0:00:06.648,0:00:09.226
Arkadaşınıza inanılmaz[br]bir hikâye anlatıyorsunuz

0:00:09.226,0:00:13.637
ve tam hikâyenin en güzel kısmında[br]bir anda araya giriyor,

0:00:13.637,0:00:17.819
"Ben ve uzaylı" değil, [br]"Uzaylı ve ben" diyor.

0:00:17.819,0:00:19.813
Muhtemelen çoğumuz rahatsız olurduk,

0:00:19.813,0:00:21.907
kabaca söz kesmesi bir kenara,

0:00:21.907,0:00:23.713
arkadaşınız haklı mı?

0:00:23.713,0:00:26.837
Kurduğun cümle dil bilgisi[br]açısından yanlış mıydı?

0:00:26.837,0:00:30.867
O söylemek istediğini anladıysa,[br]bu kadar önemli olan nedir?

0:00:30.867,0:00:32.722
Dil bilimi açısından bakıldığında,

0:00:32.722,0:00:36.547
gerek konuşma gerek yazma olsun,

0:00:36.547,0:00:39.096
dil bilgisi, cümle veya söz[br]öbekleri oluşturmak için

0:00:39.096,0:00:41.905
kelimelerin bir araya getirildiği[br]kalıplar bütünüdür.

0:00:41.905,0:00:44.090
Her dilin farklı kalıpları vardır.

0:00:44.090,0:00:47.433
İngilizce'de genellikle önce özne gelir,

0:00:47.433,0:00:48.689
ardından fiil,

0:00:48.689,0:00:50.007
onun da ardından nesne.

0:00:50.007,0:00:52.554
Japonca ve pek çok diğer dilde ise

0:00:52.554,0:00:55.898
sıralama özne, nesne, fiil şeklindedir.

0:00:55.898,0:01:00.151
Bazı akademisyenler tüm dillere özgü[br]ortak kalıpları belirlemeye çalıştı,

0:01:00.151,0:01:02.496
fakat isim ve fiil olması gibi

0:01:02.496,0:01:04.593
bazı temel özellikler dışında,

0:01:04.593,0:01:08.939
bu sözde evrensel dilbilim özelliklerinin[br]çok azı tespit edilebildi.

0:01:08.939,0:01:12.026
Her dil işlerlik açısından[br]tutarlı kalıplara ihtiyaç duysa da

0:01:12.026,0:01:17.306
bu kalıpların araştırılması[br]kuralcılık ve betimleyicilik

0:01:17.306,0:01:20.913
olarak bilinen iki husus arasında[br]süregelen bir tartışmayı açığa çıkarır.

0:01:20.913,0:01:22.198
Kabaca özetlersek,

0:01:22.198,0:01:26.061
kuralcılar, bir dilin istikrarlı kurallar[br]takip etmesi gerektiğini düşünürken,

0:01:26.061,0:01:29.942
betimleyiciler, değişim ve adaptasyonu

0:01:29.942,0:01:33.320
dilin doğal ve gerekli [br]bir parçası olarak görürler.

0:01:33.880,0:01:38.321
Tarih boyunca dilin büyük[br]kısmı konuşma olmuştur.

0:01:38.321,0:01:42.286
İnsanlar birbiriyle daha ilişkili [br]hâle gelip yazı önem kazandıkça da

0:01:42.286,0:01:46.341
yazı dili, daha geniş çapta iletişim[br]ve farklı bölgelerdeki insanların

0:01:46.341,0:01:51.081
birbirini anlaması için [br]standartlaştırılmıştır.

0:01:51.411,0:01:56.741
Konuşulan pek çok ağzın yalnızca birinden,

0:01:56.741,0:02:00.665
genellikle mevki sahibi[br]insanlara ait ağızdan türetilse de

0:02:00.665,0:02:03.078
bu standart biçim tek doğru[br]olarak kabul edilir.

0:02:03.078,0:02:07.426
Dil özleştiriciler, zamanlarının kurulu[br]dil bilgisi kurallarını yansıtan

0:02:07.426,0:02:13.021
bir kural dizisi belirleyerek[br]bu standardı yaydılar ve yerleştirdiler.

0:02:13.021,0:02:17.245
Böylece yazılı dil bilgisi kuralları[br]konuşmaya da uygulandı.

0:02:17.245,0:02:21.683
Yazılı kurallardan sapan konuşma [br]kalıpları dilde yozlaşma

0:02:21.683,0:02:24.090
veya düşük sosyal statü kabul edildi

0:02:24.090,0:02:26.675
ve bu şekilde konuşarak[br]yetişmiş pek çok kimse

0:02:26.675,0:02:30.570
bu standartlaştırılmış biçimi[br]benimsemeye zorlandı.

0:02:30.570,0:02:31.886
Son zamanlarda ise

0:02:31.886,0:02:36.140
dil bilimciler, konuşmanın yazıdan ayrı,[br]kendi düzen ve kalıpları olan

0:02:36.140,0:02:38.287
bir fenomen olduğunu öne sürdüler.

0:02:38.287,0:02:42.891
Çoğumuz o kadar erken yaşta konuşmayı [br]öğreniyoruz ki bunu hatırlamıyoruz bile.

0:02:42.891,0:02:46.468
Konuşma şeklimizi bilinçaltı[br]alışkanlıklarımızla oluşturuyoruz,

0:02:46.468,0:02:48.828
kuralları ezberleyerek değil.

0:02:48.828,0:02:52.621
Konuşma anlam kazanmak için ruh hâli[br]ve vurgulamadan faydalandığı için

0:02:52.621,0:02:54.775
yapısı genellikle daha esnek,

0:02:54.775,0:02:58.727
konuşmacı ve dinleyicinin[br]ihtiyaçlarına göre değişiklik gösteriyor.

0:02:58.727,0:03:03.241
Bu da anlaşılması güç ve karışık[br]söz öbeklerinden kaçınmak,

0:03:03.241,0:03:06.037
uygunsuz telaffuzdan kaçınmak için[br]değişiklik yapmak

0:03:06.037,0:03:09.388
ve konuşmayı hızlandırmak için[br]sesleri çıkarmak demektir.

0:03:09.638,0:03:13.571
Doğruları dikte etmeden[br]bu farklılıkları anlamaya çalışan

0:03:13.571,0:03:17.945
dil bilimsel yaklaşım[br]betimleyicilik olarak biliniyor.

0:03:17.945,0:03:20.301
Dilin nasıl kullanılması gerektiği yerine,

0:03:20.301,0:03:23.131
insanların bunu nasıl[br]kullandığıyla ilgileniyor

0:03:23.131,0:03:26.789
ve bu süreçte karşılaştıkları[br]tüm yeniliklerin de takibini yapıyor.

0:03:27.259,0:03:28.878
Kuralcılık ve betimleyicilik

0:03:28.878,0:03:31.175
arasındaki bu tartışma devam etse de

0:03:31.175,0:03:33.598
aslında ikisi de doğru olabilir.

0:03:33.598,0:03:37.072
Kuralcılık, insanları belli bir zamana ait

0:03:37.072,0:03:41.675
en yaygın yerleşik kurallar hakkında [br]bilgilendirmek için faydalıdır.

0:03:41.675,0:03:44.471
Bu yalnızca resmi içerikler değil,

0:03:44.471,0:03:48.432
o dili sonradan öğrenen, [br]farklı altyapıları olan insanların

0:03:48.432,0:03:50.390
iletişim kurabilmesi için de önemlidir.

0:03:50.620,0:03:52.194
Betimleyicilik ise

0:03:52.194,0:03:54.447
aklımızın nasıl çalıştığı

0:03:54.447,0:03:58.855
ve dünya görüşümüzü şekillendirdiğimiz[br]içgüdüler hakkında bize ışık tutar.

0:03:59.465,0:04:03.461
Sonuç olarak dil bilgisi için[br]dilin tüm kullanıcıları tarafından

0:04:03.461,0:04:06.751
sürekli tartışılan ve yeniden şekillenen

0:04:06.751,0:04:09.646
dil bilimsel alışkanlıklar bütünü[br]tanımını yapabiliriz.

0:04:09.966,0:04:11.352
Tıpkı dilin kendisi gibi,

0:04:11.352,0:04:13.217
uzak veya yakın,

0:04:13.217,0:04:17.080
konuşmacı ve dinleyicilerin,

0:04:17.080,0:04:18.565
yazar ve okuyucuların,

0:04:18.565,0:04:20.781
kuralcı ve betimleyicilerin ördüğü

0:04:20.781,0:04:22.663
harika ve karmaşık bir kumaş gibidir.