1
00:00:06,898 --> 00:00:09,219
Cigaret nuk janë të mira për shëndet.

2
00:00:09,219 --> 00:00:13,865
Kjo s'është e re, kemi ditur për rrezikun
e pirjes së duhanit për shumë dekada.

3
00:00:13,865 --> 00:00:16,860
Por si na dëmtojnë cigaret saktësisht?

4
00:00:16,860 --> 00:00:19,192
Le të shohim se çfarë ndodh
kur këto substanca

5
00:00:19,192 --> 00:00:20,851
hyjnë në trupin tonë,

6
00:00:20,851 --> 00:00:25,478
dhe çfarë ndodh
kur e ndërpresim duhanpirjen.

7
00:00:25,478 --> 00:00:27,358
Me çdo thithje,

8
00:00:27,358 --> 00:00:31,538
ne fusim në trupin tonë mbi 5000
substanca kimike.

9
00:00:33,766 --> 00:00:37,444
Nga fillimi, katrani, 
një material i zi, rrëshinor

10
00:00:37,444 --> 00:00:39,825
fillon të mbulon dhëmbët dhe gingivën,

11
00:00:39,825 --> 00:00:43,708
duke dëmtuar zmaltin e dhëmbëve dhe
si pasojë duke shkatërruar dhëmbët.

12
00:00:43,708 --> 00:00:47,321
Me kalimin e kohës duhanpirja dëmton
edhe mbaresat nervore në hundë,

13
00:00:47,321 --> 00:00:50,006
duke shkaktuar humbjen
e aftësisë së dallimit të aromave.

14
00:00:50,006 --> 00:00:52,185
Brenda në rrugët e frymëmarrjes 
dhe mushkëri,

15
00:00:52,185 --> 00:00:54,604
duhanpirja rrit aftësinë për infeksione,

16
00:00:54,604 --> 00:00:58,337
dhe sëmundje kronike si bronkiti 
dhe emfizema.

17
00:00:58,337 --> 00:01:01,707
Këtë e bën duke dëmtuar ciliet që gjenden
në qelizat e këtyre organeve.

18
00:01:01,707 --> 00:01:03,847
Ciliet janë struktura
të vogla në formë fijesh

19
00:01:03,847 --> 00:01:07,127
detyra e të cilave është që të mbajnë
të pastra rrugët e frymëmarrjes.

20
00:01:07,127 --> 00:01:08,754
Pastaj mbush alveolat.

21
00:01:08,754 --> 00:01:11,014
Alveolat janë qeska të vogla
të mbushura me ajër

22
00:01:11,014 --> 00:01:13,874
që mundësojnë këmbimin e oksigjenit
dhe dyoksidit të karbonit

23
00:01:13,874 --> 00:01:15,258
mes mushkerive dhe gjakut.

24
00:01:15,258 --> 00:01:19,731
Një gaz toksik që quhet monoksid karboni 
përshkon këtë membranë dhe kalon në gjak,

25
00:01:19,731 --> 00:01:21,958
duke u lidhur kështu me hemoglobinën

26
00:01:21,958 --> 00:01:23,561
dhe duke zhvendosur oksigjenin

27
00:01:23,561 --> 00:01:26,771
që normalisht do duhej
të qarkullonte nëpër trup.

28
00:01:26,771 --> 00:01:30,380
Kjo është një nga arsyet pse duhanpirja
çon në deprivim të oksigjenit

29
00:01:30,380 --> 00:01:32,954
dhe shkurtim të frymëmarrjes.

30
00:01:32,954 --> 00:01:35,121
Në 10 sekonda,

31
00:01:35,121 --> 00:01:38,897
qarkullimi i gjakut bart në tru
një stimulant që quhet nikotinë,

32
00:01:38,897 --> 00:01:42,413
që shkakton lirimin e dopaminës
dhe neurotransmiterëve tjerë në tru

33
00:01:42,413 --> 00:01:43,689
perfshirë edhe endorfinat

34
00:01:43,689 --> 00:01:47,394
që krijojnë ndjenjën e kënaqësisë 
gjë që e bën duhanpirjen adiktive.

35
00:01:47,394 --> 00:01:50,143
Nikotina dhe substancat tjera 
kimike që gjenden në cigare

36
00:01:50,143 --> 00:01:53,006
shkaktojnë ngushtim të enëve
të gjakut me kalimin e kohës

37
00:01:53,006 --> 00:01:55,292
dhe dëmtojnë endotelin e enëvë të gjakut

38
00:01:55,292 --> 00:01:57,675
duke penguar kështu qarkullimin e gjakut.

39
00:01:57,675 --> 00:02:00,957
Këto ndryshime shkaktojnë
trashjen e murit të enëve të gjakut

40
00:02:00,957 --> 00:02:03,471
dhe rrisin ngjitshmërinë e trombociteve,

41
00:02:03,471 --> 00:02:06,055
kjo ndihmon në formimin 
e koagulimeve në gjak

42
00:02:06,055 --> 00:02:08,929
dhe nxisin infarktin në zemër.

43
00:02:08,929 --> 00:02:12,689
Shumë nga kemikalet që gjenden në cigare 
nxisin mutacione të rrezikshme

44
00:02:12,689 --> 00:02:15,965
në ADN e trupit tonë
dhe kjo bën që të zhvillohet kanceri.

45
00:02:15,965 --> 00:02:18,955
Përbërësit e duhanit si Arsenik dhe Nikel

46
00:02:18,955 --> 00:02:21,524
mund të ndërprerjnë procesin
e riparimit të ADN,

47
00:02:21,524 --> 00:02:25,443
dhe të dëmtojnë aftësinë e organizmit 
tonë për të luftuar kancerin.

48
00:02:25,443 --> 00:02:29,175
Në fakt në SHBA, nje nga tre
të vdekurit nga kanceri

49
00:02:29,175 --> 00:02:31,218
si shkaktar kanë pasur duhanpirjen.

50
00:02:31,218 --> 00:02:33,621
Duhanpirja nuk shkakton
vetëm kancer të mushkërive.

51
00:02:33,621 --> 00:02:36,938
Mund të shkaktojë edhe kancer
në shumë inde dhe organe,

52
00:02:36,938 --> 00:02:38,745
të dëmtojë shikimin

53
00:02:38,745 --> 00:02:40,901
dhe të dobësojë eshtrat.

54
00:02:40,901 --> 00:02:43,110
Është më e vështirë për femrat 
që të ngelen shtatzënë.

55
00:02:43,110 --> 00:02:46,088
Dhe për meshkuj, mund të shkaktojë
disfunksione në ereksion.

56
00:02:46,088 --> 00:02:47,785
Por njerëzit që ndërprejnë duhanpirjen,

57
00:02:47,785 --> 00:02:49,763
kanë shumë benefite

58
00:02:49,763 --> 00:02:53,328
të menjëhershme.

59
00:02:53,328 --> 00:02:57,010
20 minuta pas ndërprerjes së duhanit,

60
00:02:57,010 --> 00:03:00,841
të rrahurat e zemrës dhe shtypja e gjakut
fillojnë të kthehen në normale.

61
00:03:00,841 --> 00:03:04,169
Pas 12 orësh, nivelet e monoksidit
të karbonit fillojnë të stabilizohen

62
00:03:04,169 --> 00:03:06,973
duke rritur kapacitetin 
e gjakut për të bartur oksigjenin .

63
00:03:06,973 --> 00:03:08,900
Një ditë pas ndërprerjes së duhanpirjes,

64
00:03:08,900 --> 00:03:12,214
zvogëlohet rreziku i infarktit në zemër
me rënien e shtypjes së gjakut

65
00:03:12,214 --> 00:03:13,894
dhe normalizim të rrahurave të zemrës.

66
00:03:13,894 --> 00:03:17,060
Pas dy ditësh, mbaresat nervore
përgjegjëse për ndjesinë e aromave

67
00:03:17,060 --> 00:03:20,094
dhe shijes fillojnë të kthejnë
funksionin e tyre.

68
00:03:20,094 --> 00:03:23,090
Mushkëritë shërohen nje muaj
pas ndërprerjes së duhanpirjes,

69
00:03:23,090 --> 00:03:25,875
me zvogëlim të kollitjes
dhe normalizim të frymëmarrjes.

70
00:03:25,875 --> 00:03:28,559
Ciliet që gjenden në mushkri
dhe rrugë të frymëmarrjes

71
00:03:28,559 --> 00:03:31,077
fillojnë të kthejnë funksionin
e tyre pas disa javësh,

72
00:03:31,077 --> 00:03:35,150
dhe shërohen plotësisht pas 9 muajsh,
duke rritur rezistencën ndaj infeksioneve.

73
00:03:35,150 --> 00:03:37,107
Pas nje vit të ndërprerjes së duhanpirjes,

74
00:03:37,107 --> 00:03:38,107
rreziku i semundjes se zemres
zvogëlohet përgjysmë

75
00:03:38,107 --> 00:03:42,761
ndersa përmirësohet funksioni
i enëve të gjakut.

76
00:03:42,761 --> 00:03:44,025
Pas pese vjetesh,

77
00:03:44,025 --> 00:03:46,845
zvogëlohet shumë rreziku 
i formimit të koagulove në gjak,

78
00:03:46,845 --> 00:03:49,751
gjithashtu edhe i infarktit në zemër.

79
00:03:49,751 --> 00:03:53,352
Pas 10 vitesh, zvogëlohet rreziku i zhvillimit
të kancerit të mushkërive

80
00:03:53,352 --> 00:03:55,398
deri në 50%.

81
00:03:55,398 --> 00:04:00,169
Kjo ndodh si shkak i aftësisë së organizmit
për të riparuar ADN e dëmtuar.

82
00:04:00,169 --> 00:04:04,008
Pas 15 vitesh, mundësia e zhvillimit
të sëmundjeve koronare të zemrës

83
00:04:04,008 --> 00:04:07,522
është gati e njëjte si e jo-duhanpirësve.

84
00:04:07,522 --> 00:04:10,818
Kjo dihet se nuk është e lehtë 
për tu arritur.

85
00:04:10,818 --> 00:04:13,640
Ndalimi i duhanpirjes shkakton
shqetësim dhe depresion,

86
00:04:13,640 --> 00:04:15,582
si pasojë e lënies së nikotinës.

87
00:04:15,582 --> 00:04:19,292
Fatmirësisht, këto efekte
janë të përkohshme.

88
00:04:19,292 --> 00:04:22,980
Ndërprerja e duhanit është 
duke u bërë çdo ditë e më e lehtë

89
00:04:22,980 --> 00:04:23,980
falë zhvillimit të mundësive të shumta 
për të arritur këtë gjë.

90
00:04:23,980 --> 00:04:26,426
Terapia e zëvendësimit të nikotinës përmes
përdorimit të çamçakëzit,

91
00:04:26,426 --> 00:04:27,655
fashave ngjitese në lëkurë,

92
00:04:27,655 --> 00:04:28,439
tabletave,

93
00:04:28,439 --> 00:04:29,352
dhe sprejeve

94
00:04:29,352 --> 00:04:32,345
ndihmon në lënien e duhanit.

95
00:04:32,345 --> 00:04:35,458
Ato funksionojnë si stimulues për
receptorët e nikotinës në tru

96
00:04:35,458 --> 00:04:37,850
e kështu pengojnë zhvillimin e paraqitjes
së simptomave të tërheqjes nga nikotina

97
00:04:37,850 --> 00:04:40,758
pa përdorimin e substancave
të dëmshme kimike.

98
00:04:40,758 --> 00:04:42,470
Këshillimi e grupet suportuese,

99
00:04:42,470 --> 00:04:44,413
terapia kognitive,

100
00:04:44,413 --> 00:04:46,606
aktiviteti fizik

101
00:04:46,606 --> 00:04:50,061
ndihmon gjithashtu.

102
00:04:50,061 --> 00:04:51,608
Ky është lajm i mirë,

103
00:04:51,608 --> 00:04:56,256
sepse ndërprerja e duhanpirjes ndihmon
që ju të jeni prapë të shëndetshëm.