1898 yılında Marie ve
Pierre Curie radyumu keşfetti.

Güçlendirici olduğu
iddia edilen radyum

diş macunlarına,

ilaçlara,

suya,

ve yiyeceklere eklendi.

Parlak ve ışık saçan yeşil tonuyla,

güzellik ürünleri ve mücevheratta 
da kullanıldı.

Radyoaktif bir madde olan radyumun

zararlı etkilerinin görsel faydasından 
çok daha fazla olduğunu

20. yüzyılın ortalarına kadar
fark edemedik.

Ne yazık ki radyum, tarihte
kullanışlı ve zararsız olduğu düşünülen

fakat ölümcül olduğu ortaya çıkan

tek pigment değil.

Bu içler acısı ayrım uzun süre boyunca
kendimizi ve eşyalarımızı süslemek

için kullandığımız üç renk 
ve pigmenti kapsıyor:

beyaz,

yeşil

ve turuncu.

Hikâyemiz beyazla başlıyor.

M.Ö. 4. yüzyıl civarında

Eski Yunanlılar muhteşem beyaz pigmenti 
oluşturmak için kurşunu kullandılar.

Peki sorun neydi?

Kurşun insan vücudunda 
doğrudan emilime uğrar ve

kana,

yumuşak dokulara

ve mineralleşmiş dokuya karışır.

Sinir sistemine ulaştığında

kalsiyumun normal işlevlerini
taklit ederek ve bozarak

öğrenme bozuklukları ve 
yüksek tansiyon gibi

sağlık sorunlarına yol açar.

Yine de bu zehirli pigment

yıllarca farklı kültürlerde kullanıldı.

19. yüzyıla kadar kurşun beyaz 
yağlı boya ve tempera boyasında kullanılan

tek pratik seçenekti.

Ressamlar boya elde etmek için 
kurşun kütlelerini toz haline getiriyor

ve oluşan zehirli toz parçacıklarına
maruz kalıyordu.

Bu pigmentin serbest kullanımı
ressam hastalığı olarak bilinen

ve bugün kurşun zehirlenmesi adını 
verdiğimiz duruma sebep oldu.

Kurşun kullanan ressamların 
şikayetleri arasında titreme,

melankoli,

öksürük,

retina büyümesi,

ve hatta körlük vardı.

Fakat kurşun beyazının 
yoğunluğu, matlığı ve ılık tonu

Vermeer ve sonra gelen Empresyonistler
gibi ressamlar için karşı konulamazdı.

Kurşunun parlaklığı eşsizdi.

Ve 1970'lerde yasaklanana kadar yaygın 
şekilde kullanılmaya devam etti.

Bunlar kulağa çok kötü gelse de

beyazın tehlikeli etkileri

bir diğer yaygın kullanılan pigment olan
yeşilin etkilerinin yanında az kalıyor.

18. yüzyılda, Scheele ve Paris yeşili 
olarak adlandırılan

iki sentetik yeşil tonu ortaya çıktı.

Doğal pigmentlerden oluşan 
yeşilin yanında

çok daha canlı ve göz alıcı 
görünüyorlardı.

Bu nedenle resimde çok tercih
edilmeye başladılar.

Aynı şekilde kumaş için boya,

duvar kağıdı,

sabun,

pasta süslemeleri,

oyuncaklar,

şekerleme

ve giyimde kullanılıyorlardı.

Bu yeşil pigmentler, 
küprik hidrojen arsenik

bileşeninden yapılıyordu.

İnsanlarda, arseniğe maruz kalmak

hücre etkileşim ve işlevine
zarar verebilir.

Yüksek dozda arsenik,
kanser ve kalp hastalıklarıyla

doğrudan bağlantılıdır.

18. yüzyılda dokuma fabrikası işçileri 
sık sık zehirleniyordu.

Yeşil elbise giyen kadınlar 
arseniğe maruz kaldıkları için

baygınlık geçiriyorlardı.

Tahta kurusunun yeşil odalarda
yaşayamadığı söyleniyordu.

Hatta Napoleon'un,
yeşil duvar kağıtlı odasında

yavaş yavaş arsenikten zehirlenerek 
öldüğü düşünülüyor.

Bu pigmentin yüksek zehirlilik içerdiği,
1822'de arseniğin içeriğinin

yayınlanmasına kadar bilinmiyordu.

Ve yüzyıl sonra bu madde böcek ilacı
olarak kullanılmaya başlamıştı.

Sentetik yeşil muhtemelen yaygın olarak
kullanılan en tehlikeli renkti.

Fakat hiç değilse radyumun radyoaktivite
niteliğini taşımıyordu.

Ama başka bir renk taşıyordu: Turuncu.

2. Dünya Savaşı'ndan önce seramik 
yemek takımı üreticileri

renkli cilalarda yaygın olarak
uranyum oksit kullanıyordu.

Bu bileşimin oluşturduğu
mükemmel kırmızı ve turuncu

sebep olduğu rasyasyon salınımı ile değil;
göz alıcılığıyla biliniyordu.

1800'lerin sonlarına kadar radyasyonun
farkında değildik.

Sebep olduğu kanser riskini ise çok daha
sonra öğrendik.

2. Dünya Savaşı sırasında,

ABD hükûmeti ülkedeki tüm uranyuma
bomba üretimi için el koydu.

Fakat atom enerjisi komisyonu 
bu kısıtlamaları 1959'da hafifletti ve

tükenmiş uranyum tekrar seramikte 
ve cam fabrikalarında kullanıldı.

Sonraki 10 yılda üretilen
turuncu tabaklar

bugün bile tehlikeli özellikler 
taşıyor olabilir.

En ilginci, vintage fiesta takımları
radyoaktivite barındırıyor.

İnsan sağlığına tehdit oluşturmayacak 
kadar düşük seviyede olsa da

ABD Çevre Koruma Ajansı

onlardan yemek yememe konusunda 
uyarılarda bulunuyor.

Hâlâ bazen sentetik yiyecek boyaları 
hakkında sorunlarla karşılaşsak bile

bilimsel anlayışımız sayesinde tehlikeli 
renkleri artık hayatımızdan çıkarttık.