[Script Info] Title: [Events] Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text Dialogue: 0,0:00:00.00,0:00:03.87,Default,,0000,0000,0000,,1600-ականներին ԱՄՆ-ի արևելյան ափի Dialogue: 0,0:00:03.87,0:00:07.07,Default,,0000,0000,0000,,Քեյփ Կոդ ծոցում այնքան սպիտակ կետ կար, Dialogue: 0,0:00:07.07,0:00:10.39,Default,,0000,0000,0000,,որ նրանց վրայով կարող էիք Dialogue: 0,0:00:10.39,0:00:13.26,Default,,0000,0000,0000,,մի ափից մյուսը քայլել: Dialogue: 0,0:00:13.26,0:00:16.02,Default,,0000,0000,0000,,Այժմ նրանց քանակը նվազել է և\Nնրանք ոչնչացման եզրին են: Dialogue: 0,0:00:16.02,0:00:21.54,Default,,0000,0000,0000,,Նրանց պես, շատ կետերի տեսակներ \Nկտրուկ քչացել են՝ Dialogue: 0,0:00:21.54,0:00:24.46,Default,,0000,0000,0000,,վերջին 200 ամյակում կետերի որսի պատճառով: Dialogue: 0,0:00:24.46,0:00:26.75,Default,,0000,0000,0000,,Նրանց որսում և սպանում էին Dialogue: 0,0:00:26.75,0:00:30.20,Default,,0000,0000,0000,,իրենց մսի, ճարպի և ոսկրերի համար: Dialogue: 0,0:00:30.20,0:00:33.25,Default,,0000,0000,0000,,Կետերը պահպանվել են Dialogue: 0,0:00:33.25,0:00:35.42,Default,,0000,0000,0000,,70-ականներին տեղի ունեցած Dialogue: 0,0:00:35.42,0:00:37.57,Default,,0000,0000,0000,,ՙՙՊահպանել Կետերին՚՚ շարժման շնորհիվ: Dialogue: 0,0:00:37.57,0:00:41.12,Default,,0000,0000,0000,,Դա նպաստեց կանգնեցնելու\Nկետերի որսը և առևտուրը: Dialogue: 0,0:00:41.12,0:00:43.82,Default,,0000,0000,0000,,Իսկ գաղափարը սրանում էր. «եթե չենք կարող Dialogue: 0,0:00:43.82,0:00:47.07,Default,,0000,0000,0000,,պահպանել կետերին, ապա ոչնչի պիտանի չենք»: Dialogue: 0,0:00:47.07,0:00:50.15,Default,,0000,0000,0000,,Ի վերջո դա մեր քաղաքական ներուժի փորձն էր Dialogue: 0,0:00:50.15,0:00:52.79,Default,,0000,0000,0000,,վերջ դնել շրջակա միջավայրի կործանմանը: Dialogue: 0,0:00:52.79,0:00:55.61,Default,,0000,0000,0000,,Այսպիսով այդ շարժումը 80-ականների սկզբին Dialogue: 0,0:00:55.61,0:00:59.30,Default,,0000,0000,0000,,ստիպեց արգելել կետերի որսը և առևտուրը: Dialogue: 0,0:00:59.30,0:01:02.62,Default,,0000,0000,0000,,Այնուամենայնիվ, կետերը \Nթվով քիչ են, և դեռ Dialogue: 0,0:01:02.62,0:01:06.100,Default,,0000,0000,0000,,ենթարկվում են մարդկային այլ\Nսպառնալիքների: Dialogue: 0,0:01:06.100,0:01:12.49,Default,,0000,0000,0000,,Ցավոք, շատերը դեռ մտածում են, Dialogue: 0,0:01:12.49,0:01:14.63,Default,,0000,0000,0000,,որ իմ նման բնպահպանները իրենց գործը Dialogue: 0,0:01:14.63,0:01:16.94,Default,,0000,0000,0000,,անում են ելնելով այդ արարածների Dialogue: 0,0:01:16.94,0:01:22.40,Default,,0000,0000,0000,,հմայքից ու գեղեցկությունից: Dialogue: 0,0:01:22.40,0:01:25.33,Default,,0000,0000,0000,,Այդպես մտածելը սխալ է, քանի որ կետերը Dialogue: 0,0:01:25.33,0:01:28.11,Default,,0000,0000,0000,,էկոհամակարգի ճարտարագետներն են: Dialogue: 0,0:01:28.11,0:01:31.12,Default,,0000,0000,0000,,Նրանք օվկիանոսները կայուն են պահում Dialogue: 0,0:01:31.12,0:01:37.68,Default,,0000,0000,0000,,և անգամ օգտակար են մեր հասարակությանը: Dialogue: 0,0:01:37.68,0:01:41.20,Default,,0000,0000,0000,,Իսկ ինչո՞վ է կարևորվում կետերի Dialogue: 0,0:01:41.20,0:01:45.10,Default,,0000,0000,0000,,կյանքը օվկիանոսի վերականգնման գոծում: Dialogue: 0,0:01:45.10,0:01:49.46,Default,,0000,0000,0000,,Դա հանգեցնում է երկու \Nհիմնական մտքի: Այն է. Dialogue: 0,0:01:49.46,0:01:52.58,Default,,0000,0000,0000,,կետի կղանք և փտող դի: Dialogue: 0,0:01:52.58,0:01:55.62,Default,,0000,0000,0000,,Այսպես: Կետերը սնվելու համար սուզվում են, Dialogue: 0,0:01:55.62,0:01:58.22,Default,,0000,0000,0000,,իսկ շնչելու համար լողում են ջրի մակերեսին: Dialogue: 0,0:01:58.22,0:02:00.74,Default,,0000,0000,0000,,Այդ ընթացքում մեծ քանակությամբ կղանք են Dialogue: 0,0:02:00.74,0:02:03.60,Default,,0000,0000,0000,,արտազատում, որը իր հերթին պարունակում է Dialogue: 0,0:02:03.60,0:02:06.48,Default,,0000,0000,0000,,ջրի հատակից դեպի մակերես բերված Dialogue: 0,0:02:06.48,0:02:09.17,Default,,0000,0000,0000,,անփոխարինելի սննդանյութեր՝ Dialogue: 0,0:02:09.17,0:02:11.61,Default,,0000,0000,0000,,ֆիտոպլանկտոնի աճը խթանելու համար, Dialogue: 0,0:02:11.61,0:02:14.07,Default,,0000,0000,0000,,որը ծովում սնման օղակի հիմքն է կազմում: Dialogue: 0,0:02:14.07,0:02:16.80,Default,,0000,0000,0000,,Իսկապես: Մեծ քանակությամբ կետի կղանքը Dialogue: 0,0:02:16.80,0:02:21.38,Default,,0000,0000,0000,,օգտակար է ամբողջ էկոհամակարգի համար: Dialogue: 0,0:02:21.38,0:02:24.12,Default,,0000,0000,0000,,Կետերը կաթնասունների մեջ հայտնի են նաև Dialogue: 0,0:02:24.12,0:02:27.66,Default,,0000,0000,0000,,իրենց ամենաերկար տևող գաղթով: Dialogue: 0,0:02:27.66,0:02:29.84,Default,,0000,0000,0000,,Գորշ ամերիկական կետը Dialogue: 0,0:02:29.84,0:02:33.01,Default,,0000,0000,0000,,գաղթում է 16.000 կմ, Dialogue: 0,0:02:33.01,0:02:36.06,Default,,0000,0000,0000,,սնման համար նպաստավոր վայրերից մինչև Dialogue: 0,0:02:36.06,0:02:38.57,Default,,0000,0000,0000,,բեղմնավորվելու և ծնունդ տալու վայրեր: Dialogue: 0,0:02:38.57,0:02:42.20,Default,,0000,0000,0000,,Եվ այսպես ամեն տարի: Dialogue: 0,0:02:42.20,0:02:45.40,Default,,0000,0000,0000,,Դա անելով նրանք այդ պարարտանյութը Dialogue: 0,0:02:45.40,0:02:48.27,Default,,0000,0000,0000,,իրենց արտաթորանքի ձևով մի տեղից Dialogue: 0,0:02:48.27,0:02:51.14,Default,,0000,0000,0000,,մյուսն են տեղափոխում: Dialogue: 0,0:02:51.14,0:02:53.90,Default,,0000,0000,0000,,Այսպիսով հստակ է դառնում, թե կետերը ինչքան Dialogue: 0,0:02:53.90,0:02:56.41,Default,,0000,0000,0000,,կարևոր են օվկիանոսում թե՜ ուղղահայաց, Dialogue: 0,0:02:56.41,0:02:58.61,Default,,0000,0000,0000,,և թե՜ հորիզոնական սնման շղթայում: Dialogue: 0,0:02:58.61,0:03:01.64,Default,,0000,0000,0000,,Միևնույն ժամանակ ուշագրավ է նաև այն փաստը, Dialogue: 0,0:03:01.64,0:03:04.46,Default,,0000,0000,0000,,որ կետերը կարևոր են նաև իրենց մահից հետո: Dialogue: 0,0:03:04.46,0:03:07.61,Default,,0000,0000,0000,,Կետի դին հյուսվածքային խոշոր զանգված է, Dialogue: 0,0:03:07.61,0:03:10.96,Default,,0000,0000,0000,,որը օվկիանոսի մակերևույթից իջնում է հատակ: Dialogue: 0,0:03:10.96,0:03:13.57,Default,,0000,0000,0000,,Այս երևույթը կոչվում է կետերի անկում: Dialogue: 0,0:03:13.57,0:03:16.63,Default,,0000,0000,0000,,Երբ կետի դին սուզվում է, այդ դառնում է կեր Dialogue: 0,0:03:16.63,0:03:19.29,Default,,0000,0000,0000,,400 այլ տեսակ ծովային կենդանիների համար, Dialogue: 0,0:03:19.29,0:03:23.05,Default,,0000,0000,0000,,ներառյալ՝ օձաձև էլեկտրաձկները: Dialogue: 0,0:03:23.05,0:03:26.19,Default,,0000,0000,0000,,Եվ այս 200 տարիների ընթացքում զբաղված Dialogue: 0,0:03:26.19,0:03:29.45,Default,,0000,0000,0000,,լինելով կետերից օվկիանոսների դատարկումով, Dialogue: 0,0:03:29.45,0:03:32.53,Default,,0000,0000,0000,,մենք փոխեցինք կետերի անկման աշխարհագրական Dialogue: 0,0:03:32.53,0:03:36.51,Default,,0000,0000,0000,,բաշխումը դեպի օվկիանոսի հատակ: Dialogue: 0,0:03:36.51,0:03:39.33,Default,,0000,0000,0000,,Որպես հետևանք դա բերեց որոշ այլ տեսակների Dialogue: 0,0:03:39.33,0:03:43.81,Default,,0000,0000,0000,,ոչնչացմանը, որոնք իրենց գոյատևումը Dialogue: 0,0:03:43.83,0:03:46.12,Default,,0000,0000,0000,,պահպանում էին այդ Dialogue: 0,0:03:46.12,0:03:48.41,Default,,0000,0000,0000,,դիակային զանդվածի հաշվին: Dialogue: 0,0:03:48.41,0:03:51.54,Default,,0000,0000,0000,,Վերջիններս իրենց հետ տեղափոխում են Dialogue: 0,0:03:51.54,0:03:56.62,Default,,0000,0000,0000,,մոտավորապես 190.000 տոննա ածխածին, Dialogue: 0,0:03:56.62,0:03:58.63,Default,,0000,0000,0000,,որը համարժեք է տարեկան Dialogue: 0,0:03:58.63,0:04:01.60,Default,,0000,0000,0000,,80.000 ավտոմեքենայից արտադրվող քանակին՝ Dialogue: 0,0:04:01.60,0:04:03.92,Default,,0000,0000,0000,,մթնոլորտից դեպի օվկիանոսի խորք: Dialogue: 0,0:04:03.92,0:04:06.70,Default,,0000,0000,0000,,Այդ իսկ պատճառով օվկիանոսները հաճախ \Nկոչվում են Dialogue: 0,0:04:06.70,0:04:09.86,Default,,0000,0000,0000,,«Ածխածնի լվացարա», քանի որ կապում են Dialogue: 0,0:04:09.86,0:04:16.41,Default,,0000,0000,0000,,ածխածինը և հետաձգում գլոբալ տաքացումը: Dialogue: 0,0:04:16.41,0:04:19.81,Default,,0000,0000,0000,,Հաճախ մահացած մարմինները քշվում են ափ, Dialogue: 0,0:04:19.81,0:04:22.48,Default,,0000,0000,0000,,որը կեր է դառնում ցամաքի Dialogue: 0,0:04:22.48,0:04:25.35,Default,,0000,0000,0000,,գիշատիչ կենդանիների համար: Dialogue: 0,0:04:25.35,0:04:28.41,Default,,0000,0000,0000,,Կետերի որսը 200 տարվա ընթացքում \Nվնասաբեր էր և Dialogue: 0,0:04:28.41,0:04:34.77,Default,,0000,0000,0000,,նվազեցրեց նրանց քանակը 60-90%-ով: Dialogue: 0,0:04:34.77,0:04:38.69,Default,,0000,0000,0000,,Ակնառու էր «Պահպանել Կետերին»\Nշարժումը Dialogue: 0,0:04:38.69,0:04:41.09,Default,,0000,0000,0000,,կետերի որսը դադարելու\Nգործում մեծ դեր խաղաց: Dialogue: 0,0:04:41.09,0:04:44.19,Default,,0000,0000,0000,,Բայց մենք դա պետք է կրկնենք՝ ուշադրություն Dialogue: 0,0:04:44.19,0:04:50.64,Default,,0000,0000,0000,,դարձնելով ավելի փոքր հարցերի վրա ևս: Dialogue: 0,0:04:50.64,0:04:56.39,Default,,0000,0000,0000,,Պետք է արգելել նավերի մուտքը նրանց սնման Dialogue: 0,0:04:56.39,0:05:02.88,Default,,0000,0000,0000,,վայրեր և ձկնորսական ցանցերի օգտագործումը: Dialogue: 0,0:05:02.88,0:05:05.92,Default,,0000,0000,0000,,Պետք է սովորենք կարևորել բնապահպանական Dialogue: 0,0:05:05.92,0:05:08.57,Default,,0000,0000,0000,,հարցերը, որպեսզի մարդիկ հասկանան այդ Dialogue: 0,0:05:08.57,0:05:14.76,Default,,0000,0000,0000,,կենդանիների արժեքը էկոհամակարգում: Dialogue: 0,0:05:14.76,0:05:18.95,Default,,0000,0000,0000,,Եկեք կետերին փրկենք նորից: Dialogue: 0,0:05:18.95,0:05:22.85,Default,,0000,0000,0000,,Եվ դա անենք ոչ միայն նրանց, Dialogue: 0,0:05:22.85,0:05:24.39,Default,,0000,0000,0000,,այլ նաև մեր համար: Dialogue: 0,0:05:24.39,0:05:26.17,Default,,0000,0000,0000,,Շնորհակալություն: