[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:06.58,0:00:09.05,Default,,0000,0000,0000,,Opowiadasz znajomemu niesamowitą historię
Dialogue: 0,0:00:09.05,0:00:13.51,Default,,0000,0000,0000,,i właśnie ma nastąpić to, \Nco najlepsze, a on nagle ci przerywa.
Dialogue: 0,0:00:13.76,0:00:17.09,Default,,0000,0000,0000,,Mówi się "tę krowę", nie "tą krowę".
Dialogue: 0,0:00:17.54,0:00:19.80,Default,,0000,0000,0000,,Większość z nas pewnie zirytowałaby się,
Dialogue: 0,0:00:19.80,0:00:21.96,Default,,0000,0000,0000,,bo nikt nie lubi, jak mu się przerywa,
Dialogue: 0,0:00:21.96,0:00:23.37,Default,,0000,0000,0000,,ale może on ma rację?
Dialogue: 0,0:00:23.48,0:00:26.47,Default,,0000,0000,0000,,Czy twoje zdanie jest\Nniepoprawne gramatycznie?
Dialogue: 0,0:00:26.47,0:00:30.93,Default,,0000,0000,0000,,Jeśli on i tak je rozumie,\Nto jakie to ma znaczenie?
Dialogue: 0,0:00:31.17,0:00:33.05,Default,,0000,0000,0000,,Z perspektywy językoznawczej
Dialogue: 0,0:00:33.05,0:00:36.63,Default,,0000,0000,0000,,gramatyka to zbiór zasad łączenia słów
Dialogue: 0,0:00:36.63,0:00:38.78,Default,,0000,0000,0000,,w celu formułowania frazy lub zdania
Dialogue: 0,0:00:38.83,0:00:40.96,Default,,0000,0000,0000,,czy to w mowie, czy piśmie.
Dialogue: 0,0:00:41.60,0:00:44.08,Default,,0000,0000,0000,,Różne języki mają różne konstrukcje.
Dialogue: 0,0:00:44.08,0:00:47.11,Default,,0000,0000,0000,,W angielskim podmiot \Nzwykle stoi na początku,
Dialogue: 0,0:00:47.11,0:00:48.42,Default,,0000,0000,0000,,po nim orzeczenie,
Dialogue: 0,0:00:48.42,0:00:49.94,Default,,0000,0000,0000,,a następnie dopełnienie.
Dialogue: 0,0:00:50.31,0:00:52.63,Default,,0000,0000,0000,,Japoński i wiele innych języków
Dialogue: 0,0:00:52.63,0:00:55.50,Default,,0000,0000,0000,,ma kolejność: podmiot,\Ndopełnienie, orzeczenie.
Dialogue: 0,0:00:55.65,0:00:58.50,Default,,0000,0000,0000,,Niektórzy badacze\Npróbowali wskazać konstrukcje
Dialogue: 0,0:00:58.50,0:01:02.62,Default,,0000,0000,0000,,wspólne dla wszystkich języków,\Nale poza podstawowymi cechami,
Dialogue: 0,0:01:02.62,0:01:04.68,Default,,0000,0000,0000,,jak obecność rzeczowników\Nczy czasowników,
Dialogue: 0,0:01:04.68,0:01:08.42,Default,,0000,0000,0000,,znaleziono niewiele\Njęzykowych uniwersaliów.
Dialogue: 0,0:01:08.49,0:01:12.23,Default,,0000,0000,0000,,Choć każdy język potrzebuje\Ndo funkcjonowania stałych konstrukcji,
Dialogue: 0,0:01:12.23,0:01:15.52,Default,,0000,0000,0000,,badania nad nimi otwierają\Nniekończącą się debatę
Dialogue: 0,0:01:15.52,0:01:17.22,Default,,0000,0000,0000,,między dwoma nurtami,
Dialogue: 0,0:01:17.22,0:01:20.30,Default,,0000,0000,0000,,preskryptywizmem i deskryptywizmem.
Dialogue: 0,0:01:20.79,0:01:22.23,Default,,0000,0000,0000,,W wielkim uproszczeniu
Dialogue: 0,0:01:22.23,0:01:25.98,Default,,0000,0000,0000,,preskryptywiści twierdzą, że język\Npowinien kierować się stałymi zasadami,
Dialogue: 0,0:01:25.98,0:01:29.57,Default,,0000,0000,0000,,a deskryptywiści uważają \Nróżnice i adaptacje
Dialogue: 0,0:01:29.57,0:01:32.60,Default,,0000,0000,0000,,za naturalne i konieczne dla języka.
Dialogue: 0,0:01:33.75,0:01:37.90,Default,,0000,0000,0000,,Dawniej języki istniały\Ngłównie w ustnej formie.
Dialogue: 0,0:01:37.95,0:01:42.48,Default,,0000,0000,0000,,W miarę zacieśniana więzi międzyludzkich\Ni zwiększenia znaczenia pisma
Dialogue: 0,0:01:42.48,0:01:46.38,Default,,0000,0000,0000,,forma pisana stała się standardem,\Numożliwiającym szerszą komunikację
Dialogue: 0,0:01:46.38,0:01:50.51,Default,,0000,0000,0000,,i zrozumienie ludzi\Nz różnych zakątków kraju.
Dialogue: 0,0:01:51.13,0:01:56.60,Default,,0000,0000,0000,,W wielu językach formę pisaną\Nuznano za jedyną poprawną,
Dialogue: 0,0:01:56.60,0:02:00.25,Default,,0000,0000,0000,,choć była ona odmianą\Njednej z wielu form ustnych,
Dialogue: 0,0:02:00.25,0:02:02.88,Default,,0000,0000,0000,,którą posługiwali się ludzie u władzy.
Dialogue: 0,0:02:02.92,0:02:07.32,Default,,0000,0000,0000,,Puryści językowi pracowali \Nnad jej ustanowieniem i propagowaniem,
Dialogue: 0,0:02:07.32,0:02:12.31,Default,,0000,0000,0000,,udoskonalając ówczesny\Nzbiór zasad gramatyki.
Dialogue: 0,0:02:12.37,0:02:16.91,Default,,0000,0000,0000,,Te zasady obowiązywały również\Nw mówionej odmianie języka.
Dialogue: 0,0:02:17.15,0:02:21.43,Default,,0000,0000,0000,,Nieprzestrzeganie zasad w mowie \Nbyło uznawane za ich naruszenie
Dialogue: 0,0:02:21.43,0:02:24.08,Default,,0000,0000,0000,,lub wyznacznik \Nniskiego statusu społecznego.
Dialogue: 0,0:02:24.10,0:02:27.11,Default,,0000,0000,0000,,Wiele osób przyzwyczajonych\Ndo innego sposobu mówienia
Dialogue: 0,0:02:27.11,0:02:29.54,Default,,0000,0000,0000,,musiało przyjąć formę standardową.
Dialogue: 0,0:02:30.38,0:02:31.93,Default,,0000,0000,0000,,Ostatnio jednak
Dialogue: 0,0:02:31.93,0:02:35.65,Default,,0000,0000,0000,,językoznawcy zrozumieli,\Nże mowa to nie pismo
Dialogue: 0,0:02:35.65,0:02:38.04,Default,,0000,0000,0000,,i rządzi się własnymi \Nregułami i konstrukcjami.
Dialogue: 0,0:02:38.13,0:02:40.83,Default,,0000,0000,0000,,Większość z nas\Nuczy się mówić tak wcześnie,
Dialogue: 0,0:02:40.83,0:02:42.86,Default,,0000,0000,0000,,że nawet tego nie pamięta.
Dialogue: 0,0:02:42.92,0:02:46.53,Default,,0000,0000,0000,,Tworzymy własny repertuar mowy\Npoprzez nieświadome nawyki,
Dialogue: 0,0:02:46.53,0:02:48.34,Default,,0000,0000,0000,,a nie wyuczone regułki.
Dialogue: 0,0:02:48.63,0:02:52.70,Default,,0000,0000,0000,,Ponieważ w mowie znaczenie\Nwyrażają nastrój i intonacja,
Dialogue: 0,0:02:52.70,0:02:54.89,Default,,0000,0000,0000,,struktury są zwykle bardziej elastyczne
Dialogue: 0,0:02:54.89,0:02:57.88,Default,,0000,0000,0000,,i dostosowane do potrzeb\Nmówcy i słuchacza.
Dialogue: 0,0:02:58.38,0:03:00.83,Default,,0000,0000,0000,,Unika się zdań złożonych,
Dialogue: 0,0:03:00.83,0:03:03.34,Default,,0000,0000,0000,,które trudno na szybko\Nrozłożyć na czynniki pierwsze,
Dialogue: 0,0:03:03.34,0:03:06.17,Default,,0000,0000,0000,,zmienia się wymowę,\Nżeby nie brzmieć dziwnie,
Dialogue: 0,0:03:06.17,0:03:08.77,Default,,0000,0000,0000,,lub połyka głoski, żeby przyspieszyć mowę.
Dialogue: 0,0:03:09.38,0:03:11.77,Default,,0000,0000,0000,,Podejście językoznawcze,\Nktóre stara się zrozumieć
Dialogue: 0,0:03:11.77,0:03:15.73,Default,,0000,0000,0000,,i określić różnice bez wskazywania\Npoprawnych opcji,
Dialogue: 0,0:03:15.73,0:03:17.40,Default,,0000,0000,0000,,to deskryptywizm.
Dialogue: 0,0:03:17.44,0:03:20.78,Default,,0000,0000,0000,,Zamiast decydować o tym, \Njak powinno się używać języka,
Dialogue: 0,0:03:20.78,0:03:23.24,Default,,0000,0000,0000,,opisuje, jak naprawdę ludzie mówią,
Dialogue: 0,0:03:23.24,0:03:26.14,Default,,0000,0000,0000,,i śledzi nowości, \Njakie się w nim pojawiają.
Dialogue: 0,0:03:27.19,0:03:31.07,Default,,0000,0000,0000,,Choć debata między preskryptywistami \Na deskryptywistami trwa,
Dialogue: 0,0:03:31.39,0:03:33.41,Default,,0000,0000,0000,,te nurty wcale się nie wykluczają.
Dialogue: 0,0:03:33.57,0:03:36.98,Default,,0000,0000,0000,,Preskryptywizm pozwala\Ndowiedzieć się ludziom,
Dialogue: 0,0:03:36.98,0:03:41.46,Default,,0000,0000,0000,,jaka norma obowiązuje w danym czasie.
Dialogue: 0,0:03:41.46,0:03:44.50,Default,,0000,0000,0000,,Ma to znaczenie w oficjalnych sytuacjach,
Dialogue: 0,0:03:44.50,0:03:48.39,Default,,0000,0000,0000,,ale ułatwia też komunikację \Nz nierodzimymi użytkownikami języka
Dialogue: 0,0:03:48.39,0:03:49.88,Default,,0000,0000,0000,,z różnych środowisk.
Dialogue: 0,0:03:50.40,0:03:54.68,Default,,0000,0000,0000,,Deskryptywizm daje wgląd\Nw pracę naszych umysłów,
Dialogue: 0,0:03:54.68,0:03:58.88,Default,,0000,0000,0000,,pokazując, jak instynktownie \Nbudujemy postrzeganie świata.
Dialogue: 0,0:03:59.14,0:04:03.77,Default,,0000,0000,0000,,Najlepiej myśleć o gramatyce \Njako zbiorze nawyków językowych,
Dialogue: 0,0:04:03.77,0:04:06.66,Default,,0000,0000,0000,,stale uzgadnianych i określanych na nowo
Dialogue: 0,0:04:06.66,0:04:09.03,Default,,0000,0000,0000,,przez wszystkich użytkowników języka.
Dialogue: 0,0:04:09.79,0:04:11.45,Default,,0000,0000,0000,,Gramatyka, jak i sam język,
Dialogue: 0,0:04:11.45,0:04:13.75,Default,,0000,0000,0000,,to wspaniały i złożony materiał,
Dialogue: 0,0:04:13.75,0:04:16.96,Default,,0000,0000,0000,,utkany przez mówców i słuchaczy,
Dialogue: 0,0:04:16.96,0:04:18.34,Default,,0000,0000,0000,,pisarzy i czytelników,
Dialogue: 0,0:04:18.34,0:04:20.88,Default,,0000,0000,0000,,preskryptywistów i deskryptywistów,
Dialogue: 0,0:04:20.88,0:04:22.88,Default,,0000,0000,0000,,tych stąd i tych z daleka.