WEBVTT

00:00:00.420 --> 00:00:04.554
17. yüzyılda ABD'nin doğu kıyılarında
bulunan Cape Cod'da

00:00:04.554 --> 00:00:06.741
o kadar çok beyaz balina vardı ki

00:00:06.741 --> 00:00:12.479
üzerilerine basarak, koyun bir ucundan
diğer bir ucuna kadar yürüyebilirdiniz.

00:00:13.234 --> 00:00:16.903
Bugün sayıları yüzlerle ifade edilmekte ve
soyları tükenme tehlikesi altında.

00:00:16.903 --> 00:00:21.258
Beyaz balinalar gibi pek çok balina 
türünün sayıları da

00:00:21.258 --> 00:00:24.170
200 yıldır süregelen
etleri, yağları ve kemikleri için

00:00:24.170 --> 00:00:29.819
avlanmaları ve öldürülmeleri sırasında 
çarpıcı bir biçimde azaldı.

NOTE Paragraph

00:00:31.009 --> 00:00:33.412
Bugün hala balinaların varolmasının 
tek sebebi

00:00:33.412 --> 00:00:37.057
70lerde başlayan
'Balinaları Kurtarın' hareketi.

00:00:37.057 --> 00:00:40.455
Bu hareket ticari balina avının 
durdurulmasında etkili oldu

00:00:40.455 --> 00:00:42.707
ve ana düşüncesi de

00:00:42.707 --> 00:00:46.154
"Eğer balinaları bile kurtaramıyorsak,
neyi kurtarabiliriz ki? " idi.

00:00:46.154 --> 00:00:50.220
Bu hareket kesinlikle 
çevresel yıkımı durdurmaya karşı

00:00:50.220 --> 00:00:52.553
politik yeteneğimizin bir testiydi.

00:00:52.553 --> 00:00:54.636
Böylece bu kampanyanın bir sonucu olarak

00:00:54.636 --> 00:00:59.951
80’lerin başında ticari balina
avcılığı yasaklandı.

00:00:59.951 --> 00:01:02.760
Yine de sularımızdaki balinaların
sayısı hala az

00:01:02.760 --> 00:01:07.489
çünkü insan kaynaklı diğer pek çok
tehditle karşı karşıyalar.

NOTE Paragraph

00:01:07.489 --> 00:01:15.130
Malesef hala pek çok insan, benim gibi
balina koruyucularının bunu yapmasını

00:01:15.136 --> 00:01:20.509
yalnızca bu canlıların çok güzel 
ve karizmatik olmasına bağlıyor.

00:01:21.939 --> 00:01:24.025
Bu aslında zararlı bir düşünce

00:01:24.025 --> 00:01:28.499
çünkü balinalar ekosistem
mühendisleridir.

00:01:28.499 --> 00:01:32.872
Okyanusun dengesinin ve sağlığının 
düzenlenmesine yardımcı olurlar

00:01:32.872 --> 00:01:37.299
ve hatta insanlığa da hizmet ederler.

NOTE Paragraph

00:01:37.299 --> 00:01:41.275
O halde balinaların okyanusların
dirençleri için neden

00:01:41.275 --> 00:01:44.166
önemli olduğunu konuşalım.

00:01:44.806 --> 00:01:48.214
İki önemli nokta var:

00:01:49.334 --> 00:01:52.546
balina dışkısı ve çürüyen balina leşleri.

NOTE Paragraph

00:01:52.546 --> 00:01:58.012
Balinalar beslenmek için dibe dalar ve
nefes almak için yüzeye çıkarlar

00:01:58.012 --> 00:02:01.808
ve devasa tüye benzer dışkı çıkarırlar.

00:02:01.808 --> 00:02:04.302
Balina pompalaması, böyle adlandırılıyor,

00:02:04.302 --> 00:02:06.675
aslında derinlerdeki besinleri

00:02:06.675 --> 00:02:10.975
yüzeye taşıyarak, denizlerdeki 
besin zincirini oluşturan

00:02:10.975 --> 00:02:14.422
planktonların oluşmasına katkı sağlıyor.

00:02:14.422 --> 00:02:18.137
Gerçekten de okyanuslarda ne kadar
çok balina dışkılarsa

00:02:18.137 --> 00:02:21.208
bütün ekosistem için o kadar faydalı olur.

NOTE Paragraph

00:02:21.208 --> 00:02:26.760
Balinalar ayrıca tüm hayvanlar arasında
en uzun göçü yapanlar olarak bilinir.

00:02:26.760 --> 00:02:32.696
Amerikan gri balinaları her yıl 16.000
kilometre süren

00:02:32.707 --> 00:02:38.812
verimli beslenme alanlarından, doğum
yapacakları daha az verimli alanlara

00:02:38.812 --> 00:02:41.902
göç ederler ve tekrar geri dönerler.

00:02:41.902 --> 00:02:46.886
Böyle yapmakla, beslenme alanlarından
aldıkları gübreyi

00:02:46.886 --> 00:02:50.676
dışkı formunda ihtiyaç duyulan
alanlara taşırlar.

00:02:50.676 --> 00:02:54.115
Açıkça, okyanuslarda hem yatay
hem de dikey

00:02:54.115 --> 00:02:57.807
beslenme döngüsü için balinalar önemlidir.

NOTE Paragraph

00:02:57.807 --> 00:03:03.426
Daha da güzeli, balinalar öldükten
sonra bile çok önemlidir.

00:03:05.026 --> 00:03:09.549
Balina leşleri okyanus yüzeylerinden düşen
en büyük döküntü türlerinden biridir

00:03:09.549 --> 00:03:12.769
ve bu olay
balina düşüşü olarak adlandırılır.

00:03:13.409 --> 00:03:17.936
Bu leşler batarken
400 çeşit tuhaf türe besin olur,

00:03:17.936 --> 00:03:22.325
yılanbalığına benzeyen ve bakteri üreten 
bu balık dahil olmak üzere.

00:03:23.021 --> 00:03:26.174
Onları öldürüp okyanuslardan almakla
meşgul olduğumuz

00:03:26.174 --> 00:03:29.524
bu 200 yıllık balina
avcılığından sonra, büyük ihtimalle

00:03:29.524 --> 00:03:35.246
bu balina leşlerinin okyanus diplerine
düşme dağılımı ve oranlarının

00:03:35.246 --> 00:03:37.563
değişmesine neden olduk.

00:03:37.563 --> 00:03:40.704
Bu da, devamları bu balina leşlerine

00:03:40.704 --> 00:03:43.972
bağlı olan ve bunda uzmanlaşmış
bazı türlerin

00:03:43.972 --> 00:03:47.356
yok olması sonucunu doğurdu.

NOTE Paragraph

00:03:48.286 --> 00:03:55.808
Balina leşleri aynı zamanda, 
yaklaşık 80.000 aracın bir yılda ürettiği

00:03:55.808 --> 00:04:01.176
karbon miktarına eşit olan 190.000 ton
karbonu atmosferden alarak

00:04:01.176 --> 00:04:04.000
okyanusun diplerine taşımaları
ile bilinirler.

00:04:04.000 --> 00:04:07.510
Okyanus diplerinde bu 
“karbon batıyor” dur.

00:04:07.510 --> 00:04:11.573
Çünkü balinalar atmosferdeki fazla
karbonu alıp tutar

00:04:11.573 --> 00:04:14.909
ve böylelikle küresel ısınmanın
gecikmesine yardım eder.

00:04:15.919 --> 00:04:19.468
Bazen bu leşler kıyılarda yok edilir

00:04:19.468 --> 00:04:24.120
ve böylece karada yaşayan pek çok yırtıcı
türün beslenmesine olanak sağlar.

NOTE Paragraph

00:04:24.540 --> 00:04:27.834
Bu 200 yıllık balina avı belli ki
çok hasar verdi

00:04:27.834 --> 00:04:31.706
ve balina popülasyonunda
%60 ile %90 oranında

00:04:31.706 --> 00:04:34.476
bir azalmaya neden oldu.

00:04:34.476 --> 00:04:36.302
Açıkçası, Balinaları Kurtarın hareketi

00:04:36.302 --> 00:04:40.713
ticari balina avcılığının önlenmesinde
çok etkili oldu.

00:04:40.713 --> 00:04:43.854
Ancak bunu revize etmemiz gerek.

00:04:43.854 --> 00:04:48.058
Bugün, balinaların sularımızda yüz yüze
kaldığı daha modern ve baskıcı

00:04:48.058 --> 00:04:50.349
problemleri ele almaya ihtiyacımız var.

00:04:50.349 --> 00:04:52.802
Her şey bir yana, 
konteyner gemileri tarafından

00:04:52.802 --> 00:04:56.627
beslenme alanlarından sürülmelerini

00:04:56.627 --> 00:05:01.745
ve okyanusta dolaşırken balıkçı ağlarına
takılmalarını sonlandırmalıyız.

00:05:02.469 --> 00:05:06.839
Ayrıca, korumaya yönelik mesajlarımızı 
kavramsallaştırmayı öğrenmeliyiz ki

00:05:06.839 --> 00:05:13.225
insanlar bu canlıların 
ekosistemdeki gerçek değerini anlasın.

NOTE Paragraph

00:05:13.985 --> 00:05:16.748
O zaman hadi,
balinaları tekrar kurtaralım

00:05:19.511 --> 00:05:22.275
ama bu kez sadece onlar için değil,

00:05:22.275 --> 00:05:24.806
bunu kendimiz için de yapalım.

NOTE Paragraph

00:05:24.806 --> 00:05:26.501
Teşekkür ederim.