WEBVTT

00:00:00.760 --> 00:00:03.816
Evrimci biyologlara,

00:00:03.840 --> 00:00:07.136
insanların ne zaman insanlaşmaya 
başladıklarını sorarsanız

00:00:07.160 --> 00:00:09.256
içlerinden bazıları şunu söylecektir.

00:00:09.280 --> 00:00:12.176
Belli bir noktada ayaklarımızın
üstünde durmaya başladık,

00:00:12.200 --> 00:00:16.250
iki ayaklılar sınıfına geçtik 
ve çevremizin efendileri olduk.


00:00:16.880 --> 00:00:22.176
Diğerleri de, beynimizin daha çok
büyümeye başladığını,

00:00:22.200 --> 00:00:25.280
böylelikle daha karmaşık bilişsel
sürece sahip olabildiğimizi söyler.

00:00:26.680 --> 00:00:30.040
Kalan diğerleri de, bizi bir tür olarak

00:00:30.040 --> 00:00:33.360
evrimleştiren bir dil 
geliştirdiğimizi söyler.

00:00:34.960 --> 00:00:39.496
İlginçtir ki, bu üç fenomenin hepsi
birbiriyle bağlantılıdır.

00:00:39.520 --> 00:00:42.296
Bunun nasıl ya da hangi sırayla 
olduğundan emin değiliz

00:00:42.320 --> 00:00:43.856
ama hepsi

00:00:43.880 --> 00:00:47.640
boynumuzun arkasındaki vücudumuzla 
başımız arasındaki açıyı değiştiren

00:00:48.840 --> 00:00:52.000
küçük bir kemiğin
şeklindeki değişimle bağlantılıdır.

00:00:52.760 --> 00:00:55.816
Bu, dik durabilme kabiliyetine 
sahip olduğumuz

00:00:55.840 --> 00:00:58.976
ve bununla birlikte beynimizin 
arka tarafta gelişmesi

00:00:59.000 --> 00:01:03.350
ve gırtlak boyutumuzun maymunlarda 
yedi santimden on bir santime,

00:01:03.350 --> 00:01:07.760
insanlarda ise 17 santime
kadar büyümesi demek.

NOTE Paragraph

00:01:09.080 --> 00:01:11.480
Bu larinksin alçalması 
olarak adlandırılır.

00:01:12.280 --> 00:01:14.240
Larinks sesinize ait olan bölgedir.

00:01:16.160 --> 00:01:20.320
Bebekler doğdukları zaman, 
onların larinksi henüz alçalmamıştır.

00:01:21.160 --> 00:01:23.930
Bu ancak 3 aylık bir süreden
sonra meydana gelir.

00:01:25.040 --> 00:01:27.296
Mecazi olarak, buradaki her birimiz

00:01:27.320 --> 00:01:30.560
tüm türümüzün evrimini yeniden yaşadı.

00:01:32.440 --> 00:01:34.136
Bebeklerden bahsetmişken

00:01:34.160 --> 00:01:36.800
anne rahminde gelişmeye başladığınızda,

00:01:37.600 --> 00:01:41.816
bir karides büyüklüğünde,
daha 3 haftalıkken

00:01:41.840 --> 00:01:45.776
dış dünyadan gelen yaşadığınız ilk his,

00:01:45.800 --> 00:01:48.496
annenizin ses titreşiminden gelen

00:01:48.520 --> 00:01:51.320
dokunma hissidir.

NOTE Paragraph

00:01:52.440 --> 00:01:57.416
Gördüğümüz gibi, insan sesi 
oldukça anlamlı ve önemli.

00:01:57.440 --> 00:01:59.940
Hem türlerin düzeyinde,

00:01:59.940 --> 00:02:01.976
hem de toplum düzeyinde

00:02:02.000 --> 00:02:04.936
bu iletişime geçme ve 
bağ kurma yöntemimiz,

00:02:04.960 --> 00:02:08.416
hem kişisel, hem de karşılıklı olarak.

00:02:08.440 --> 00:02:11.576
Kendi sesimizle, bilgi ve kelimelerden
daha fazlasını paylaşırız,

00:02:11.600 --> 00:02:13.736
aslında kim olduğumuzu paylaşırız.

00:02:13.760 --> 00:02:18.136
Sesimiz, insanların bizi nasıl gördüğünün 
ayrılmaz bir parçasıdır.

00:02:18.160 --> 00:02:20.650
Toplum içinde giydiğimiz bir maskedir.

00:02:22.000 --> 00:02:24.810
Ama kendi sesimizle olan ilişkimiz
çok karmaşıktır.

00:02:25.840 --> 00:02:30.616
Sesimizi nadiren kendimiz için kullanırız,
başkalarına bir hediye olarak kullanırız.

00:02:30.640 --> 00:02:33.816
O, birbirimize dokunma şeklimizdir,

00:02:33.840 --> 00:02:35.776
diyalektik bir hazırlıktır.

NOTE Paragraph

00:02:35.800 --> 00:02:38.216
Peki kendi sesimiz hakkında 
ne düşünüyoruz?

00:02:38.240 --> 00:02:39.976
Eğer ses kayıt cihazından gelen

00:02:40.000 --> 00:02:44.016
sesinizi beğenmiyorsanız
lütfen ellerinizi kaldırın.

NOTE Paragraph

00:02:44.040 --> 00:02:45.256
(Gülüşmeler)

NOTE Paragraph

00:02:45.280 --> 00:02:46.586
Evet, çok teşekkür ederim.

00:02:46.586 --> 00:02:50.340
Çoğu insan kendi ses kaydını
beğenmediğini belirtiyor.

00:02:50.340 --> 00:02:51.656
Peki bu ne anlama geliyor?

00:02:51.680 --> 00:02:54.376
Önümüzdeki 10 dakikada bunu
anlamaya çalışalım.

00:02:54.400 --> 00:02:57.496
Ben, MIT Media Laboratuvarı 
Geleceğin Operası

00:02:57.520 --> 00:02:59.360
grup bölümünde bir araştırmacıyım.

00:03:00.200 --> 00:03:03.256
Benim araştırmam insanların 
kendi sesleri

00:03:03.280 --> 00:03:06.360
ve başkalarının sesleri ile 
ilişkisi üzerine odaklı.

00:03:07.760 --> 00:03:11.030
Farklı bölümlerden sesleri dinleyerek


00:03:11.030 --> 00:03:13.216
neler öğrenebileceğimiz
üzerine çalışıyorum.

00:03:13.240 --> 00:03:17.120
Nörolojiden biyolojiye 
bilişsel bilimden dil bilimine kadar.

00:03:18.680 --> 00:03:21.736
Takımımızda, 
araç ve deneyimler oluşturarak

00:03:21.760 --> 00:03:26.496
insanların kendi seslerini
daha iyi anlamalarına,

00:03:26.520 --> 00:03:29.576
ön yargılarını yıkmalarına,

00:03:29.600 --> 00:03:31.696
daha iyi dinleyiciler olmalarına

00:03:31.720 --> 00:03:34.696
daha sağlıklı ilişkiler kurmalarına
ya da sadece

00:03:34.720 --> 00:03:37.510
kendilerini daha iyi anlamalarına
yardım ediyoruz.

NOTE Paragraph

00:03:38.240 --> 00:03:42.520
Ve bu ancak sese bütüncül 
bir yaklaşımla mümkün olabilir.

00:03:43.640 --> 00:03:47.256
Çünkü, her seferinde
daha çok keşfettiğimiz sesin

00:03:47.280 --> 00:03:50.160
içerebileceği bütün
uygulama ve imaları düşünün.

00:03:51.160 --> 00:03:54.296
Sesiniz çok karmaşık bir fenomen.

00:03:54.320 --> 00:03:57.640
Vücudunuzdaki 100'den fazla kasın
senkronizasyonunu gerektirir.

00:03:58.480 --> 00:04:00.856
Ve sesi dinleyerek,

00:04:00.880 --> 00:04:05.656
içimizde olanlarla ilgili
olası sorunları anlayabiliriz.

00:04:05.680 --> 00:04:06.880
Örnek verecek olursam:

00:04:07.840 --> 00:04:11.336
Sesin, spesifik türdeki türbülans

00:04:11.360 --> 00:04:13.656
ve düzgünsüzlüklerini dinlemek,

00:04:13.680 --> 00:04:17.136
Parkinson hastalığına erken
teşhis koymada yardımcı olabilir.

00:04:17.160 --> 00:04:19.080
Sadece bir telefon 
görüşmesiyle hem de.

00:04:19.519 --> 00:04:23.880
Sesin nefes düzeyini dinlemek
kalp hastalığı teşhisinde yardımcı olur.

00:04:25.880 --> 00:04:30.496
Tekil kelimelerin telaffuzundaki 
tempo değişimlerinin 


00:04:30.520 --> 00:04:33.340
depresyonun ciddi bir işareti
olduğunu biliyoruz.

NOTE Paragraph

00:04:34.020 --> 00:04:37.376
Sesinizin aynı zamanda hormon 
seviyenizle ciddi bir bağlantısı vardır.

00:04:37.400 --> 00:04:40.016
Üçüncü kişiler, kadın 
seslerini dinleyerek

00:04:40.040 --> 00:04:42.870
onların adet döneminde olduklarını

00:04:42.870 --> 00:04:44.820
hassas bir şekilde tahmin etmişlerdir.

00:04:45.560 --> 00:04:47.560
Sadece akustik veri ile hem de.

00:04:48.800 --> 00:04:52.376
Aynı zamanda şimdiki teknolojiyle
bizi dinleyerek

00:04:52.400 --> 00:04:55.376
Amazon Echo'dan Alexa

00:04:55.400 --> 00:04:57.816
senin bile haberin olmadan önce,

00:04:57.840 --> 00:04:59.536
hamile olduğunu tahmin edebilir.

00:04:59.560 --> 00:05:00.896
Düşünün --

NOTE Paragraph

00:05:00.920 --> 00:05:02.096
(Gülüşmeler)

NOTE Paragraph

00:05:02.120 --> 00:05:04.200
Bunun etik kullanımını düşünün.

00:05:05.720 --> 00:05:08.816
Sesiniz, ilişki kurma şekliniz
ile de çok bağlantılıdır.

00:05:08.840 --> 00:05:12.216
Her konuştuğunuz kişi için
farklı bir ses yapısına sahipsiniz.

00:05:12.240 --> 00:05:15.736
Eğer sesinizden küçük bir parça 
alıp analiz etsem;

00:05:15.760 --> 00:05:18.450
annenizle mi, kardeşinizle mi,
arkadaşınızla mı,

00:05:18.450 --> 00:05:20.776
yoksa patronunuzla mı 
konuştuğunuzu bilebilirim.

00:05:20.800 --> 00:05:25.976
Aynı zamanda ses tavrınızı, 
bir kâhin olarak da kullanabiliriz.

00:05:26.000 --> 00:05:29.936
Biriyle konuştuğunuzda sesinizi nasıl
kullanacağınıza karar vermek,

00:05:29.960 --> 00:05:33.176
yani ses tavrınız, eşinizle konuştuğunuzda

00:05:33.200 --> 00:05:37.330
ne zaman boşanacağınızı 
tahmin etmeye yardım edebilir.

NOTE Paragraph

00:05:38.560 --> 00:05:41.250
O yüzden, sesleri dinleyerek
öğrenilecek çok şey var.

00:05:42.080 --> 00:05:44.456
İnanıyorum ki, birden fazla sese
sahip olduğumuzun



00:05:44.480 --> 00:05:46.496
farkına vararak bunu yapabiliriz.

00:05:46.520 --> 00:05:50.376
Şimdi, kullandığımız
üç sesten bahsedeceğim,

00:05:50.400 --> 00:05:52.720
"maske" adını verdiğim model üzerinden.

00:05:53.520 --> 00:05:55.496
Bir maskeye baktığınızda gördüğünüz,

00:05:55.520 --> 00:05:57.800
bir karakterin yansımasıdır.

00:05:58.360 --> 00:06:00.496
Buna dış sesiniz diyelim.

00:06:00.520 --> 00:06:03.336
Bu, ses hakkında düşünmenin
en klasik yoludur.

00:06:03.360 --> 00:06:06.256
Kendinizi dünyaya ifade etmenin yolu.

00:06:06.280 --> 00:06:09.536
Bu yaklaşımın mekanizması,
kolayca anlaşılır.

00:06:09.560 --> 00:06:11.896
Akciğerleriniz diyaframa baskı uygular

00:06:11.920 --> 00:06:15.176
ve o da gırtlağınızda
bir titreşim başlatır,

00:06:15.200 --> 00:06:16.696
bu da sesi oluşturur.

00:06:16.720 --> 00:06:19.896
Ağzınızı açıp kapattığınızda da,

00:06:19.920 --> 00:06:22.616
ses konuşmaya dönüşür.

NOTE Paragraph

00:06:22.640 --> 00:06:24.856
Yani herkesin mekanizması aynıdır.

00:06:24.880 --> 00:06:26.656
Ama sesler fazlasıyla benzersizdir.

00:06:26.680 --> 00:06:32.456
Çünkü ölçülerinizdeki, fizyolojinizdeki,
hormonlarınızdaki minik farklar

00:06:32.480 --> 00:06:36.120
dış sesinizde pek çok
minik farklar yaratacaktır.

00:06:36.840 --> 00:06:38.856
Ve beyin, diğer insanların dış seslerinde

00:06:38.880 --> 00:06:42.680
bu farkları yakalamakta ustadır.

00:06:43.760 --> 00:06:46.630
Laboratuvarımızda, makinalara

00:06:46.630 --> 00:06:49.456
bu farkları anlamalarını öğretiyoruz.

00:06:49.480 --> 00:06:53.930
Ve gerçek zamanlı konuşmacı tanıma
sistemini oluşturmak için,

00:06:53.930 --> 00:06:55.710
derinlemesine öğrenmeyi kullanıyoruz.

00:06:55.710 --> 00:07:00.136
Ortak konuşma alanı
bilincini arttırmak için--

00:07:00.160 --> 00:07:02.560
toplantılarda kim konuşuyor,
kim konuşmuyor

00:07:03.480 --> 00:07:05.280
ve grup aklını arttırmak için.

NOTE Paragraph

00:07:05.960 --> 00:07:10.080
Bununla ilgili zorluklardan birisi
sesin statik olmaması.

00:07:11.000 --> 00:07:14.136
Her konuştuğumuz kişiye göre
değişiyor demiştik,

00:07:14.160 --> 00:07:17.096
ama hayatımız boyunca da değişiyor.

00:07:17.120 --> 00:07:19.336
Yolculuğumuzun başında ve sonunda

00:07:19.360 --> 00:07:22.056
erkek ve dişi sesleri çok benzerdir.

00:07:22.080 --> 00:07:23.616
Küçük bir kızın sesini

00:07:23.640 --> 00:07:26.760
küçük bir oğlanın sesinden 
ayırmak çok zordur.

00:07:28.280 --> 00:07:33.376
Ama bunların arasında, sesiniz
akışkan kimliğinizin belirleyicisi olur.

00:07:33.400 --> 00:07:37.336
Genellikle, ergenlik döneminde
erkek seslerinde büyük değişiklik olur.

00:07:37.360 --> 00:07:38.696
Kadın seslerine gelirsek,

00:07:38.720 --> 00:07:41.960
her hamilelikte değişir ve
her menapozda büyük değişiklik olur.

00:07:43.320 --> 00:07:47.456
Bunların hepsi konuştuğunuzda
diğerlerinin duyduğu sestir.

00:07:47.480 --> 00:07:50.680
Öyleyse bize neden bu kadar yabancı gelir?

00:07:51.600 --> 00:07:54.950
Neden bu, duyduğumuz seslerden farklıdır?

00:07:54.950 --> 00:07:56.296
O zaman bunu bir düşünelim.

NOTE Paragraph

00:07:56.296 --> 00:07:59.800
Bir maske taktığınızda
maskeyi göremezsiniz.

00:08:00.640 --> 00:08:04.560
Ve görmeye çalıştığınızda,
maskenin içini görürsünüz.

00:08:05.240 --> 00:08:06.920
İşte bu, sizin kendi sesinizdir.

00:08:08.560 --> 00:08:10.576
Öyleyse, neden farklı olduğunu
anlamak için

00:08:10.600 --> 00:08:14.280
kendi sesimizi algılamanın mekanizmasını
anlamaya çalışalım.

00:08:15.560 --> 00:08:18.496
Çünkü bedeninizin, bunu
dış seslerden farklı filtre etmesinin

00:08:18.520 --> 00:08:20.536
pek çok yolu vardır.

00:08:20.560 --> 00:08:24.056
Yani bu sesi duymak için
önce kulaklarınıza ulaşmalıdır.

00:08:24.080 --> 00:08:26.656
Bunun için dış sesiniz
havada hareket eder,

00:08:26.680 --> 00:08:30.176
bu esnada iç sesiniz de
kemiklerinizde yol alır.

00:08:30.200 --> 00:08:31.800
Buna kemik iletimi denir.

00:08:32.640 --> 00:08:37.655
Bu yüzden, iç sesiniz,
dış sesinize göre daha düşük seviyeli

00:08:37.679 --> 00:08:42.400
ve aynı zamanda, daha armonik ses verir.

00:08:43.400 --> 00:08:47.296
Buradan yol alır ve iç kulağınıza ulaşır.

00:08:47.320 --> 00:08:49.736
Burada yeni bir mekanizma devreye girer.

00:08:49.760 --> 00:08:51.856
Bu bir mekanik filtredir.

00:08:51.880 --> 00:08:54.710
Her konuştuğunuzda,

00:08:54.710 --> 00:08:58.176
iç kulağınızı koruyan bir bölünmedir.

00:08:58.200 --> 00:09:00.400
Tabii bu duyduklarımızı da azaltır.

00:09:01.240 --> 00:09:04.200
Ve üçüncü bir filtre daha vardır,
biyolojik filtre.

00:09:04.880 --> 00:09:09.136
Koklea -- iç kulağınızın,
sesi işleyen bölümü,

00:09:09.160 --> 00:09:11.216
canlı hücrelerden oluşmuştur.

00:09:11.240 --> 00:09:14.336
Ve bu canlı hücreler,
sesi duyma sıklığına bağlı olarak

00:09:14.360 --> 00:09:16.936
farklı tepki verirler.

00:09:16.960 --> 00:09:18.810
Bu, alışma etkisidir.

00:09:19.400 --> 00:09:20.936
Tabii bu yüzden,

00:09:20.960 --> 00:09:24.016
sesiniz, hayatınız boyunca
en sık duyduğunuz ses olduğundan

00:09:24.040 --> 00:09:26.520
onu diğer seslerden daha düşük duyarsınız.

NOTE Paragraph

00:09:27.280 --> 00:09:29.296
Son olarak, dördüncü bir filtremiz var.

00:09:29.320 --> 00:09:31.180
Nörolojik filtre.

00:09:31.760 --> 00:09:34.216
Nörologlar yakın zamanda,

00:09:34.240 --> 00:09:37.016
konuşmak için ağzınızı açtığınızda

00:09:37.040 --> 00:09:40.700
işitme korteksinizin
kapandığını keşfettiler.

00:09:42.400 --> 00:09:45.296
Bu yüzden, sesinizi duyarsınız

00:09:45.320 --> 00:09:50.270
ama beyniniz aslında
sesinizi hiç dinlemez.

00:09:52.040 --> 00:09:54.576
Evet, bunun evrimsel bir anlamı olabilir,

00:09:54.600 --> 00:09:57.606
çünkü sesimizin nasıl çıkacağını
sezgisel olarak bildiğimiz için,

00:09:57.606 --> 00:10:00.980
sinyali analiz etmek için enerji harcamayı
belki gereksiz buluyoruz.

00:10:01.560 --> 00:10:05.216
Buna, doğal çıkarım denir

00:10:05.240 --> 00:10:07.736
ve bu vücudunuzun yaptığı
her harekette olur.

00:10:07.760 --> 00:10:09.976
Doğal çıkarımın tam anlamı,

00:10:10.000 --> 00:10:15.256
beyin tarafından gönderilen
bir motor komutunun kopyalanmasıdır.

00:10:15.280 --> 00:10:17.976
Bu komut, herhangi bir hareket üretmez,

00:10:18.000 --> 00:10:21.976
ancak bunun yerine
beynin diğer bölümlerine

00:10:22.000 --> 00:10:24.840
yaklaşan hareketin bilgisi gönderilir.

00:10:26.120 --> 00:10:29.600
Ve ses için, bu doğal çıkarım
farklı bir ad alır:

00:10:30.480 --> 00:10:32.576
Bu iç sesinizdir.

NOTE Paragraph

00:10:32.600 --> 00:10:34.416
Şimdi yeniden anlaşalım.

00:10:34.440 --> 00:10:36.496
Bir maskemiz var: Dış(sal) sesiniz,

00:10:36.520 --> 00:10:39.616
maskenin iç yüzü: Kendi sesiniz

00:10:39.640 --> 00:10:41.656
ve iç sesiniz.

00:10:41.680 --> 00:10:43.736
Ve bu, bir kukla oynatıcısı gibi

00:10:43.760 --> 00:10:46.200
tüm sistemin iplerini elinde tutuyor.

00:10:47.440 --> 00:10:49.056
İç sesinizi,

00:10:49.080 --> 00:10:51.920
bir metni sessizce okurken duyarsınız

00:10:53.320 --> 00:10:55.560
ya da bir konuşmanın provasını yaparken.

00:10:56.760 --> 00:10:58.376
Bazen bunu susturmak çok zordur.

00:10:58.400 --> 00:11:02.456
Ana dilinizde yazılmış bir metne bakarken,

00:11:02.480 --> 00:11:04.560
iç sesinizin onu okumaması
gerçekten zordur.

00:11:05.800 --> 00:11:08.136
Aklınıza takılan aptal şarkıyı söylemeye

00:11:08.160 --> 00:11:09.976
devam eden de bu sestir.

NOTE Paragraph

00:11:10.000 --> 00:11:11.200
(Gülüşmeler)

NOTE Paragraph

00:11:13.280 --> 00:11:16.976
Hatta bazı kimseler için
bunu kontrol etmek, gerçekten imkânsızdır.

00:11:17.000 --> 00:11:19.736
Ve şizofreni hastalarının
ses halüsinasyonları yaşamasının

00:11:19.760 --> 00:11:21.776
sebebi budur.

00:11:21.800 --> 00:11:25.136
Kafalarının içinden gelen seslerle,
dışından gelenleri

00:11:25.160 --> 00:11:26.656
ayırt edemezler.

00:11:26.680 --> 00:11:30.056
Bu yüzden, laboratuvarımızda
bu kişilerin bu ayrımları yapıp

00:11:30.080 --> 00:11:32.886
bir sesin iç ses mi, dış ses mi
olduğunu anlamalarına

00:11:32.886 --> 00:11:35.880
yardımcı olacak
küçük cihazlar üzerinde çalışıyoruz.

NOTE Paragraph

00:11:36.760 --> 00:11:41.096
Rüyalarınızda konuşan sesinizin de
iç sesiniz olduğunu düşünebiliriz.

00:11:41.120 --> 00:11:43.216
İç ses, pek çok şekle girebilir.

00:11:43.240 --> 00:11:47.030
Ve rüyalarınızda, iç sesinizin
potansiyelini açığa çıkartırsınız.

00:11:47.030 --> 00:11:49.536
Bu da laboratuvarımızda yaptığımız
başka bir çalışma:

00:11:49.560 --> 00:11:52.720
Rüyalardaki bu iç sese
ulaşmaya çalışıyoruz.

00:11:54.280 --> 00:11:56.576
Yani, iç sesinizi her zaman
kontrol edemeseniz de

00:11:56.600 --> 00:11:59.136
her zaman bağlantıya geçebilirsiniz,

00:11:59.160 --> 00:12:01.496
diyalogla, iç diyaloglarla.

00:12:01.520 --> 00:12:03.336
Ve hatta iç sesinizi

00:12:03.360 --> 00:12:07.070
fikirler ve faaliyetler arasındaki
kayıp bağlantı olarak da görebilirsiniz.

NOTE Paragraph

00:12:08.640 --> 00:12:11.776
Evet umarım ki sizden,
sesinizi daha iyi idrak etmenizi

00:12:11.800 --> 00:12:15.256
sağlayarak ayrılıyorum, tüm seslerinizi

00:12:15.280 --> 00:12:17.816
ve içinizde ve dışınızda oynadığı rolü,

00:12:17.840 --> 00:12:22.256
çünkü sesiniz, sizi insan yapan şeyin ve
dünyayla etkileşim biçiminizin

00:12:22.280 --> 00:12:24.560
çok kritik bir belirleyicisi.

NOTE Paragraph

00:12:24.900 --> 00:12:26.726
Teşekkür ederim.

NOTE Paragraph

00:12:26.726 --> 00:12:29.200
(Alkışlar)