0:00:06.898,0:00:09.219
جگەرە باش نییە بۆمان.

0:00:09.219,0:00:13.345
ئەمەش نوێ نییە،[br]دەیەیەکە بە زیانەکانی جگەرەمان زانیوە.

0:00:13.865,0:00:16.860
بەڵام ئایا جگەرە چۆن زیانمان پێدەگەیەنێت؟

0:00:16.860,0:00:19.192
با بزانین چی ڕوودەدات کاتێک پێکهاتەکانی

0:00:19.192,0:00:20.851
دەچنە ناو جەستەمانەوە و

0:00:20.851,0:00:25.478
چۆن قازانج دەکەین[br]کاتێک واز لە جگەرەکێشان دەهێنین.

0:00:25.478,0:00:27.358
لەگەڵ هەر هەڵمژینێکدا،

0:00:27.358,0:00:31.158
دوكەڵەکەی زیاتر لە ٥٠٠٠ ماددەی کیمیایی

0:00:31.158,0:00:33.766
دەهێنێتە ناو شانەکانی جەستەمانەوە.

0:00:33.766,0:00:37.444
لە سەرەتادا، قەتران، مادەیەکی کەتیرەیی ڕەش

0:00:37.444,0:00:39.825
دەستدەکات بە داپۆشینی ددان و پوک،

0:00:39.825,0:00:43.708
چینی مینای ددان لەناو دەبات،[br]و لە کۆتاییدا دەبێتە هۆی کلۆربوون.

0:00:43.708,0:00:47.721
بە تێپەڕبوونی کات،[br]کۆتایی دەمارەکان لە لووتدا لەناودەبات

0:00:47.721,0:00:50.006
ئەمەش دەبێتە هۆی لەدەستدانی هەستی بۆنکردن.

0:00:50.006,0:00:51.815
لە ناوەوەی ڕێڕەوی هەوا و سییەکانیشدا

0:00:51.815,0:00:54.604
ئەگەری ڕوودانی تووشبوون بە نەخۆشی[br]زیاد دەکات

0:00:54.604,0:00:59.277
هەروەها نەخۆشییە درێژخایەنەکانی وەک [br]هەوکردنی بۆریچکەکان و هەڵئاوسان.

0:00:59.277,0:01:01.707
بە لەناو بردنی کوڵکەکان

0:01:01.707,0:01:07.067
پێکهاتەیەکی زۆر بچووکە لە شێوەی موودایە [br]کاری پاک ڕاگرتنی ڕێڕەوی هەوایە.

0:01:07.067,0:01:09.504
پاشان تورەکەکانی هەوا پڕ دەکات،

0:01:09.504,0:01:13.654
کیسەی بچووکی هەوان کاریان ئاڵوگۆڕکردنی[br]ئۆکسجین و دوانە ئۆکسیدی کاربۆنە

0:01:13.654,0:01:15.258
لە نێوان سییەکان و خوێندا.

0:01:15.258,0:01:20.251
گازێکی ژەهراوی بە ناوی یەکەم ئۆکسیدی[br]کاربۆن بەناو ئەو پەردەیەدا دەچێتە خوێنەوە،

0:01:20.251,0:01:21.958
دەلکێت بە هیمۆگڵۆبینەوە

0:01:21.958,0:01:23.561
جێی ئۆکسجین دەگرێتەوە

0:01:23.561,0:01:26.771
کە بە شێوەیەکی ئاسایی[br]بە هەموو لەشدا دەگوێزرایەوە.

0:01:26.771,0:01:30.380
ئەمە یەکێکە لەو هۆکارانەی کە جگەرە کێشان[br]دەتوانێت ببێتە هۆی کەمی ئۆکسجین و

0:01:30.380,0:01:32.954
هەناسە سواری.

0:01:32.954,0:01:35.121
لە ماوەی نزیکەی ١٠ چرکەدا،

0:01:35.121,0:01:38.897
تەوژمی خوێن هاندەرێک بە ناوی نیکۆتین [br]بەرەو دەماخ هەڵدەگرێت

0:01:38.897,0:01:42.413
هانی دەردانی دۆپامین و[br]گوێزەرەوە دەمارییەکان دەدات

0:01:42.413,0:01:43.689
لەگەڵ [br]هۆڕمۆنی ئیندۆرفین

0:01:43.689,0:01:47.684
کە هەستی خۆشی دەبەخشێت ئەمەش وا دەکات [br]جگەرەکێشان بە زۆری ببێتە هۆی ئالوودەبوون

0:01:47.684,0:01:50.043
نیکۆتین و ماددە کیمیاییەکانی تری ناو جگەرە

0:01:50.043,0:01:53.006
بە شێوەیەکی بەردەوام دەبنە هۆی[br]تەسک بوونەوەی لوولەکانی خوێن و

0:01:53.006,0:01:55.942
لەناو بردنی نەرمی پەردەی ناوەوەی،

0:01:55.942,0:01:57.675
تەوژمی خوێن سنووردار دەکەن.

0:01:57.675,0:02:00.957
ئەم کاریگەرییانەش دەبنە [br]ئەستوور بوونی دیواری لوولەکانی خوێن و

0:02:00.957,0:02:03.471
هانی ئەستوور بوونی پەڕەکانی خوێنیش دەدەن،

0:02:03.471,0:02:06.055
ئەمەش ئەگەری دروستبوونی[br]تۆپەڵی خوێن زیاتر دەکات و

0:02:06.055,0:02:08.929
دەبنە پاڵنەری نۆرەی دڵ و سەکتەی دەماخ.

0:02:08.929,0:02:12.689
زۆر لە ماددە کیمیاییەکانی ناو جگەرە[br]دەتوانن ببنە گۆڕانی مەترسیدار لە

0:02:12.689,0:02:15.965
دی ئێن ئەی جەستەدا کە دەبنە هۆی[br]دروست بوونی شێرپەنجە.

0:02:15.965,0:02:18.955
سەرباری ئەمانەش، پێکهاتەکانی وەک[br]زەرنیخ و نیکل

0:02:18.955,0:02:21.524
ڕەنگە پڕۆسەی چاک کردنەوەی[br]دی ئێن ئەی لەکاربخەن

0:02:21.524,0:02:25.443
لەبەر ئەمە توانای جەستە بۆ [br]بەڕەنگاربوونەوەی شێرپەنجە کەمدەبێتەوە،

0:02:25.443,0:02:29.175
لە ڕاستیدا، لە نەتەوە یەکگرتووەکان[br]یەک لەسەر سێی مردنی تووشبوانی شێرپەنجە

0:02:29.175,0:02:31.218
بەهۆی جگەرە کێشانەوە بووە.

0:02:31.218,0:02:33.571
ئەمەش تەنها شێرپەنجەی سی نییە.

0:02:33.571,0:02:36.938
جگەرەکێشان دەکرێت ببێتە هۆی شێرپەنجە لە[br]چەندین شانە و ئەندامەکاندا

0:02:36.938,0:02:38.745
لەگەڵ تێکدانی توانای بینین و

0:02:38.745,0:02:40.901
لاواز بوونی ئێسکەکان.

0:02:40.901,0:02:43.110
توانای سکپڕبوون لە ئافرەتاندا لاواز دەکات.

0:02:43.110,0:02:46.088
لە پیاوانیشدا ڕەنگە ببێتە هۆی[br]لەکار کەوتنی توانای ڕەپ بوون.

0:02:46.088,0:02:47.785
بۆ ئەوانەی وازیان[br]لە جگەرە هێناوە،

0:02:47.785,0:02:49.763
کاریگەرییەکی پێچەوانە و ئەرێنی هەیە.

0:02:49.763,0:02:53.328
لەگەڵ قازانجێکی فیزیکی یەکسەری[br]و درێژخایەن.

0:02:53.328,0:02:57.010
تەنها ٢٠ خولەک لە دوای کێشانی کۆتا جگەرە

0:02:57.010,0:03:00.841
لێدانی دڵ و پەستانی خوێن [br]دەچنەوە باری ئاسایی خۆیان.

0:03:00.841,0:03:03.979
دوای ١٢ کاتژمێر ڕێژەی[br]یەکەم ئۆکسیدی کاربۆن جێگیر دەبێت،

0:03:04.259,0:03:07.023
توانای خوێن بۆ هەڵگرتنی ئۆکسجین[br]زیاد دەکات.

0:03:07.023,0:03:08.540
ڕۆژێک دوای وازهێنان لە جگەرە

0:03:08.540,0:03:13.894
لەگەڵ ئاسایی بوونەوەی لێدانی دڵ و پەستانی[br]خوێن، مەترسی نۆرەی دڵیش کەمدەبێتەوە.

0:03:13.894,0:03:15.170
دوای دوو ڕۆژ،

0:03:15.170,0:03:20.094
کۆتایی دەمارەکان کە بەرپرسن لە بۆنکردن و [br]تام کردن چاک دەبنەوە.

0:03:20.094,0:03:23.520
لە دوای مانگێکیش سییەکان تەندروستتر دەبن،

0:03:23.520,0:03:25.875
لەگەڵ کەمترین کۆکە و هەناسە سواری.

0:03:25.875,0:03:28.999
کوڵکە نەرمەکانیش کە لە ڕێڕەوی هەوا [br]و سییەکاندا هەن

0:03:28.999,0:03:31.077
لە ماوەی چەند هەفتەیەکدا دەژییەنەوە و

0:03:31.077,0:03:35.340
لە دوای ٩ مانگیش دەکەونەوە کار،[br]باشتر بەرهەڵستی نەخۆشی دەکەن.

0:03:35.340,0:03:37.717
لەگەڵ تێپەڕبوونی یەک ساڵ[br]وازهێنان لە جگەرەکێشان،

0:03:37.717,0:03:42.761
لەگەڵ باشتر کارکردنی لوولەکانی خوێن، [br]مەترسی نەخۆشییەکانی دڵ کەم دەبێتەوە.

0:03:42.761,0:03:44.025
لە دوای پێنج ساڵ،

0:03:44.025,0:03:46.845
هەلی دروستبوونی تۆپەڵی خوێن، بە شێوەیەکی[br]بەرچاو کەمدەبێتەوە،

0:03:46.845,0:03:49.751
مەترسی سەکتەی دەماخیش بەردەوام[br]کەم دەبێتەوە.

0:03:49.751,0:03:53.352
دوای ١٠ ساڵ، ئەگەری دروست بوونی شێرپەنجەی[br]سی مەترسیدار

0:03:53.352,0:03:55.398
بە ڕێژەی سەدا ٥٠ کەم دەبێتەوە،

0:03:55.398,0:04:00.169
ڕەنگە لەبەر باشتربوونی توانای جەستە بێت[br]لە چاک کردنەوەی دی ئێن ئەی جارێکی دیکە.

0:04:00.169,0:04:04.008
دوای پازدە ساڵیش، ئەگەری ڕوودانی [br]نەخۆشییە تاجییەکانی دل

0:04:04.008,0:04:07.522
ئاسایی وەک کەسێکی جگەرە نەکێشە.

0:04:07.522,0:04:10.818
هیچ مەبەستێک نییە لە وا نیشاندانی[br]بەدەستهێنانی هەموو ئەمانە ئاسان بێت.

0:04:10.818,0:04:13.640
وەستان لە جگەرە کێشان ڕەنگە ببێتە هۆی[br]خەمۆکی و دڵەڕاوکێ،

0:04:13.640,0:04:15.582
بەهۆی کێشانەوەی نیکۆتینەوە.

0:04:15.582,0:04:19.292
بەڵام بە خۆشحاڵییەوە، ئەم کاریگەرییانه‌[br]زۆرجار کاتیین.

0:04:19.292,0:04:23.980
وازهێنانیش ئاسانتر دەبێت، [br]سوپاس بۆ کارخانە پێشکەوتووەکانی ئامێر.

0:04:23.980,0:04:26.426
جێگرەوەی نیکۆتین لەڕێی بنێشت،

0:04:26.426,0:04:27.655
لەزگەی پێست،

0:04:27.655,0:04:28.439
لەبزینەکان،

0:04:28.439,0:04:29.352
سپراکان

0:04:29.352,0:04:32.345
دەتوانن یارمەتیدەربن بۆ وازهێنان لە جگەرە.

0:04:32.345,0:04:35.458
هەڵدەستن بە هاندانی وەرگرەکانی[br]نیکۆتین لە دەماخدا

0:04:35.458,0:04:37.850
بەمەش ڕێگری لە نیشانەکانی[br]کەمی نیکۆتین دەکەن،

0:04:37.850,0:04:40.758
بەبێ ماددەی کیمیایی زیانبەخشی دیکە.

0:04:40.758,0:04:42.470
ڕاوێژکردن و بەژداری[br]گروپە پاڵپشتەکان

0:04:42.470,0:04:44.413
چارەسەری ڕەفتارە بەئاگاکان،

0:04:44.413,0:04:46.606
لەگەڵ ڕاهێنانی بەگوڕی مامناوەند

0:04:46.606,0:04:50.061
یارمەتی جگەرەکێشەکان دەدەن بۆ وازهێنان[br]لە جگەرە.

0:04:50.061,0:04:51.608
ئەوە هەواڵێکی خۆشە،

0:04:51.608,0:04:56.256
کە وازهێنان خۆت و جەستەشت دەگەڕێنێتەوە[br]بۆ سەر ڕێگای تەندروست.