[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:07.09,0:00:12.01,Default,,0000,0000,0000,,Język to ważna część naszego życia,\Nczęsto uważana za coś oczywistego.
Dialogue: 0,0:00:12.01,0:00:15.39,Default,,0000,0000,0000,,Język pozwala nam wyrażać myśli i uczucia,
Dialogue: 0,0:00:15.39,0:00:17.37,Default,,0000,0000,0000,,zatracać się w powieściach,
Dialogue: 0,0:00:17.37,0:00:18.76,Default,,0000,0000,0000,,wysyłać SMS-y
Dialogue: 0,0:00:18.76,0:00:21.12,Default,,0000,0000,0000,,i pozdrawiać przyjaciół.
Dialogue: 0,0:00:21.12,0:00:25.54,Default,,0000,0000,0000,,Trudno sobie wyobrazić, że nie możemy\Nprzełożyć myśli na słowa.
Dialogue: 0,0:00:25.54,0:00:29.42,Default,,0000,0000,0000,,Ale gdyby delikatna sieć\Nstruktur językowych w mózgu
Dialogue: 0,0:00:29.42,0:00:33.56,Default,,0000,0000,0000,,została uszkodzona\Nprzez udar, chorobę czy uraz,
Dialogue: 0,0:00:33.56,0:00:37.48,Default,,0000,0000,0000,,naprawdę mogłoby nam zabraknąć słów.
Dialogue: 0,0:00:37.48,0:00:43.50,Default,,0000,0000,0000,,Zaburzenie zwane afazją może upośledzić \Nwszystkie aspekty komunikacji.
Dialogue: 0,0:00:43.50,0:00:47.04,Default,,0000,0000,0000,,Osoby cierpiące na afazję\Nnie tracą inteligencji.
Dialogue: 0,0:00:47.04,0:00:48.98,Default,,0000,0000,0000,,Wiedzą, co chcą powiedzieć,
Dialogue: 0,0:00:48.98,0:00:52.25,Default,,0000,0000,0000,,ale nie zawsze potrafią\Nwypowiedzieć właściwe słowa.
Dialogue: 0,0:00:52.25,0:00:56.56,Default,,0000,0000,0000,,Mogą mimowolnie stosować zamienniki\Nzwane parafazjami werbalnymi,
Dialogue: 0,0:00:56.56,0:01:00.37,Default,,0000,0000,0000,,myląc powiązane ze sobą słowa,\Njak na przykład "pies" i "kot",
Dialogue: 0,0:01:01.18,0:01:05.52,Default,,0000,0000,0000,,lub brzmiące podobnie, jak "dom" i "dym".
Dialogue: 0,0:01:06.06,0:01:09.50,Default,,0000,0000,0000,,Czasami ich słowa trudno nawet rozpoznać.
Dialogue: 0,0:01:09.50,0:01:13.100,Default,,0000,0000,0000,,Różne rodzaje afazji zasadniczo\Ndzielimy na dwie kategorie,
Dialogue: 0,0:01:13.100,0:01:16.32,Default,,0000,0000,0000,,afazję Wernickego
Dialogue: 0,0:01:16.32,0:01:19.97,Default,,0000,0000,0000,,i afazję Broki.
Dialogue: 0,0:01:19.97,0:01:23.78,Default,,0000,0000,0000,,Osoby z afazją Wernickego\Nprawidłowo artykułują dźwięki,
Dialogue: 0,0:01:23.78,0:01:26.46,Default,,0000,0000,0000,,ale używają słów pozbawionych znaczenia.
Dialogue: 0,0:01:26.46,0:01:29.53,Default,,0000,0000,0000,,Mają problemy ze zrozumieniem \Nwypowiedzi innych osób
Dialogue: 0,0:01:29.53,0:01:33.54,Default,,0000,0000,0000,,i często nie zauważają \Nwłasnych błędów językowych.
Dialogue: 0,0:01:33.54,0:01:36.30,Default,,0000,0000,0000,,Osoby z afazją Broki
Dialogue: 0,0:01:36.30,0:01:38.21,Default,,0000,0000,0000,,nie mają problemów z rozumieniem,
Dialogue: 0,0:01:38.21,0:01:43.37,Default,,0000,0000,0000,,ale robią długie przerwy między słowami\Ni popełniają błędy gramatyczne.
Dialogue: 0,0:01:43.37,0:01:46.61,Default,,0000,0000,0000,,Wszystkim nam się zdarza\Nnie móc sobie przypomnieć słowa,
Dialogue: 0,0:01:46.61,0:01:48.49,Default,,0000,0000,0000,,które mamy na końcu języka,
Dialogue: 0,0:01:48.49,0:01:52.82,Default,,0000,0000,0000,,ale w afazji trudne bywa nazywanie\Nprzedmiotów codziennego użytku.
Dialogue: 0,0:01:52.82,0:01:56.52,Default,,0000,0000,0000,,Nawet czytanie i pisanie \Nmoże być kłopotliwe i frustrujące.
Dialogue: 0,0:01:56.52,0:01:59.31,Default,,0000,0000,0000,,Jak dochodzi do utraty\Ntych kompetencji językowych?
Dialogue: 0,0:01:59.31,0:02:01.81,Default,,0000,0000,0000,,Ludzki mózg składa się z dwóch półkul.
Dialogue: 0,0:02:01.81,0:02:05.57,Default,,0000,0000,0000,,Zwykle za język odpowiada lewa.
Dialogue: 0,0:02:05.57,0:02:07.98,Default,,0000,0000,0000,,Wiemy to od 1861 roku,
Dialogue: 0,0:02:07.98,0:02:10.68,Default,,0000,0000,0000,,kiedy doktor Paul Broca badał pacjenta,
Dialogue: 0,0:02:10.68,0:02:15.51,Default,,0000,0000,0000,,który utracił umiejętność używania słów\Nz wyjątkiem jednego: "tan".
Dialogue: 0,0:02:15.51,0:02:17.100,Default,,0000,0000,0000,,Podczas sekcji jego mózgu,
Dialogue: 0,0:02:17.100,0:02:21.34,Default,,0000,0000,0000,,Broca odkrył, że lewa półkula\Nbyła mocno uszkodzona
Dialogue: 0,0:02:21.34,0:02:23.73,Default,,0000,0000,0000,,w miejscu zwanym dziś ośrodkiem Broki.
Dialogue: 0,0:02:23.73,0:02:28.16,Default,,0000,0000,0000,,Naukowcy uważają, że ośrodek ten\Nodpowiada częściowo za nazywanie rzeczy
Dialogue: 0,0:02:28.16,0:02:31.08,Default,,0000,0000,0000,,i koordynację mięśni używanych\Nprzy wypowiadaniu słów.
Dialogue: 0,0:02:31.08,0:02:35.88,Default,,0000,0000,0000,,Za ośrodkiem Broki, obok kory słuchowej,\Nznajduje się ośrodek Wernickego.
Dialogue: 0,0:02:35.88,0:02:39.01,Default,,0000,0000,0000,,To tu mózg nadaje znaczenie dźwiękom mowy.
Dialogue: 0,0:02:39.01,0:02:43.34,Default,,0000,0000,0000,,Uszkodzenie ośrodka Wernickego upośledza\Nzdolność mózgu do rozumienia języka.
Dialogue: 0,0:02:43.34,0:02:48.49,Default,,0000,0000,0000,,Afazję wywołuje uraz jednego \Nlub obu tych wyspecjalizowanych ośrodków.
Dialogue: 0,0:02:48.49,0:02:50.83,Default,,0000,0000,0000,,Na szczęście w mózgu są też inne obszary
Dialogue: 0,0:02:50.83,0:02:52.78,Default,,0000,0000,0000,,wspierające te centra językowe
Dialogue: 0,0:02:52.78,0:02:55.22,Default,,0000,0000,0000,,i pomagające w komunikacji.
Dialogue: 0,0:02:55.22,0:02:59.08,Default,,0000,0000,0000,,Nawet obszary odpowiedzialne za ruch\Nsą powiązane z językiem.
Dialogue: 0,0:02:59.08,0:03:04.48,Default,,0000,0000,0000,,W badaniu metodą rezonansu magnetycznego,\Nobszary mózgu odpowiedzialne za ruch
Dialogue: 0,0:03:04.48,0:03:07.60,Default,,0000,0000,0000,,świecą, gdy słyszymy słowa\Ntakie jak "bieg" czy "taniec",
Dialogue: 0,0:03:07.60,0:03:10.97,Default,,0000,0000,0000,,jak gdyby nasze ciało\Nnaprawdę biegło lub tańczyło.
Dialogue: 0,0:03:10.97,0:03:13.93,Default,,0000,0000,0000,,Druga półkula również \Nwspomaga funkcje językowe,
Dialogue: 0,0:03:13.93,0:03:17.37,Default,,0000,0000,0000,,poprawiając rytm i intonację mowy.
Dialogue: 0,0:03:17.37,0:03:21.10,Default,,0000,0000,0000,,Te niejęzykowe obszary pomagają\Nczasem osobom dotkniętym afazją
Dialogue: 0,0:03:21.10,0:03:23.47,Default,,0000,0000,0000,,w trudnościach z komunikacją.
Dialogue: 0,0:03:23.47,0:03:25.67,Default,,0000,0000,0000,,Jak często występuje afazja?
Dialogue: 0,0:03:25.67,0:03:28.91,Default,,0000,0000,0000,,W samych Stanach Zjednoczonych\Ncierpi na nią blisko milion osób.
Dialogue: 0,0:03:28.91,0:03:32.53,Default,,0000,0000,0000,,Szacuje się, że co roku\Nprzybywa kolejnych 80 tysięcy.
Dialogue: 0,0:03:32.53,0:03:35.67,Default,,0000,0000,0000,,Około jedna trzecia pacjentów\Npo udarze ma afazję,
Dialogue: 0,0:03:35.67,0:03:38.26,Default,,0000,0000,0000,,czyli występuje ona częściej\Nniż choroba Parkinsona
Dialogue: 0,0:03:38.26,0:03:40.18,Default,,0000,0000,0000,,czy stwardnienie rozsiane,
Dialogue: 0,0:03:40.18,0:03:42.47,Default,,0000,0000,0000,,ale jest mniej znana.
Dialogue: 0,0:03:42.47,0:03:47.88,Default,,0000,0000,0000,,Jeden rzadki rodzaj afazji, \Nzwany pierwotną afazją postępującą, PAP,
Dialogue: 0,0:03:47.88,0:03:50.77,Default,,0000,0000,0000,,nie jest spowodowany udarem\Nczy urazem mózgu,
Dialogue: 0,0:03:50.77,0:03:53.21,Default,,0000,0000,0000,,ale jest rodzajem demencji,
Dialogue: 0,0:03:53.21,0:03:56.06,Default,,0000,0000,0000,,której pierwszym objawem są deficyty mowy.
Dialogue: 0,0:03:56.06,0:04:01.23,Default,,0000,0000,0000,,Leczenie PAP ma na celu jak najdłuższe\Nzachowanie funkcji językowej,
Dialogue: 0,0:04:01.23,0:04:04.56,Default,,0000,0000,0000,,zanim pojawią się inne objawy demencji.
Dialogue: 0,0:04:04.56,0:04:08.33,Default,,0000,0000,0000,,Kiedy afazja została nabyta\Nw wyniku udaru lub urazu mózgu,
Dialogue: 0,0:04:08.33,0:04:12.04,Default,,0000,0000,0000,,poprawę może przynieść\Nterapia logopedyczna.
Dialogue: 0,0:04:12.04,0:04:15.91,Default,,0000,0000,0000,,Zdolność mózgu do samonaprawy,\Nzwana neuroplastycznością,
Dialogue: 0,0:04:15.91,0:04:18.48,Default,,0000,0000,0000,,pozwala obszarom otaczającym uszkodzenie
Dialogue: 0,0:04:18.48,0:04:22.50,Default,,0000,0000,0000,,przejąć niektóre funkcje \Nw okresie rekonwalescencji.
Dialogue: 0,0:04:22.50,0:04:26.40,Default,,0000,0000,0000,,Naukowcy prowadzą badania\Nz wykorzystaniem nowoczesnych technologii,
Dialogue: 0,0:04:26.40,0:04:31.64,Default,,0000,0000,0000,,które mogą zwiększać neuroplastyczność\Nu osób dotkniętych afazją.
Dialogue: 0,0:04:31.64,0:04:35.25,Default,,0000,0000,0000,,Wiele osób z afazją żyje w izolacji
Dialogue: 0,0:04:35.25,0:04:39.94,Default,,0000,0000,0000,,w obawie, że inni nie zrozumieją ich\Nalbo nie zechcą poczekać na ich wypowiedź.
Dialogue: 0,0:04:39.94,0:04:44.31,Default,,0000,0000,0000,,Dając im czas i pozwalając\Nkomunikować się tak, jak potrafią,
Dialogue: 0,0:04:44.31,0:04:47.10,Default,,0000,0000,0000,,możemy pomóc znowu\Notworzyć drzwi do języka
Dialogue: 0,0:04:47.10,0:04:50.03,Default,,0000,0000,0000,,i pokonać ograniczenia afazji.