1
00:00:06,400 --> 00:00:11,007
AIDS je otkriven 1981. godine;
virus, 1983. godine.

2
00:00:11,031 --> 00:00:13,401
Ovi Gepmajnderovi mehurići vam pokazuju

3
00:00:13,425 --> 00:00:17,351
kako se virus širio u svetu 1983. godine,

4
00:00:17,375 --> 00:00:19,504
ili kako mi procenjujemo da se širio.

5
00:00:19,528 --> 00:00:23,536
Ovde, na ovoj osi

6
00:00:23,560 --> 00:00:27,108
prikazujem procenat
zaraženih odraslih osoba.

7
00:00:27,710 --> 00:00:32,822
A na ovoj osi, prikazujem prihod
u dolarima po osobi.

8
00:00:33,369 --> 00:00:36,927
Veličina ovih mehurića, ovde,

9
00:00:36,951 --> 00:00:39,837
pokazuje koliko ima zaraženih
u svakoj zemlji,

10
00:00:39,861 --> 00:00:41,861
a boja predstavlja kontinent.

11
00:00:42,214 --> 00:00:44,729
Sada, možete da vidite SAD 1983. godine,

12
00:00:44,753 --> 00:00:47,317
je imala mali procenat zaraženih,

13
00:00:47,341 --> 00:00:50,921
ali zbog velike populacije,
mehurić je ipak veliki.

14
00:00:50,945 --> 00:00:53,999
Bilo je dosta inficiranih ljudi u SAD.

15
00:00:54,023 --> 00:00:56,118
I gore, vidite Ugandu.

16
00:00:56,142 --> 00:00:58,831
Oni su imali skoro 5 odsto zaraženih

17
00:00:58,855 --> 00:01:02,952
i dosta veliki mehurić uprkos tome
što su tada bili mala zemlja.

18
00:01:02,976 --> 00:01:07,213
I oni su verovatno
imali najviše zaraženih u svetu.

19
00:01:07,237 --> 00:01:08,983
Sada, šta se dogodilo?

20
00:01:09,007 --> 00:01:11,158
Razumeli ste grafik

21
00:01:11,182 --> 00:01:13,781
i u sledećih 60 sekundi

22
00:01:13,805 --> 00:01:16,881
prikazaćemo HIV epidemiju u svetu.

23
00:01:16,905 --> 00:01:20,781
Ali prvo, ovde imam novi izum.

24
00:01:22,881 --> 00:01:27,142
(Smeh)

25
00:01:27,166 --> 00:01:31,094
Učvrstio sam snop lasera.

26
00:01:31,118 --> 00:01:34,007
(Smeh)

27
00:01:34,031 --> 00:01:39,124
(Aplauz)

28
00:01:40,897 --> 00:01:43,895
Tako, tri, četiri, sad!

29
00:01:43,919 --> 00:01:48,230
Prvo, imamo brz rast u Ugandi i Zimbabveu.

30
00:01:48,254 --> 00:01:50,142
Otišli su na gore ovako.

31
00:01:50,166 --> 00:01:54,117
U Aziji, prva zemlja koja je bila
teško zaražena je Tajland -

32
00:01:54,141 --> 00:01:56,000
došli su do 1-2 odsto.

33
00:01:56,024 --> 00:01:58,025
Onda, Uganda je krenula nazad,

34
00:01:58,049 --> 00:02:00,006
dok je Zimbabve odleteo gore,

35
00:02:00,030 --> 00:02:04,579
i nekoliko godina kasnije Južna Afrika
je imala strašan rast učestalosti HIV-a.

36
00:02:04,603 --> 00:02:06,574
Pogledajte, Indija ima puno zaraženih,

37
00:02:06,598 --> 00:02:08,566
ali je imala nisku stopu.

38
00:02:08,590 --> 00:02:10,825
I slično se događa ovde.

39
00:02:10,849 --> 00:02:13,554
Vidite, Uganda ide nadole,
Zimbabve ide nadole,

40
00:02:13,578 --> 00:02:15,241
Rusija je otišla na 1 odsto.

41
00:02:15,265 --> 00:02:18,020
U poslednje 2 do 3 godine,

42
00:02:18,044 --> 00:02:22,044
došli smo do mirnog stanja
HIV epidemije u svetu.

43
00:02:23,186 --> 00:02:24,955
Trebalo je 25 godina.

44
00:02:24,979 --> 00:02:28,331
Ali, mirno stanje ne znači
da se stvari poboljšavaju,

45
00:02:28,355 --> 00:02:30,749
nego da se ne pogoršavaju.

46
00:02:31,213 --> 00:02:34,752
I ima - mirno stanje je, manje više,

47
00:02:34,776 --> 00:02:39,233
jedan odsto odraslih
u svetu je zaraženo HIV-om.

48
00:02:39,257 --> 00:02:41,995
To znači 30 do 40 miliona,

49
00:02:42,019 --> 00:02:44,229
cela Kalifornija - svaka osoba,

50
00:02:44,253 --> 00:02:46,483
to je ono što manje-više
imamo danas u svetu.

51
00:02:46,507 --> 00:02:50,959
Sada, ponovo ću brzo pustiti Bocvanu.

52
00:02:51,285 --> 00:02:54,878
Bocvana - zemlja gornje
srednje klase u južnoj Africi,

53
00:02:54,902 --> 00:02:58,341
demokratska vlada, dobra ekonomija,

54
00:02:58,365 --> 00:02:59,937
i evo šta se tu dogodilo.

55
00:02:59,961 --> 00:03:02,302
Počeli su nisko i odleteli su,

56
00:03:02,326 --> 00:03:05,134
vrhunac im je bio 2003. godine,

57
00:03:05,158 --> 00:03:06,357
i sada su u padu.

58
00:03:06,381 --> 00:03:08,270
Ali padaju polako,

59
00:03:08,294 --> 00:03:11,793
jer u Bocvani, sa dobrom
ekonomijom i vladom,

60
00:03:11,817 --> 00:03:13,856
mogu da leče ljude.

61
00:03:14,341 --> 00:03:17,476
I ako se inficirani leče,
neće umreti od SIDE.

62
00:03:17,500 --> 00:03:19,683
Ovi procenti se neće spustiti

63
00:03:19,707 --> 00:03:22,456
jer ljudi mogu da prežive
od 10 do 20 godina.

64
00:03:22,897 --> 00:03:25,571
Tako da sada ima problema
sa ovim merenjem.

65
00:03:25,595 --> 00:03:29,715
Ali siromašnije zemlje u Africi,
sa malim primanjima ovde dole,

66
00:03:29,739 --> 00:03:35,214
tu stope procenata
inficiranih brže padaju,

67
00:03:35,238 --> 00:03:36,832
jer ljudi i dalje umiru.

68
00:03:36,856 --> 00:03:40,864
Uprkos PEPFAR-u, velikodušnom PEPFAR-u,

69
00:03:40,888 --> 00:03:42,665
lečenje ne dobijaju svi,

70
00:03:42,689 --> 00:03:46,749
a samo 60 odsto onih
koji se leče u siromašnim zemljama,

71
00:03:46,773 --> 00:03:48,954
nastavlja lečenje nakon 2 godine.

72
00:03:48,978 --> 00:03:52,214
Lečenje koje traje čitav život
nije realistično rešenje

73
00:03:52,238 --> 00:03:54,130
za sve u najsiromašnijim zemljama.

74
00:03:54,154 --> 00:03:57,062
Ali je veoma dobro
da se radi ono što se radi.

75
00:03:57,531 --> 00:04:01,531
Ali je fokus opet na prevenciji.

76
00:04:02,038 --> 00:04:04,630
Samo će zaustavljanjem prenosa

77
00:04:04,654 --> 00:04:06,527
svet moći da se nosi sa time.

78
00:04:06,551 --> 00:04:08,773
Lekovi su skupi - da smo imali vakcine,

79
00:04:08,797 --> 00:04:11,781
ili kada ih dobijemo, to je efektivnije -

80
00:04:11,805 --> 00:04:14,053
ali lekovi su mnogo skupi za siromašne.

81
00:04:14,077 --> 00:04:16,188
Ne sam lek, nego lečenje

82
00:04:16,212 --> 00:04:18,155
i nega koja ide uz to.

83
00:04:20,777 --> 00:04:22,966
Tako da, kada pogledamo šablon,

84
00:04:22,990 --> 00:04:25,371
jedna stvar je jasna:

85
00:04:25,395 --> 00:04:26,653
vidite plave mehuriće

86
00:04:26,677 --> 00:04:29,301
i ljudi kažu da je HIV
dosta rasprostranjen u Africi.

87
00:04:29,325 --> 00:04:32,325
Ja bih rekao, HIV
je dosta drugačiji u Africi.

88
00:04:33,311 --> 00:04:36,635
Naći ćete najvišu stopu HIV-a u svetu

89
00:04:36,659 --> 00:04:38,203
u afričkim zemljama,

90
00:04:38,227 --> 00:04:40,647
a ipak ćete naći Senegal, ovde dole -

91
00:04:40,671 --> 00:04:42,738
ista stopa kao u SAD-u.

92
00:04:42,762 --> 00:04:44,203
I naći ćete Madagaskar,

93
00:04:44,227 --> 00:04:46,425
i dosta afričih zemalja

94
00:04:46,449 --> 00:04:48,760
s niskom stopom kao kod ostatka sveta.

95
00:04:48,784 --> 00:04:52,997
To je strašno pojednostavljivanje
da postoji jedna Afrika

96
00:04:53,021 --> 00:04:55,618
i da stvari rade
na samo jedan način u Africi.

97
00:04:55,642 --> 00:04:56,984
Moramo da zaustavimo to.

98
00:04:57,008 --> 00:04:59,967
Nema poštovanja, i nije baš pametno

99
00:04:59,991 --> 00:05:01,256
da se razmišlja tako.

100
00:05:01,280 --> 00:05:06,238
(Aplauz)

101
00:05:06,262 --> 00:05:09,366
Imao sam sreću da živim
i radim neko vreme u SAD-u.

102
00:05:09,390 --> 00:05:13,015
I video sam da su Solt Lejk Siti
i San Francisko različiti.

103
00:05:13,039 --> 00:05:15,039
(Smeh)

104
00:05:15,705 --> 00:05:18,362
Tako je i u Africi - ima dosta razlika.

105
00:05:18,386 --> 00:05:20,387
I zašto je toliko visoko? Zbog rata?

106
00:05:20,411 --> 00:05:22,261
Ne, nije. Pogledajte ovde.

107
00:05:22,285 --> 00:05:25,976
Ratom podeljen Kongo
je ovde dole - 2, 3, 4 odsto.

108
00:05:26,000 --> 00:05:29,472
Ovo je miroljubiva susedna zemlja,
Zambija - 15 odsto.

109
00:05:29,496 --> 00:05:32,623
I postoji dobro istraživanje
o izbeglicama iz Konga -

110
00:05:32,647 --> 00:05:34,341
imaju 2, 3 odsto zaraženih,

111
00:05:34,365 --> 00:05:36,539
a miroljubiva Zambija - mnogo više.

112
00:05:36,563 --> 00:05:38,690
Sada postoje istraživanja
koja jasno pokazuju

113
00:05:38,714 --> 00:05:41,476
da su ratovi strašni,
silovanja su strašna,

114
00:05:41,500 --> 00:05:44,523
ali ovo nije uzrok
za visoke stope u Africi.

115
00:05:44,920 --> 00:05:46,581
Dakle, da li je zbog siromaštva?

116
00:05:47,100 --> 00:05:48,812
Pa, ako pogledate na makro nivou,

117
00:05:48,836 --> 00:05:50,931
izgleda da što je više
novca, više je HIV-a.

118
00:05:52,034 --> 00:05:53,495
Ali je to previše jednostavno,

119
00:05:53,519 --> 00:05:56,118
hajdemo dole, da vidimo Tanzaniju.

120
00:05:56,142 --> 00:05:59,322
Podeliću Tanzaniju
na 5 grupa po primanjima,

121
00:05:59,346 --> 00:06:01,582
od najviših do najnižih,

122
00:06:01,606 --> 00:06:02,829
i idemo.

123
00:06:02,853 --> 00:06:06,504
One sa najvišim primanjima,
one kojima je bolje, ne bih rekao bogate,

124
00:06:06,528 --> 00:06:07,832
oni imaju višu stopu HIV-a.

125
00:06:07,856 --> 00:06:11,038
Razlika je od 11 do 4 odsto

126
00:06:11,062 --> 00:06:13,062
i još je viša kod žena.

127
00:06:13,547 --> 00:06:17,110
Postoji dosta toga što smo mislili,
a što sada dobro istraživanje

128
00:06:17,134 --> 00:06:20,034
afričkih institucija i istraživača

129
00:06:20,058 --> 00:06:23,538
zajedno sa međunarodnim istraživačima,
pokazuje da nismo bili u pravu.

130
00:06:23,562 --> 00:06:25,491
Tako, ovo je razlika unutar Tanzanije.

131
00:06:25,515 --> 00:06:27,798
Ne mogu, a da ne pokažem Keniju.

132
00:06:27,822 --> 00:06:29,021
Pogledajte Keniju.

133
00:06:29,045 --> 00:06:31,547
Podelio sam Keniju u njene provincije.

134
00:06:31,571 --> 00:06:32,960
Evo ide.

135
00:06:32,984 --> 00:06:35,985
Vidite razliku unutar
jedne afričke zemlje -

136
00:06:36,009 --> 00:06:38,782
ide od veoma niske stope do visoke,

137
00:06:38,806 --> 00:06:42,148
i većina provincija
u Keniji je dosta skromna.

138
00:06:43,269 --> 00:06:44,769
Pa šta je u pitanju?

139
00:06:45,110 --> 00:06:47,874
Zašto vidimo ove ekstremno
visoke stope u nekim zemljama?

140
00:06:47,898 --> 00:06:51,912
Pa, to je zbog više partnera,

141
00:06:51,936 --> 00:06:54,093
manje se koriste kondomi

142
00:06:54,117 --> 00:06:57,046
i postoji razlika u godinama
kod partnera -

143
00:06:57,070 --> 00:06:59,998
to jest, stariji muškarci teže
da imaju seks sa mlađim ženama.

144
00:07:00,022 --> 00:07:02,806
Vidimo više stope kod mlađih žena
nego kod mlađih muškaraca

145
00:07:02,830 --> 00:07:05,008
u puno zemalja koje su najviše pogođene.

146
00:07:05,032 --> 00:07:06,617
Ali gde se nalaze?

147
00:07:06,641 --> 00:07:08,641
Zameniću mehuriće za mapu.

148
00:07:09,159 --> 00:07:12,968
Pogledajte, one sa najviše zaraženih
imaju 4 odsto svetske populacije

149
00:07:12,992 --> 00:07:15,749
i oni drže 50 odsto zaraženih HIV-om.

150
00:07:16,594 --> 00:07:19,221
HIV postoji u celom svetu.

151
00:07:19,245 --> 00:07:21,745
Pogledajte, ovde imate
mehuriće po celom svetu.

152
00:07:21,769 --> 00:07:24,126
Brazil ima puno zaraženih HIV-om.

153
00:07:24,150 --> 00:07:27,024
Arapske zemlje nemaju puno,
ali ih ima dosta u Iranu.

154
00:07:27,048 --> 00:07:30,944
U Iranu takođe postoje
zavisnost od heroina i prostitucija.

155
00:07:30,968 --> 00:07:32,514
Indija ima dosta jer ih je puno.

156
00:07:32,538 --> 00:07:34,419
Jugoistočna Azija, i tako dalje.

157
00:07:34,443 --> 00:07:36,784
Ali postoji jedan deo Afrike -

158
00:07:36,808 --> 00:07:39,435
a težak deo je, istovremeno,

159
00:07:39,459 --> 00:07:43,025
ne napraviti homogenu izjavu o Africi,

160
00:07:43,049 --> 00:07:47,435
ne doći do jednostavnih ideja
o tome, s jedne strane.

161
00:07:47,459 --> 00:07:50,507
S druge strane, pokušavam
da kažem da to nije slučaj,

162
00:07:50,531 --> 00:07:54,143
jer sada postoji naučni
konsenzus o ovom šablonu.

163
00:07:54,167 --> 00:07:57,610
UNAIDS je konačno dobre podatke

164
00:07:57,634 --> 00:08:00,378
o širenju HIV-a učinio dostupnim.

165
00:08:01,253 --> 00:08:03,515
Možda je u pitanju više partnera.

166
00:08:04,031 --> 00:08:06,628
Možda ima više tipova virusa.

167
00:08:06,652 --> 00:08:10,358
Možda postoje druge stvari

168
00:08:10,382 --> 00:08:12,953
zbog kojih se prenos češće dešava.

169
00:08:12,977 --> 00:08:16,841
Posle svega, ako ste potpuno zdravi
i imate heteroseksualni seks,

170
00:08:16,865 --> 00:08:21,293
rizik za infekciju u jednom
odnosu je 1 prema 1000.

171
00:08:21,754 --> 00:08:23,676
Nemojte da odlučujete sada o svom

172
00:08:23,700 --> 00:08:25,055
ponašanju večeras i nadalje.

173
00:08:25,079 --> 00:08:26,728
(Smeh)

174
00:08:26,752 --> 00:08:30,002
Ali - i ako se nalazite
u nezavidnoj situaciji,

175
00:08:30,026 --> 00:08:33,757
više seksualno prenosivih bolesti,
može da bude 1 prema 100.

176
00:08:33,781 --> 00:08:36,856
Ali mislimo da je u pitanju više partnera.

177
00:08:36,880 --> 00:08:38,124
Šta to znači?

178
00:08:38,148 --> 00:08:40,526
U Švedskoj, mi to nemamo.

179
00:08:40,550 --> 00:08:42,138
Imamo serijsku monogamiju.

180
00:08:42,162 --> 00:08:44,599
Vodka, doček Nove godine -
novi partner za proleće.

181
00:08:44,623 --> 00:08:46,624
Vodka, doček leta - novi partner za jesen.

182
00:08:46,648 --> 00:08:48,941
Vodka - i tako dalje, znate?

183
00:08:48,965 --> 00:08:50,929
I sakupite puno bivših.

184
00:08:50,953 --> 00:08:54,037
I imamo strašnu epidemiju hlamidije -

185
00:08:54,061 --> 00:08:55,427
strašnu epidemiju hlamidije

186
00:08:55,451 --> 00:08:57,153
koja ostaje puno godina.

187
00:08:57,177 --> 00:09:00,256
HIV ima vrhunac
3 do 6 nedelja nakon infekcije

188
00:09:00,280 --> 00:09:03,589
i zato, više partnera u mesecu

189
00:09:03,613 --> 00:09:06,078
je veća opasnost za HIV nego za drugo.

190
00:09:06,102 --> 00:09:07,794
Verovatno je kombinacija ovog.

191
00:09:07,818 --> 00:09:10,750
I raduje me to da napredujemo

192
00:09:10,774 --> 00:09:13,451
ka činjenici da možemo
da se osvrnemo na ovo.

193
00:09:13,968 --> 00:09:16,027
Možete da dobijete
ovaj grafikon, besplatno.

194
00:09:16,051 --> 00:09:18,742
Stavili smo UNAIDS podatke
na sajt Gepmajndera.

195
00:09:18,766 --> 00:09:22,659
I nadamo se da, kada budemo radili nešto
u budućnosti povodom globalnih problema,

196
00:09:22,683 --> 00:09:24,929
nećemo imati samo srce,

197
00:09:24,953 --> 00:09:27,818
niti samo novac,

198
00:09:27,842 --> 00:09:29,993
već da ćemo koristiti i mozak.

199
00:09:30,017 --> 00:09:31,243
Hvala vam mnogo.

200
00:09:31,267 --> 00:09:37,267
(Aplauz)