[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:00.00,0:00:03.00,Default,,0000,0000,0000,,Heel erg bedankt. Ik ga proberen jullie mee te nemen
Dialogue: 0,0:00:03.00,0:00:06.00,Default,,0000,0000,0000,,op een reis door de wereld van het onderwatergeluid
Dialogue: 0,0:00:06.00,0:00:08.00,Default,,0000,0000,0000,,van walvissen en dolfijnen.
Dialogue: 0,0:00:08.00,0:00:10.00,Default,,0000,0000,0000,,Doordat wij mensen zo op het zien zijn ingesteld,
Dialogue: 0,0:00:10.00,0:00:12.00,Default,,0000,0000,0000,,is het voor ons moeilijk dit echt te begrijpen.
Dialogue: 0,0:00:12.00,0:00:14.00,Default,,0000,0000,0000,,In de hoop dit goed over te brengen,
Dialogue: 0,0:00:14.00,0:00:16.00,Default,,0000,0000,0000,,zal ik een combinatie van afbeeldingen en geluiden gebruiken.
Dialogue: 0,0:00:16.00,0:00:19.00,Default,,0000,0000,0000,,Maar sta er ook eens bij stil, als een kijkende soort,
Dialogue: 0,0:00:19.00,0:00:21.00,Default,,0000,0000,0000,,hoe het is als we snorkelen of duiken
Dialogue: 0,0:00:21.00,0:00:23.00,Default,,0000,0000,0000,,en onder water proberen te kijken.
Dialogue: 0,0:00:23.00,0:00:25.00,Default,,0000,0000,0000,,We kunnen niet echt ver zien.
Dialogue: 0,0:00:25.00,0:00:27.00,Default,,0000,0000,0000,,Ons zicht, dat zo goed werkt in lucht,
Dialogue: 0,0:00:27.00,0:00:30.00,Default,,0000,0000,0000,,is plotseling heel beperkt en benauwend.
Dialogue: 0,0:00:30.00,0:00:32.00,Default,,0000,0000,0000,,Zeezoogdieren hebben tijdens
Dialogue: 0,0:00:32.00,0:00:35.00,Default,,0000,0000,0000,,de laatste tientallen miljoenen jaren
Dialogue: 0,0:00:35.00,0:00:37.00,Default,,0000,0000,0000,,eigenschappen ontwikkeld waardoor ze via geluid
Dialogue: 0,0:00:37.00,0:00:39.00,Default,,0000,0000,0000,,hun wereld kunnen verkennen
Dialogue: 0,0:00:39.00,0:00:41.00,Default,,0000,0000,0000,,en met elkaar in contact kunnen blijven.
Dialogue: 0,0:00:41.00,0:00:43.00,Default,,0000,0000,0000,,Dolfijnen en tandwalvissen gebruiken echolocatie.
Dialogue: 0,0:00:43.00,0:00:45.00,Default,,0000,0000,0000,,Ze kunnen luide kliks maken
Dialogue: 0,0:00:45.00,0:00:48.00,Default,,0000,0000,0000,,en naar de echo's van de zeebodem luisteren om zich te oriënteren.
Dialogue: 0,0:00:48.00,0:00:50.00,Default,,0000,0000,0000,,Ze kunnen bepalen waar hun voedsel is,
Dialogue: 0,0:00:50.00,0:00:52.00,Default,,0000,0000,0000,,door te luisteren naar de echo's van hun prooien,
Dialogue: 0,0:00:52.00,0:00:55.00,Default,,0000,0000,0000,,en zo besluiten wat ze willen eten.
Dialogue: 0,0:00:55.00,0:00:57.00,Default,,0000,0000,0000,,Alle zeezoogdieren gebruiken geluid om te communiceren.
Dialogue: 0,0:00:57.00,0:00:59.00,Default,,0000,0000,0000,,Grote baleinwalvissen
Dialogue: 0,0:00:59.00,0:01:02.00,Default,,0000,0000,0000,,maken lange, prachtige liederen
Dialogue: 0,0:01:02.00,0:01:04.00,Default,,0000,0000,0000,,die gebruikt worden door mannetjes en vrouwtjes
Dialogue: 0,0:01:04.00,0:01:06.00,Default,,0000,0000,0000,,om elkaar te vinden
Dialogue: 0,0:01:06.00,0:01:08.00,Default,,0000,0000,0000,,en om een partner te kiezen.
Dialogue: 0,0:01:08.00,0:01:10.00,Default,,0000,0000,0000,,Moeders en jongen en dieren met een nauwe band
Dialogue: 0,0:01:10.00,0:01:13.00,Default,,0000,0000,0000,,gebruiken roepen om contact te houden.
Dialogue: 0,0:01:13.00,0:01:15.00,Default,,0000,0000,0000,,Geluid is dus van doorslaggevende betekenis in hun levens.
Dialogue: 0,0:01:15.00,0:01:17.00,Default,,0000,0000,0000,,Het eerste dat mijn belangstelling wekte voor de geluiden
Dialogue: 0,0:01:17.00,0:01:19.00,Default,,0000,0000,0000,,van deze onderwaterdieren
Dialogue: 0,0:01:19.00,0:01:21.00,Default,,0000,0000,0000,,van wie de wereld mij zo vreemd was,
Dialogue: 0,0:01:21.00,0:01:23.00,Default,,0000,0000,0000,,was bewijs dat dolfijnen in gevangenschap
Dialogue: 0,0:01:23.00,0:01:26.00,Default,,0000,0000,0000,,menselijke geluiden konden nadoen.
Dialogue: 0,0:01:26.00,0:01:28.00,Default,,0000,0000,0000,,Ik zei dat ik een paar
Dialogue: 0,0:01:28.00,0:01:30.00,Default,,0000,0000,0000,,afbeeldingen van geluiden zou gebruiken.
Dialogue: 0,0:01:30.00,0:01:32.00,Default,,0000,0000,0000,,Hier is het eerste voorbeeld.
Dialogue: 0,0:01:32.00,0:01:34.00,Default,,0000,0000,0000,,Dit is een diagram met toonhoogte uitgezet tegen de tijd,
Dialogue: 0,0:01:34.00,0:01:36.00,Default,,0000,0000,0000,,als een soort notenbalk.
Dialogue: 0,0:01:36.00,0:01:39.00,Default,,0000,0000,0000,,De hogere tonen staan boven en de lagere staan lager
Dialogue: 0,0:01:39.00,0:01:41.00,Default,,0000,0000,0000,,en de tijd verloopt zo.
Dialogue: 0,0:01:41.00,0:01:43.00,Default,,0000,0000,0000,,Dit is een afbeelding van een trainersfluitje,
Dialogue: 0,0:01:43.00,0:01:45.00,Default,,0000,0000,0000,,waar een trainer op blaast om een dolfijn te laten weten
Dialogue: 0,0:01:45.00,0:01:47.00,Default,,0000,0000,0000,,dat hij goed heeft gepresteerd en een vis kan komen halen.
Dialogue: 0,0:01:47.00,0:01:50.00,Default,,0000,0000,0000,,Het klinkt een beetje als: "fuuuuuut." Zo.
Dialogue: 0,0:01:50.00,0:01:52.00,Default,,0000,0000,0000,,En dit is een jong in gevangenschap
Dialogue: 0,0:01:52.00,0:01:54.00,Default,,0000,0000,0000,,dat het trainersfluitje
Dialogue: 0,0:01:54.00,0:01:56.00,Default,,0000,0000,0000,,nabootst.
Dialogue: 0,0:01:56.00,0:01:58.00,Default,,0000,0000,0000,,Als je dit deuntje aan je hond of kat liet horen,
Dialogue: 0,0:01:58.00,0:02:00.00,Default,,0000,0000,0000,,en ze zouden het gaan neuriën,
Dialogue: 0,0:02:00.00,0:02:02.00,Default,,0000,0000,0000,,zou je heel verbaasd moeten zijn.
Dialogue: 0,0:02:02.00,0:02:04.00,Default,,0000,0000,0000,,Naast mensen kunnen
Dialogue: 0,0:02:04.00,0:02:06.00,Default,,0000,0000,0000,,heel weinig zoogdieren geluiden nabootsen.
Dialogue: 0,0:02:06.00,0:02:08.00,Default,,0000,0000,0000,,Dat is heel belangrijk in onze muziek en taal.
Dialogue: 0,0:02:08.00,0:02:11.00,Default,,0000,0000,0000,,Het is een raadsel: De weinige zoogdiergroepen die het kunnen,
Dialogue: 0,0:02:11.00,0:02:13.00,Default,,0000,0000,0000,,waarom doen ze het?
Dialogue: 0,0:02:13.00,0:02:15.00,Default,,0000,0000,0000,,Een groot deel van mijn loopbaan heb ik gewijd
Dialogue: 0,0:02:15.00,0:02:17.00,Default,,0000,0000,0000,,aan het proberen te begrijpen
Dialogue: 0,0:02:17.00,0:02:19.00,Default,,0000,0000,0000,,hoe deze dieren hun leervermogen gebruiken,
Dialogue: 0,0:02:19.00,0:02:21.00,Default,,0000,0000,0000,,hun vermogen om wat je zegt te veranderen
Dialogue: 0,0:02:21.00,0:02:23.00,Default,,0000,0000,0000,,op grond van wat je hoort,
Dialogue: 0,0:02:23.00,0:02:25.00,Default,,0000,0000,0000,,bij hun eigen manieren tot communiceren.
Dialogue: 0,0:02:25.00,0:02:28.00,Default,,0000,0000,0000,,Laten we beginnen met de roep van een primaat.
Dialogue: 0,0:02:28.00,0:02:30.00,Default,,0000,0000,0000,,Veel zoogdieren moeten contactroepen maken,
Dialogue: 0,0:02:30.00,0:02:33.00,Default,,0000,0000,0000,,bijvoorbeeld als moeder en jong gescheiden zijn.
Dialogue: 0,0:02:33.00,0:02:36.00,Default,,0000,0000,0000,,Dit is een voorbeeld van een roep van doodshoofdaapjes
Dialogue: 0,0:02:36.00,0:02:38.00,Default,,0000,0000,0000,,wanneer ze elkaar kwijt zijn.
Dialogue: 0,0:02:38.00,0:02:40.00,Default,,0000,0000,0000,,En je kan zien dat er niet
Dialogue: 0,0:02:40.00,0:02:42.00,Default,,0000,0000,0000,,veel verschil is tussen deze roepen.
Dialogue: 0,0:02:42.00,0:02:44.00,Default,,0000,0000,0000,,Het kenmerkende gefluit
Dialogue: 0,0:02:44.00,0:02:46.00,Default,,0000,0000,0000,,dat dolfijnen gebruiken om contact te houden,
Dialogue: 0,0:02:46.00,0:02:49.00,Default,,0000,0000,0000,,verschilt sterk per individu.
Dialogue: 0,0:02:49.00,0:02:52.00,Default,,0000,0000,0000,,Ze kunnen hun vermogen tot het leren van roepen gebruiken
Dialogue: 0,0:02:52.00,0:02:55.00,Default,,0000,0000,0000,,om ingewikkelder en meer kenmerkende roepen te vormen
Dialogue: 0,0:02:55.00,0:02:57.00,Default,,0000,0000,0000,,om individuen te herkennen.
Dialogue: 0,0:02:58.00,0:03:01.00,Default,,0000,0000,0000,,Hoe zit het met de omstandigheden waarin dieren deze roep gebruiken?
Dialogue: 0,0:03:01.00,0:03:03.00,Default,,0000,0000,0000,,Laten we kijken naar moeders en jongen.
Dialogue: 0,0:03:03.00,0:03:05.00,Default,,0000,0000,0000,,Dolfijnenmoeders en -jongen raken vaak uit elkaar
Dialogue: 0,0:03:05.00,0:03:08.00,Default,,0000,0000,0000,,wanneer de moeder achter een vis aanzit.
Dialogue: 0,0:03:08.00,0:03:10.00,Default,,0000,0000,0000,,Wanneer ze uit elkaar geraken
Dialogue: 0,0:03:10.00,0:03:12.00,Default,,0000,0000,0000,,moeten ze weer bij elkaar komen.
Dialogue: 0,0:03:12.00,0:03:15.00,Default,,0000,0000,0000,,Deze figuur laat het verband zien tussen het aandeel van de scheidingen
Dialogue: 0,0:03:15.00,0:03:17.00,Default,,0000,0000,0000,,waarbij dolfijnen fluiten
Dialogue: 0,0:03:17.00,0:03:19.00,Default,,0000,0000,0000,,en de maximale afstand.
Dialogue: 0,0:03:19.00,0:03:21.00,Default,,0000,0000,0000,,Wanneer dolfijnen minder dan twintig meter uit elkaar zijn,
Dialogue: 0,0:03:21.00,0:03:23.00,Default,,0000,0000,0000,,fluiten ze in minder dan de helft van de gevallen.
Dialogue: 0,0:03:23.00,0:03:25.00,Default,,0000,0000,0000,,Meestal kunnen ze elkaar gewoon vinden
Dialogue: 0,0:03:25.00,0:03:27.00,Default,,0000,0000,0000,,door rond te zwemmen.
Dialogue: 0,0:03:27.00,0:03:30.00,Default,,0000,0000,0000,,Maar wanneer ze meer dan honderd meter uit elkaar raken,
Dialogue: 0,0:03:30.00,0:03:33.00,Default,,0000,0000,0000,,hebben ze altijd hun gefluit nodig
Dialogue: 0,0:03:33.00,0:03:36.00,Default,,0000,0000,0000,,om elkaar terug te vinden.
Dialogue: 0,0:03:36.00,0:03:38.00,Default,,0000,0000,0000,,De meeste van deze kenmerkende fluitjes
Dialogue: 0,0:03:38.00,0:03:40.00,Default,,0000,0000,0000,,blijven vrij herkenbaar en stabiel
Dialogue: 0,0:03:40.00,0:03:42.00,Default,,0000,0000,0000,,in het leven van een dolfijn.
Dialogue: 0,0:03:42.00,0:03:44.00,Default,,0000,0000,0000,,Maar er zijn een paar uitzonderingen.
Dialogue: 0,0:03:44.00,0:03:46.00,Default,,0000,0000,0000,,Wanneer een mannelijke dolfijn zijn moeder verlaat,
Dialogue: 0,0:03:46.00,0:03:48.00,Default,,0000,0000,0000,,vormt hij vaak een verbond met een ander mannetje
Dialogue: 0,0:03:48.00,0:03:51.00,Default,,0000,0000,0000,,die tientallen jaren kan standhouden.
Dialogue: 0,0:03:51.00,0:03:54.00,Default,,0000,0000,0000,,Wanneer deze dieren zich aan elkaar binden,
Dialogue: 0,0:03:54.00,0:03:56.00,Default,,0000,0000,0000,,gaan hun kenmerkende fluitgeluiden steeds meer op elkaar lijken
Dialogue: 0,0:03:56.00,0:03:58.00,Default,,0000,0000,0000,,en worden vrijwel hetzelfde.
Dialogue: 0,0:03:58.00,0:04:01.00,Default,,0000,0000,0000,,Dit diagram laat de twee leden van een tweetal zien.
Dialogue: 0,0:04:01.00,0:04:03.00,Default,,0000,0000,0000,,Zoals je hier bovenaan kan zien,
Dialogue: 0,0:04:03.00,0:04:05.00,Default,,0000,0000,0000,,delen ze een oplopende toon: "woep, woep, woep".
Dialogue: 0,0:04:05.00,0:04:07.00,Default,,0000,0000,0000,,Allebei hebben ze de oplopende toon.
Dialogue: 0,0:04:07.00,0:04:10.00,Default,,0000,0000,0000,,Terwijl de leden van dit paar "woe-oet, woe-oet, woe-oet" doen.
Dialogue: 0,0:04:10.00,0:04:12.00,Default,,0000,0000,0000,,Ze hebben hun leervermogen gebruikt
Dialogue: 0,0:04:12.00,0:04:14.00,Default,,0000,0000,0000,,om een nieuw signaal te ontwikkelen
Dialogue: 0,0:04:14.00,0:04:17.00,Default,,0000,0000,0000,,dat de nieuwe sociale groep markeert.
Dialogue: 0,0:04:17.00,0:04:19.00,Default,,0000,0000,0000,,Het is heel interessant
Dialogue: 0,0:04:19.00,0:04:21.00,Default,,0000,0000,0000,,dat ze een nieuw signaal kunnen maken
Dialogue: 0,0:04:21.00,0:04:23.00,Default,,0000,0000,0000,,om hun nieuwe groep te herkennen.
Dialogue: 0,0:04:23.00,0:04:25.00,Default,,0000,0000,0000,,Laten we nu achteruitstappen
Dialogue: 0,0:04:25.00,0:04:27.00,Default,,0000,0000,0000,,en kijken wat dit gegeven ons kan vertellen
Dialogue: 0,0:04:27.00,0:04:29.00,Default,,0000,0000,0000,,over de bescherming van dolfijnen
Dialogue: 0,0:04:29.00,0:04:31.00,Default,,0000,0000,0000,,tegen menselijke verstoring.
Dialogue: 0,0:04:31.00,0:04:33.00,Default,,0000,0000,0000,,Iedereen die deze foto ziet,
Dialogue: 0,0:04:33.00,0:04:35.00,Default,,0000,0000,0000,,zal weten dat deze dolfijn omsingeld is
Dialogue: 0,0:04:35.00,0:04:38.00,Default,,0000,0000,0000,,en het is duidelijk dat zijn gedrag verstoord wordt.
Dialogue: 0,0:04:38.00,0:04:40.00,Default,,0000,0000,0000,,Dit is een slechte toestand.
Dialogue: 0,0:04:40.00,0:04:42.00,Default,,0000,0000,0000,,Het blijkt zo te zijn dat als een enkele boot
Dialogue: 0,0:04:42.00,0:04:44.00,Default,,0000,0000,0000,,op een paar honderd meter afstand
Dialogue: 0,0:04:44.00,0:04:46.00,Default,,0000,0000,0000,,een groep dolfijnen nadert,
Dialogue: 0,0:04:46.00,0:04:48.00,Default,,0000,0000,0000,,de dolfijnen beginnen te fluiten.
Dialogue: 0,0:04:48.00,0:04:50.00,Default,,0000,0000,0000,,Ze zullen hun gedrag aanpassen, ze gaan dichter bij elkaar zwemmen
Dialogue: 0,0:04:50.00,0:04:52.00,Default,,0000,0000,0000,,en wachten tot de boot voorbij is.
Dialogue: 0,0:04:52.00,0:04:54.00,Default,,0000,0000,0000,,Daarna gaan ze verder met wat ze deden.
Dialogue: 0,0:04:54.00,0:04:56.00,Default,,0000,0000,0000,,Op plekken als Sarasota in Florida
Dialogue: 0,0:04:56.00,0:04:58.00,Default,,0000,0000,0000,,is de gemiddelde tijd tussen het voorbijvaren van boten,
Dialogue: 0,0:04:58.00,0:05:01.00,Default,,0000,0000,0000,,binnen honderd meter van een groep dolfijnen,
Dialogue: 0,0:05:01.00,0:05:03.00,Default,,0000,0000,0000,,zes minuten.
Dialogue: 0,0:05:03.00,0:05:06.00,Default,,0000,0000,0000,,Zelfs als de omstandigheden niet zo slecht lijken als dit
Dialogue: 0,0:05:06.00,0:05:08.00,Default,,0000,0000,0000,,beïnvloedt het nog wel hoeveel tijd deze dieren hebben
Dialogue: 0,0:05:08.00,0:05:10.00,Default,,0000,0000,0000,,om hun gewone werk te doen.
Dialogue: 0,0:05:10.00,0:05:13.00,Default,,0000,0000,0000,,En als we kijken naar een zeer ongerepte omgeving zoals westelijk Australië
Dialogue: 0,0:05:13.00,0:05:15.00,Default,,0000,0000,0000,,waar Lars Bider
Dialogue: 0,0:05:15.00,0:05:18.00,Default,,0000,0000,0000,,dolfijnengedrag en -verspreiding bestudeerde,
Dialogue: 0,0:05:18.00,0:05:21.00,Default,,0000,0000,0000,,voordat er boten waren om dolfijnen te kijken en daarna.
Dialogue: 0,0:05:21.00,0:05:24.00,Default,,0000,0000,0000,,Het blijkt dat één boot weinig invloed heeft.
Dialogue: 0,0:05:24.00,0:05:27.00,Default,,0000,0000,0000,,Toen er nog een boot bijkwam,
Dialogue: 0,0:05:27.00,0:05:29.00,Default,,0000,0000,0000,,verlieten sommige dolfijnen
Dialogue: 0,0:05:29.00,0:05:31.00,Default,,0000,0000,0000,,het gebied helemaal.
Dialogue: 0,0:05:31.00,0:05:34.00,Default,,0000,0000,0000,,Van de dolfijnen die bleven, ging de voortplantingssnelheid omlaag.
Dialogue: 0,0:05:34.00,0:05:37.00,Default,,0000,0000,0000,,Het kan dus een slechte invloed hebben op de hele populatie.
Dialogue: 0,0:05:37.00,0:05:40.00,Default,,0000,0000,0000,,Wanneer we nadenken over beschermde gebieden voor dieren als dolfijnen
Dialogue: 0,0:05:40.00,0:05:42.00,Default,,0000,0000,0000,,betekent dit dat we ons heel bewust moeten zijn
Dialogue: 0,0:05:42.00,0:05:45.00,Default,,0000,0000,0000,,van bezigheden waarvan we dachten dat ze goed waren.
Dialogue: 0,0:05:45.00,0:05:47.00,Default,,0000,0000,0000,,Misschien moeten we regels opstellen
Dialogue: 0,0:05:47.00,0:05:50.00,Default,,0000,0000,0000,,voor de intensiteit van de pleziervaart en het kijken naar walvissen
Dialogue: 0,0:05:50.00,0:05:53.00,Default,,0000,0000,0000,,om zulke problemen te voorkomen.
Dialogue: 0,0:05:53.00,0:05:55.00,Default,,0000,0000,0000,,Ik wijs je er ook graag op
Dialogue: 0,0:05:55.00,0:05:57.00,Default,,0000,0000,0000,,dat geluid zich niks van grenzen aantrekt.
Dialogue: 0,0:05:57.00,0:06:00.00,Default,,0000,0000,0000,,Je kan een lijn tekenen om een gebied te beschermen
Dialogue: 0,0:06:00.00,0:06:02.00,Default,,0000,0000,0000,,maar chemicaliën en geluid
Dialogue: 0,0:06:02.00,0:06:04.00,Default,,0000,0000,0000,,zullen hun weg het gebied in blijven vinden.
Dialogue: 0,0:06:04.00,0:06:06.00,Default,,0000,0000,0000,,En nu zou ik graag deze plaatselijke,
Dialogue: 0,0:06:06.00,0:06:09.00,Default,,0000,0000,0000,,bekende kustomgeving inruilen
Dialogue: 0,0:06:09.00,0:06:12.00,Default,,0000,0000,0000,,voor de veel wijdere wereld van de baleinwalvissen in de open zee.
Dialogue: 0,0:06:12.00,0:06:15.00,Default,,0000,0000,0000,,Zulke kaarten kennen we allemaal.
Dialogue: 0,0:06:15.00,0:06:17.00,Default,,0000,0000,0000,,De wereld is vooral blauw.
Dialogue: 0,0:06:17.00,0:06:19.00,Default,,0000,0000,0000,,Maar de oceanen zijn veel meer
Dialogue: 0,0:06:19.00,0:06:21.00,Default,,0000,0000,0000,,met elkaar verbonden dan we denken.
Dialogue: 0,0:06:21.00,0:06:24.00,Default,,0000,0000,0000,,Zie hoe weinig hindernissen er zijn voor verplaatsingen
Dialogue: 0,0:06:24.00,0:06:26.00,Default,,0000,0000,0000,,door de oceanen vergeleken bij het land.
Dialogue: 0,0:06:26.00,0:06:28.00,Default,,0000,0000,0000,,Het voorbeeld van de verbondenheid
Dialogue: 0,0:06:28.00,0:06:30.00,Default,,0000,0000,0000,,van de zeeën dat mij het meest verbaasde,
Dialogue: 0,0:06:30.00,0:06:32.00,Default,,0000,0000,0000,,was een geluidsproef
Dialogue: 0,0:06:32.00,0:06:34.00,Default,,0000,0000,0000,,waarbij oceanografen van een schip
Dialogue: 0,0:06:34.00,0:06:37.00,Default,,0000,0000,0000,,in de zuidelijke Indische Oceaan
Dialogue: 0,0:06:37.00,0:06:39.00,Default,,0000,0000,0000,,een onderwaterluidspreker
Dialogue: 0,0:06:39.00,0:06:41.00,Default,,0000,0000,0000,,geluiden lieten afspelen.
Dialogue: 0,0:06:41.00,0:06:43.00,Default,,0000,0000,0000,,Dit geluid kon tot in het westen
Dialogue: 0,0:06:43.00,0:06:46.00,Default,,0000,0000,0000,,in Bermuda gehoord worden
Dialogue: 0,0:06:46.00,0:06:49.00,Default,,0000,0000,0000,,en in Monterey, in het oosten,
Dialogue: 0,0:06:49.00,0:06:51.00,Default,,0000,0000,0000,,ditzelfde geluid.
Dialogue: 0,0:06:51.00,0:06:53.00,Default,,0000,0000,0000,,Wij leven in een wereld met communicatie per satelliet
Dialogue: 0,0:06:53.00,0:06:55.00,Default,,0000,0000,0000,,en zijn gewend aan wereldwijde communicatie
Dialogue: 0,0:06:55.00,0:06:57.00,Default,,0000,0000,0000,,maar het verbaast me toch.
Dialogue: 0,0:06:57.00,0:06:59.00,Default,,0000,0000,0000,,De oceaan heeft eigenschappen
Dialogue: 0,0:06:59.00,0:07:01.00,Default,,0000,0000,0000,,waardoor laagfrequente geluiden
Dialogue: 0,0:07:01.00,0:07:03.00,Default,,0000,0000,0000,,de hele wereld over kunnen.
Dialogue: 0,0:07:03.00,0:07:06.00,Default,,0000,0000,0000,,Het geluid doet er in deze gevallen zo'n drie uur over om over te steken.
Dialogue: 0,0:07:06.00,0:07:09.00,Default,,0000,0000,0000,,Dat is bijna de halve aarde rond.
Dialogue: 0,0:07:09.00,0:07:11.00,Default,,0000,0000,0000,,In de vroege jaren 70
Dialogue: 0,0:07:11.00,0:07:13.00,Default,,0000,0000,0000,,schreven Roger Payne en een oceaanakoesticus
Dialogue: 0,0:07:13.00,0:07:15.00,Default,,0000,0000,0000,,een theoretisch artikel
Dialogue: 0,0:07:15.00,0:07:17.00,Default,,0000,0000,0000,,waarin ze uitlegden dat het mogelijk was
Dialogue: 0,0:07:17.00,0:07:20.00,Default,,0000,0000,0000,,dat geluid zich over deze grote gebieden kon verspreiden
Dialogue: 0,0:07:20.00,0:07:23.00,Default,,0000,0000,0000,,maar er waren maar weinig biologen die het geloofden.
Dialogue: 0,0:07:23.00,0:07:25.00,Default,,0000,0000,0000,,Maar het blijkt zo te zijn
Dialogue: 0,0:07:25.00,0:07:28.00,Default,,0000,0000,0000,,dat hoewel wij dit verschijnsel nog maar enkele tientallen jaren kennen,
Dialogue: 0,0:07:28.00,0:07:31.00,Default,,0000,0000,0000,,walvissen over tientallen miljoenen
Dialogue: 0,0:07:31.00,0:07:33.00,Default,,0000,0000,0000,,jaren zijn geëvolueerd
Dialogue: 0,0:07:33.00,0:07:36.00,Default,,0000,0000,0000,,om deze verbazingwekkende eigenschap van de oceaan te gebruiken.
Dialogue: 0,0:07:36.00,0:07:38.00,Default,,0000,0000,0000,,Blauwe en gewone vinvissen
Dialogue: 0,0:07:38.00,0:07:40.00,Default,,0000,0000,0000,,maken zeer lage geluiden
Dialogue: 0,0:07:40.00,0:07:42.00,Default,,0000,0000,0000,,die over heel grote afstanden hoorbaar zijn.
Dialogue: 0,0:07:42.00,0:07:44.00,Default,,0000,0000,0000,,Het bovenste diagram hier
Dialogue: 0,0:07:44.00,0:07:46.00,Default,,0000,0000,0000,,laat een ingewikkelde opeenvolging roepen zien
Dialogue: 0,0:07:46.00,0:07:48.00,Default,,0000,0000,0000,,die mannetjes voordragen.
Dialogue: 0,0:07:48.00,0:07:51.00,Default,,0000,0000,0000,,Ze maken liedjes die een rol lijken te spelen in de voortplanting,
Dialogue: 0,0:07:51.00,0:07:53.00,Default,,0000,0000,0000,,een beetje zoals bij zangvogels.
Dialogue: 0,0:07:53.00,0:07:56.00,Default,,0000,0000,0000,,Hier beneden zien we roepen van zowel mannetjes als vrouwtjes
Dialogue: 0,0:07:56.00,0:07:59.00,Default,,0000,0000,0000,,die heel ver weg nog hoorbaar zijn.
Dialogue: 0,0:08:00.00,0:08:02.00,Default,,0000,0000,0000,,Biologen bleven twijfelen aan de communicatie
Dialogue: 0,0:08:02.00,0:08:04.00,Default,,0000,0000,0000,,over grote afstanden
Dialogue: 0,0:08:04.00,0:08:06.00,Default,,0000,0000,0000,,tot ver na de jaren 70,
Dialogue: 0,0:08:06.00,0:08:08.00,Default,,0000,0000,0000,,tot het eind van de Koude Oorlog.
Dialogue: 0,0:08:08.00,0:08:10.00,Default,,0000,0000,0000,,Tijdens de Koude Oorlog
Dialogue: 0,0:08:10.00,0:08:13.00,Default,,0000,0000,0000,,had de marine van de VS een geheim systeem
Dialogue: 0,0:08:13.00,0:08:16.00,Default,,0000,0000,0000,,waarmee ze Russische duikboten volgden.
Dialogue: 0,0:08:16.00,0:08:18.00,Default,,0000,0000,0000,,Het bestond uit onderwatermicrofoons, hydrofoons,
Dialogue: 0,0:08:18.00,0:08:20.00,Default,,0000,0000,0000,,die verbonden waren met een centrale
Dialogue: 0,0:08:20.00,0:08:22.00,Default,,0000,0000,0000,,waar geluid uit de hele Noord-Atlantische Oceaan
Dialogue: 0,0:08:22.00,0:08:24.00,Default,,0000,0000,0000,,gehoord kon worden.
Dialogue: 0,0:08:24.00,0:08:27.00,Default,,0000,0000,0000,,Na de val van de Berlijnse muur maakte de marine dit systeem beschikbaar
Dialogue: 0,0:08:27.00,0:08:29.00,Default,,0000,0000,0000,,voor bio-akoestici die walvissen bestudeerden
Dialogue: 0,0:08:29.00,0:08:31.00,Default,,0000,0000,0000,,om te zien wat zij konden horen.
Dialogue: 0,0:08:31.00,0:08:33.00,Default,,0000,0000,0000,,Dit is een kaart van Christopher Clark
Dialogue: 0,0:08:33.00,0:08:36.00,Default,,0000,0000,0000,,die één blauwe vinvis volgde
Dialogue: 0,0:08:36.00,0:08:38.00,Default,,0000,0000,0000,,terwijl hij Bermuda voorbij zwom,
Dialogue: 0,0:08:38.00,0:08:41.00,Default,,0000,0000,0000,,naar de breedtegraad van Miami zwom en weer terugkwam.
Dialogue: 0,0:08:41.00,0:08:43.00,Default,,0000,0000,0000,,Hij werd 43 dagen gevolgd
Dialogue: 0,0:08:43.00,0:08:45.00,Default,,0000,0000,0000,,waarin hij 1700 kilometer zwom,
Dialogue: 0,0:08:45.00,0:08:47.00,Default,,0000,0000,0000,,meer dan 1000 mijl.
Dialogue: 0,0:08:47.00,0:08:49.00,Default,,0000,0000,0000,,Dit bewijst dat de roep over
Dialogue: 0,0:08:49.00,0:08:51.00,Default,,0000,0000,0000,,honderden kilometers gehoord kan worden
Dialogue: 0,0:08:51.00,0:08:53.00,Default,,0000,0000,0000,,en dat walvissen geregeld zo ver zwemmen.
Dialogue: 0,0:08:53.00,0:08:55.00,Default,,0000,0000,0000,,Het zijn dieren die leven op de schaal van de oceaan
Dialogue: 0,0:08:55.00,0:08:57.00,Default,,0000,0000,0000,,en over veel grotere afstanden communiceren
Dialogue: 0,0:08:57.00,0:08:59.00,Default,,0000,0000,0000,,dan we hadden verwacht.
Dialogue: 0,0:08:59.00,0:09:01.00,Default,,0000,0000,0000,,Anders dan gewone en blauwe vinvissen
Dialogue: 0,0:09:01.00,0:09:03.00,Default,,0000,0000,0000,,die zich verspreiden over de gematigde en tropische oceanen
Dialogue: 0,0:09:03.00,0:09:05.00,Default,,0000,0000,0000,,komen de bultruggen samen
Dialogue: 0,0:09:05.00,0:09:08.00,Default,,0000,0000,0000,,in traditionele, plaatselijke paargebieden.
Dialogue: 0,0:09:08.00,0:09:11.00,Default,,0000,0000,0000,,Daardoor kunnen zij een geluid maken dat iets hoger
Dialogue: 0,0:09:11.00,0:09:13.00,Default,,0000,0000,0000,,en ingewikkelder is en meer toonhoogtevariatie heeft.
Dialogue: 0,0:09:13.00,0:09:15.00,Default,,0000,0000,0000,,Nu luister je naar het ingewikkelde lied
Dialogue: 0,0:09:15.00,0:09:17.00,Default,,0000,0000,0000,,van bultruggen.
Dialogue: 0,0:09:17.00,0:09:19.00,Default,,0000,0000,0000,,Wanneer bultruggen
Dialogue: 0,0:09:19.00,0:09:21.00,Default,,0000,0000,0000,,het vermogen tot zingen ontwikkelen,
Dialogue: 0,0:09:21.00,0:09:23.00,Default,,0000,0000,0000,,luisteren ze naar andere walvissen
Dialogue: 0,0:09:23.00,0:09:26.00,Default,,0000,0000,0000,,en passen hun lied aan op basis van wat ze horen
Dialogue: 0,0:09:26.00,0:09:29.00,Default,,0000,0000,0000,,net als zangvogels en het fluiten van dolfijnen dat ik heb beschreven.
Dialogue: 0,0:09:29.00,0:09:31.00,Default,,0000,0000,0000,,Dit betekent dat de zang van bultruggen
Dialogue: 0,0:09:31.00,0:09:33.00,Default,,0000,0000,0000,,een vorm van cultuur is,
Dialogue: 0,0:09:33.00,0:09:35.00,Default,,0000,0000,0000,,net als muziek bij mensen.
Dialogue: 0,0:09:35.00,0:09:38.00,Default,,0000,0000,0000,,Ik denk dat één van de interessantste voorbeelden hiervan
Dialogue: 0,0:09:38.00,0:09:40.00,Default,,0000,0000,0000,,uit Australië komt.
Dialogue: 0,0:09:40.00,0:09:42.00,Default,,0000,0000,0000,,Aan de oostkust van Australië
Dialogue: 0,0:09:42.00,0:09:45.00,Default,,0000,0000,0000,,namen biologen het gezang van bultruggen uit het gebied op.
Dialogue: 0,0:09:45.00,0:09:48.00,Default,,0000,0000,0000,,Deze oranje lijn laat het kenmerkende gezang
Dialogue: 0,0:09:48.00,0:09:50.00,Default,,0000,0000,0000,,van de bultruggen van de oostkust zien.
Dialogue: 0,0:09:50.00,0:09:52.00,Default,,0000,0000,0000,,In '95 zongen ze dit allemaal.
Dialogue: 0,0:09:52.00,0:09:54.00,Default,,0000,0000,0000,,Maar in '96 hoorden ze een paar vreemde liederen.
Dialogue: 0,0:09:54.00,0:09:57.00,Default,,0000,0000,0000,,Het bleek dat deze vreemde liederen
Dialogue: 0,0:09:57.00,0:09:59.00,Default,,0000,0000,0000,,bultruggen van de westkust kenmerkten.
Dialogue: 0,0:09:59.00,0:10:02.00,Default,,0000,0000,0000,,Het lied van de westkust werd steeds geliefder
Dialogue: 0,0:10:02.00,0:10:04.00,Default,,0000,0000,0000,,tot in 1998
Dialogue: 0,0:10:04.00,0:10:07.00,Default,,0000,0000,0000,,geen van de walvissen het oostkustlied nog zong; het was helemaal verdwenen.
Dialogue: 0,0:10:07.00,0:10:09.00,Default,,0000,0000,0000,,Ze zongen allen nog het coole, nieuwe lied van de westkust.
Dialogue: 0,0:10:09.00,0:10:11.00,Default,,0000,0000,0000,,Het was net alsof een nieuwe muziekstroming
Dialogue: 0,0:10:11.00,0:10:13.00,Default,,0000,0000,0000,,de ouderwetse stijl
Dialogue: 0,0:10:13.00,0:10:15.00,Default,,0000,0000,0000,,volkomen had uitgeroeid,
Dialogue: 0,0:10:15.00,0:10:17.00,Default,,0000,0000,0000,,zonder zenders met gouwe ouwes.
Dialogue: 0,0:10:17.00,0:10:20.00,Default,,0000,0000,0000,,Niemand zong de oude liedjes.
Dialogue: 0,0:10:20.00,0:10:23.00,Default,,0000,0000,0000,,Ik laat graag kort zien wat de oceaan met deze roepen doet.
Dialogue: 0,0:10:23.00,0:10:26.00,Default,,0000,0000,0000,,Je luistert nu naar een opname die Chris Clark heeft gemaakt
Dialogue: 0,0:10:26.00,0:10:29.00,Default,,0000,0000,0000,,op zo'n 300 meter afstand van een bultrug.
Dialogue: 0,0:10:29.00,0:10:32.00,Default,,0000,0000,0000,,Je kan het volledige frequentiebereik horen. Het klinkt vrij luid.
Dialogue: 0,0:10:32.00,0:10:34.00,Default,,0000,0000,0000,,Het klinkt alsof je heel dichtbij bent.
Dialogue: 0,0:10:34.00,0:10:36.00,Default,,0000,0000,0000,,De volgende opname die je zal horen,
Dialogue: 0,0:10:36.00,0:10:38.00,Default,,0000,0000,0000,,is van hetzelfde lied
Dialogue: 0,0:10:38.00,0:10:40.00,Default,,0000,0000,0000,,op 80 kilometer afstand.
Dialogue: 0,0:10:40.00,0:10:42.00,Default,,0000,0000,0000,,Dat staat hier.
Dialogue: 0,0:10:42.00,0:10:44.00,Default,,0000,0000,0000,,Je hoort alleen de lage frequenties.
Dialogue: 0,0:10:44.00,0:10:46.00,Default,,0000,0000,0000,,Je hoort de weergalm
Dialogue: 0,0:10:46.00,0:10:48.00,Default,,0000,0000,0000,,wanneer het geluid ver door de oceaan reist.
Dialogue: 0,0:10:48.00,0:10:51.00,Default,,0000,0000,0000,,Het is ook niet zo luid.
Dialogue: 0,0:10:51.00,0:10:54.00,Default,,0000,0000,0000,,Nadat ik deze bultruggeluiden heb afgespeeld,
Dialogue: 0,0:10:54.00,0:10:57.00,Default,,0000,0000,0000,,zal ik de roep van de blauwe vinvis laten horen, maar versneld afgespeeld
Dialogue: 0,0:10:57.00,0:10:59.00,Default,,0000,0000,0000,,omdat ze zo laagfrequent zijn
Dialogue: 0,0:10:59.00,0:11:01.00,Default,,0000,0000,0000,,dat je ze anders niet zou kunnen horen.
Dialogue: 0,0:11:01.00,0:11:03.00,Default,,0000,0000,0000,,Dit is de roep van een blauwe vinvis op 80 km afstand.
Dialogue: 0,0:11:03.00,0:11:05.00,Default,,0000,0000,0000,,Dat is ver voor een bultrug.
Dialogue: 0,0:11:05.00,0:11:08.00,Default,,0000,0000,0000,,Het is luid en duidelijk, je kan het heel goed horen.
Dialogue: 0,0:11:08.00,0:11:11.00,Default,,0000,0000,0000,,Hier hoor je dezelfde roep opgenomen door een hydrofoon
Dialogue: 0,0:11:11.00,0:11:13.00,Default,,0000,0000,0000,,op 800 kilometer afstand.
Dialogue: 0,0:11:13.00,0:11:16.00,Default,,0000,0000,0000,,Er is veel rumoer, dat zijn vooral andere walvissen.
Dialogue: 0,0:11:16.00,0:11:19.00,Default,,0000,0000,0000,,Maar je kan nog steeds vaag die roep horen.
Dialogue: 0,0:11:19.00,0:11:21.00,Default,,0000,0000,0000,,Laten we nu bedenken
Dialogue: 0,0:11:21.00,0:11:23.00,Default,,0000,0000,0000,,wat de invloed van mensen hierop kan zijn.
Dialogue: 0,0:11:23.00,0:11:26.00,Default,,0000,0000,0000,,Het meest overheersende geluid van mensen in de oceaan
Dialogue: 0,0:11:26.00,0:11:28.00,Default,,0000,0000,0000,,komt van schepen.
Dialogue: 0,0:11:28.00,0:11:30.00,Default,,0000,0000,0000,,Dit is het geluid van een schip,
Dialogue: 0,0:11:30.00,0:11:32.00,Default,,0000,0000,0000,,en ik moet iets harder spreken om eroverheen te praten.
Dialogue: 0,0:11:32.00,0:11:35.00,Default,,0000,0000,0000,,Stel je je die walvis voor die vanaf 800 km luistert.
Dialogue: 0,0:11:35.00,0:11:37.00,Default,,0000,0000,0000,,Er is een potentieel probleem dat
Dialogue: 0,0:11:37.00,0:11:39.00,Default,,0000,0000,0000,,dit soort schepen de walvissen zou verhinderen
Dialogue: 0,0:11:39.00,0:11:41.00,Default,,0000,0000,0000,,elkaar te horen.
Dialogue: 0,0:11:41.00,0:11:43.00,Default,,0000,0000,0000,,Dit is al vrij lang bekend.
Dialogue: 0,0:11:43.00,0:11:46.00,Default,,0000,0000,0000,,Dit is een afbeelding uit een leerboek over geluid onder water.
Dialogue: 0,0:11:46.00,0:11:48.00,Default,,0000,0000,0000,,Op de Y-as staat de luidheid
Dialogue: 0,0:11:48.00,0:11:51.00,Default,,0000,0000,0000,,van het gemiddelde geluid uit de omgeving in de diepe oceaan
Dialogue: 0,0:11:51.00,0:11:53.00,Default,,0000,0000,0000,,ingedeeld op frequentie.
Dialogue: 0,0:11:53.00,0:11:56.00,Default,,0000,0000,0000,,Bij de lage frequenties geeft deze lijn aan
Dialogue: 0,0:11:56.00,0:11:59.00,Default,,0000,0000,0000,,welk geluid voortkomt uit beweging van de aardkorst.
Dialogue: 0,0:11:59.00,0:12:01.00,Default,,0000,0000,0000,,Deze variabele lijnen geven de toename
Dialogue: 0,0:12:01.00,0:12:04.00,Default,,0000,0000,0000,,van de hoogfrequente geluiden weer
Dialogue: 0,0:12:04.00,0:12:06.00,Default,,0000,0000,0000,,bij hardere wind en meer golven.
Dialogue: 0,0:12:06.00,0:12:09.00,Default,,0000,0000,0000,,Maar precies op die frequenties waarmee walvissen het beste kunnen communiceren,
Dialogue: 0,0:12:09.00,0:12:11.00,Default,,0000,0000,0000,,domineert het lawaai van menselijke schepen.
Dialogue: 0,0:12:11.00,0:12:13.00,Default,,0000,0000,0000,,Sta daar eens bij stil. Dit is verbazingwekkend.
Dialogue: 0,0:12:13.00,0:12:16.00,Default,,0000,0000,0000,,Dat in het frequentiebereik waarin walvissen communiceren
Dialogue: 0,0:12:16.00,0:12:19.00,Default,,0000,0000,0000,,de belangrijkste bron van lawaai, op onze planeet, wereldwijd,
Dialogue: 0,0:12:19.00,0:12:21.00,Default,,0000,0000,0000,,onze schepen zijn,
Dialogue: 0,0:12:21.00,0:12:24.00,Default,,0000,0000,0000,,duizenden schepen, ver weg,
Dialogue: 0,0:12:24.00,0:12:26.00,Default,,0000,0000,0000,,als een grote massa.
Dialogue: 0,0:12:26.00,0:12:29.00,Default,,0000,0000,0000,,De volgende afbeelding laat zien wat de invloed hiervan kan zijn
Dialogue: 0,0:12:29.00,0:12:31.00,Default,,0000,0000,0000,,op het bereik waarbinnen walvissen kunnen communiceren.
Dialogue: 0,0:12:31.00,0:12:34.00,Default,,0000,0000,0000,,Hier heb je de luidheid van een roep van een walvis.
Dialogue: 0,0:12:34.00,0:12:36.00,Default,,0000,0000,0000,,Als we verder weg raken,
Dialogue: 0,0:12:36.00,0:12:38.00,Default,,0000,0000,0000,,wordt het geluid steeds zwakker.
Dialogue: 0,0:12:38.00,0:12:41.00,Default,,0000,0000,0000,,In de oceaan van voor de industriële tijd
Dialogue: 0,0:12:41.00,0:12:43.00,Default,,0000,0000,0000,,was deze roep, zoals ik zei, duidelijk hoorbaar.
Dialogue: 0,0:12:43.00,0:12:45.00,Default,,0000,0000,0000,,Het is luider dan het achtergrondgeluid
Dialogue: 0,0:12:45.00,0:12:47.00,Default,,0000,0000,0000,,tot een afstand van duizend kilometer.
Dialogue: 0,0:12:47.00,0:12:50.00,Default,,0000,0000,0000,,Maar als we het bijkomende geluid
Dialogue: 0,0:12:50.00,0:12:52.00,Default,,0000,0000,0000,,van schepen meetellen,
Dialogue: 0,0:12:52.00,0:12:54.00,Default,,0000,0000,0000,,gaat de afstand waarop ze doeltreffend kunnen communiceren
Dialogue: 0,0:12:54.00,0:12:57.00,Default,,0000,0000,0000,,terug van duizend kilometer naar tien.
Dialogue: 0,0:12:57.00,0:12:59.00,Default,,0000,0000,0000,,Als dit geluid gebruikt wordt door mannetjes en vrouwtjes
Dialogue: 0,0:12:59.00,0:13:02.00,Default,,0000,0000,0000,,om elkaar te vinden om te paren en ze zijn ver uiteen,
Dialogue: 0,0:13:02.00,0:13:04.00,Default,,0000,0000,0000,,bedenk de gevolgen die dit zou kunnen hebben
Dialogue: 0,0:13:04.00,0:13:07.00,Default,,0000,0000,0000,,op het herstel van bedreigde populaties.
Dialogue: 0,0:13:07.00,0:13:09.00,Default,,0000,0000,0000,,Walvissen hebben ook contactroepen
Dialogue: 0,0:13:09.00,0:13:12.00,Default,,0000,0000,0000,,zoals ik van dolfijnen beschreef.
Dialogue: 0,0:13:12.00,0:13:14.00,Default,,0000,0000,0000,,Ik laat een contactroep horen
Dialogue: 0,0:13:14.00,0:13:16.00,Default,,0000,0000,0000,,van noordkapers.
Dialogue: 0,0:13:16.00,0:13:18.00,Default,,0000,0000,0000,,Dit is het soort roep dat bijvoorbeeld
Dialogue: 0,0:13:18.00,0:13:20.00,Default,,0000,0000,0000,,noordkapermoeders en -jongen gebruiken
Dialogue: 0,0:13:20.00,0:13:22.00,Default,,0000,0000,0000,,wanneer ze uit elkaar gaan en weer terug komen.
Dialogue: 0,0:13:22.00,0:13:24.00,Default,,0000,0000,0000,,Stel je nu weer het geluid van de schepen voor.
Dialogue: 0,0:13:24.00,0:13:26.00,Default,,0000,0000,0000,,Wat moet zo'n moeder doen
Dialogue: 0,0:13:26.00,0:13:28.00,Default,,0000,0000,0000,,als het schip langskomt en haar jong er niet is?
Dialogue: 0,0:13:28.00,0:13:31.00,Default,,0000,0000,0000,,Ik beschrijf een paar strategieën.
Dialogue: 0,0:13:31.00,0:13:33.00,Default,,0000,0000,0000,,Eén mogelijkheid is dat als je jong hier is,
Dialogue: 0,0:13:33.00,0:13:35.00,Default,,0000,0000,0000,,en het lawaai in deze band zit,
Dialogue: 0,0:13:35.00,0:13:38.00,Default,,0000,0000,0000,,je de frequentie van je roep uit de lawaaiband haalt
Dialogue: 0,0:13:38.00,0:13:40.00,Default,,0000,0000,0000,,om beter te communiceren.
Dialogue: 0,0:13:40.00,0:13:43.00,Default,,0000,0000,0000,,Susan Parks van Penn State heeft hier onderzoek naar gedaan.
Dialogue: 0,0:13:43.00,0:13:46.00,Default,,0000,0000,0000,,Ze heeft naar de Atlantische Oceaan gekeken. Dit zijn gegevens uit het zuidelijke deel.
Dialogue: 0,0:13:46.00,0:13:49.00,Default,,0000,0000,0000,,Dit is een contactroep kenmerkend voor het zuidelijke deel uit de jaren '70.
Dialogue: 0,0:13:49.00,0:13:52.00,Default,,0000,0000,0000,,Kijk hoe de gemiddelde roep er in 2000 uitzag.
Dialogue: 0,0:13:52.00,0:13:54.00,Default,,0000,0000,0000,,Hetzelfde geldt in het noordelijke deel van de Atlantische Oceaan
Dialogue: 0,0:13:54.00,0:13:56.00,Default,,0000,0000,0000,,wanneer je de jaren '50 vergelijkt met het jaar 2000.
Dialogue: 0,0:13:56.00,0:13:58.00,Default,,0000,0000,0000,,Tijdens de laatste 50 jaar
Dialogue: 0,0:13:58.00,0:14:00.00,Default,,0000,0000,0000,,moesten de walvissen hun roep veranderen
Dialogue: 0,0:14:00.00,0:14:02.00,Default,,0000,0000,0000,,doordat wij meer lawaai in de zeeën hebben gestopt.
Dialogue: 0,0:14:02.00,0:14:04.00,Default,,0000,0000,0000,,Het is alsof de hele populatie van bassen
Dialogue: 0,0:14:04.00,0:14:07.00,Default,,0000,0000,0000,,in tenoren heeft moeten veranderen.
Dialogue: 0,0:14:07.00,0:14:09.00,Default,,0000,0000,0000,,Het is een opmerkelijke verschuiving,
Dialogue: 0,0:14:09.00,0:14:11.00,Default,,0000,0000,0000,,veroorzaakt door de mens
Dialogue: 0,0:14:11.00,0:14:13.00,Default,,0000,0000,0000,,op deze grote schaal in zowel tijd als ruimte.
Dialogue: 0,0:14:13.00,0:14:15.00,Default,,0000,0000,0000,,We weten nu dat walvissen voor het lawaai kunnen compenseren
Dialogue: 0,0:14:15.00,0:14:18.00,Default,,0000,0000,0000,,door harder te roepen, zoals ik deed toen je het schip hoorde,
Dialogue: 0,0:14:18.00,0:14:20.00,Default,,0000,0000,0000,,door te wachten voor stilte
Dialogue: 0,0:14:20.00,0:14:23.00,Default,,0000,0000,0000,,en door hun roep buiten de lawaaiband te schuiven.
Dialogue: 0,0:14:23.00,0:14:25.00,Default,,0000,0000,0000,,Er zijn waarschijnlijk kosten verbonden aan harder roepen
Dialogue: 0,0:14:25.00,0:14:27.00,Default,,0000,0000,0000,,of een andere frequentie gebruiken dan je wilde.
Dialogue: 0,0:14:27.00,0:14:29.00,Default,,0000,0000,0000,,Er worden waarschijnlijk kansen verspeeld.
Dialogue: 0,0:14:29.00,0:14:31.00,Default,,0000,0000,0000,,Als we op stilte moeten wachten,
Dialogue: 0,0:14:31.00,0:14:34.00,Default,,0000,0000,0000,,missen ze misschien een doorslaggevende mogelijkheid tot communicatie.
Dialogue: 0,0:14:34.00,0:14:36.00,Default,,0000,0000,0000,,We moeten ons dus heel bezorgd maken
Dialogue: 0,0:14:36.00,0:14:38.00,Default,,0000,0000,0000,,over de mogelijkheid dat het lawaai in leefgebieden
Dialogue: 0,0:14:38.00,0:14:40.00,Default,,0000,0000,0000,,de leefgebieden zoveel aantast
Dialogue: 0,0:14:40.00,0:14:43.00,Default,,0000,0000,0000,,dat de dieren teveel moeten betalen voor hun communicatie
Dialogue: 0,0:14:43.00,0:14:45.00,Default,,0000,0000,0000,,of niet meer in staat zijn doorslaggevende functies uit te voeren.
Dialogue: 0,0:14:45.00,0:14:48.00,Default,,0000,0000,0000,,Het is een heel belangrijk probleem.
Dialogue: 0,0:14:48.00,0:14:50.00,Default,,0000,0000,0000,,Ik ben blij dat er verschillende
Dialogue: 0,0:14:50.00,0:14:53.00,Default,,0000,0000,0000,,veelbelovende ontwikkelingen zijn op dit gebied.
Dialogue: 0,0:14:53.00,0:14:56.00,Default,,0000,0000,0000,,De invloed van schepen op walvissen.
Dialogue: 0,0:14:56.00,0:14:58.00,Default,,0000,0000,0000,,De Internationale Maritieme Organisatie van de VN
Dialogue: 0,0:14:58.00,0:15:01.00,Default,,0000,0000,0000,,heeft een groep gevormd die richtlijnen moet opstellen
Dialogue: 0,0:15:01.00,0:15:04.00,Default,,0000,0000,0000,,voor het minder luid maken van schepen
Dialogue: 0,0:15:04.00,0:15:06.00,Default,,0000,0000,0000,,en om de industrie te vertellen
Dialogue: 0,0:15:06.00,0:15:08.00,Default,,0000,0000,0000,,hoe schepen stiller gemaakt kunnen worden.
Dialogue: 0,0:15:08.00,0:15:10.00,Default,,0000,0000,0000,,Ze hebben al ontdekt
Dialogue: 0,0:15:10.00,0:15:13.00,Default,,0000,0000,0000,,dat door slimmer om te gaan met het ontwerp van schroeven
Dialogue: 0,0:15:13.00,0:15:16.00,Default,,0000,0000,0000,,het lawaai met 90 procent kan worden verminderd.
Dialogue: 0,0:15:16.00,0:15:19.00,Default,,0000,0000,0000,,Als je de machinerie van het schip isoleert
Dialogue: 0,0:15:19.00,0:15:21.00,Default,,0000,0000,0000,,en scheidt van de romp,
Dialogue: 0,0:15:21.00,0:15:24.00,Default,,0000,0000,0000,,kan je het geluid met 99 procent terugbrengen.
Dialogue: 0,0:15:24.00,0:15:27.00,Default,,0000,0000,0000,,Op dit moment is het dus vooral een geval van kosten en standaarden.
Dialogue: 0,0:15:27.00,0:15:29.00,Default,,0000,0000,0000,,Als deze groep standaarden kan vestigen
Dialogue: 0,0:15:29.00,0:15:32.00,Default,,0000,0000,0000,,en als de scheepsbouwindustrie ze overneemt voor het bouwen van hun schepen,
Dialogue: 0,0:15:32.00,0:15:34.00,Default,,0000,0000,0000,,kunnen we nu een geleidelijke afname zien
Dialogue: 0,0:15:34.00,0:15:36.00,Default,,0000,0000,0000,,in dit mogelijke probleem.
Dialogue: 0,0:15:36.00,0:15:39.00,Default,,0000,0000,0000,,Maar er is nog een ander probleem met schepen dat ik wil laten zien
Dialogue: 0,0:15:39.00,0:15:41.00,Default,,0000,0000,0000,,en dat zijn botsingen.
Dialogue: 0,0:15:41.00,0:15:44.00,Default,,0000,0000,0000,,Dit is een walvis die nipt
Dialogue: 0,0:15:44.00,0:15:47.00,Default,,0000,0000,0000,,een aanvaring met een snel varend containerschip heeft vermeden.
Dialogue: 0,0:15:47.00,0:15:49.00,Default,,0000,0000,0000,,Maar aanvaringen zijn een ernstig probleem.
Dialogue: 0,0:15:49.00,0:15:52.00,Default,,0000,0000,0000,,Elk jaar sterven er bedreigde walvissen door aanvaringen met schepen.
Dialogue: 0,0:15:52.00,0:15:55.00,Default,,0000,0000,0000,,Het is heel belangrijk om te proberen dit te verminderen.
Dialogue: 0,0:15:55.00,0:15:58.00,Default,,0000,0000,0000,,Ik zal twee zeer veelbelovende oplossingen bespreken.
Dialogue: 0,0:15:58.00,0:16:00.00,Default,,0000,0000,0000,,Het eerste geval komt uit de Fundybaai.
Dialogue: 0,0:16:00.00,0:16:02.00,Default,,0000,0000,0000,,Deze zwarte lijnen geven vaarwegen weer
Dialogue: 0,0:16:02.00,0:16:04.00,Default,,0000,0000,0000,,die de baai in- en uitgaan.
Dialogue: 0,0:16:04.00,0:16:06.00,Default,,0000,0000,0000,,En het gekleurde gebied
Dialogue: 0,0:16:06.00,0:16:09.00,Default,,0000,0000,0000,,laat het botsingsgevaar zien voor de bedreigde noordkapers
Dialogue: 0,0:16:09.00,0:16:11.00,Default,,0000,0000,0000,,met de schepen in de deze vaarweg.
Dialogue: 0,0:16:11.00,0:16:14.00,Default,,0000,0000,0000,,Het blijkt dat deze vaarweg in de zomer
Dialogue: 0,0:16:14.00,0:16:17.00,Default,,0000,0000,0000,,midden door een belangrijk foerageergebied van de noordkapers gaat.
Dialogue: 0,0:16:17.00,0:16:20.00,Default,,0000,0000,0000,,Het maakt dit gebied tot een plek met een groot risico op botsingen.
Dialogue: 0,0:16:20.00,0:16:22.00,Default,,0000,0000,0000,,Biologen
Dialogue: 0,0:16:22.00,0:16:24.00,Default,,0000,0000,0000,,die geen genoegen namen met nee als antwoord
Dialogue: 0,0:16:24.00,0:16:26.00,Default,,0000,0000,0000,,zijn naar de Internationale Maritieme Organisatie gestapt
Dialogue: 0,0:16:26.00,0:16:28.00,Default,,0000,0000,0000,,en hebben gevraagd
Dialogue: 0,0:16:28.00,0:16:30.00,Default,,0000,0000,0000,,of de vaarweg niet verlegd kon worden. Het zijn toch maar lijnen op de grond.
Dialogue: 0,0:16:30.00,0:16:32.00,Default,,0000,0000,0000,,Konden ze die niet verleggen naar een plaats
Dialogue: 0,0:16:32.00,0:16:34.00,Default,,0000,0000,0000,,waar er minder risico is?
Dialogue: 0,0:16:34.00,0:16:36.00,Default,,0000,0000,0000,,De Internationale Maritieme Organisatie gaf hier krachtig gehoor aan:
Dialogue: 0,0:16:36.00,0:16:38.00,Default,,0000,0000,0000,,"Dit zijn de nieuwe vaarwegen."
Dialogue: 0,0:16:38.00,0:16:40.00,Default,,0000,0000,0000,,De vaarwegen zijn verplaatst.
Dialogue: 0,0:16:40.00,0:16:43.00,Default,,0000,0000,0000,,Zoals je kan zien is het gevaar voor botsingen veel lager.
Dialogue: 0,0:16:43.00,0:16:45.00,Default,,0000,0000,0000,,Het is dus eigenlijk heel veelbelovend.
Dialogue: 0,0:16:45.00,0:16:47.00,Default,,0000,0000,0000,,We kunnen heel creatief zijn in het bedenken
Dialogue: 0,0:16:47.00,0:16:49.00,Default,,0000,0000,0000,,van verschillende manieren om deze risico's te verkleinen.
Dialogue: 0,0:16:49.00,0:16:51.00,Default,,0000,0000,0000,,Een andere stap, die onafhankelijk genomen werd
Dialogue: 0,0:16:51.00,0:16:54.00,Default,,0000,0000,0000,,door een scheepsbedrijf zelf,
Dialogue: 0,0:16:54.00,0:16:57.00,Default,,0000,0000,0000,,werd gestart vanwege de bezorgdheid die het bedrijf had
Dialogue: 0,0:16:57.00,0:17:00.00,Default,,0000,0000,0000,,over de uitstoot van broeikasgassen en het broeikaseffect.
Dialogue: 0,0:17:00.00,0:17:03.00,Default,,0000,0000,0000,,De Maersk Line bekeek hun concurrenten
Dialogue: 0,0:17:03.00,0:17:06.00,Default,,0000,0000,0000,,en zag dat iedereen in de scheepvaart denkt dat tijd geld is.
Dialogue: 0,0:17:06.00,0:17:08.00,Default,,0000,0000,0000,,Ze haasten zich zo snel mogelijk naar hun haven.
Dialogue: 0,0:17:08.00,0:17:10.00,Default,,0000,0000,0000,,Maar dan moeten ze daar vaak wachten.
Dialogue: 0,0:17:10.00,0:17:12.00,Default,,0000,0000,0000,,Maersk heeft nu manieren uitgewerkt om te vertragen.
Dialogue: 0,0:17:12.00,0:17:15.00,Default,,0000,0000,0000,,Ze konden ongeveer de helft langzamer varen.
Dialogue: 0,0:17:15.00,0:17:18.00,Default,,0000,0000,0000,,Dit bracht hun brandstofgebruik zo'n 30 procent omlaag
Dialogue: 0,0:17:18.00,0:17:20.00,Default,,0000,0000,0000,,wat geld bespaart
Dialogue: 0,0:17:20.00,0:17:23.00,Default,,0000,0000,0000,,en tegelijkertijd was het een belangrijk voordeel voor walvissen.
Dialogue: 0,0:17:23.00,0:17:26.00,Default,,0000,0000,0000,,Als je langzamer vaart, maak je minder lawaai
Dialogue: 0,0:17:26.00,0:17:28.00,Default,,0000,0000,0000,,en heb je een kleinere kans op aanvaringen.
Dialogue: 0,0:17:28.00,0:17:30.00,Default,,0000,0000,0000,,Tot slot zou ik graag willen zeggen
Dialogue: 0,0:17:30.00,0:17:32.00,Default,,0000,0000,0000,,dat walvissen
Dialogue: 0,0:17:32.00,0:17:34.00,Default,,0000,0000,0000,,in een verbazingwekkende, akoestische omgeving leven.
Dialogue: 0,0:17:34.00,0:17:36.00,Default,,0000,0000,0000,,Ze zijn gedurende tientallen miljoenen jaren geëvolueerd
Dialogue: 0,0:17:36.00,0:17:38.00,Default,,0000,0000,0000,,om daar gebruik van te maken.
Dialogue: 0,0:17:38.00,0:17:41.00,Default,,0000,0000,0000,,We moeten goed opletten en waakzaam zijn
Dialogue: 0,0:17:41.00,0:17:43.00,Default,,0000,0000,0000,,dat de dingen die we doen
Dialogue: 0,0:17:43.00,0:17:45.00,Default,,0000,0000,0000,,ze niet ongewild verhinderen te doen
Dialogue: 0,0:17:45.00,0:17:48.00,Default,,0000,0000,0000,,wat belangrijk voor ze is.
Dialogue: 0,0:17:48.00,0:17:50.00,Default,,0000,0000,0000,,Tegelijkertijd moeten we heel creatief zijn
Dialogue: 0,0:17:50.00,0:17:53.00,Default,,0000,0000,0000,,in het bedenken van oplossingen om deze problemen te verminderen.
Dialogue: 0,0:17:53.00,0:17:55.00,Default,,0000,0000,0000,,Ik hoop dat deze voorbeelden
Dialogue: 0,0:17:55.00,0:17:57.00,Default,,0000,0000,0000,,iets van de verschillende mogelijkheden hebben laten zien
Dialogue: 0,0:17:57.00,0:17:59.00,Default,,0000,0000,0000,,naast het hebben van beschermde gebieden.
Dialogue: 0,0:17:59.00,0:18:02.00,Default,,0000,0000,0000,,Zodat de oceanen een veilige plek blijven waarin walvissen kunnen blijven communiceren.
Dialogue: 0,0:18:02.00,0:18:04.00,Default,,0000,0000,0000,,Heel erg bedankt.
Dialogue: 0,0:18:04.00,0:18:06.00,Default,,0000,0000,0000,,(applaus)