0:00:13.601,0:00:15.814
Ni aŭdis multajn rakontojn pri tio,

0:00:15.814,0:00:19.574
kiel la interreto efikas[br]al protestaj movadoj,

0:00:19.574,0:00:22.290
ni aŭdis multe pri la informo-revolucio,

0:00:22.290,0:00:25.658
pri kiel ĝi transformas landojn [br]kiel Ĉinion, Iranon,

0:00:25.658,0:00:29.160
kaj eĉ la eks-sovetajn landojn.

0:00:31.109,0:00:33.363
Ĝis nun oni supozis ke

0:00:33.363,0:00:37.956
la interreto estas tre utila[br]por antaŭenigi demokration.

0:00:38.632,0:00:45.011
Multaj el ĉi tiuj iluzioj konstruiĝis[br]dum la 90-aj jaroj,

0:00:45.018,0:00:49.251
de pensistoj, kiujn mi devus nomi[br]kiber-utopiuloj,

0:00:49.251,0:00:54.929
homo,j kiuj ja fidas je la transformo-povo[br]de la interreto por ŝangi sociojn

0:00:54.929,0:00:57.400
kaj ŝangi ilin plibonige.

0:00:57.400,0:00:59.160
Tre fama estis tiu diraĵo,

0:00:59.160,0:01:03.712
se socia-retumado kaj blogoj[br]jam ekzistus dum la 90-aj jaroj

0:01:03.712,0:01:05.886
le Ruanda genocido ne okazus.

0:01:05.886,0:01:08.663
Tiu diraĵo estas nun ofte citata[br]por montri

0:01:08.663,0:01:13.016
la tre naivan vidpunkton, [br]kiun tiam havis multaj homoj.

0:01:13.016,0:01:18.770
Multaj homoj, kiuj daŭre fidas tion,[br]ja pensas ke blogoj estas tio,

0:01:18.770,0:01:23.376
kio estis faksoj kaj fotokopiiloj[br]dum la lastaj 80-aj jaroj

0:01:23.376,0:01:26.860
kiam la grandaj disidento-movadoj[br]en Pollando kaj orienta Eŭropo

0:01:26.860,0:01:29.612
fervore ekuzis ĉi tiujn teknologiojn.

0:01:29.652,0:01:33.586
Funde, estas argumento kiu temas[br]pri ekonomiko kaj loĝistiko.

0:01:33.586,0:01:36.715
La interreto kaj novaj komunikiloj[br]malaltigis la koston

0:01:36.715,0:01:38.640
por homoj produkti enhavon,

0:01:38.640,0:01:43.646
kaj kompreneble aktivuloj kaj NRO-anoj[br]sendube uzos tiun teknologion

0:01:43.646,0:01:46.772
por strebi eki reformojn kaj ŝanĝojn,[br]ĉu ne?

0:01:46.772,0:01:49.778
Por resumi ĉi tiun vidpunkton,

0:01:49.778,0:01:53.010
ĝi simple diras ke se estas[br]sufiĉe da konektoj

0:01:53.010,0:01:56.222
kaj sufiĉe multe da konektiloj,[br]tiam demokratio certos.

0:01:56.222,0:01:58.472
Jen la kialo, pro kio ni vidis

0:01:58.472,0:02:02.920
tiom multe da puŝoj por ke[br]Ĉinio, Irano, Rusio videbliĝu interrete,

0:02:02.920,0:02:05.547
por certigi ke homoj[br]estu sufiĉe konektitaj,

0:02:05.547,0:02:07.817
por certigi ke homoj konu blogojn,

0:02:07.817,0:02:10.763
por certigi ke homoj konu tion,[br]kio estas konekteco.

0:02:10.763,0:02:13.871
Kaj iel, neniu precize klarigas kiel,

0:02:13.871,0:02:20.971
tiuj homoj uzos tiajn ilojn por kunlabori[br]kaj puŝi por demokratio kaj pli.

0:02:21.000,0:02:25.500
Kaj unu afer,o kiun komentistoj[br]evoluigis laŭ tiu vidpunkto,

0:02:25.500,0:02:28.265
estas tiel nomata iPod-a liberalismo.

0:02:28.265,0:02:29.543
Estas tia kredo,

0:02:29.543,0:02:34.731
ke homoj kiuj havas iPod-ojn[br]aŭ ajnan modernan okcidentan teknologion

0:02:34.731,0:02:40.444
plej verŝajne ankaŭ subtenas okcidentan[br]demokration kaj valorojn, ĉu ne?

0:02:40.444,0:02:42.526
Supozo ĉi tie estas tio,

0:02:42.526,0:02:46.010
se vi donas al ĉiuj ĉinoj, irananoj aŭ rusoj

0:02:46.010,0:02:49.561
sufiĉe multe da iPod-oj, aŭ komputiloj,[br]aŭ faksiloj,

0:02:49.561,0:02:54.569
ili do iel, sendepende, strebos[br]por ŝanĝo al demokratio.

0:02:54.569,0:02:57.503
Kompreneblas ke titolo [br]de artikolo pri tio,

0:02:57.503,0:03:00.582
verkita de Thomas Freidman, [br]estus tre alloga, kiel

0:03:00.582,0:03:02.626
"Faligu iPod-ojn, ne bombojn."

0:03:02.626,0:03:05.429
Sed malofte estas bona signo tiu ĉi.

0:03:05.429,0:03:07.966
Ĝi estas vidpunkto kiu ne konsideras

0:03:07.966,0:03:11.620
plurajn politikajn, kulturajn,[br]sociologiajn fortojn

0:03:11.620,0:03:13.871
kiujn ni provas direktigi en tiuj socioj

0:03:13.871,0:03:17.811
kaj konsideras tre determinisman vidon

0:03:17.811,0:03:20.972
de la rolo de teknologio.

0:03:20.972,0:03:24.542
La ĉefa konfuzo ĉi tie venas de tio,

0:03:24.542,0:03:30.870
ke ni emas konfuzi la celo-uzojn[br]de teknologio kun la realo-uzoj.

0:03:30.870,0:03:35.479
Same, ni eble volas pensi ke ekz. radio

0:03:35.479,0:03:41.350
povas helpi ekstari demokration en landoj[br]kiel la Soveta Unio, kio parte veras.

0:03:41.350,0:03:45.225
Radio estis ankaŭ aktive uzata dum [br]la Ruanda genocido,

0:03:45.225,0:03:47.850
precise tio kion ni volis eviti.

0:03:47.850,0:03:53.732
Kiel mi jam diris, estas mito [br]ke ĉefoj kaj diktatoroj

0:03:53.732,0:03:57.582
iel timas la interreton, timas teknologion.

0:03:57.582,0:04:00.130
Sed, se vi atenteme rigardas tion,

0:04:00.130,0:04:07.390
kiel registaro-ĉefoj provas atingi[br]siajn citivitanojn kaj interreto-uzantojn,

0:04:07.390,0:04:09.366
vi rimarkas ke tio ne veras.

0:04:09.366,0:04:13.990
Preskaŭ ĉie, krom nur[br]Nord-Koreio kaj Birmo,

0:04:13.990,0:04:19.161
aŭtoritatemaj ĉefoj fakte tre aktive[br]engaĝiĝas kun teknologio, komputiloj ktp.

0:04:19.161,0:04:22.905
Kaj foje, ili ja permesas diskuton[br]pri nepolitikaj temoj.

0:04:22.905,0:04:27.546
Ili ja permesas diskuton pri[br]tiaj politikaj temoj kiel klimatŝanĝiĝo.

0:04:27.546,0:04:32.200
Ĉio ĉi okazadas, problemo estas ke [br]ĝi ne okazas pri temoj kiel homaj rajtoj.

0:04:32.200,0:04:36.630
Oni do povas vidi ke ja estas kritiko[br]en blogoj de ĉinoj.

0:04:36.630,0:04:40.586
Fakte estas pli de kritiko ol nekritiko,[br]de kaj lokaj kaj naciaj registaroj.

0:04:40.600,0:04:45.258
Demando tiam estas: kial registaro ĝin toleras?

0:04:45.258,0:04:49.420
Unue, ĝi produktas tian informon[br]kian la registaro bezonas por regi.

0:04:49.420,0:04:53.560
En registaroj de Rusio, Ĉinio, Irano ktp.

0:04:53.560,0:04:57.456
plejparto de burokratoj funkciias [br]en informo-vakuo.

0:04:57.456,0:05:01.653
Ili ne plene scias tion, kio okazas[br]en malcentraj regionoj.

0:05:01.653,0:05:06.245
Por ili do estas tre utile, ke homoj blogas[br]kaj volonte donas informon

0:05:06.245,0:05:09.055
pri tio, kiaj lokaj problemoj ekzistas,

0:05:09.055,0:05:12.970
ĉar ebligas trakti lokan korupton[br]kaj malbonan konduton.

0:05:12.970,0:05:17.468
Ebligas iri trakti la problemojn[br]kiuj ne devas esti politikaj,

0:05:17.468,0:05:21.010
kio tamen helpas ilin travivi [br]en la venontan jarcenton.

0:05:21.010,0:05:23.900
Simple, ĝi helpas ilin legitimiĝi.

0:05:23.900,0:05:28.950
Por ili do tre utilas permesi [br]falsan malfermon de kiberspaco,

0:05:28.950,0:05:32.603
ĉar ĝi reduktas streĉiĝon kaj [br]konvinkas almenaŭ kelkajn homojn

0:05:32.603,0:05:36.216
ke ili emas konsideri[br]eksterajn opiniojn kaj vidojn.

0:05:36.216,0:05:39.282
Partoj de ĉi tio iom malsimile okazas[br]en aliaj landoj.

0:05:39.282,0:05:43.040
Povas esti ke ili daŭre laboras por ŝajni[br]tiel ĉi al ekstera mondo,

0:05:43.040,0:05:47.390
sed samtempe ili ankaŭ klopodas gajni[br]per subteno de civitanoj en kiberspaco.

0:05:47.390,0:05:50.810
Ekz. en Tajlando estas tre interesa retpaĝo[br]"Protektu la Reĝon".

0:05:50.810,0:05:56.039
Unu alia registarano ekis ĝin, [br]kaj ĝi kuraĝigas uzantojn de la interreto

0:05:56.039,0:06:01.744
submeti ligilojn al retpaĝoj, [br]kiujn laŭ ili ofendus la reĝon.

0:06:01.744,0:06:05.021
Rezulto estas ke oni povas mencii[br]ajnan malŝatatan retpaĝon

0:06:05.021,0:06:08.388
kaj ene de 24 horoj ĝi estu blokita,

0:06:08.388,0:06:12.303
kaj poste estas tre malsimpla [br]la procedo por malbloki ĝin.

0:06:12.303,0:06:15.810
Kaj pro tio ke en Tajlando estas [br]tre severaj leĝoj pri ofendo de la reĝo,

0:06:15.810,0:06:17.290
ĝi funkcias tre bone.

0:06:17.290,0:06:21.451
Ene de 24 horoj post la lanĉo de la paĝo,[br]ia 3,000 retpaĝoj estis blokitaj.

0:06:21.451,0:06:29.821
Multaj lojaluloj tre feliĉe kontribuas[br]scion kaj konsilon por cenzuri retpaĝojn.

0:06:29.821,0:06:35.210
Same en Saŭdarabio, interreto-uzantoj[br]estas kuraĝigitaj serĉi en YouTube

0:06:35.210,0:06:39.080
videojn kiuj povus ofendi [br]al saŭdarabiaj emoj,

0:06:39.080,0:06:41.580
kaj poste proponi ke ili estu forviŝotaj.

0:06:41.580,0:06:44.817
Kaj se amasiĝas proponoj kontraŭ[br]tiu specifa video

0:06:44.817,0:06:47.001
YouTube devos ĝin forviŝi;

0:06:47.001,0:06:51.445
ili devas konsideri forviŝi ĝin ĉar [br]tiom multe da homoj plendis.

0:06:51.445,0:06:55.710
Resume, estas organizitaj kampanjoj[br]kiuj provas reale influi la decidojn

0:06:55.710,0:06:58.720
de okcidentaj firmaoj pri tiu ĉi temo.

0:06:58.720,0:07:02.100
Nun, dum protestoj malkreskas,

0:07:02.100,0:07:08.610
la irana registaro rigardas [br]la interretan spuron de evidentaĵo

0:07:08.610,0:07:10.959
en Facebook kaj Twitter.

0:07:10.959,0:07:15.780
Ili trovas kaj traktas [br]la homojn aktivajn enkiberspace.

0:07:15.780,0:07:21.560
Unu el iniciatoj iliaj estas meti bildojn[br]de protestantoj en interreton

0:07:21.560,0:07:24.300
por povi ilin identigi.

0:07:24.300,0:07:30.410
Do ili uzas amaskunlaboron ligi[br]vizaĝojn al nomoj.

0:07:30.410,0:07:35.111
Kaj oni povas imagi kio okazos,[br]kiam ili ekscios kiu estas la protestintoj.

0:07:35.111,0:07:39.629
Estas pluraj danĝeroj kaj timoj [br]kiun ni nur parte komprenas nun.

0:07:39.629,0:07:43.260
Oni ne rimarkas ke Twitter,[br]malgraŭ siaj virtoj,

0:07:43.260,0:07:45.520
estas fine publika platformo.

0:07:45.520,0:07:48.343
Se oni volas plani revolucion en Twitter,

0:07:48.343,0:07:51.043
ĉio kion oni farus videblas por ĉiu.

0:07:51.043,0:07:55.310
En pasinteco, ŝtatoj torturis[br]por kolekti tiajn ĉi informojn.

0:07:55.310,0:07:58.420
Nun ili devas nur ensaluti en Facebook.

0:07:58.420,0:07:59.470
(Rido)

0:07:59.470,0:08:03.898
Se oni volas ekscii pri mi kiel aktivismulo[br]en lando kiel Belorusio aŭ Irano,

0:08:03.898,0:08:07.736
mi estas ligita al 20 000 aliaj aktivistoj.

0:08:07.736,0:08:10.270
Oni devas nur serĉi [br]miajn Facebook-amikojn.

0:08:10.270,0:08:15.119
Fina punkto temas pri tiu[br]kiber-utopia supozo,

0:08:15.119,0:08:19.896
ke la juna generacio,[br]kiun neniu cerbolavadis

0:08:19.896,0:08:25.477
kaj kiu vivas je reta amaskomunikilaro,[br]poŝtelefonoj, Blackberry-oj ktp.,

0:08:25.477,0:08:31.658
ia-maniere emos revolucii kaj akcepti[br]demokratiajn valorojn.

0:08:31.658,0:08:36.887
Jen la problemo, ke ni ofte aŭdas pri [br]kiber-aktivismo, ĉu ne?,

0:08:36.887,0:08:40.300
sed malofte [neaŭdeblas]

0:08:40.300,0:08:45.540
Eblas ke junuloj ne tre emas partopreni[br]ajnan politikajn agadojn

0:08:45.540,0:08:47.680
nek en interreto nek en reala vivo

0:08:47.680,0:08:51.078
pro la allogaĵoj kiujn oferas la interreto.

0:08:51.078,0:08:55.790
Tujmesaĝilo, retmesaĝo, kaj[br]porplenkreskula enhavo kiel pornografiaĵo,

0:08:55.790,0:09:01.100
daŭre okupas pli da spaco ol politiko kaj novaĵo.

0:09:01.100,0:09:05.720
Kaj ne forgesu ke plejparto de tio,[br]kion interrete faras junuloj,

0:09:05.720,0:09:12.390
konsistas el komuniki unu kun la alia[br]aŭ elŝuti amuziĝo-enhavon.

0:09:12.390,0:09:19.145
Ne klaras tio, kiel ili antaŭeniĝos[br]ĝis reala politika aktivismo.

0:09:19.145,0:09:22.137
Kio okazos, se nenio sukcesos allogi [br]ilin en stratojn?

0:09:22.137,0:09:25.781
Ĝi estas io kion diskutatan oni malofte vidas.

0:09:25.781,0:09:31.785
Ni aŭdas multe pri distingo inter[br]ciferecaj denaskuloj kaj enmigrantoj.

0:09:31.785,0:09:35.364
Sed ni ne aŭdas pri distingo inter [br]ciferecaj renegatoj kaj kaptitoj,

0:09:35.364,0:09:37.297
kiun mi taksas multe pli grava

0:09:37.297,0:09:40.101
ĉar ni devas scii ekzakte kiel teknologio[br]

0:09:40.101,0:09:46.440
influas la civito-partoprenemon[br]kaj la emon engaĝiĝi en protesto.

0:09:46.440,0:09:48.917
Indas rekonsideri kion verkis Maslow,

0:09:48.917,0:09:54.222
kaj ekpensi kiel oni aplikas [br]lian piramidon de bezonoj al kiberspaco.

0:09:54.222,0:10:00.890
Povas esti ke kiam oni venigas interreton[br]en Ĉinion, Rusion aŭ Iranon,

0:10:00.890,0:10:03.564
homoj komence volas amuziĝi, [br]

0:10:03.564,0:10:08.340
esplori pornografiaĵon, aŭ YouTube-on,[br]aŭ amuzajn videojn de katoj,

0:10:08.340,0:10:11.022
kaj antaŭenigante interkomunikadon[br]kaj kunhavigadon

0:10:11.022,0:10:12.510
kaj kelkaj volos esplori lernadon.

0:10:12.510,0:10:15.390
Eblas ke ili eventuale volos kampanji.

0:10:15.390,0:10:19.281
Kelkaj el ili komencos elŝuti raportojn[br]de Human Rights Watch (subtanantoj de homaj rajtoj),

0:10:19.281,0:10:24.538
sed plejparto daŭre elŝutos pornografiaĵon,[br]kaj ĝin estas grave ne forgesi.

0:10:25.678,0:10:31.868
Se oni volas kompreni la aktualan efikon[br]de teknologio je socio,

0:10:31.868,0:10:36.838
oni konsideru multe pli ĝenerale, [br]inkluzive de malpozitivaj konsekvencoj.