WEBVTT

00:00:06.809 --> 00:00:09.740
Ökse otu görmek koşarak uzaklaşmanıza

00:00:09.740 --> 00:00:11.781
ya da gözünüze birisini kestirmişseniz,

00:00:11.781 --> 00:00:15.079
kar beyazı yemişlerin altında
fırsat gözetmenize sebep olabilir.

00:00:15.079 --> 00:00:18.590
Peki bu neşeli ökse otu altında
öpüşme geleneği

00:00:18.590 --> 00:00:19.860
nasıl ortaya çıktı?

00:00:19.860 --> 00:00:23.590
Uzun soluklu bu gelenek
mitoloji ve bitkinin

00:00:23.590 --> 00:00:25.660
biyolojisini bir araya getiriyor.

00:00:25.660 --> 00:00:28.400
Ökse otunun dünya
üzerinde binden fazla

00:00:28.400 --> 00:00:30.570
çeşidi bulunmaktadır.

00:00:30.570 --> 00:00:33.650
Hatta, eski Avrupalılar
bitkinin sıra dışı yetişme

00:00:33.650 --> 00:00:35.991
doğasından çok etkilenmiş

00:00:35.991 --> 00:00:39.040
ve bitkiye efsane ve mitolojilerinde
yer vermişlerdir.

00:00:39.191 --> 00:00:40.451
Eski Roma'da ise,

00:00:40.451 --> 00:00:44.280
Büyük Pliny, eski İngiltere'deki
Druid ruhbanlığın ökse otunun Tanrılar

00:00:44.280 --> 00:00:49.362
tarafından cennetten gönderildiğine
inandıklarından söz etmektedir.

00:00:49.362 --> 00:00:52.899
Bu bitkinin belirli ağaçların
üst dallarındaki alışılmadık

00:00:52.899 --> 00:00:54.591
konumunu açıklamaktaydı.

00:00:54.591 --> 00:00:56.841
Ayrıca iyileştirme gücü olduğuna

00:00:56.841 --> 00:00:59.632
ve doğurganlık sağladığına inanıyorlardı.

00:00:59.632 --> 00:01:03.288
Bu sırada, İskandinav efsanesi
Tanrı Baldr ve sevgi dolu,

00:01:03.288 --> 00:01:07.844
aşk, evlilik ve bereket
tanrıçası annesi Frigg'in hikâyesinde

00:01:07.844 --> 00:01:11.103
bitkinin mistik özellikleri anlatılıyordu.

00:01:11.103 --> 00:01:14.992
Frigg, oğlunu o kadar
çok seviyordu ki bütün bitki,

00:01:14.992 --> 00:01:15.768
hayvan

00:01:15.768 --> 00:01:19.673
ve cansız nesneye ona
zarar vermeme yemini ettirdi.

00:01:19.673 --> 00:01:22.803
Bu hevesinden dolayı
ökse otunu göz ardı etti.

00:01:22.803 --> 00:01:26.103
Muzip tanrı Loki bu hatayı fark etti

00:01:26.103 --> 00:01:28.790
ve Baldr'ın kalbini ökse otundan

00:01:28.790 --> 00:01:30.889
oyulmuş bir ok ile deldi.

00:01:30.889 --> 00:01:32.771
Frigg öyle bir üzüntüyle ağladı ki

00:01:32.771 --> 00:01:36.013
bu damlalar ökse otunun
inci rengi yemişlerini oluşturdu,

00:01:36.013 --> 00:01:40.143
tanrıların ona acıyarak Baldr'ı
diriltme kararı vermesi sağladı.

00:01:40.143 --> 00:01:43.333
Bu haberi duyan Frigg,
bu sefer de o kadar sevinmişti ki

00:01:43.333 --> 00:01:46.603
ökse otunu bir ölüm simgesinden

00:01:46.603 --> 00:01:49.354
barış ve aşk simgesine dönüştürdü.

00:01:49.354 --> 00:01:52.313
Bütün kavgalar için
bir günlük ateşkes yapılmasını

00:01:52.313 --> 00:01:55.823
ve dünyaya sevgiyi yaymak için
herkesin otun altından geçince

00:01:55.823 --> 00:01:58.624
kucaklaşmasını emretti.

00:01:58.624 --> 00:02:00.073
17. yüzyılda,

00:02:00.073 --> 00:02:02.863
Yeni Dünya'ya gelen İngiliz koloniciler

00:02:02.863 --> 00:02:05.394
farklı ancak çok benzer
görünüşlü bir ökse otu

00:02:05.394 --> 00:02:07.463
türüyle karşılaştılar.

00:02:07.463 --> 00:02:11.034
Sihir, bereket ve sevgi
öykülerini bu bitkiye atfederek

00:02:11.034 --> 00:02:15.515
ökse otu asma geleneğini
Avrupa'dan Amerika'ya taşıdılar.

00:02:15.515 --> 00:02:17.586
18. yüzyıla geldiğimizde,

00:02:17.586 --> 00:02:20.764
Britanya'da insanlar bunu
bir Hristiyan geleneğine çevirdiler,

00:02:20.764 --> 00:02:24.895
ama bu gelenek hayal gücünden
çok daha fazlasına dayanıyor.

00:02:24.895 --> 00:02:28.265
Bütün geleneği bitkinin ilgi çekici
biyolojik özelliklerine borçluyuz.

00:02:28.265 --> 00:02:31.465
Ökse otunu neşeli bir süs olarak görüyoruz

00:02:31.465 --> 00:02:36.655
ama doğada ağaç dallarına yayılan
bitki kısmen asalak bir bitki.

00:02:36.655 --> 00:02:39.935
Ökse otu haustoria olarak bilinen

00:02:39.935 --> 00:02:41.987
ve ağaç dallarını delerek kendilerini

00:02:41.987 --> 00:02:43.935
taşıyan ağaçtan su ve mineral sömüren

00:02:43.935 --> 00:02:46.516
modifiye köklerle yaşıyor.

00:02:46.516 --> 00:02:49.086
Yakın ağaçları tohumlarıyla
kolonize eden ökse otu,

00:02:49.086 --> 00:02:51.715
serpilme işlemi için kuşlar

00:02:51.715 --> 00:02:53.504
ve diğer canlılardan yararlanıyor.

00:02:53.504 --> 00:02:56.513
Ökse otunun yapışkan
beyaz yemişlerini yiyen kuşlar

00:02:56.513 --> 00:03:00.911
bazen bu tohumlardan ağaç kabuğuna
sürtünerek kurtuluyorlar.

00:03:00.911 --> 00:03:05.377
Ya da şansın yardımıyla, sindirilmez
tohumları bir ağaca dışkılıyorlar,

00:03:05.377 --> 00:03:08.527
tohumlar çimlenerek büyüyorlar.

00:03:08.527 --> 00:03:11.166
Esnekliği ve çevredeki ağaçlar
yaprak döktüğünde,

00:03:11.166 --> 00:03:13.923
özlü kalan yapraklarıyla ökse otunun

00:03:13.923 --> 00:03:18.077
neden batıl inançlı atalarımızı
cezbettiğini anlayabilirsiniz.

00:03:18.077 --> 00:03:22.841
Bunları bitkinin sihirli özellikleri
ve verimliliğine işaret olarak gördüler.

00:03:22.841 --> 00:03:26.038
Bugün dahi, ökse otu beslediği
yabani hayat

00:03:26.038 --> 00:03:29.958
çeşitliliği ile mucizeleri esinliyor.

00:03:29.958 --> 00:03:33.989
Bir asalaktan çok temel bir
canlı türü olarak biliniyor.

00:03:33.989 --> 00:03:36.009
Çeşitli hayvanlar tarafından tüketiliyor,

00:03:36.009 --> 00:03:37.009
mesela karaca,

00:03:37.009 --> 00:03:37.799
Kanada geyiği,

00:03:37.799 --> 00:03:38.528
sincap,

00:03:38.528 --> 00:03:39.331
çizgili sincap,

00:03:39.331 --> 00:03:40.275
kirpi,

00:03:40.275 --> 00:03:41.169
nar bülbülü,

00:03:41.169 --> 00:03:42.098
mavi kuşlar,

00:03:42.098 --> 00:03:43.101
matemli kumru,

00:03:43.101 --> 00:03:46.508
ve Delias sınıfı kelebekleri kapsıyor.

00:03:46.508 --> 00:03:48.769
Bazı ökse otu türleri
sıkı çalılar oluşturuyor,

00:03:48.769 --> 00:03:53.219
bunlar da farklı kuşlar için
mükemmel yuvalar sağlıyor.

00:03:53.219 --> 00:03:57.569
Ağaçlarla olan asalak ilişkilerine rağmen,

00:03:57.569 --> 00:03:59.832
diğer bitkiler için faydası da oluyor.

00:03:59.832 --> 00:04:02.789
Örneğin, ardıçlar yemişe gelen kuşlardan

00:04:02.789 --> 00:04:05.949
faydalanmak için ökse otu
çevresinde filizleniyor.

00:04:05.949 --> 00:04:09.530
Sağladığı bir çok faydayla
ökse otu çeşitliliği etkiliyor

00:04:09.530 --> 00:04:12.161
ve eko-sistemin büyümesini sağlıyor.

00:04:12.161 --> 00:04:16.258
Bu ikonik bitki için yaşamın efsaneyi
taklit ettiğini söyleyebilirsiniz.

00:04:16.258 --> 00:04:19.781
Ökse otu, doğada, nesneleri
bir araya getirme gücüne sahip

00:04:19.781 --> 00:04:22.669
ve geleneklerimizde de bunun
gerçekleştiğini görüyoruz.