WEBVTT 00:00:00.000 --> 00:00:05.000 (Pljesak) 00:00:06.000 --> 00:00:11.000 SIDA je otkrivena 1981., a virus, 1983. 00:00:11.000 --> 00:00:13.000 Ovi Gapminder krugovi vam prikazuju 00:00:13.000 --> 00:00:17.000 koliko je virus bio raširen 1983. u svijetu, 00:00:17.000 --> 00:00:19.000 ili koliko procjenjujemo da je bio. 00:00:19.000 --> 00:00:21.000 Ono što je ovdje prikazano su -- 00:00:21.000 --> 00:00:28.000 na ovoj osi ovdje, postotak zaraženih odraslih osoba. 00:00:28.000 --> 00:00:33.000 A na ovoj osi, pokazujem prihode po osobi u dolarima. 00:00:33.000 --> 00:00:37.000 Veličina ovih krugova, veličina ovih krugova ovdje, 00:00:37.000 --> 00:00:40.000 pokazuje koliko je zaraženih u svakoj od država, 00:00:40.000 --> 00:00:42.000 a boja predstavlja kontinent. NOTE Paragraph 00:00:42.000 --> 00:00:44.570 Ovdje možete vidjeti da su Sjedinjene Države, 1983. 00:00:44.570 --> 00:00:47.000 imale vrlo nizak postotak zaraženih, 00:00:47.000 --> 00:00:51.000 no zbog veličine populacije, to je još uvijek velik krug. 00:00:51.000 --> 00:00:54.000 Bilo je prilično mnogo zaraženih u Sjedinjenim Državama. 00:00:54.000 --> 00:00:56.000 A, ovdje gore, vidite Ugandu. 00:00:56.000 --> 00:00:59.000 Oni su imali skoro pet posto zaraženih, 00:00:59.000 --> 00:01:02.900 i prilično velik krug bez obzira na to što se radi o maloj državi. 00:01:02.900 --> 00:01:07.000 Oni su vjerojatno bili najzaraženija država na svijetu. 00:01:07.000 --> 00:01:09.000 No, što se dogodilo? 00:01:09.000 --> 00:01:11.000 Sad ste shvatili prikaz, 00:01:11.000 --> 00:01:14.000 i sad, u sljedećih 60 sekundi, 00:01:14.000 --> 00:01:17.000 pogledat ćemo epidemiju HIV-a u svijetu. NOTE Paragraph 00:01:17.000 --> 00:01:20.000 Ali prije toga, imam ovdje novi izum. 00:01:22.000 --> 00:01:25.000 (Smijeh) 00:01:27.000 --> 00:01:31.000 Učvrsnuo sam snop laser pokazivača. NOTE Paragraph 00:01:31.000 --> 00:01:34.000 (Smijeh) NOTE Paragraph 00:01:34.000 --> 00:01:37.000 (Pljesak) NOTE Paragraph 00:01:40.940 --> 00:01:44.000 Priprema, pozor, sad! 00:01:44.000 --> 00:01:48.000 Prvo, imamo brzi porast u Ugandi i Zimbabwe-u. 00:01:48.000 --> 00:01:50.000 Oni su išli gore ovako. 00:01:50.000 --> 00:01:54.000 U Aziji, prva zemlja koja je bila teško zahvačena je Tajland -- 00:01:54.000 --> 00:01:56.000 oni su dosegli jedan do dva posto. 00:01:56.000 --> 00:01:58.000 Onda, Uganda se počela vraćati natrag, 00:01:58.000 --> 00:02:00.000 dok je Zimbabve naglo porastao, 00:02:00.000 --> 00:02:04.000 i nekoliko godina kasnije Južna Afrika je imala grozan porast učestalosti HIV-a. 00:02:04.000 --> 00:02:06.000 Pogledajte, Indija ima mnogo zaraženih, 00:02:06.000 --> 00:02:08.000 ali ima nisku razinu. 00:02:08.000 --> 00:02:10.000 Skoro isto se dogodilo ovdje. 00:02:10.000 --> 00:02:13.000 Vidite, Uganda se vraća dolje, Zimbabve se spušta, 00:02:13.000 --> 00:02:15.000 Rusija je otišla na jedan posto. NOTE Paragraph 00:02:15.000 --> 00:02:18.000 U zadnje dvije do tri godine, 00:02:18.000 --> 00:02:22.000 mi smo dosegli stabilno stanje HIV epidemije u svijetu. 00:02:22.000 --> 00:02:25.000 Za to je trebalo 25 godina. 00:02:25.000 --> 00:02:28.000 Ali stabilno stanje ne znači da su se stvari poboljšale, 00:02:28.000 --> 00:02:30.560 samo su se prestale pogoršavati. 00:02:31.000 --> 00:02:35.000 I jesu -- stabilno stanje je, više ili manje, 00:02:35.000 --> 00:02:39.000 da je jedan posto odrasle svjetske populacije zaraženo HIV-om. 00:02:39.000 --> 00:02:42.000 To znači 30 do 40 milijuna ljudi, 00:02:42.000 --> 00:02:44.000 to je cijela Kalifornija -- svaka osoba, 00:02:44.000 --> 00:02:46.320 to je više manje ono što danas imamo u svijetu. NOTE Paragraph 00:02:46.320 --> 00:02:51.000 Sada ću napraviti brzo ponavljanje Bocvane. 00:02:51.000 --> 00:02:55.000 Bocvana -- zemlja sa gornje srednjim prihodima u južnoj Africi, 00:02:55.000 --> 00:02:58.000 ima demokratsku vladu, dobru ekonomiju, 00:02:58.000 --> 00:03:00.000 i evo što se tamo dogodilo. 00:03:00.000 --> 00:03:02.310 Oni su počeli nisko, onda su jako brzo porasil, 00:03:02.310 --> 00:03:05.000 dosegnuli su vrh tamo u 2003., 00:03:05.000 --> 00:03:07.000 a sada su tu dolje. 00:03:07.000 --> 00:03:08.720 Ali oni samo padaju polako, 00:03:08.720 --> 00:03:11.160 zato što u Bocvani, s dobrom ekonomijom i vladom, 00:03:11.160 --> 00:03:13.860 oni mogu davati ljudima terapiju. 00:03:13.860 --> 00:03:17.220 I ako osobe koje su zaražene dobivaju terapiju, oni ne umiru od AIDS-a. 00:03:17.220 --> 00:03:19.710 Ovi postotci neće se spustiti 00:03:19.710 --> 00:03:22.000 zato što ljudi mogu preživjeti 10 do 20 godina. 00:03:22.000 --> 00:03:25.000 Tako da sada postoji problem s ovim mjerenjima. 00:03:25.000 --> 00:03:29.000 Ali siromašnije zemlje u Africi, one s niskim prihodima ovdje, 00:03:29.000 --> 00:03:35.000 tamo stope brže padaju, postotci zaraženih padaju, 00:03:35.000 --> 00:03:37.000 zato što ljudi još uvijek umiru. 00:03:37.000 --> 00:03:40.000 Bez obzira na PEPFAR, velikodušni PEPFAR, 00:03:40.000 --> 00:03:42.520 nisu svi ljudi pod terapijom, 00:03:42.520 --> 00:03:45.260 a od onih koji dobivaju terapiju u siromašnijim zemljama, 00:03:45.260 --> 00:03:48.000 samo 60 posto su i dalje na terapiji nakon dvije godine. 00:03:48.950 --> 00:03:52.000 Nije realistično imati doživotnu terapiju 00:03:52.000 --> 00:03:54.000 za sve u najsiromašnijim zemljama. 00:03:54.000 --> 00:03:57.000 Ali je jako dobro da se radi to što se radi. NOTE Paragraph 00:03:57.000 --> 00:04:01.000 Ali je sada fokus opet na prevenciji. 00:04:01.500 --> 00:04:04.000 Samo ako zaustavimo prenošenje 00:04:04.000 --> 00:04:07.000 će se svijet moći nositi s HIV-om. 00:04:07.000 --> 00:04:09.060 Lijekovi su pre skupi -- da imamo cjepivo, 00:04:09.060 --> 00:04:12.050 ili kada ćemo imati cjepivo, to je nešto što bi bilo puno učinkovitije -- 00:04:12.060 --> 00:04:14.000 ali lijekovi su jako skupi za siromašne. 00:04:14.000 --> 00:04:16.000 Ne lijek kao takav, ali terapija 00:04:16.000 --> 00:04:18.000 i njega koje je potrebna uz to. 00:04:20.870 --> 00:04:23.000 Kada pogledamo uzorak, 00:04:23.000 --> 00:04:25.000 jedna stvar je potpuno jasna, 00:04:25.000 --> 00:04:27.000 vidite plave krugove 00:04:27.000 --> 00:04:29.000 i ljudi kažu da je HIV čest u Africi. 00:04:29.000 --> 00:04:32.000 Rekao bih, HIV je drugačiji u Africi. 00:04:32.000 --> 00:04:36.000 Naći ćete najvišu stopu HIV-a 00:04:36.000 --> 00:04:38.000 u Africi, 00:04:38.000 --> 00:04:40.000 a ipak ćete naći Senegal ovdje dolje -- 00:04:40.000 --> 00:04:42.000 ista stopa kao SAD. 00:04:42.000 --> 00:04:44.000 I naći ćete Madagaskar, 00:04:44.000 --> 00:04:46.000 i naći ćete puno afričkih zemalja 00:04:46.000 --> 00:04:49.000 koje su nisko kao i ostatak svijeta. 00:04:49.000 --> 00:04:53.000 Ovo strašno pojednostavljivanje da postoji jedna Afrika 00:04:53.000 --> 00:04:55.340 i da se stvari u Africi događaju na jedan način. 00:04:55.340 --> 00:04:57.000 To moramo zaustaviti. 00:04:57.000 --> 00:05:00.000 Nije puno poštovanja, i nije najpametnije 00:05:00.000 --> 00:05:01.540 razmišljati tako. NOTE Paragraph 00:05:01.540 --> 00:05:06.000 (Pljesak) NOTE Paragraph 00:05:06.000 --> 00:05:09.000 Imao sam sreće živjeti i raditi neko vrijeme u SAD-u. 00:05:09.000 --> 00:05:13.000 Utvrdio sam da su Salt Lake City i San Francisco različiti. 00:05:13.000 --> 00:05:15.000 (Smijeh) 00:05:15.000 --> 00:05:18.000 Tako je i u Africi -- ima puno raznolikosti. 00:05:18.000 --> 00:05:20.000 Pa, zašto je tako visoko? Je li to zbog rata? 00:05:20.000 --> 00:05:22.000 Nije. Pogledajte ovdje. 00:05:22.000 --> 00:05:25.000 Ratni Kongo je ovdje -- dva, tri, četiri posto. 00:05:25.000 --> 00:05:29.000 I ovo je mirna Zambija, susjedna zemlja -- 15 posto. 00:05:29.000 --> 00:05:32.000 I postoje dobra istraživanja izbjeglica koje izlaze iz Konga -- 00:05:32.000 --> 00:05:34.000 imaju dva, tri posto zaraženih, 00:05:34.000 --> 00:05:36.000 i mirna Zambija -- puno više. 00:05:36.000 --> 00:05:38.000 Tu su istraživanja koja jasno pokazuju 00:05:38.000 --> 00:05:41.000 da je rat užasan, i da se silovanja događaju, 00:05:41.000 --> 00:05:44.000 ali to nije pokretačka sila visokih razina u Africi. NOTE Paragraph 00:05:44.000 --> 00:05:46.000 Dakle, je li to siromaštvo? 00:05:46.470 --> 00:05:48.000 Ako gledate na makro razini, 00:05:48.000 --> 00:05:50.000 čini se, više novca, više HIV-a. 00:05:50.000 --> 00:05:53.000 Ali to je vrlo pojednostavljeno, 00:05:53.000 --> 00:05:55.000 idemo pogledati Tanzaniju. 00:05:55.000 --> 00:05:59.000 Podijelit ću Tanzaniju u pet skupina prihoda, 00:05:59.000 --> 00:06:01.000 od najnižih i najviših prihoda, 00:06:01.000 --> 00:06:02.850 i evo nas. 00:06:02.850 --> 00:06:06.000 Oni s najvišim prihodom, kojima je bolje -- ne bih rekao bogati -- 00:06:06.000 --> 00:06:08.000 više razine HIV-a. 00:06:08.000 --> 00:06:11.000 Razlika pada od 11 posto do 4, 00:06:11.000 --> 00:06:13.000 i čak je i veća među ženama. 00:06:13.000 --> 00:06:17.000 Postoji puno stvari u koje smo vjerovali, koje sad dobro istraživanje, 00:06:17.000 --> 00:06:19.680 koje rade afričke institucije i istraživači 00:06:19.680 --> 00:06:23.000 zajedno s međunarodnim istraživačima, pokazuju da to nije slučaj. 00:06:23.000 --> 00:06:25.000 Ovo je razlika unutar Tanzanije. NOTE Paragraph 00:06:25.000 --> 00:06:27.000 I ne mogu izbjeći Keniju. 00:06:27.000 --> 00:06:29.000 Pogledajte Keniju. 00:06:29.000 --> 00:06:31.000 Podijelio sam Keniju prema provincijama. 00:06:31.000 --> 00:06:32.130 Evo ga. 00:06:33.000 --> 00:06:36.000 Pogledajte razliku unutar jedne Afričke zemlje -- 00:06:36.000 --> 00:06:39.000 ide od vrlo niske razine do vrlo visoke, 00:06:39.000 --> 00:06:42.000 i većina provincija u Keniji je poprilično skromna. NOTE Paragraph 00:06:42.000 --> 00:06:44.000 Pa, o čemu se radi? 00:06:44.000 --> 00:06:48.000 Zašto su ovako visoke razine u nekim zemljama? 00:06:48.000 --> 00:06:51.000 Pa, učestalije je s više partnera, 00:06:51.000 --> 00:06:54.000 manje se koriste kondomi, 00:06:54.000 --> 00:06:57.000 i tu je disparitet u snošaju -- 00:06:57.000 --> 00:07:00.000 to jest, stariji ljudi imaju snošaj s mlađim ženama. 00:07:00.000 --> 00:07:03.000 Vidimo više razine kod mlađih žena nego mlađih muškaraca 00:07:03.000 --> 00:07:05.000 u mnogim ovim zemljama s visokim stopama. NOTE Paragraph 00:07:05.000 --> 00:07:07.000 Ali gdje su oni smješteni? 00:07:07.000 --> 00:07:09.000 Zamijenit ću krugove kartom. 00:07:09.000 --> 00:07:13.000 Pogledajte, visoka stopa od 4 posto čitave populacije, 00:07:13.000 --> 00:07:16.000 i oni drže 50 posto zaraženih HIV-om. 00:07:16.000 --> 00:07:19.000 HIV postoji posvuda u svijetu. 00:07:19.000 --> 00:07:21.000 Imate krugove po čitavom svijetu. 00:07:21.000 --> 00:07:24.000 Brazil ima mnoge zaražene HIV-om. 00:07:24.000 --> 00:07:27.000 Arapske zemlje ne toliko, ali Iran je poprilično visok. 00:07:27.000 --> 00:07:31.000 Imaju ovisnost o heroinu i prostituke u Iranu. 00:07:31.000 --> 00:07:33.000 Indija ima mnogo jer ih je puno. 00:07:33.000 --> 00:07:35.000 Jugoistočna Azija i tako dalje. 00:07:35.000 --> 00:07:37.000 Ali postoji jedan dio Afrike -- 00:07:37.000 --> 00:07:39.000 i teška stvar je, u isto vrijeme, 00:07:39.000 --> 00:07:43.000 ne raditi jedinstvenu izjavu o Africi, 00:07:43.000 --> 00:07:47.000 ne doći do jednostavnih ideja zašto je to tako, s jedne strane. NOTE Paragraph 00:07:47.000 --> 00:07:50.000 S druge strane, pokušajte reći da to nije slučaj, 00:07:50.000 --> 00:07:54.000 jer postoji znanstveni konsenzus o ovom uzorku. 00:07:54.000 --> 00:07:57.000 UNAIDS je prikazao dobre podatke, napokon, 00:07:57.000 --> 00:08:00.000 o širenju HIV-a. 00:08:00.000 --> 00:08:03.000 Moglo bi biti potpomaganje. 00:08:03.000 --> 00:08:06.000 Mogle bi biti vrste virusa. 00:08:06.000 --> 00:08:10.000 Moglo bi biti da postoje druge stvari 00:08:10.000 --> 00:08:13.000 koje uzrokuju učestalije prenošenje. 00:08:13.000 --> 00:08:16.000 Napokon, ako ste potpuno zdravi i imate heteroseksualne odnose, 00:08:16.000 --> 00:08:21.000 rizik infekcije u jednom snošaju je jedan nasprama 1.000. 00:08:21.000 --> 00:08:23.000 Ne zaključujte na prečac kako 00:08:23.000 --> 00:08:25.000 se ponašati večeras i tako dalje. 00:08:25.000 --> 00:08:27.000 (Smijeh) 00:08:27.000 --> 00:08:30.000 Ali -- i ako ste u nepovoljnoj situaciji, 00:08:30.000 --> 00:08:33.000 više seksualno prenosivih bolesti, može biti 1 naprema 100. NOTE Paragraph 00:08:33.000 --> 00:08:36.150 Ali mislimo da bi to moglo biti potpomaganje. 00:08:36.150 --> 00:08:38.000 A što je to potpomaganje? 00:08:38.000 --> 00:08:40.000 U Švedskoj, nemamo potpomaganje. 00:08:40.000 --> 00:08:41.720 Imamo serijsku monogamiju. 00:08:41.720 --> 00:08:44.000 Vodka, Nova Godina -- novi partner za proljeće. 00:08:44.000 --> 00:08:46.100 Vodka, Ljetna noć -- novi partner za jesen. 00:08:46.100 --> 00:08:48.000 Vodka -- i tako dalje, znate? 00:08:48.000 --> 00:08:51.000 I skupite velik broj bivših. 00:08:51.000 --> 00:08:53.000 I imamo užasne epidemije klamidije -- 00:08:53.000 --> 00:08:57.000 užasne epidemije klamidije koje su tu godinama. 00:08:57.000 --> 00:09:00.000 HIV ima vrhunac tri do šest tjedana nakon infekcije 00:09:00.000 --> 00:09:03.000 i zato, imati više partnera u jednom mjesecu 00:09:03.000 --> 00:09:06.000 je puno opasnije za HIV od drugih. 00:09:06.000 --> 00:09:08.000 Vjerojatno, to je kombinacija ovoga. NOTE Paragraph 00:09:08.000 --> 00:09:11.000 I ono što me čini sretnim jest da se krećemo 00:09:11.000 --> 00:09:13.000 prema činjenicama kada gledamo ovo. 00:09:13.950 --> 00:09:15.620 Možete dobiti ovaj graf, besplatno. 00:09:15.620 --> 00:09:18.000 Stavili smo podatke UNAIDSA na Gapminder stranicu. 00:09:18.000 --> 00:09:22.000 I nadamo se da kada budemo djelovali na globalne probleme u budućnosti 00:09:22.000 --> 00:09:25.000 nećemo samo imati srca, 00:09:25.000 --> 00:09:27.000 nećemo samo imati novca, 00:09:27.000 --> 00:09:30.000 već ćemo koristiti i mozak. NOTE Paragraph 00:09:30.000 --> 00:09:31.600 Hvala vam puno. NOTE Paragraph 00:09:31.600 --> 00:09:38.000 (Pljesak)