğrenelim.
Sigara, her solukla
5.000'den fazla kimyasal maddeyi
vücut dokularına nüfuz ettiriyor.
Başından itibaren katran
-siyah, reçineli malzeme-
dişleri ve diş etlerini
kaplamaya başlıyor,
diş minesine zarar veriyor
ve sonunda çürüğe sebep oluyor.
Sigara zamanla burundaki
sinir uçlarına da zarar vererek
koku alma kaybına sebep oluyor.
Solunum yolları ve ciğerlerdeki
bronşit ve anfizem gibi
kronik hastalıkların yanı sıra
enfeksiyonların riskini de artırıyor.
Bunu sile -görevi solunum yollarını
temiz tutmak olan küçük tüyümsü yapılar-
zarar vererek gerçekleştiriyor.
Sonra alveolleri
-kan ile akciğerler arasında oksijen
ve karbondioksit değiş tokuşunu sağlayan
küçük hava keseleri- dolduruyor.
Zehirli bir gaz olan karbonmonoksit
zardan geçip kana karışıyor,
hemoglobine tutunuyor
ve normalde vücut boyunca
taşınan oksijeni
yerinden ediyor.
Sigaranın oksijen yoksunluğu
ve nefes darlığına yol açmasının
sebeplerinden biri budur.
Yaklaşık 10 saniye içinde
kan akışı beyne,
endorfin de dahil olmak üzere
dopamin ve diğer nörotransmiterlerin
salgısını tetikleyerek,
zevkli hisler oluşturup
sigarayı oldukça bağımlılık yapıcı kılan
nikotin denilen bir uyarıcı taşıyor.
Sigaradaki nikotin ve diğer kimyasallar
eş zamanlı olarak kan damarlarında
daralmaya sebep oluyor,
hassas endotelyal astarına zarar veriyor
ve kan akışını kısıtlıyor.
Bu damarsal etkiler
kan damarı duvarlarında
kalınlaşmaya yol açıyor
ve trombosit yapışkanlığını artırıyor,
sonra da pıhtı oluşma
ihtimalini yükselterek
kalp krizini ve felci tetikliyor.
Sigarada bulunan kimyasallardan çoğu,
kanser oluşturabilecek
tehlikeli DNA
mutasyonlarını tetikleyebilir.
Ek olarak,
arsenik ve nikel gibi bileşenler
DNA onarımı sürecini baltalayabilir,
bu da vücudun birçok kanserle
savaşma yeteneğini riske atar.
Amerika'da her üç kanser
ölümünden birinin sebebi
sigara içmek.
Sadece akciğer kanseri de değil.
Sigara, görme bozukluğu
ve zayıf kemiklerin yanı sıra
birçok doku ve organda da
kansere sebep olabilir.
Kadınlarda gebe kalmayı zorlaştırır.
Erkeklerde ereksiyon
bozukluğuna sebep olur.
Ama sigarayı bırakanlar için
neredeyse anında ve uzun süreli
fiziksel fayda sağlayan
çok büyük artıları var.
Tiryakinin son sigarasından
hemen 20 dk. sonra
kalp atışları ve kan basıncı
normale dönmeye başlar.
On iki saat sonra karbonmonoksit
seviyesi dengelenerek
kanın oksijen taşıma
kapasitesini artırır.
Bıraktıktan bir gün sonra
kan basıncı ve kalp atışı normalleştikçe
kalp krizi riski azalmaya başlar.
İki gün sonra
koku ve tat almakla görevli
sinir uçları iyileşmeye başlar.
Daha az öksürük
ve nefes yetmezliği ile akciğerler,
bir ay içinde daha sağlıklı hale gelir.
Solunum yollarındaki ve akciğerlerdeki
hassas tüyümsü siller
haftalar içinde iyileşmeye başlar
ve 9 ay içinde onarılıp
enfeksiyonlara dayanıklılık geliştirir.
Bırakmanın birinci yıl dönümünde
kan damarlarının işlevini geliştirmesiyle
kalp hastalıkları riski yarıya düşer.
Beş yıl içinde
pıhtı oluşma ihtimali
önemli derecede azalır
ve felç riski azalmaya devam eder.
On seneden sonra
ölümcül akciğer kanseri oluşma riski
muhtemelen vücut DNA onarma
yeteneğine tekrar kavuştuğu için
%50 azalır.
15 sene içerisinde,
kroner kalp hastalığına yakalanma riski
sigara içmeyen bir kişininki ile
aynı seviyede olur.
Başarması çok kolaymış gibi
davranmanın lüzumu yok.
Sigarayı bırakmak,
nikotin yoksunluğundan dolayı
endişeye ve depresyona yol açabilir.
Neyse ki bu etkiler genellikle geçicidir.
Giderek artan araçlar sayesinde de
sigarayı bırakmak kolaylaşmaktadır.
Sakız, nikotin bandı,
pastil
ve spreyler
ile nikotin yerine
alternatif oluşturan terapiler
tiryakileri sigaradan soğutmaya
yardımcı olabilir.
Beyindeki nikotin reseptörlerini uyararak
başka zararlı kimyasal maddeler
işe karışmadan
yoksunluk belirtilerinin önüne geçiyorlar.
Danışmanlık ve destek grupları,
bilişsel davranışçı terapi
ve makul yoğunlukta egzersiz yapmak da
tiryakilerin sigarasız kalmasına
yardımcı olur.
Sigarayı bırakmak sizi ve vücudunuzu
sağlıklı yaşam yoluna
tekrar ilettiği için, bu iyi haber.