WEBVTT

00:00:06.898 --> 00:00:09.219
Тамхи бидний биед муу.

00:00:09.219 --> 00:00:13.865
Энэ гэхдээ мэдээ биш. Бид тамхины
уршгийг олон жилийн турш мэдэж байсан.

00:00:13.865 --> 00:00:16.860
Гэхдээ тамхи яг яаж биднийг хордуулдаг вэ?

00:00:16.860 --> 00:00:19.192
Тамхины орц найрлагад байдаг
бодисууд бидний биед

00:00:19.192 --> 00:00:20.851
хэрхэн тархаж, тамхинаас гарах үед

00:00:20.851 --> 00:00:25.478
биед ямар өөрчлөлт гардгийг харцгаая.

NOTE Paragraph

00:00:25.478 --> 00:00:27.358
Тамхины утааг амьсгалах бүрт

00:00:27.358 --> 00:00:31.158
5000 гаруй химийн бодис

00:00:31.158 --> 00:00:33.766
биеийн эсүүдтэй нийлдэг.

00:00:33.766 --> 00:00:37.444
Эхлээд давирхай буюу
хар, резинлэг материал

00:00:37.444 --> 00:00:39.825
шүд, буйлыг бүрхэх бөгөөд

00:00:39.825 --> 00:00:43.708
шүдний пааланг гэмтээж,
цоорол үүсгэдэг.

00:00:43.708 --> 00:00:47.721
Цаг хугацаа өнгөрөхөд
утаа нь хамрын мэдрэлийн эсүүдийг гэмтээж

00:00:47.721 --> 00:00:50.006
үнэрлэх чадвар алдуулна.

NOTE Paragraph

00:00:50.006 --> 00:00:51.815
Амьсгалын зам болон уушгинд

00:00:51.815 --> 00:00:54.604
халдвар авах магадлалыг нэмэгдүүлж,

00:00:54.604 --> 00:00:59.277
бронхит болон эмфизема зэрэг
архаг өвчинд өртөмхий болгоно.

00:00:59.277 --> 00:01:01.707
Энэ нь амьсгалын замыг цэвэр байлгах

00:01:01.707 --> 00:01:07.067
үүрэг бүхий үсэнцэрүүдийг 
гэмтээснээр үүсдэг.

00:01:07.067 --> 00:01:09.504
Улмаар уушиг, цусны хооронд

00:01:09.504 --> 00:01:12.324
хүчилтөрөгч, нүүрстөрөгчийн
солилцоог явуулдаг

00:01:12.324 --> 00:01:15.258
жижиг уутанцарууд буюу 
уушигны цулцанг дүүргэдэг.

00:01:15.258 --> 00:01:20.251
Нүүрстөрөгчийн дан исэл гэх
хортой хий цусны мембранд хүрч,

00:01:20.251 --> 00:01:22.648
цусны бөөмд наалдаж,

00:01:22.648 --> 00:01:26.211
биеэр гүйх хүчилтөрөгчийг
тасалдуулдаг байна.

00:01:26.771 --> 00:01:30.380
Энэ нь тамхи татах нь
хүчилтөрөгчийн дутагдал,

00:01:30.380 --> 00:01:32.954
амьсгаадалт үүсгэдэг нэг шалтгаан юм.

NOTE Paragraph

00:01:32.954 --> 00:01:35.121
10 секундын дотор

00:01:35.121 --> 00:01:38.237
никотин хэмээх бодис цусаар
дамжин тархинд хүрч,

00:01:38.237 --> 00:01:41.533
допамин болон эндорфин зэрэг

00:01:41.533 --> 00:01:43.689
мэдрэлийн импульс дамжуулдаг 
бодис ялгаруулж

00:01:43.689 --> 00:01:47.684
таатай мэдрэмж төрүүлдэг учир
тамхи татах нь донтолт үүсгэдэг.

00:01:47.684 --> 00:01:50.043
Тамхинд агуулагддаг никотин бол
бусад бодисууд нь

00:01:50.043 --> 00:01:53.006
цусны судсуудыг агшааж,

00:01:53.006 --> 00:01:55.372
эмзэг ханыг нь гэмтээж,

00:01:55.372 --> 00:01:57.675
улмаар цусны эргэлийг багасгадаг.

00:01:57.675 --> 00:02:00.957
Эдгээр нь судасны ханыг зузааруулж,

00:02:00.957 --> 00:02:03.471
цусны ялтсан эсний наалдамхай
байдлыг нэмэгдүүлж

00:02:03.471 --> 00:02:06.055
бөглөрөл үүсэх, зүрхний шигдээс

00:02:06.055 --> 00:02:08.929
болон цусны даралт харвах
магадлалыг ихэсгэдэг.

NOTE Paragraph

00:02:08.929 --> 00:02:12.689
Тамхин доторх маш олон химийн бодис
хавдар үүсэх магадалтай

00:02:12.689 --> 00:02:15.965
ДНК-д мутаци үүсгэдэг.

00:02:15.965 --> 00:02:18.955
Түүнчлэн хүнцэл, никель зэрэг орцууд нь

00:02:18.955 --> 00:02:21.524
ДНК засварлах үйл ажиллагааг
тасалдуулж,

00:02:21.524 --> 00:02:25.443
биеийн хорт хавдартай тэмцэх
чадварыг алдагдуулдаг.

00:02:25.443 --> 00:02:29.175
АНУ-д гурван үхэл тутмын нэг нь

00:02:29.175 --> 00:02:31.218
тамхинаас үүдэлтэй байна.

NOTE Paragraph

00:02:31.218 --> 00:02:33.571
Гэхдээ зөвхөн уушгины хорт хавдар ч бус.

00:02:33.571 --> 00:02:36.938
Тамхи татах нь маш олон эд,
эрхтэнд хорт хавдар үүсгэж

00:02:36.938 --> 00:02:38.745
нүдний хараа муутгаж

00:02:38.745 --> 00:02:40.901
ясыг сийрэгжүүлдэг.

00:02:40.901 --> 00:02:43.110
Эмэгтэйчүүд жирэмслэхэд
хүндрэлтэй болгож

00:02:43.110 --> 00:02:46.088
эрчүүдэд бэлгийн сулрал үүсгэдэг.

NOTE Paragraph

00:02:46.088 --> 00:02:47.785
Харин тамхинаас гарсан хүмүүст

00:02:47.785 --> 00:02:49.763
тэр даруй бөгөөд уртын хугацаанд

00:02:49.763 --> 00:02:53.328
маш олон сайн нөлөө илэрч эхэлдэг.

NOTE Paragraph

00:02:53.328 --> 00:02:57.010
Сүүлийн тамхиа татснаас 20 минутын дараа

00:02:57.010 --> 00:03:00.841
зүрхний хэм, цусны даралт 
хэвийн хэмжээнд хүрнэ.

00:03:00.841 --> 00:03:04.259
12 цагийн дараа, нүүрстөрөгчийн
дан исэл хэвийн хэмжээнд хүрч,

00:03:04.259 --> 00:03:07.023
цусны хүчилтөрөгч дамжуулах
чадвар нэмэгддэг.

00:03:07.023 --> 00:03:10.320
Тамнхинаас гарснаас
нэг өдрийн дараа

00:03:10.320 --> 00:03:13.894
цусны даралт, зүрхний хэм хэвийн болж,
зүрхний шигдээс болох магадлал бууна.

00:03:13.894 --> 00:03:15.170
Хоёр өдрийн дараа

00:03:15.170 --> 00:03:20.094
амтлах, үнэрлэх мэдрэмж
буцаж сэргэнэ.

NOTE Paragraph

00:03:20.094 --> 00:03:23.520
Уушиг нэг сарын дараа эрүүлжиж

00:03:23.520 --> 00:03:25.875
ханиах, амьсгаадах нь багасна.

00:03:25.875 --> 00:03:28.999
Амьсгалын зам, уушигны 
үсэрхэг эдүүд

00:03:28.999 --> 00:03:31.077
хэдэн 7 хоногийн дараагаар сэргэж

00:03:31.077 --> 00:03:35.340
9 сарын дараа буцаж эдгэн,
халдвараас хамгаалж эхэлнэ.

NOTE Paragraph

00:03:35.340 --> 00:03:37.717
Нэг жилийн дараа

00:03:37.717 --> 00:03:42.761
зүрх судасны үйл ажиллагаа сайжирч 
өвчлөх магадлал хоёр дахин багасна.

00:03:42.761 --> 00:03:44.025
Таван жилийн дараа

00:03:44.025 --> 00:03:46.845
цусны бөглөрөл үүсэх магадлал
багасч

00:03:46.845 --> 00:03:49.751
цус харвах магадлал
буурсаар байна.

00:03:49.751 --> 00:03:53.352
10 жилийн дараа уушигны
хавдар тусах магадлал

00:03:53.352 --> 00:03:55.398
50 хувиар буурдаг нь

00:03:55.398 --> 00:04:00.169
ДНК-гаа эмчлэх биеийн 
чадвар сэргэсэнтэй холбоотой.

00:04:00.169 --> 00:04:04.008
15 жилийн дараа зүрх
судасны өвчнөөр өвдөх магадлал

00:04:04.008 --> 00:04:07.522
тамхи татдаггүй хүнтэй ижил болно.

NOTE Paragraph

00:04:07.522 --> 00:04:10.818
Энэ гэхдээ амархан биш.

00:04:10.818 --> 00:04:13.640
Тамхинаас гарах нь никотины 
дутагдал үүсгэж

00:04:13.640 --> 00:04:15.582
улмаар сэтгэл гутрал үүсгэж болно.

00:04:15.582 --> 00:04:19.292
Азаар энэ нь зөвхөн түр зуурынх.

00:04:19.292 --> 00:04:23.980
Тамхинаас гарах олон аргууд
бий болсон учир улам л амар болж байна.

00:04:23.980 --> 00:04:26.426
Бохиор никотин орлуулах бохь,

00:04:26.426 --> 00:04:27.655
арьсны наалт,

00:04:27.655 --> 00:04:28.439
хүлхдэг эм

00:04:28.439 --> 00:04:29.352
цацлага зэрэг нь

00:04:29.352 --> 00:04:32.345
тамхинаас гарахад туслана.

00:04:32.345 --> 00:04:35.458
Тархинд никотин хүлээн авагчийг өдөөж,

00:04:35.458 --> 00:04:37.850
өөр нэмэлт хортой химийн элементгүйгээр

00:04:37.850 --> 00:04:40.758
тамхи татах хүслийг зогсооно.

00:04:40.758 --> 00:04:42.470
Зөвлөгөө, дэмжлэгийн бүлгүүд

00:04:42.470 --> 00:04:44.413
зан төлөв, сэтгэл заслын эмчилгээ
болон

00:04:44.413 --> 00:04:46.606
тохиромжтой хэмжээний дасгал хөдөлгөөн

00:04:46.606 --> 00:04:50.061
тамхинаас гарахад тусалдаг.

NOTE Paragraph

00:04:50.061 --> 00:04:51.608
Энэ нь мэдээж сайн зүйл учир нь

00:04:51.608 --> 00:04:56.256
тамхинаас гарах нь та болон таны
биеийг эрүүл байх замд буцаан оруулна.