WEBVTT

00:00:05.840 --> 00:00:07.884
Prawie rozpętałem strzelaninę w szkole.

00:00:08.761 --> 00:00:12.822
W 1996 roku w Denver, Kolorado,
byłem uczniem w North High.

00:00:12.822 --> 00:00:17.070
W chwili bólu i gniewu
prawie popełniłem straszne okrucieństwo.

00:00:19.310 --> 00:00:21.120
Już jako dziecko nauczyłem się,

00:00:21.120 --> 00:00:24.277
że ciemność daje dziwny komfort i spokój.

00:00:24.800 --> 00:00:26.070
Zawsze byłem tym nowym.

00:00:26.070 --> 00:00:28.950
Moi rodzice byli agresywni
i uzależnieni od narkotyków.

00:00:28.950 --> 00:00:32.371
Ciągle przeprowadzaliśmy się,
chodziłem do 30 czy 40 szkół,

00:00:32.371 --> 00:00:35.179
wydawało mi się, że co drugi tydzień
chodzę do nowej szkoły.

00:00:35.179 --> 00:00:37.402
O czwartej rano budzili nas gliniarze,

00:00:37.402 --> 00:00:39.451
potem uciekaliśmy przez cały kraj,

00:00:39.451 --> 00:00:41.781
trafiałem do jakiejś szkoły
na kilka tygodni,

00:00:41.781 --> 00:00:43.850
a parę dni później - znowu to samo.

00:00:44.350 --> 00:00:49.662
Byłem wiecznie nowy,
a co gorsza przez mój niestabilny dom

00:00:49.662 --> 00:00:53.570
zwyczajnie śmierdziałem,
bo nigdy się nie myłem

00:00:53.570 --> 00:00:55.567
ani nie miałem żadnych czystych ubrań.

00:00:57.071 --> 00:00:59.571
Wszystkie moje ubrania
były brudne i podarte.

00:00:59.571 --> 00:01:01.912
Miałam problem z wagą, byłem też mądry.

00:01:01.912 --> 00:01:07.360
Lubiłem komiksy w czasach,
gdy dzieci nie lubiły miłośników komiksów.

00:01:07.360 --> 00:01:10.581
Z każdą nową szkołą
dostawałem nowych dręczycieli.

00:01:10.581 --> 00:01:14.049
Udawali, że strzelają do mnie harpunem,
jakbym był wielorybem,

00:01:14.049 --> 00:01:17.012
albo rzucali mi jedzenie na głowę
i mówili, że jestem za gruby.

00:01:17.012 --> 00:01:21.332
Dręczenie nie ograniczało się do szkoły,
w domu też się często zdarzało.

00:01:21.332 --> 00:01:25.161
Prawie każdy w moim życiu powiedział mi,
że jestem bezwartościowy.

00:01:25.161 --> 00:01:27.213
Gdy słyszysz to tak często,

00:01:27.213 --> 00:01:28.693
w końcu zaczynasz w to wierzyć,

00:01:28.693 --> 00:01:31.715
a potem zaczniesz robić wszystko,
żeby każdy to przyznał.

00:01:32.143 --> 00:01:35.433
Owinąłem się ciemnością jak kocem,
wykorzystałem ją jako tarczę.

00:01:35.433 --> 00:01:39.141
Nieliczni, którzy zgadzali się ze mną,
byli blisko, a reszta trzymała dystans.

00:01:39.141 --> 00:01:41.923
Zawsze w życiu słyszałem,
że są dobrzy i źli ludzie.

00:01:41.923 --> 00:01:43.470
Sądziłem, że jestem tym złym,

00:01:43.470 --> 00:01:46.142
więc chyba musiałem spełniać oczekiwania.

00:01:46.142 --> 00:01:47.602
Stałem się bardzo agresywny.

00:01:47.602 --> 00:01:50.839
W wieku 12 lub 13 lat zacząłem
interesować się muzyką heavy metalową,

00:01:50.839 --> 00:01:54.071
a na koncertach tańczyłem mosh.

00:01:55.471 --> 00:01:57.877
Nadużycia nie miały końca.

00:01:59.520 --> 00:02:02.081
Zacząłem się ciąć w wieku 14 czy 15 lat,

00:02:02.081 --> 00:02:06.462
ponieważ w moim życiu
było wiele ekstremalnych emocji,

00:02:06.462 --> 00:02:08.132
na które nie miałem żadnego wpływu.

00:02:08.132 --> 00:02:10.961
Musiałem znaleźć sposób,
aby mieć nad czymś kontrolę,

00:02:10.961 --> 00:02:12.292
więc zacząłem się ciąć.

00:02:12.292 --> 00:02:14.566
Do dziś mam blizny.

00:02:15.602 --> 00:02:18.092
W wieku 15 lub 16 lat
skończyłem jako bezdomny.

00:02:18.092 --> 00:02:19.602
Rodzice mnie wyrzucili,

00:02:19.602 --> 00:02:22.322
bo miałem dość ich pijackich kłótni,

00:02:22.322 --> 00:02:23.810
więc zamieszkałem na ulicy.

00:02:23.810 --> 00:02:26.140
Myślałem, że odepchnąłem
wszystkich kolegów,

00:02:26.140 --> 00:02:29.102
odepchnąłem ich wszystkich,
okłamując lub okradając,

00:02:29.102 --> 00:02:31.751
robiąc wszystko,
czego nauczyła mnie rodzina,

00:02:31.751 --> 00:02:35.152
co było całkowitym błędem,
o czym nie wiedziałem,

00:02:35.152 --> 00:02:37.001
bo robiłem to,
czego mnie nauczono.

00:02:38.161 --> 00:02:41.583
Wreszcie, w wieku 16 lat, siedzę w szopie
mojego najlepszego przyjaciela,

00:02:41.583 --> 00:02:45.111
którego, jak sądziłem, odepchnąłem
kradzieżami i kłamstwem.

00:02:45.120 --> 00:02:48.019
Leżałem w tej szopie
z szeroko otwartym dachem,

00:02:48.019 --> 00:02:50.741
a deszcz spływał po mnie na ohydne krzesło

00:02:50.741 --> 00:02:54.691
pokryte pajęczynami i brudem,
którego nie dotykano od miesięcy.

00:02:54.691 --> 00:02:57.312
Siedzę tam z krwawiącą ręką,

00:02:57.312 --> 00:03:01.083
wiedząc, że jeśli czegoś nie zrobię,
to wkrótce się zabiję.

00:03:01.633 --> 00:03:04.791
Jedyne, co mi przyszło do głowy,

00:03:04.791 --> 00:03:07.951
to wziąć książkę telefoniczną
i zadzwonić do opieki społecznej.

00:03:07.951 --> 00:03:10.141
Poszedłem do opieki społecznej.

00:03:10.141 --> 00:03:14.070
Niestety, wzięli nie tylko mnie,
ale i moją mamę,

00:03:14.070 --> 00:03:17.672
chyba największe źródło bólu
w okresie mojego dorastania.

00:03:17.672 --> 00:03:20.352
Ponieważ spędziła życie na ucieczkach,

00:03:20.352 --> 00:03:23.250
obcowaniu z pracownikami
socjalnymi i policją,

00:03:23.250 --> 00:03:25.822
wiedziała dokładnie, jak ich przekonać,

00:03:25.822 --> 00:03:27.277
że wszystko sobie zmyśliłem,

00:03:27.277 --> 00:03:29.901
że to tylko na pokaz,
że szukam tylko uwagi.

00:03:29.901 --> 00:03:32.622
Odesłali mnie z nią do domu.

00:03:32.622 --> 00:03:36.081
A kiedy nas odesłali, powiedziała mi:

00:03:36.081 --> 00:03:39.630
"Następnym razem lepiej się postaraj,
kupię ci żyletki".

00:03:40.320 --> 00:03:42.872
W tym momencie pękło mi serce.

00:03:42.872 --> 00:03:46.121
Ciemność, na którą tak długo
patrzyłem, spadła mi na głowę.

00:03:46.121 --> 00:03:47.831
Nie miałem po co żyć.

00:03:47.831 --> 00:03:49.961
Dosłownie nie miałem nic do stracenia.

00:03:49.961 --> 00:03:53.052
A kiedy nie masz nic do stracenia,
możesz zrobić wszystko,

00:03:53.052 --> 00:03:55.500
a to jest przerażająca myśl.

00:03:56.730 --> 00:03:58.991
Postanowiłem, że zrobię coś,

00:03:58.991 --> 00:04:01.613
co będzie wyrazem mojego
skrajnego gniewu i wściekłości

00:04:01.613 --> 00:04:02.842
i że użyję do tego broni.

00:04:02.842 --> 00:04:06.131
Miałem zamiar zaatakować albo moją szkołę,
albo centrum handlowe.

00:04:06.131 --> 00:04:07.842
To naprawdę nie miało znaczenia, co.

00:04:07.842 --> 00:04:10.361
Nie chodziło o ludzi,
chodziło o jak największe szkody

00:04:10.361 --> 00:04:14.151
w najkrótszym czasie,
bez problemów z ochroną.

00:04:14.151 --> 00:04:16.502
Oba miejsca się nadawały.

00:04:16.502 --> 00:04:19.373
Chciałbym mieć lepszą historię o tym,
jak zdobyłem broń,

00:04:19.373 --> 00:04:21.421
ale odbyło się zwyczajnie po znajomości.

00:04:21.421 --> 00:04:25.010
W połowie lat 90. w na tyłach mojej szkoły
przesiadywały dzieci gangsterów,

00:04:25.010 --> 00:04:28.271
bo wtedy gangi nadal stanowiły
poważny problem szkół North Denver.

00:04:29.061 --> 00:04:33.021
Ten dzieciak znał moją rodzinę
i sprzedawał im wcześniej narkotyki.

00:04:33.021 --> 00:04:36.261
Wiedział, że nie tyle chodzę do szkoły,
co przesiaduję w w budynku.

00:04:36.261 --> 00:04:38.711
Wiedział, że nie ćpam ani nic.

00:04:38.711 --> 00:04:41.842
Wiedziałem tylko, jak ma na imię,
ale to wystarczyło.

00:04:41.842 --> 00:04:44.942
Wiedziałem, że mają dostęp do broni,
mówili o tym cały czas.

00:04:44.942 --> 00:04:47.841
Powiedziałem: "Hej, załatwisz mi broń?"
"Jasne, daj mi uncję."

00:04:47.841 --> 00:04:49.351
"Dobra, daj mi trzy dni."

00:04:49.351 --> 00:04:50.801
Tyle wystarczyło.

00:04:50.801 --> 00:04:54.310
Czekałem na zdobycie broni,
żeby zabić wielu ludzi.

00:04:55.310 --> 00:04:58.122
Ale na szczęście nie byłem sam
w tej ciemności.

00:04:58.122 --> 00:05:01.300
Najlepszy przyjaciel, który mnie uratował,
kiedy spałem w szopie,

00:05:01.300 --> 00:05:03.703
zrozumiał moją sytuację.

00:05:03.703 --> 00:05:06.462
Mimo że okradałem go, okłamywałem,

00:05:06.462 --> 00:05:09.293
zabierałem mu rzeczy
i rujnowałem wszystko,

00:05:09.293 --> 00:05:13.191
nie obchodziło go to,
zawsze mnie zapraszał i był dla mnie miły.

00:05:13.191 --> 00:05:14.281
To były proste rzeczy.

00:05:14.281 --> 00:05:17.011
To nie była taka uprzejmość,
jak kiedy mówią:

00:05:17.020 --> 00:05:19.180
"Czy mogę coś dla ciebie zrobić?

00:05:19.180 --> 00:05:21.280
Czy mogę zrobić coś,
żebyś poczuł się lepiej?

00:05:21.280 --> 00:05:22.632
Jak mogę ci pomóc?".

00:05:22.632 --> 00:05:24.551
To było tylko siedzenie obok mnie.

00:05:24.551 --> 00:05:26.902
"Hej, chcesz coś zjeść? Obejrzyjmy film".

00:05:26.902 --> 00:05:28.952
Zachowywał się,
jakby to był zwykły wtorek,

00:05:28.952 --> 00:05:30.742
traktował mnie jak człowieka.

00:05:30.742 --> 00:05:34.680
Kiedy ktoś cię tak traktuje,
choć sam nie czujesz się jak człowiek,

00:05:34.680 --> 00:05:38.021
to zmienia cały twój świat,
i to się stało ze mną.

00:05:38.791 --> 00:05:40.851
Powstrzymał mnie swoimi aktami dobroci

00:05:40.851 --> 00:05:43.472
przed popełnieniem wtedy zbrodni.

00:05:43.472 --> 00:05:47.031
Jeśli widzisz, że ktoś w takiej sytuacji
potrzebuje miłości, daj mu ją.

00:05:47.031 --> 00:05:49.303
Kochaj tych,
którzy zasługują na to najmniej,

00:05:49.303 --> 00:05:50.991
bo oni potrzebują tego najbardziej.

00:05:50.991 --> 00:05:53.481
Pomoże ci to tak samo, jak pomoże im.

00:05:53.481 --> 00:05:57.382
Znaleźliśmy się w niebezpiecznym miejscu,
chcemy dawać nauczycielom broń,

00:05:57.382 --> 00:06:00.141
szukamy dzieci, które mogą stanowić
zagrożenie w szkołach,

00:06:00.141 --> 00:06:01.831
a nawet zgłaszamy je do FBI.

00:06:01.831 --> 00:06:05.422
Jaki to wywrze efekt na dziecku,
które jest tam, gdzie ja 25 lat temu?

00:06:05.422 --> 00:06:08.220
Które jest samotne,
przygnębione i maltretowane,

00:06:08.400 --> 00:06:10.200
i tylko tam siedzi i cierpi,

00:06:10.200 --> 00:06:12.160
a ktoś widzi w nim zagrożenie?

00:06:12.160 --> 00:06:13.551
Zgłoszą go do FBI,

00:06:13.551 --> 00:06:16.381
a jeden miesiąc bólu
zamieni się w życie kłopotów z prawem,

00:06:16.381 --> 00:06:19.652
bo ktoś widział w nim problem.

00:06:20.242 --> 00:06:22.911
Zamiast patrzeć na niego,
jak na zagrożenie,

00:06:22.911 --> 00:06:24.531
spójrz na niego jak na kolegę,

00:06:24.531 --> 00:06:26.812
którego możesz wprowadzić
do grupy znajomych.

00:06:26.812 --> 00:06:30.141
Pokaż mu, że to tylko wtorek,
pokaż mu, że jest tego wart.

00:06:30.141 --> 00:06:34.182
Pokaż mu, że może istnieć w tym bólu,
mimo że jest intensywny,

00:06:34.182 --> 00:06:37.491
że na końcu tego tunelu jest światło.

00:06:37.901 --> 00:06:39.211
Odnalazłem światło.

00:06:39.211 --> 00:06:41.452
Teraz jestem szczęśliwym ojcem rodziny,

00:06:41.452 --> 00:06:42.402
mam czwórkę dzieci.

00:06:42.402 --> 00:06:44.253
Moja żona i córka są dziś na widowni.

00:06:44.253 --> 00:06:46.442
(Brawa)

00:06:55.991 --> 00:06:57.721
Co więcej,

00:06:57.721 --> 00:07:00.682
przyjaciel, który uratował mi życie,
jest dziś na widowni.

00:07:00.682 --> 00:07:02.941
Bo przyjaźń nigdy nie umiera.

00:07:02.941 --> 00:07:04.988
(Brawa)

00:07:09.741 --> 00:07:13.820
Trzeba kochać ludzi, którzy według nas
zasługują na to najmniej.

00:07:14.260 --> 00:07:15.872
Dziękuję.

00:07:15.872 --> 00:07:17.895
(Brawa)