1
00:00:00,504 --> 00:00:03,066
Để bắt đầu, xin kể

2
00:00:03,066 --> 00:00:04,555
về đời sống 
xã hội của tôi,

3
00:00:04,555 --> 00:00:07,473
tôi biết có thể 
nó chẳng liên quan,

4
00:00:07,473 --> 00:00:09,220
nhưng thực ra là có.

5
00:00:09,220 --> 00:00:11,150
Khi mọi người 
gặp tôi ở bữa tiệc

6
00:00:11,150 --> 00:00:13,342
và họ biết tôi là 
giáo sư Tiếng Anh

7
00:00:13,342 --> 00:00:15,739
chuyên về ngôn ngữ,

8
00:00:15,739 --> 00:00:19,189
nhìn chung họ có 
một trong hai phản ứng,

9
00:00:19,189 --> 00:00:24,378
Một nhóm có vẻ sợ hãi (Cười)

10
00:00:24,378 --> 00:00:25,971
Họ thường nói 
những câu đại loại,

11
00:00:25,971 --> 00:00:29,277
"Ồ, tôi nên 
nói năng cẩn thận.

12
00:00:29,277 --> 00:00:32,495
Chắc là chị nghe thấy
từng lỗi tôi mắc phải."

13
00:00:32,495 --> 00:00:36,553
Và họ im bặt. (Cười)

14
00:00:36,553 --> 00:00:38,950
Rồi họ chờ tôi đi chỗ khác

15
00:00:38,950 --> 00:00:41,187
và nói chuyện 
với người khác.

16
00:00:41,187 --> 00:00:43,222
Một nhóm khác,

17
00:00:43,222 --> 00:00:45,647
mắt họ sáng lên,

18
00:00:45,647 --> 00:00:46,878
và nói

19
00:00:46,878 --> 00:00:51,187
"Chị là người 
tôi muốn nói chuyện."

20
00:00:51,187 --> 00:00:53,607
Và bắt đầu kể 
trên trời dưới đất

21
00:00:53,607 --> 00:00:56,142
những thứ họ nghĩ 
tiếng Anh đang sai

22
00:00:56,142 --> 00:00:58,511
(Cười)

23
00:00:58,511 --> 00:01:00,828
Vài tuần trước, 
tôi dự một tiệc tối

24
00:01:00,828 --> 00:01:03,065
và người đàn ông
ngồi bên phải tôi

25
00:01:03,065 --> 00:01:05,100
bắt đầu kể cho tôi
về các kiểu

26
00:01:05,100 --> 00:01:08,381
Internet đang làm 
xuống cấp Tiếng Anh.

27
00:01:08,381 --> 00:01:11,620
Anh ta đề cập 
đến Facebook và nói

28
00:01:11,620 --> 00:01:17,470
"To defriend (hủy kết bạn) 
có phải là một từ có thực không?

29
00:01:17,470 --> 00:01:21,040
Tôi muốn dừng lại 
với câu hỏi đó:

30
00:01:21,040 --> 00:01:24,826
Điều gì khiến một từ 
có thực hay không?

31
00:01:24,826 --> 00:01:26,910
Người bạn ngồi cùng 
và tôi đều biết

32
00:01:26,910 --> 00:01:30,077
động từ "defriend" nghĩa là gì,

33
00:01:30,077 --> 00:01:32,777
vậy thì khi nào một từ 
như "defriend"

34
00:01:32,777 --> 00:01:34,858
trở nên có thực?

35
00:01:34,858 --> 00:01:37,362
Ai có thẩm quyển quyết đinh 


36
00:01:37,362 --> 00:01:40,780
về những từ như vậy?

37
00:01:40,780 --> 00:01:45,075
Đây là những vấn đề
tôi muốn nói hôm nay.

38
00:01:45,075 --> 00:01:48,375
Tôi nghĩ nhiều người khi nói 
một từ không có thực,

39
00:01:48,375 --> 00:01:50,236
họ muốn nói 
là nó không xuất hiện

40
00:01:50,236 --> 00:01:51,864
trong từ điển chuẩn.

41
00:01:51,864 --> 00:01:54,327
Điều đó, dĩ nhiên đặt ra 
một loại câu hỏi khác,

42
00:01:54,327 --> 00:01:59,724
ai là người biên soạn từ điển?

43
00:01:59,724 --> 00:02:01,048
Trước khi nói xa hơn,

44
00:02:01,048 --> 00:02:03,490
tôi xin làm rõ vai trò 
của tôi trong vấn đề này

45
00:02:03,490 --> 00:02:05,998
Tôi không biên soạn từ điển.

46
00:02:05,998 --> 00:02:08,695
Tuy nhiên, 
tôi thu thập từ mới

47
00:02:08,695 --> 00:02:11,750
giống như các nhà 
biên soạn từ điển,

48
00:02:11,750 --> 00:02:13,573
một điều rất tuyệt
của người làm sử

49
00:02:13,573 --> 00:02:14,640
về ngôn ngữ Anh

50
00:02:14,640 --> 00:02:18,276
là việc tôi làm
được gọi là "nghiên cứu".

51
00:02:18,276 --> 00:02:20,620
Khi tôi dạy về 
lịch sử ngôn ngữ Anh,

52
00:02:20,620 --> 00:02:23,377
Tôi yêu cầu sinh viên 
trước hết dạy cho tôi

53
00:02:23,377 --> 00:02:26,903
hai từ lóng mới 
rồi tôi mới giảng bài.

54
00:02:26,903 --> 00:02:29,220
Trong nhiều năm, 
tôi đã học được

55
00:02:29,220 --> 00:02:32,454
khá nhiều từ lóng mới
theo cách này,

56
00:02:32,454 --> 00:02:36,492
kiểu như "hangry" là
(vừa đói vừa tức)

57
00:02:36,492 --> 00:02:40,188
(Vỗ tay)

58
00:02:40,188 --> 00:02:42,535
bạn cáu kỉnh
hay giận giữ

59
00:02:42,535 --> 00:02:46,774
vi đang đói bụng,

60
00:02:46,774 --> 00:02:51,550
và "adorkable"

61
00:02:51,550 --> 00:02:53,257
nghĩa là bạn dễ thương

62
00:02:53,257 --> 00:02:56,278
một cách quê kệch,

63
00:02:56,278 --> 00:02:59,471
rõ ràng những từ 
có nghĩa phá cách như thế

64
00:02:59,471 --> 00:03:02,176
đã lấp những chỗ trống
của Tiếng Anh.

65
00:03:02,176 --> 00:03:06,389
(Cười)

66
00:03:06,389 --> 00:03:09,060
Nhưng chúng thật 
đến đâu

67
00:03:09,060 --> 00:03:11,279
nếu ta sử dụng chúng 
chủ yếu như là tiếng lóng

68
00:03:11,279 --> 00:03:15,396
và chúng không có 
trong từ điển?

69
00:03:15,396 --> 00:03:18,213
Nào, ta trở lại với từ điển.

70
00:03:18,213 --> 00:03:20,053
Đề nghị các bạn giơ tay:

71
00:03:20,053 --> 00:03:22,387
Có bao nhiêu người ở đây 
thường xuyên

72
00:03:22,387 --> 00:03:25,515
tra từ điển cứng
hoặc online?

73
00:03:27,338 --> 00:03:29,532
Ok, hầu hết
đều làm việc này .

74
00:03:29,532 --> 00:03:32,697
Câu hỏi thứ hai, 
ta tiếp tục giơ tay:

75
00:03:32,697 --> 00:03:35,902
Bao nhiêu người ở đây 
từng để ý xem

76
00:03:35,902 --> 00:03:38,791
ai là người biên soạn
cuốn từ điển đang dùng?

77
00:03:42,048 --> 00:03:45,680
Ok, cũng ít nhỉ.

78
00:03:45,680 --> 00:03:49,360
Mức độ nào đó, ta biết 
có bàn tay con người

79
00:03:49,360 --> 00:03:50,936
đằng sau những cuốn từ điển,

80
00:03:50,936 --> 00:03:55,207
nhưng ta không biết 
người đó là ai.

81
00:03:55,207 --> 00:03:57,547
Tôi thực sự bị lôi cuốn
bởi điều này.

82
00:03:57,547 --> 00:04:00,020
Ngay cả những người 
hay chê bai nhất

83
00:04:00,020 --> 00:04:02,614
cũng ít phê phán
với cuốn từ điển,

84
00:04:02,614 --> 00:04:04,497
họ không phân biệt nhiều
cuốn nọ với cuốn kia

85
00:04:04,497 --> 00:04:06,568
và không bận tâm hỏi xem

86
00:04:06,568 --> 00:04:08,791
ai là người biên soạn.

87
00:04:08,791 --> 00:04:10,414
Ta nghĩ về cụm từ

88
00:04:10,414 --> 00:04:12,890
"Hãy tra từ điển"

89
00:04:12,890 --> 00:04:14,567
câu này gợi ý rằng 
mọi từ điển

90
00:04:14,567 --> 00:04:16,273
đều y hệt như nhau.

91
00:04:16,273 --> 00:04:18,873
Hãy đến thư viện 
trong khuôn viên đại học,

92
00:04:18,873 --> 00:04:20,569
khi vào phòng đọc,

93
00:04:20,569 --> 00:04:23,442
ta thấy cuốn từ điển lớn

94
00:04:23,442 --> 00:04:27,320
trên bệ danh dự trang trọng

95
00:04:27,320 --> 00:04:29,667
đang mở ra và ta có thể 
đến trước từ điển

96
00:04:29,667 --> 00:04:31,870
để tìm câu trả lời.

97
00:04:31,870 --> 00:04:34,176
Xin đừng hiểu sai ý tôi,

98
00:04:34,176 --> 00:04:37,381
từ điển là nguồn 
tra cứu tuyệt vời,

99
00:04:37,381 --> 00:04:38,930
nhưng từ điển 
cũng là con người

100
00:04:38,930 --> 00:04:41,211
chúng không phải là bất tử.

101
00:04:41,211 --> 00:04:43,013
Với tư cách là giáo viên
tôi rất ngạc nhiên

102
00:04:43,013 --> 00:04:46,230
chúng ta dặn sinh viên 
nhiều điều quan trọng

103
00:04:46,230 --> 00:04:49,964
dặn họ đọc ở đâu
vào xem website nào,

104
00:04:49,964 --> 00:04:51,452
trừ việc nói về từ điển,

105
00:04:51,452 --> 00:04:54,617
là thứ bị ta đối xử 
như là vô chủ

106
00:04:54,617 --> 00:04:57,259
như thể đến từ hư không 
để cho ta câu trả lời

107
00:04:57,259 --> 00:05:01,603
về nghĩa của từ 
thực ra là gì.

108
00:05:01,603 --> 00:05:05,200
Nếu bạn hỏi 
người biên soạn từ điển

109
00:05:05,200 --> 00:05:06,358
họ sẽ nói

110
00:05:06,358 --> 00:05:08,672
họ đang cố gắng
bắt kịp với chúng ta

111
00:05:08,672 --> 00:05:10,427
khi chúng ta 
đang biến đổi ngôn ngữ.

112
00:05:10,427 --> 00:05:12,912
Họ xem cách 
chúng ta nói và viết

113
00:05:12,912 --> 00:05:15,070
gắng tìm xem cái gì còn

114
00:05:15,070 --> 00:05:17,220
và cái gì không.

115
00:05:17,220 --> 00:05:18,537
Họ phải liều đánh cuộc,

116
00:05:18,537 --> 00:05:20,286
vì họ muốn mạo hiểm 
bắt con mồi

117
00:05:20,286 --> 00:05:22,942
và tóm được từ 
rồi sẽ thành thông dụng,

118
00:05:22,942 --> 00:05:25,381
như LOL,
(cười lớn)

119
00:05:25,381 --> 00:05:27,585
đồng thời họ không 
muốn thành gàn dở

120
00:05:27,585 --> 00:05:30,127
thêm vào các từ 
không sống nổi qua đêm,

121
00:05:30,127 --> 00:05:31,940
tôi thấy một từ 
họ đang đưa vào tầm ngắm

122
00:05:31,940 --> 00:05:35,359
là YOLO, you only live once.
(bạn chỉ sống một lần)

123
00:05:37,317 --> 00:05:39,811
Giờ tôi quay lại
với người biên soạn từ điển

124
00:05:39,811 --> 00:05:41,319
và bạn sẽ bất ngờ

125
00:05:41,319 --> 00:05:43,535
về nơi chúng tôi gặp gỡ.

126
00:05:43,535 --> 00:05:45,672
Cứ đến tháng Một, 
chúng tôi đến

127
00:05:45,672 --> 00:05:48,825
cuộc họp thường niên 
Hội Phương ngữ Mỹ

128
00:05:48,825 --> 00:05:50,172
trong nhiều việc làm ở đó

129
00:05:50,172 --> 00:05:53,930
có bầu chọn Từ của năm.

130
00:05:53,930 --> 00:05:56,933
Có khoảng 200 
đến 300 người dự,

131
00:05:56,933 --> 00:05:59,373
trong đó có những nhà 
ngôn ngữ học nổi tiếng của Mỹ.

132
00:05:59,373 --> 00:06:01,231
Tôi sẽ giúp các bạn 
cảm nhận về cuộc họp,

133
00:06:01,231 --> 00:06:04,532
cuộc họp bắt đầu 
ngay trước giờ giảm giá.

134
00:06:04,532 --> 00:06:06,608
Bất cứ ai đến buổi họp 
đều có thể bầu chọn.

135
00:06:06,608 --> 00:06:07,920
Luật quan trọng nhất là

136
00:06:07,920 --> 00:06:11,049
chỉ được bầu bằng một tay.

137
00:06:11,049 --> 00:06:14,513
Trong quá khứ đã có 
một số từ được chọn như

138
00:06:14,513 --> 00:06:16,998
"tweet" năm 2009

139
00:06:16,998 --> 00:06:20,403
và "hashtag" (đánh dấu thăng),
năm 2012

140
00:06:20,403 --> 00:06:23,462
"Chad" là từ của năm 
trong năm 2000,

141
00:06:23,462 --> 00:06:27,282
vì trước năm 2000 đã có ai 
biết "chad" (gã da trắng) là gì

142
00:06:27,282 --> 00:06:31,696
năm 2002 là "WMD" 
(vũ khí hủy diệt hàng loạt) 


143
00:06:31,696 --> 00:06:34,497
Giờ ta có thể bầu 
hạng mục khác nữa,

144
00:06:34,497 --> 00:06:36,090
mục yêu thích của tôi

145
00:06:36,090 --> 00:06:38,474
là từ sáng tạo nhất của năm.

146
00:06:38,474 --> 00:06:41,224
Một từ được bầu chọn trước đây 
trong hạng mục này là

147
00:06:41,224 --> 00:06:44,277
"recombobulation area" - 
khu vực tái định hướng.

148
00:06:44,277 --> 00:06:48,080
ở tại sân bay Milwaukee 
sau khi kiểm tra an ninh,

149
00:06:48,080 --> 00:06:50,640
nơi bạn có thể 
định hướng lại.

150
00:06:50,640 --> 00:06:52,124
(Cười)

151
00:06:52,124 --> 00:06:53,643
Bạn có thể 
thắt lại dây lưng,

152
00:06:53,643 --> 00:06:56,104
đặt lại máy tính vào túi.

153
00:06:58,289 --> 00:07:01,621
Và đây từ yêu thích 
nhất đời của tôi

154
00:07:01,621 --> 00:07:03,847
là "multi-slacking"

155
00:07:03,847 --> 00:07:06,350
(Cười)

156
00:07:06,350 --> 00:07:08,633
multi-slacking là hành động

157
00:07:08,633 --> 00:07:11,501
có nhiều cửa sổ bật lên 
trên màn hình

158
00:07:11,501 --> 00:07:12,902
trông có vẻ như
bạn đang làm việc

159
00:07:12,902 --> 00:07:14,996
nhưng thực ra
bạn đang lướt web.

160
00:07:14,996 --> 00:07:19,825
(Cười) (Vỗ tay)

161
00:07:21,381 --> 00:07:24,989
Những từ này liệu
có còn lại với thời gian?

162
00:07:24,989 --> 00:07:27,888
Tuyệt đối không.
Chúng tôi đã nêu vài lựa chọn,

163
00:07:27,888 --> 00:07:29,565
ví dụ vào năm 2006

164
00:07:29,565 --> 00:07:31,604
từ của năm ấy 
là "Plutoed"

165
00:07:31,604 --> 00:07:33,596
nghĩa là giáng cấp

166
00:07:33,596 --> 00:07:37,351
(Cười)

167
00:07:38,586 --> 00:07:40,955
Một số từ khác

168
00:07:40,955 --> 00:07:43,870
dường như hoàn toàn 
không nổi bật,

169
00:07:43,870 --> 00:07:45,388
như là "app"

170
00:07:45,388 --> 00:07:47,401
và tiền tố "e",

171
00:07:47,401 --> 00:07:50,360
"google" làm động từ

172
00:07:50,360 --> 00:07:54,427
Vài tuần trước khi 
chúng tôi bầu chọn,

173
00:07:54,427 --> 00:07:56,208
Đại Học Lake Superior State

174
00:07:56,208 --> 00:08:00,987
công bố danh sách 
những từ bị truất của năm

175
00:08:00,987 --> 00:08:02,920
Điều bất ngờ là

176
00:08:02,920 --> 00:08:05,691
có khá nhiều trùng lắp

177
00:08:05,691 --> 00:08:08,528
giữa danh sách của họ 
với từ đang xem xét của chúng tôi

178
00:08:08,528 --> 00:08:10,778
để chọn từ của năm

179
00:08:10,778 --> 00:08:14,870
vì chúng tôi chú ý 
đến cùng một điều.

180
00:08:14,870 --> 00:08:17,900
Chúng tôi chú ý đến những từ 
có sức chuyên chở.

181
00:08:17,900 --> 00:08:20,053
Đây thực sự 
là vấn đề thái độ.

182
00:08:20,053 --> 00:08:23,720
Bạn có phiền bởi những nhất thời 
và thay đổi trong ngôn ngữ,

183
00:08:23,720 --> 00:08:27,130
hay bạn thấy nó vui 
và nó hay hay,

184
00:08:27,130 --> 00:08:28,484
có cái gì đây cho ta học hỏi

185
00:08:28,484 --> 00:08:31,369
vì sinh ngữ 
chẳng qua là vậy?

186
00:08:31,369 --> 00:08:33,525
Danh sách của Đại học
Lake Superior Sate

187
00:08:33,525 --> 00:08:36,170
tiếp tục truyền thống 
lâu đời trong tiếng Anh

188
00:08:36,170 --> 00:08:38,443
là than phiền về từ mới.

189
00:08:38,443 --> 00:08:42,795
Và đây là Trưởng khoa Henry Alford 
vào năm 1875,

190
00:08:42,795 --> 00:08:45,041
ông rất lo ngại rằng từ
"desirability" (thèm muốn)

191
00:08:45,041 --> 00:08:47,490
là một từ kinh khủng.

192
00:08:47,490 --> 00:08:50,224
Năm 1760, Benjamin Franklin

193
00:08:50,224 --> 00:08:51,680
viết một lá thư cho David Hume

194
00:08:51,680 --> 00:08:55,483
từ bỏ từ "colonize" (thực dân hóa)
vì nó xấu xa.

195
00:08:55,483 --> 00:08:57,682
Suốt nhiều năm, 
ta thấy nhiều lo lắng

196
00:08:57,682 --> 00:08:59,572
về những cách phát âm mới.

197
00:08:59,572 --> 00:09:02,620
Samuel Rogers năm 1855

198
00:09:02,620 --> 00:09:05,219
lo ngại những phát âm 
thời thượng

199
00:09:05,219 --> 00:09:07,226
khiến ông thấy phật lòng,

200
00:09:07,226 --> 00:09:10,714
ông nói "như thể 
chiêm ngưỡng chưa đủ tệ,

201
00:09:10,714 --> 00:09:13,132
từ "balcony" 
làm tôi thấy buồn nôn."

202
00:09:13,132 --> 00:09:16,528
(Cười)

203
00:09:16,528 --> 00:09:18,878
Từ này mượn từ tiếng Ý

204
00:09:18,878 --> 00:09:22,418
và được phát âm là bal-COE-nee.

205
00:09:22,418 --> 00:09:25,361
Những than phiền này 
giờ đây thật kỳ quặc,

206
00:09:25,361 --> 00:09:30,306
nếu không nói 
là quê kệch dễ thương - (Cười)

207
00:09:30,306 --> 00:09:33,040
nhưng vấn đề là:

208
00:09:33,040 --> 00:09:37,413
ta hoảng lên trước những 
đổi thay trong ngôn ngữ

209
00:09:37,413 --> 00:09:39,475
Tôi có đầy một file

210
00:09:39,475 --> 00:09:42,537
những bài báo

211
00:09:42,537 --> 00:09:45,230
tỏ ý lo ngại 
những từ bất hợp pháp

212
00:09:45,230 --> 00:09:47,109
cho không nên đưa 
từ này vào từ điển,

213
00:09:47,109 --> 00:09:48,557
trong đó có từ "LOL"

214
00:09:48,557 --> 00:09:50,627
khi nó được đưa 
vào từ điển Oxford English

215
00:09:50,627 --> 00:09:52,402
và "defriend"

216
00:09:52,402 --> 00:09:55,174
khi nó được đưa 
vào từ điển Oxford American.

217
00:09:55,174 --> 00:09:57,391
Tôi cũng thấy những bài 
tỏ mối lo âu

218
00:09:57,391 --> 00:10:00,260
khi "invite"được dùng 
như danh từ

219
00:10:00,260 --> 00:10:02,216
và "impact" được dùng
như động từ,

220
00:10:02,216 --> 00:10:05,187
họ nói chỉ có răng 
mới được trám (impacted) mà thôi,

221
00:10:05,187 --> 00:10:08,162
và " incentivize" thì họ bảo

222
00:10:08,162 --> 00:10:12,673
là "bất nhã, 
dọng điệu quan liêu"

223
00:10:12,673 --> 00:10:14,634
Ở đây không phải 
các nhà biên soạn từ điển

224
00:10:14,634 --> 00:10:17,325
lờ đi thái độ ngôn ngữ này.

225
00:10:17,325 --> 00:10:19,880
Họ cố gắng đưa ra 
hướng dẫn về từ ngữ

226
00:10:19,880 --> 00:10:21,684
đang được xem là từ lóng 
hoặc từ không chính thức

227
00:10:23,488 --> 00:10:25,293
hoặc gây xúc phạm, 
qua chỉ dẫn cách dùng,

228
00:10:25,293 --> 00:10:26,983
nhưng người làm từ điển
bi trói



229
00:10:26,983 --> 00:10:30,635
vì cố mô tả điều chúng ta vẫn làm

230
00:10:30,635 --> 00:10:32,964
và biết rằng chúng ta 
thường tìm đến từ điển

231
00:10:32,964 --> 00:10:35,732
để biết nên dùng 
một từ ra sao

232
00:10:35,732 --> 00:10:37,640
cho tốt hay hợp lý.

233
00:10:37,640 --> 00:10:40,664
Để đáp lại, 
Từ điển American Heritage

234
00:10:40,664 --> 00:10:42,805
đưa vào 
hướng dẫn sử dụng từ

235
00:10:42,805 --> 00:10:44,922
Hướng dẫn này 
đi cùng với từ

236
00:10:44,922 --> 00:10:46,245
theo một cách cũng 
gây bất tiện

237
00:10:46,245 --> 00:10:49,110
một trong những 
điều bất tiện đó

238
00:10:49,110 --> 00:10:51,043
là chúng chuyển nghĩa.

239
00:10:51,043 --> 00:10:54,469
Ghi chú này liên quan 
đến quyết định rất con-người

240
00:10:54,469 --> 00:10:55,902
với tư cách là người 
sử dụng từ điển

241
00:10:57,335 --> 00:10:58,770
ta không nhận thức được 
quyết định rất con người đó

242
00:10:58,770 --> 00:10:59,869
đúng mức cần thiết.

243
00:10:59,869 --> 00:11:00,993
Để hiểu rõ hơn,

244
00:11:00,993 --> 00:11:03,710
ta hãy xem ví dụ, 
nhưng trước đó,

245
00:11:03,710 --> 00:11:05,692
tôi muốn giải thích 
người soạn từ điển

246
00:11:05,692 --> 00:11:08,990
cố giải quyết vấn đề gì
trong ghi chú sử dụng.

247
00:11:08,990 --> 00:11:11,664
Hãy xem xét từ "peruse" 
(đọc)

248
00:11:11,664 --> 00:11:13,722
và cách sử dụng từ này

249
00:11:15,780 --> 00:11:17,838
Tôi đoán nhiều bạn ở đây 
đang nghĩ đến nghĩa

250
00:11:17,838 --> 00:11:22,375
đọc lướt, đọc qua, đọc nhanh.

251
00:11:22,375 --> 00:11:25,210
Vài người ở đây 
thậm chi thấy mình đang đi,

252
00:11:25,210 --> 00:11:27,456
nhìn lướt qua kệ 
hàng tạp hóa

253
00:11:27,456 --> 00:11:29,127
hoặc đại loại thế.

254
00:11:29,127 --> 00:11:31,611
Có thể bạn ngạc nhiên 
biết rằng

255
00:11:31,611 --> 00:11:33,480
nếu tra những cuốn
từ điển chuẩn nhất

256
00:11:33,480 --> 00:11:36,253
định nghĩa đầu tiên 
của từ peruse là đọc kỹ

257
00:11:36,253 --> 00:11:38,697
hoặc đọc chăm chú.

258
00:11:38,697 --> 00:11:41,556
Từ điển American Heritage 
có định nghĩa đầu tiên này

259
00:11:41,556 --> 00:11:44,521
Sau đó đưa ra định nghĩa thứ hai,
skim: đọc lướt

260
00:11:44,521 --> 00:11:48,316
kế đó, nó cho biết có
"vấn đề sử dụng" ở đây.

261
00:11:48,316 --> 00:11:50,226
(Cười)

262
00:11:50,226 --> 00:11:52,314
Và sau đó đưa ra
một ghi chú sử dụng,

263
00:11:52,314 --> 00:11:54,191
đáng để chúng ta xem.

264
00:11:54,191 --> 00:11:56,102
Đây là ghi chú sử dụng từ:

265
00:11:56,102 --> 00:11:58,459
"Peruse lâu nay có nghĩa 
là : 'đọc kỹ' ...

266
00:11:58,459 --> 00:12:00,226
tuy nhiên từ này thường
được dùng lỏng lẻo hơn,

267
00:12:00,226 --> 00:12:02,386
có nghĩa đơn giản là "đọc" ...

268
00:12:02,386 --> 00:12:05,315
Nghĩa mở rộng của từ này 
là "nhìn sơ qua, nhìn lướt"

269
00:12:05,315 --> 00:12:07,771
trước đây thường
được coi là một lỗi,

270
00:12:07,771 --> 00:12:10,174
nhưng kết quả bỏ phiếu 
cho thấy nghĩa này

271
00:12:10,174 --> 00:12:11,870
đang trở nên 
được chấp nhận nhiều hơn.

272
00:12:11,870 --> 00:12:13,269
Khi được hỏi về câu,

273
00:12:13,269 --> 00:12:16,000
'Tôi chi có chút thời gian 
để lướt nhanh qua bản hướng dẫn,"

274
00:12:16,000 --> 00:12:18,075
66% Hội đồng Sử dụng từ ngữ

275
00:12:18,075 --> 00:12:20,422
thấy rằng điều này khó chấp nhận vào năm 1988

276
00:12:20,422 --> 00:12:22,529
58% vào năm 1999,

277
00:12:22,529 --> 00:12:26,397
và 48% vào năm 2011.

278
00:12:26,397 --> 00:12:28,358
Hóa ra, Hội đồng 
Sử dụng ngôn ngữ

279
00:12:28,358 --> 00:12:30,968
cơ quan có thẩm quyền 
về ngôn ngữ

280
00:12:30,968 --> 00:12:33,820
đang trở nên nhân hậu hơn 
về vấn đề này.

281
00:12:33,820 --> 00:12:35,890
Tôi hi vọng điều các bạn 
đang nghĩ lúc này là

282
00:12:35,890 --> 00:12:39,885
"Xin cho biết ai ở trong 
Hội đồng Sử dụng ngôn ngữ?

283
00:12:39,885 --> 00:12:42,997
Và tôi nên làm gì 
với tuyên bố của họ?"

284
00:12:42,997 --> 00:12:44,960
Nếu bạn nhìn vào 
những trang đầu

285
00:12:44,960 --> 00:12:46,068
của từ điển 
American Heritage

286
00:12:46,068 --> 00:12:47,643
bạn có thể thấy tên

287
00:12:47,643 --> 00:12:49,212
của những người trong 
Hội động Sử dụng ngôn ngữ

288
00:12:49,212 --> 00:12:51,244
Nhưng hơi đâu nhìn vào 
trang đầu của từ điển chứ?

289
00:12:51,244 --> 00:12:54,291
Có khoảng 200 người
trong Hội đồng này

290
00:12:54,291 --> 00:12:56,668
Họ gồm các viện sĩ,

291
00:12:56,668 --> 00:12:58,345
nhà báo và nhà văn có tiếng.

292
00:12:58,345 --> 00:13:00,437
Cả một Tòa công lý tối cao 


293
00:13:00,437 --> 00:13:02,336
và một vài nhà ngôn ngữ học.

294
00:13:02,336 --> 00:13:07,168
Vào năm 2005, 
danh sách này có tôi.

295
00:13:07,168 --> 00:13:10,980
(Vỗ tay)

296
00:13:11,342 --> 00:13:14,710
Đây là những gì 
chúng tôi làm được cho các bạn.

297
00:13:14,710 --> 00:13:17,070
Chúng tôi có thể 
cho bạn ý niệm

298
00:13:17,070 --> 00:13:20,122
về các ý kiến khác nhau trong
cách sử dụng đang gây tranh cãi

299
00:13:20,122 --> 00:13:23,479
việc này thuộc và nên thuộc
thẩm quyển của chúng tôi.

300
00:13:23,479 --> 00:13:26,890
Chúng tôi không phải 
là viện hàn lâm về ngôn ngữ.

301
00:13:26,890 --> 00:13:29,837
Khoảng một năm một lần, 
tôi nhận một lá phiếu

302
00:13:29,837 --> 00:13:32,869
hỏi tôi về 
những cách dùng mới,

303
00:13:32,869 --> 00:13:36,207
cách phát âm mới, nghĩa mới của từ 
có được chấp nhận hay không.

304
00:13:36,207 --> 00:13:39,099
Đây là cách tôi 
điền vào lá phiếu.

305
00:13:39,099 --> 00:13:42,607
Tôi lắng nghe những điều
mọi người nói và viết.

306
00:13:42,607 --> 00:13:44,851
Tôi không nghe 
cái tôi thích

307
00:13:44,851 --> 00:13:48,060
hoặc không thích 
về Tiếng Anh

308
00:13:48,060 --> 00:13:49,529
Tôi nói thật với các bạn:

309
00:13:49,529 --> 00:13:52,478
Tôi không thích từ 
"impactful" (tác động mạnh)

310
00:13:52,478 --> 00:13:54,480
nhưng cái đó 
không ảnh hưởng

311
00:13:54,480 --> 00:13:57,719
việc "impactful" có được 
dùng phổ biến

312
00:13:57,719 --> 00:14:00,970
và được chấp nhận nhiều hơn
trong văn xuôi hay không.

313
00:14:00,970 --> 00:14:02,018
Trách nhiệm của tôi,

314
00:14:02,018 --> 00:14:04,546
là nhìn vào cách sử dụng

315
00:14:04,546 --> 00:14:06,382
việc này thường liên quan 
đến tìm kiếm

316
00:14:06,382 --> 00:14:09,077
cơ sở dữ liệu trên mạng 
như Google Books

317
00:14:09,077 --> 00:14:11,897
Nếu bạn tìm từ "impactful" 
trong Google Books,

318
00:14:11,897 --> 00:14:15,103
thì kết quả tìm kiếm là đây.

319
00:14:15,103 --> 00:14:17,344
Chắc chắn từ "impactful" này

320
00:14:17,344 --> 00:14:19,074
đang tỏ ra rất hữu dụng

321
00:14:19,074 --> 00:14:20,703
cho một số nhà văn,

322
00:14:20,703 --> 00:14:22,303
và càng ngày càng hữu dụng

323
00:14:22,303 --> 00:14:24,262
trong hơn 20 năm qua.

324
00:14:24,262 --> 00:14:26,415
Hiện có nhiều thay đổi

325
00:14:26,415 --> 00:14:29,049
trong ngôn ngữ
mà ta không thích

326
00:14:29,049 --> 00:14:31,233
Sẽ có những thay đổi 
khiến cho bạn nghĩ,

327
00:14:31,233 --> 00:14:32,220
"Thật sao?

328
00:14:32,220 --> 00:14:35,905
Ngôn ngữ phải thay đổi
theo cách đó ư?"

329
00:14:35,905 --> 00:14:37,588
Điều tôi muốn nói là,

330
00:14:37,588 --> 00:14:39,310
chúng ta chớ nên nhanh quá

331
00:14:39,310 --> 00:14:43,101
khi quả quyết rằng 
thay đổi đó là quá đáng,

332
00:14:43,101 --> 00:14:44,815
hãy chậm áp đặt

333
00:14:44,815 --> 00:14:48,116
việc ta thích hay không thích 
những từ người khác đang dùng,

334
00:14:48,116 --> 00:14:51,030
ta nên dè dặt càng hơn

335
00:14:51,030 --> 00:14:53,774
khi nghĩ rằng Tiếng Anh 
đang gặp nạn.

336
00:14:53,774 --> 00:14:57,970
Ồ không. Tiếng Anh giàu, 
sôi động và dồi dào

337
00:14:57,970 --> 00:15:00,980
sự sáng tạo của những người 
đang nói ngôn ngữ ấy.

338
00:15:00,980 --> 00:15:03,598
Khi nhìn lại, chúng ta thấy
thật thú biết bao

339
00:15:03,598 --> 00:15:06,976
từ "nice" (dễ thương)
được dùng với nghĩa là ngu ngốc,

340
00:15:06,976 --> 00:15:08,660
và từ "decimate" (tàn sát)

341
00:15:08,660 --> 00:15:12,165
được sử dụng để nói
giết một trong 10 người.

342
00:15:12,165 --> 00:15:16,358
(Cười)

343
00:15:17,162 --> 00:15:22,255
Chúng ta nghĩ 
Ben Franklin quả là ngu

344
00:15:22,255 --> 00:15:24,904
khi lo rằng từ "notice" 
được dùng làm động từ

345
00:15:24,904 --> 00:15:26,291
Bạn biết sao không?

346
00:15:27,678 --> 00:15:29,067
Chúng ta từng ngớ ngẩn 
suốt cả một trăm năm

347
00:15:29,067 --> 00:15:31,364
đi lo rằng từ "impact" 
được dùng làm động từ

348
00:15:31,364 --> 00:15:34,176
và "invite" làm danh từ.

349
00:15:34,176 --> 00:15:36,416
Ngôn ngữ là thứ
không thay đổi quá nhanh

350
00:15:36,416 --> 00:15:38,313
tới mức làm ta không bắt kịp.

351
00:15:38,313 --> 00:15:40,596
Ngôn ngữ không diễn ra
theo cách đó.

352
00:15:40,596 --> 00:15:42,209
Hy vọng bạn có thể nhận ra

353
00:15:42,209 --> 00:15:45,038
sự thay đổi ngôn ngữ 
là không đáng ngại

354
00:15:45,038 --> 00:15:47,076
mà lại còn vui và khoái,

355
00:15:47,076 --> 00:15:50,085
như các nhà soạn từ điển 
vẫn hưởng lâu nay.

356
00:15:50,085 --> 00:15:52,047
Mong bạn cũng thích 
thành một phần

357
00:15:52,047 --> 00:15:57,051
của sự sáng tạo 
được liên tục tái tạo

358
00:15:57,051 --> 00:16:00,327
ngôn ngữ của chúng ta,
làm cho nó thật sung.

359
00:16:00,327 --> 00:16:03,247
Vậy thì một từ 
được đưa vào từ điển ra sao?

360
00:16:03,247 --> 00:16:05,716
Nó được đưa vào 
vì chúng ta dùng nó

361
00:16:05,716 --> 00:16:07,340
và chúng ta 
vẫn đang tiếp tục dùng,

362
00:16:07,340 --> 00:16:11,575
nhà biên soạn từ điển 
đang chú ý đến chúng ta.

363
00:16:11,575 --> 00:16:14,695
Nếu bạn nghĩ "Chúng ta hãy

364
00:16:14,695 --> 00:16:16,444
quyết định nghĩa của từ là gì"

365
00:16:16,444 --> 00:16:20,495
Tôi sẽ trả lời rằng: 
"Vâng, đúng vậy,

366
00:16:20,495 --> 00:16:22,847
và luôn luôn như vậy."

367
00:16:22,847 --> 00:16:26,774
Từ điển là nguồn tra cứu
và hướng dẫn tuyệt vời,

368
00:16:26,774 --> 00:16:30,270
nhưng không có cơ quan 
thẩm quyền nào về từ điển

369
00:16:30,270 --> 00:16:34,043
là trọng tài phán quyết cuối cùng 
về nghĩa của từ.

370
00:16:34,043 --> 00:16:36,556
Nếu một cộng đồng 
đang sử dụng một từ

371
00:16:36,556 --> 00:16:40,152
và biết nghĩa của nó là gì, 
thì từ đó là có thật.

372
00:16:40,152 --> 00:16:41,520
Đó có thể là từ lóng,

373
00:16:41,520 --> 00:16:43,162
đó có thể là từ 
không chính thức

374
00:16:43,162 --> 00:16:45,067
đó có thể là một từ 
bạn nghĩ

375
00:16:45,067 --> 00:16:47,524
là không logic 
hoặc không cần thiết,

376
00:16:47,524 --> 00:16:50,075
nhưng nếu một từ
đang được dùng.

377
00:16:50,075 --> 00:16:52,433
thì từ đó sống.

378
00:16:52,433 --> 00:16:54,774
Cảm ơn

379
00:16:54,774 --> 00:16:56,453
(Vỗ tay)