WEBVTT

00:00:06.898 --> 00:00:09.219
Cigarete nisu dobre po nas.

00:00:09.219 --> 00:00:13.865
To nije ništa novo - već decenijama
su nam poznate opasnosti od pušenja.

00:00:13.865 --> 00:00:16.860
Međutim, kako tačno nam cigarete škode?

00:00:16.860 --> 00:00:19.192
Pogledajmo šta se dešava
kad se njihovi sastojci

00:00:19.192 --> 00:00:20.851
probijaju kroz naša tela

00:00:20.851 --> 00:00:25.134
i kakvu korist imaju naša tela
kada konačno ostavimo pušenje.

NOTE Paragraph

00:00:25.718 --> 00:00:27.408
Svakim udisajem

00:00:27.408 --> 00:00:31.158
dim donosi preko 5 000
svojih hemijskih supstanci

00:00:31.158 --> 00:00:33.766
u kontakt s tkivima u našem telu.

00:00:33.766 --> 00:00:37.444
Već u startu, katran,
crni, smolasti materijal,

00:00:37.444 --> 00:00:39.825
počinje da pravi naslage
na zubima i desnima,

00:00:39.825 --> 00:00:43.668
oštećujući zubnu gleđ
i vremenom uzrokujući propadanje.

00:00:43.668 --> 00:00:47.721
Vremenom, dim takođe oštećuje
nervne završetke u nosu,

00:00:47.721 --> 00:00:50.006
uzrokujući gubitak čula mirisa.

NOTE Paragraph

00:00:50.006 --> 00:00:51.935
Unutar disajnih puteva i pluća

00:00:51.935 --> 00:00:54.604
dim povećava šanse za infekcije,

00:00:54.604 --> 00:00:58.757
kao i hronične bolesti,
poput bronhitisa i emfizema.

00:00:59.277 --> 00:01:01.937
To postiže tako što oštećuje cilije,

00:01:01.937 --> 00:01:04.057
sićušne strukture nalik dlakama

00:01:04.057 --> 00:01:07.067
čiji je posao da održavaju
disajne puteve čistim.

00:01:07.067 --> 00:01:09.504
Dim potom ispunjava alveole,

00:01:09.504 --> 00:01:13.654
sićušne vazdušne kese koje omogućuju
razmenu kiseonika i ugljen-dioksida

00:01:13.654 --> 00:01:15.258
između pluća i krvi.

00:01:15.258 --> 00:01:20.251
Otrovni gas pod nazivom ugljen-monoksid
se probija kroz tu membranu u krv,

00:01:20.251 --> 00:01:22.078
vezujući se sa hemoglobinom

00:01:22.078 --> 00:01:23.561
i zamenjujući kiseonik

00:01:23.561 --> 00:01:26.681
koji krv obično prenosi kroz telo.

00:01:26.681 --> 00:01:30.530
To je jedan od razloga zašto pušenje
može da dovede do nedostatka kiseonika

00:01:30.530 --> 00:01:32.514
i gubitka daha.

NOTE Paragraph

00:01:33.104 --> 00:01:34.961
U roku od oko 10 sekundi,

00:01:34.961 --> 00:01:38.897
krvotok prenosi do mozga stimulans
koji se naziva nikotinom,

00:01:38.897 --> 00:01:42.413
pokrećući oslobađanje dopamina
i drugih neurotransmitera,

00:01:42.413 --> 00:01:43.689
uključujući endorfin

00:01:43.689 --> 00:01:47.784
koji stvara prijatan osećaj
zbog koga je pušenje veoma zarazno.

00:01:47.784 --> 00:01:50.143
Nikotin i druge hemikalije iz cigareta

00:01:50.143 --> 00:01:53.006
istovremeno uzrokuju
sužavanje krvnih sudova

00:01:53.006 --> 00:01:55.942
i oštećuju njihov delikatni
endotelni sloj u zidu,

00:01:55.942 --> 00:01:57.675
a to ograničava protok krvi.

00:01:57.675 --> 00:02:00.957
Ovi vaskularni efekti dovode
do zadebljanja zidova krvnih sudova

00:02:00.957 --> 00:02:03.471
i uvećavaju lepljivost krvnih trombocita,

00:02:03.471 --> 00:02:06.055
time povećavajući izglede
za stvaranje ugrušaka

00:02:06.055 --> 00:02:08.849
i izazivanje srčanih i moždanih udara.

NOTE Paragraph

00:02:08.849 --> 00:02:12.689
Mnoge od hemikalija u cigaretama
mogu da pokrenu opasne mutacije

00:02:12.689 --> 00:02:15.965
u DNK tela zbog čega nastaju kanceri.

00:02:15.965 --> 00:02:18.955
Uz to, sastojsci poput arsena i nikla

00:02:18.955 --> 00:02:21.524
mogu da naruše proces oporavka DNK,

00:02:21.524 --> 00:02:25.443
time ugrožavajući sposobnost tela
da se bori protiv mnogih kancera.

00:02:25.443 --> 00:02:29.285
Zapravo, oko jedna od svake tri smrti
od kancera u Sjedinjenim Državama

00:02:29.285 --> 00:02:31.048
je uzrokovana pušenjem.

NOTE Paragraph

00:02:31.048 --> 00:02:33.521
A ne radi se samo o raku pluća.

00:02:33.521 --> 00:02:36.938
Pušenje može da uzrokuje rak
na više tkiva i organa,

00:02:36.938 --> 00:02:38.745
kao što može i da ošteti vid

00:02:38.745 --> 00:02:40.901
i da oslabi kosti.

00:02:40.901 --> 00:02:42.940
Pušenje ženama otežava da zatrudne.

00:02:42.940 --> 00:02:46.088
A kod muškaraca može
da uzrokuje erektilnu disfunkciju.

NOTE Paragraph

00:02:46.088 --> 00:02:47.675
Međutim, oni koji ostave pušenje

00:02:47.675 --> 00:02:49.693
imaju ogromnu pozitivnu prednost

00:02:49.693 --> 00:02:53.248
sa gotovo trenutnim i dugoročnim
telesnim prednostima.

NOTE Paragraph

00:02:53.248 --> 00:02:57.010
Svega 20 minuta nakon
pušačeve poslednje cigarete,

00:02:57.010 --> 00:03:00.691
njegovi otkucaji srca i krvni pritisak
počinju da se vraćaju u normalu.

00:03:00.691 --> 00:03:04.059
Nakon 12 sati, stabilizuju
se nivoi ugljen-monoksida,

00:03:04.059 --> 00:03:07.023
što uvećava sposobnost krvi
da prenosi kiseonik.

00:03:07.023 --> 00:03:08.540
Dan nakon prestanka pušenja,

00:03:08.540 --> 00:03:13.894
normalizuju se krvni pritisak i rad srca,
a time se smanjuje rizik od infarkta.

00:03:13.894 --> 00:03:15.250
Nakon dva dana,

00:03:15.250 --> 00:03:20.094
nervni završeci odgovorni za miris i ukus
počinju da se oporavljaju.

NOTE Paragraph

00:03:20.094 --> 00:03:23.400
Pluća postaju zdravija
za otprilike jedan mesec,

00:03:23.400 --> 00:03:25.875
uz to se kašalj i gubitak daha proređuju.

00:03:25.875 --> 00:03:28.999
Delikatne dlakaste cilije
u disajnim putevima i plućima

00:03:28.999 --> 00:03:31.107
počinju da se oporavljaju
za nekoliko nedelja

00:03:31.107 --> 00:03:35.340
i obnovljene su nakon devet meseci,
čime se uvećava otpornost na infekcije.

NOTE Paragraph

00:03:35.340 --> 00:03:37.717
Do prve godišnjice prestanka pušenja,

00:03:37.717 --> 00:03:42.761
rizik od srčanih bolesti je prepolovljen
jer se funkcije krvnih sudova popravljaju.

00:03:42.761 --> 00:03:44.025
Pet godina kasnije,

00:03:44.025 --> 00:03:46.845
šanse za nastanak ugrušaka
drastično opadaju

00:03:46.845 --> 00:03:49.751
i rizik od moždanog udara
nastavlja da opada.

00:03:49.751 --> 00:03:53.352
Nakon deset godina, šanse
za dobijanjem smrtonosnog raka pluća

00:03:53.352 --> 00:03:55.398
opadaju za 50%,

00:03:55.398 --> 00:04:00.169
verovatno zato što je ponovo uspostavljena
sposobnost tela da popravi DNK.

00:04:00.169 --> 00:04:04.148
Nakon 15 godina, izgledi za dobijanjem
koronarnih srčanih bolesti

00:04:04.148 --> 00:04:07.522
su u suštini jednaki kao kod nepušača.

NOTE Paragraph

00:04:07.522 --> 00:04:10.788
Nema svrhe da se pretvaramo
da je sve ovo lako ostvarivo.

00:04:10.788 --> 00:04:13.640
Prestanak pušenja može da dovede
do anksioznosti i depresije,

00:04:13.640 --> 00:04:15.952
koji su uzrokovani
apstinencijom od nikotina.

00:04:15.952 --> 00:04:19.292
Međutim, srećom,
ti efekti su obično privremeni.

00:04:19.292 --> 00:04:23.980
A sve je lakše ostaviti pušenje
zahvaljujući rastućem arsenalu oruđa.

00:04:23.980 --> 00:04:26.426
Terapija nikotinske zamene putem žvaka,

00:04:26.426 --> 00:04:27.655
nikotinskih flastera,

00:04:27.655 --> 00:04:28.439
lozengi

00:04:28.439 --> 00:04:29.352
i sprejeva

00:04:29.352 --> 00:04:32.195
može da pomogne pušačima
da se odviknu od cigareta.

00:04:32.195 --> 00:04:35.458
Deluju tako što stimulišu
nikotinske receptore u mozgu

00:04:35.458 --> 00:04:37.850
i time sprečavaju simptome
krize pri odvikavanju,

00:04:37.850 --> 00:04:40.758
bez ostalih štetnih hemikalija.

00:04:40.758 --> 00:04:42.570
Savetovališta i grupe podrške,

00:04:42.570 --> 00:04:44.413
kognitivno-bihejvioralna terapija

00:04:44.413 --> 00:04:46.606
i vežbe umerenog inteziteta

00:04:46.606 --> 00:04:50.061
takođe pomažu pušačima
da se klone cigareta.

NOTE Paragraph

00:04:50.061 --> 00:04:51.608
To su dobre vesti

00:04:51.608 --> 00:04:56.256
jer prestanak pušenja vraća vas
i vaše telo ponovo na stazu ozdravljenja.