0:00:00.432,0:00:02.940
Gəlin fərqli situasiyalarda vergi yükünü

0:00:02.940,0:00:04.767
kimin daşıdığı barədə düşünək.

0:00:04.767,0:00:06.678
Bu videoda insulinə diqqət yetirəcəyik.

0:00:06.678,0:00:08.133
İnsulin

0:00:08.133,0:00:10.736
diabeti olan insanlarda qan şəkəri [br]miqdarını

0:00:10.736,0:00:12.181
tənzimləmək üçündür.

0:00:12.181,0:00:14.347
Yəni, o insanların yaşamaq

0:00:14.347,0:00:16.050
üçün ona ehtiyacı var.

0:00:16.050,0:00:18.606
Demək olar ki, onlar üçün sonsuz [br]marjinal gəliri var.

0:00:18.606,0:00:21.069
İnsanlar qiymətinin nə qədər

0:00:21.069,0:00:22.366
olmasından asılı olmayaraq,

0:00:22.366,0:00:24.236
lazım olan insulini almağa hazırdırlar.

0:00:24.236,0:00:26.596
Məsələn, insulinin qiyməti bir dollar [br]olsa belə,

0:00:26.596,0:00:28.973
bu şəhərdəki həkimlər [br]bütün diabet

0:00:28.973,0:00:31.860
xəstələrinin ildə 3000 flakona ehtiyacı [br]olduqlarını desələr,

0:00:31.860,0:00:33.759
onlar ildə 3000 flakon alacaqlar.

0:00:33.759,0:00:35.592
Bir flakonun qiyməti 80 dollar olarsa,

0:00:35.592,0:00:37.348
yenə də ildə 3000 şüşə alacaqlar.

0:00:37.348,0:00:39.316
Bu səbəbdən məqbul bir qiymət aralığında

0:00:39.316,0:00:41.013
tələb olunan miqdarda

0:00:41.013,0:00:42.542
dəyişiklik olmayacaq.

0:00:42.542,0:00:43.802
Bu vəziyyətdə,

0:00:43.802,0:00:46.312
məqbul bir qiymət aralığında

0:00:46.312,0:00:51.189
insulinin tələb əyrisi şaquli olur.

0:00:51.189,0:00:53.190
Aydındır ki, bir flakonun 9 milyon dollar

0:00:53.190,0:00:56.462
qiyməti olsaydı, birdən-birə

0:00:56.462,0:00:58.028
diabet xəstələrinin bəziləri

0:00:58.028,0:00:59.953
onu əldə edə bilməyəcəkdilər və qəflətən

0:00:59.953,0:01:01.648
əyri artıq şaquli ola bilməyəcəkdi.

0:01:01.648,0:01:03.394
Lakin ən azından məqbul bir qiymət

0:01:03.394,0:01:05.257
aralığında şaquli bir əyrimiz var.

0:01:05.257,0:01:07.772
Bu, bizim

0:01:07.772,0:01:09.713
tələb əyrimizdir.

0:01:09.713,0:01:11.124
Bu,

0:01:11.124,0:01:12.322
tamamilə

0:01:12.322,0:01:15.055
elastik olmayan

0:01:15.055,0:01:19.924
bir tələbdir.

0:01:20.105,0:01:21.858
Bunun tamamilə elastik olmamasını

0:01:21.858,0:01:22.982
bir kərpic kimi

0:01:22.982,0:01:24.093
düşünə bilərik.

0:01:24.093,0:01:26.301
Kərpici nə qədər əyməyə[br]və ya

0:01:26.301,0:01:28.932
bükməyə çalışsanız da

0:01:28.932,0:01:31.729
kərpici deformasiya edə bilməyəcəksiniz.

0:01:31.740,0:01:33.336
Bu da elastikliyin əksinədir.

0:01:33.336,0:01:35.279
İstifadə etdiyimiz elastiklik tərifi

0:01:35.279,0:01:37.119
barədə düşünək, yəni,

0:01:37.119,0:01:38.685
kəmiyyətdəki faiz dəyişikliyinin

0:01:38.685,0:01:41.746
qiymətdəki faiz dəyişikliyinə nisbəti

0:01:41.746,0:01:47.240
elastikliyə bərabərdir.

0:01:47.240,0:01:49.135
Burada qiyməti müəyyən səbəbə görə

0:01:49.135,0:01:50.940
bu aralıqda nə qədər

0:01:50.940,0:01:53.401
dəyişsək də,

0:01:53.401,0:01:55.382
insanlar yenə də ildə

0:01:55.382,0:02:00.211
3000 flakon tələb edəcəklər.

0:02:00.211,0:02:04.379
Gəlin burada

0:02:04.379,0:02:05.800
buna bənzər bir

0:02:05.800,0:02:07.625
təklif əyrisi çəkək.

0:02:07.625,0:02:11.664
Əgər bazarda

0:02:11.664,0:02:13.882
vergilər və ya

0:02:13.882,0:02:16.297
tənzimləmə yoxdursa,

0:02:16.297,0:02:18.303
burada çəkdiklərimə əsaslanaraq

0:02:18.303,0:02:19.630
tarazlıq qiyməti təxminən

0:02:19.630,0:02:21.208
75 dollar məbləğində olacaq.

0:02:21.208,0:02:23.262
Bu videodan əvvəl bir az araşdırma [br]apardım,

0:02:23.262,0:02:25.272
həqiqətən də, bir flakon insulinin bazar

0:02:25.272,0:02:26.889
qiyməti təqribən bu qədərdir.

0:02:26.889,0:02:29.229
Tarazlılıq miqdarı, yəni, insanların

0:02:29.229,0:02:30.564
ehtiyac duyduğu dəqiq miqdar

0:02:30.564,0:02:32.064
3000 flakondur.

0:02:32.064,0:02:34.477
Tamamilə qeyri-elastik tələbə sahib

0:02:34.477,0:02:36.396
olduğunuz bu situasiyada maraqlı

0:02:36.396,0:02:39.942
bir sual əmələ gəlir:

0:02:39.942,0:02:42.290
istehsalçı və istehlakçı artıqlığı nədir?

0:02:42.290,0:02:44.944
İstehsalçı artığı onların fürsət xərcinə

0:02:44.944,0:02:46.356
və ya artan marjinal xərcinə

0:02:46.356,0:02:48.801
nisbətində qazandıqları

0:02:48.801,0:02:50.803
puldur.

0:02:50.803,0:02:52.120
Burada

0:02:52.120,0:02:53.115
gördüyünüz

0:02:53.115,0:02:54.448
istehsalçı artıqlığıdır.

0:02:54.448,0:02:56.256
Bu tarazlıq qiyməti ilə təklif əyrimiz

0:02:56.256,0:02:58.391
arasındakı sahədir.

0:02:58.391,0:03:00.736
Yəni, bu,

0:03:00.736,0:03:03.571
istehsalçı artıqlığıdır.

0:03:03.571,0:03:05.374
İstehlakçı artıqlığımız isə işlərin

0:03:05.374,0:03:07.073
bir az maraqlı hal aldığı hissədir.

0:03:07.073,0:03:08.719
İstehlakçı artıqlığı,

0:03:08.719,0:03:10.390
insanların ödədiklərindən daha çox

0:03:10.390,0:03:12.460
marjinal dəyər əldə etmələridir.

0:03:12.460,0:03:14.657
Ənənəvi olaraq bunun tələb əyrisi ilə [br]qiymət

0:03:14.657,0:03:17.574
arasındakı sahə olduğunu deyirik.

0:03:17.574,0:03:21.047
Lakin bu vəziyyətdə,

0:03:21.063,0:03:22.879
bu sahə sonsuzdur.

0:03:22.879,0:03:24.198
Bu barədə düşünməyin

0:03:24.198,0:03:25.348
bir yolu da odur ki,

0:03:25.348,0:03:26.657
diabet xəstələri insulindən

0:03:26.657,0:03:28.361
sonsuz marjinal fayda əldə edirlər.

0:03:28.361,0:03:31.001
Bu onlara sağlam bir həyat yaşamalarına [br]şərait yaradır.

0:03:31.001,0:03:32.827
Bu onlara sağ qalmağa şərait yaradır.

0:03:32.827,0:03:34.932
Bu, onlar üçün əvəzsizdir.

0:03:34.932,0:03:37.550
Sonsuz istehlakçı artıqlığına sahib olmaq

0:03:37.550,0:03:39.342
maraqlı bir anlayışdır.

0:03:39.342,0:03:40.533
Bu o demək deyil ki,

0:03:40.533,0:03:42.590
bu vəziyyət diabet xəstələri üçün [br]yaxşıdır.

0:03:42.590,0:03:44.317
Bu, həqiqətən onların yaşamağı üçün

0:03:44.317,0:03:45.731
lazım olan bir vasitədir.

0:03:45.731,0:03:47.945
Əgər bu biraz daha elastik olsaydı

0:03:47.945,0:03:49.445
nə baş verərdi?

0:03:49.445,0:03:50.713
Real dünyada

0:03:50.713,0:03:51.907
bunlar

0:03:51.907,0:03:53.112
bir az daha bahalaşarsa,

0:03:53.112,0:03:54.279
bəzi diabet xəstələri

0:03:54.279,0:03:55.358
dozaları aşağı salmağa

0:03:55.358,0:03:57.382
çalışacaq.

0:03:57.382,0:03:59.813
Real dünyada, əyri əslində

0:03:59.813,0:04:01.779
çox cüzi bir elastikliyə sahib ola bilər.

0:04:01.779,0:04:03.807
Əyri çox dik bir bucaq əmsalında olsa da,

0:04:03.807,0:04:05.532
bir az elastikliyə sahib olacaqdır.

0:04:05.532,0:04:07.284
Təsəvvür edə bilərsiniz ki,

0:04:07.284,0:04:09.525
bunu yuxarı qaldırmağa davam etsəm,

0:04:09.525,0:04:11.616
bu bir nöqtədə sahəni

0:04:11.616,0:04:13.443
məhdudlaşdıracaq.

0:04:13.443,0:04:15.717
Bəlkə, bu hissə 2 milyon dollar

0:04:15.717,0:04:17.777
olsaydı, tələb kəskin şəkildə azalacaqdı,

0:04:17.777,0:04:19.779
amma məhdudlaşacaqdı.

0:04:19.779,0:04:22.439
Lakin bu, çox böyük bir istehlakçı [br]artıqlığıdır.

0:04:22.439,0:04:23.402
Bundan əlavə olaraq,

0:04:23.402,0:04:25.188
düzgün yönləndirilməmiş bir siyasətçi

0:04:25.188,0:04:27.001
insulindən vergi almaq qərarına gəlsə

0:04:27.001,0:04:28.266
nə baş verəcəyini düşünək.

0:04:28.266,0:04:29.310
Bu, çox pis ideyadır.

0:04:29.310,0:04:30.537
Lakin, gəlin belə olduqda

0:04:30.537,0:04:32.446
yükü kimin üstələnəcəyi barədə düşünək.

0:04:32.446,0:04:34.296
Güman ki, vergi qoymaq məcburiyyətində

0:04:34.296,0:04:36.743
qalsaydınız, bu yükü kimin üstələnəcəyini [br]təxmin

0:04:36.743,0:04:37.617
edə bilərdiniz.

0:04:37.617,0:04:39.765
Bunu təklif və tamamilə qeyri-elastik olan

0:04:39.765,0:04:42.199
tələb əyrimiz vasitəsi ilə düşünəcəyik.

0:04:42.199,0:04:45.613
Sonda qəbul edilən qərar, bir flakon üçün

0:04:45.613,0:04:48.383
10 dollar vergi oldu.

0:04:48.383,0:04:50.049
Bunu faiz əvəzinə sabit bir məbləğ

0:04:50.049,0:04:51.531
kimi edirəm ki, qəbul olunan

0:04:51.531,0:04:53.311
təklif qiyməti

0:04:53.311,0:04:56.846
sabit şəkildə dəyişsin.

0:04:56.846,0:04:59.193
İstehsalçıların əldə etməli olduqları [br]budur.

0:04:59.193,0:05:01.449
3000 flakon istehsal etmələrini [br]istəyirsinizsə,

0:05:01.449,0:05:03.410
onlar hərəsi üçün 75 dollar almalıdırlar.

0:05:03.410,0:05:05.713
Əgər birinci flakonu almaq istəyirsinizsə,

0:05:05.713,0:05:07.443
onlar 60 dollar əldə etməlidirlər.

0:05:07.443,0:05:10.552
İstehsalçıların əldə etməsi lazım olan [br]pula vergi əlavə etdikdə,

0:05:10.552,0:05:11.707
yeni bir əyri çəkririk.

0:05:11.707,0:05:13.114
Bunu dəfələrlə etmişik.

0:05:13.114,0:05:15.790
İlk flakon üçün istehsalçının 60 dollara [br]ehtiyacı var,

0:05:15.790,0:05:17.980
ancaq, vergini də əlavə etdikdə

0:05:17.980,0:05:19.583
70 dollar olacaq.

0:05:19.583,0:05:21.650
1000 flakon üçün altmış neçəsə olacaq.

0:05:21.650,0:05:22.893
Vergini də əlavə etdikdə

0:05:22.893,0:05:25.910
qiymət bu hissədə olacaq.

0:05:25.910,0:05:28.361
3000 flakon üçün istehsalçıya [br]təqribi 75, 76 dollar

0:05:28.361,0:05:31.449
lazımdır, üzərinə 10 dollar [br]vergi əlavə etsəniz,

0:05:31.449,0:05:33.779
nəticədə 85, 86 dollar edəcək.

0:05:33.779,0:05:36.051
Yeni bir əyri əldə etdik.

0:05:36.051,0:05:39.112
Qiyməti istehlakçı perspektivi

0:05:39.112,0:05:41.388
və ya

0:05:41.388,0:05:43.470
təklif üstəgəl vergi əyrisi kimi

0:05:43.470,0:05:46.636
görə bilərsiniz.

0:05:46.636,0:05:53.522
Mən bunu təklif üstəgəl vergi əyrisi

0:05:53.522,0:05:54.549
kimi

0:05:54.549,0:05:56.056
adlandıracağam.

0:05:56.056,0:05:57.888
Bu, təklif üstəgəl vergi əyrisidir.

0:05:57.888,0:06:00.806
Bu tamamilə qeyri-elastik

0:06:00.806,0:06:02.807
tələb əyrimiz ilə harada kəsişir?

0:06:02.807,0:06:03.989
Qiymətlər daha yüksək

0:06:03.989,0:06:06.326
olsa da, insanlar hələ də ildə tam olaraq

0:06:06.326,0:06:10.258
3000 flakon almalıdırlar.

0:06:10.258,0:06:12.191
Bu miqdarda kəsişirlər,

0:06:12.191,0:06:14.328
amma, indi yeni bir tarazlıq qiyməti var.

0:06:14.328,0:06:18.218
Bizim yeni tarazlıq qiymətimiz 10 dollar [br]daha yüksəkdir.

0:06:18.218,0:06:23.992
Əgər əvvəl 75, 76 dollar idisə, [br]indi isə 85, 86 dollardır.

0:06:23.992,0:06:28.724
Buradakı fərq 10 dollardır.

0:06:28.724,0:06:29.792
Gəlin bu situasiyada

0:06:29.792,0:06:31.190
hökumətin əldə edəcəyi

0:06:31.190,0:06:34.804
ümumi gəliri nəzərdən keçirək.

0:06:34.804,0:06:36.552
Ümumi gəlir 10 dollar vurulsun ildə

0:06:36.552,0:06:40.460
3000 flakon

0:06:40.460,0:06:42.311
olacaqdır.

0:06:42.311,0:06:48.350
Beləliklə, onlar ildə 30.000 dollar [br]qazanacaqlar.

0:06:48.350,0:06:51.750
Gəlin kimdə daha çox artıqlıq [br]yarandığına baxaq.

0:06:51.750,0:06:53.536
Buradakı,

0:06:53.536,0:06:55.339
vergi

0:06:55.339,0:06:57.018
gəliridir.

0:06:57.018,0:06:58.605
İstehsalçılar hələ də tam olaraq

0:06:58.605,0:07:00.809
eyni istehsalçı artıqlığına sahib [br]olacaqlar,

0:07:00.809,0:07:04.421
beləliklə, bütün vergi gəlirləri

0:07:04.421,0:07:06.871
birbaşa istehlakçı artıqlığından çıxılmış [br]oldu.

0:07:06.871,0:07:09.686
Burada diqqəti çəkən bir başqa nöqtə [br]odur ki,

0:07:09.686,0:07:11.871
tamamilə qeyri-elastik tələbimiz olduğu [br]üçün,

0:07:11.871,0:07:13.581
hətta siz qiyməti artırsanız belə,

0:07:13.581,0:07:15.831
o tələb olunan miqdarı dəyişməyəcək.

0:07:15.831,0:07:17.666
Belə olduqda bizdə itki olmayacq,

0:07:17.666,0:07:19.395
çünki bu tamamilə qeyri-elastik idi.

0:07:19.395,0:07:21.268
İstehsal olunan məhsul miqdarı eynidir,

0:07:21.268,0:07:26.335
beləliklə, bu vəziyyətdə, diabet [br]xəstələrinin artıqlığından

0:07:26.335,0:07:28.506
hökumətə köçürmə baş tutur.

0:07:28.506,0:07:30.606
Lakin, sizin itirilmiş bir artığınız [br]yoxdur,

0:07:30.606,0:07:36.068
çünki təklif və

0:07:36.068,0:07:38.874
tələb əyrilərinin kəsişdiyi yer arasında

0:07:38.874,0:07:43.863
sizin itirilmiş sahəniz yoxdur.

0:07:43.863,0:07:45.539
Bunu düşünməyin bir başqa yolu da

0:07:45.539,0:07:47.833
qiymət artdıqca tələb olunan

0:07:47.833,0:07:51.000
kəmiyyətin azalmamasıdır.