WEBVTT

00:00:02.080 --> 00:00:08.000
Wiki Hollow Knight đã chỉ vừa di chuyển
tới website "hollowknight.wiki",

00:00:08.000 --> 00:00:13.360
để lại wiki cũ tại hollowknight.fandom.com
phía sau. Phiên bản wiki tại Fandom

00:00:13.360 --> 00:00:17.600
sẽ không còn được cập nhật và bảo trì bởi
cùng nhóm các tình nguyện viên tuyệt vời

00:00:17.600 --> 00:00:22.720
đã đóng góp và xây dựng nên nó. Nếu bạn
định tìm thông tin về các loại quặng hoặc

00:00:22.720 --> 00:00:28.200
vì một lý do nào đó lại không nhớ đoạn nào
đó, hãy tìm chúng trên trang wiki mới. À

00:00:28.200 --> 00:00:32.760
mà nếu bạn đang sử dụng PC, bạn nên cài
đặt tiện ích mở rộng Indie Wiki Buddy

00:00:32.760 --> 00:00:36.960
để dễ dàng chuyển hướng toàn bộ
liên kết trên Fandom sang website mới.

00:00:36.960 --> 00:00:41.520
Bạn sẽ thắc mắc tại sao Hollow Knight
Wiki lại quyết định rời bỏ trang web

00:00:41.520 --> 00:00:46.920
mà họ đã dày công xây dựng. Vấn đề chính
nằm tại công ty đang lưu trữ wiki HK gốc—

00:00:46.920 --> 00:00:53.400
—Fandom. Fandom là một "wiki farm", đơn
giản hơn, đó là một dịch vụ lưu trữ wiki.

00:00:53.400 --> 00:00:58.920
Công ty được sáng lập vào năm 2004 dưới
cái tên WikiCities, bởi ông Jimmy Wales—

00:00:58.920 --> 00:01:05.160
đồng sáng lập của Wikipedia. Họ
sau đó đổi tên thành Wikia vào 2006, và

00:01:05.160 --> 00:01:12.560
Fandom từ 2016. Dù được sáng lập bởi cùng
một người, Fandom lại hoàn toàn khác biệt.

00:01:12.560 --> 00:01:18.240
Fandom là công ty vì lợi nhuận, và có tiêu
chuẩn hoàn toàn khác so với Wikipedia.

00:01:18.240 --> 00:01:23.520
Sự thành công của họ dưới tư cách là một
wikifarm là khó mà chối cãi, với tổng số

00:01:23.520 --> 00:01:28.800
hơn 250.000 wiki độc lập được tạo, từ các
thương hiệu truyền thông tầm cỡ thế giới,

00:01:28.800 --> 00:01:35.000
các cộng đồng indie nhỏ đang phát triển,
cùng với những chỗ phổ biến cách kì lạ, và

00:01:35.000 --> 00:01:39.600
"shitpost". Phạm vi tiếp cận của
Fandom về văn hóa đại chúng là rất lớn,

00:01:39.600 --> 00:01:43.520
và các wiki được lưu trữ trên trang của
họ có một lượng tiếp cận điên rồ.

00:01:43.520 --> 00:01:48.320
Nhưng trong những năm gần đây, một lượng
lớn cộng đồng đã quyết định rời khỏi

00:01:48.320 --> 00:01:54.000
nền tảng Fandom. Họ bao gồm
Zelda Wiki, Fallout Wiki,

00:01:54.000 --> 00:02:02.200
Terraria Wiki, ARK Survival Evolved Wiki, Arthur 
Wiki, Noita Wiki, Jojo’s Bizarre Encyclopedia,

00:02:02.200 --> 00:02:09.960
RuneScape Wiki, Diary of a Wimpy Kid Wiki, 
Rhythm Heaven Wiki, và Croc Wiki.

00:02:09.960 --> 00:02:14.680
Và chỉ cách đây vài tuần, Minecraft Wiki
cũng đã hoàn tất việc rời khỏi Fandom,

00:02:14.680 --> 00:02:20.760
cùng với các thành viên của cộng đồng rời
đi như việc trang có quá nhiều quảng cáo,

00:02:20.760 --> 00:02:25.440
trải nghiệm đọc giảm sút, và
sự xuất hiện của Thảm họa Grimace.

00:02:25.440 --> 00:02:31.040
Fandom có thể tệ đến mức nào cơ chứ?
Nếu như bạn xem qua các trang diễn đàn và

00:02:31.040 --> 00:02:35.156
cộng đồng khác nhau, bạn sẽ không phải đợi
lâu để có thể thấy những lời than phiền—

00:02:35.156 --> 00:02:37.285
về website Fandom, chủ yếu bao gồm

00:02:37.286 --> 00:02:43.280
về lượng quảng cáo dày đặc. Video 
quảng cáo cỡ lớn hiện ngay trên đầu trang,

00:02:43.280 --> 00:02:47.840
rồi sau đó thu nhỏ rồi đi theo bạn trong
lúc bạn cuộn xuống. Một khi đoạn quảng cáo

00:02:47.840 --> 00:02:52.080
kết thúc thì nó sẽ bắt đầu chiếu thêm mấy
đoạn nội dung ngẫu nhiên mà nó còn chả

00:02:52.080 --> 00:02:57.120
liên quan gì với trang wiki mà bạn đang
xem. Trên điện thoại còn tệ hơn như vậy,

00:02:57.120 --> 00:03:01.920
khi mà không gian hiển thị nội dung bị
che lại bởi quảng cáo và cửa sổ bật lên.

00:03:01.920 --> 00:03:08.080
Fandom cũng thích đặt thêm mấy tính năng
gây nhiễu lên trang, như là Fandom Trivia,

00:03:08.080 --> 00:03:11.440
bao gồm những câu hỏi đánh đố
hiểu biết của bạn về các thương hiệu

00:03:11.440 --> 00:03:12.685
truyền thông khác nhau,

00:03:12.686 --> 00:03:17.160
cũng như một lượng lớn các quảng cáo
biểu ngữ khác nhau. Họ cũng thích

00:03:17.160 --> 00:03:22.720
chèn các wiki không ăn nhập gì với trang
đang xem chỉ để cố gắng quảng bá chéo.

00:03:22.720 --> 00:03:27.280
Họ thậm chí còn chèn thêm quảng cáo và
nhiều thứ khác vào giữa trang. Như trang

00:03:27.280 --> 00:03:32.400
này về việc Team Cherry, vừa được GameSpot
Expert Review từ tận 2018 bị chèn vào ngay

00:03:32.400 --> 00:03:37.480
giữa bài. Mặc dù nó đã được đẩy vào
góc trên cùng của trang, cái video này

00:03:37.480 --> 00:03:42.960
cũng nằm trong các trang khác trên toàn bộ
cái wiki này. Tôi chả biết tại sao bạn cần

00:03:42.960 --> 00:03:46.760
xem review về Hollow Knight nếu mà
bạn đang ở ngay trên trang wiki

00:03:46.760 --> 00:03:52.600
về nó. Cho đến khi bạn nhận ra rằng
GameSpot được sở hữu bởi Fandom.

00:03:52.601 --> 00:03:57.770
Giọt nước tràn ly đối với cộng đồng wiki
HK là sự ra đời của "câu trả lời nhanh"

00:03:57.771 --> 00:04:02.514
dựa trên trí tuệ nhân tạo trên nhiều trang
wiki, lấp đầy với câu trả lời hoàn toàn—

00:04:02.520 --> 00:04:07.800
sai sự thật. Bạn có biết là The White
Lady sẽ rơi ra Knight of the Deithwen,

00:04:07.800 --> 00:04:13.785
một loại vũ khí cực bá? Hay là việc Hornet
được ship với Yorktown (chị của cổ),

00:04:13.786 --> 00:04:18.879
Enterprise (em của cổ) và cả Eagle Union?
Các câu trả lời tự động này được áp dụng

00:04:18.880 --> 00:04:23.840
bởi Fandom mà không một lời cảnh báo, và
bảo quản viên cũng không thể tắt nó khỏi

00:04:23.840 --> 00:04:29.040
wiki của họ. Fandom sau đó cũng đã gỡ bỏ
nó do các phản hồi tiêu cực từ cộng đồng,

00:04:29.040 --> 00:04:33.600
nhưng bọn họ vẫn chưa loại bỏ hoàn toàn,
vẫn muốn đưa nó quay lại trong tương lai,

00:04:33.600 --> 00:04:37.880
mà không có một lời giải thích nào về việc
các cộng đồng có thể tắt nó đi hay không.

00:04:37.880 --> 00:04:43.480
Một ví dụ nữa cho việc cố chèn thêm thứ họ
không muốn - là cái thanh dọc ở ngay đây,

00:04:43.480 --> 00:04:47.960
luôn luôn hiển thị ở ngay cạnh cái trang
wiki mà bạn đang xem. Nhờ đó mà bạn sẽ chỉ

00:04:47.960 --> 00:04:54.440
một bước nữa để vào mục anime trên Fandom.
Vốn chỉ là đường link tới các wiki nổi bật

00:04:54.440 --> 00:05:01.280
cũng như một cái Honest Trailer từ một cái
cổ điển từ 2008 - Speed Racer. Trông rất

00:05:01.280 --> 00:05:06.800
là ngẫu nhiên cho đến khi bạn cũng biết là
ScreenJunkies cũng được sở hữu bởi Fandom.

00:05:06.800 --> 00:05:10.957
Bạn cũng có thể truy cập bản beta
cho Fan Central mới của Fandom,

00:05:10.971 --> 00:05:15.857
một trang giống như mạng xã hội đến kì
lạ, nơi bạn theo dõi các fandom cụ thể.

00:05:15.858 --> 00:05:20.643
Có rất nhiều bài đăng, nhưng chúng dường
như không nhận được nhiều tương tác,

00:05:20.644 --> 00:05:24.643
nhưng ai biết được cơ chứ, đây có thể
là thứ cuối cùng có thể gi*t chết Twitter?

00:05:24.644 --> 00:05:28.614
Vì một lí do nào đó, tôi nhận được rất
nhiều bài đăng từ fandom Funkipedia Mods.

00:05:28.615 --> 00:05:32.614
Thật vui khi thấy họ vẫn hoạt động khá tốt
trong năm của Chúa chúng ta—2023.

00:05:32.615 --> 00:05:38.942
Vì Fandom thích chèn quảng cáo, video, và
những thứ vớ vẩn vào trang web của họ,

00:05:38.943 --> 00:05:45.829
họ cũng hạn chế cách wiki được hiển thị.
Fandom, và hầu hết mọi wiki trên internet,

00:05:45.830 --> 00:05:50.443
được xây dựng trên phần mềm
mã nguồn mở MediaWiki. Nhưng-

00:05:50.444 --> 00:05:54.957
Fandom hạn chế rất nhiều về cách cộng đồng
có thể bố trí và định dạng wiki của họ.

00:05:54.958 --> 00:05:59.314
Nhiều tính năng quản trị chỉ có sẵn
thông qua yêu cầu với các đại diện Fandom,

00:05:59.315 --> 00:06:02.156
hạn chế sự sáng tạo trong
việc thiết kế dự án wiki,

00:06:02.157 --> 00:06:08.143
cụ thể là chính sách kiểm duyệt cộng
đồng và xác minh người dùng của Fandom.

00:06:08.144 --> 00:06:13.271
Fandom có một số biện pháp bảo vệ chống
phá hoại, nhưng các lựa chọn bị hạn chế.

00:06:13.629 --> 00:06:17.829
Ngoài việc khóa toàn bộ trang cho mọi
người dùng trừ bảo quản viên, đây lại-

00:06:17.830 --> 00:06:21.943
không là một giải pháp lâu dài - mọi
biện pháp bảo vệ trang trên Fandom đều

00:06:21.944 --> 00:06:24.970
có thể bị vượt qua bởi quy
trình xác nhận tự động, diễn ra

00:06:24.971 --> 00:06:29.286
tự động 4 ngày sau khi
tài khoản được tạo và đăng ký.

00:06:29.400 --> 00:06:33.600
Fandom muốn giữ giới hạn cho phép
sửa đổi wiki ở mức tối thiểu,

00:06:33.600 --> 00:06:38.556
vì họ tin rằng wiki thuộc về cộng đồng
và mọi người đều được phép đóng góp.

00:06:38.557 --> 00:06:43.971
Điều này có vẻ hợp lý, nhưng không
hiệu quả với các fandom chủ yếu gồm

00:06:43.972 --> 00:06:46.228
những thành phần phá hoại dài dẳng.

00:06:46.229 --> 00:06:49.071
Cụ thể là? Pizza Tower.

00:06:49.440 --> 00:06:55.040
Phá hoại đã trở thành mối đe dọa đối
với Pizza Tower Wiki vào mùa hè năm 2023.

00:06:55.040 --> 00:06:59.240
Do phần lớn các fan hâm mộ Pizza
Tower đều thuộc tốp "trẻ trâu",

00:06:59.240 --> 00:07:04.314
wiki đã bị tràn ngập bởi những tên
nghịch ngợm chèn meme vào các trang.

00:07:04.315 --> 00:07:08.929
Sự phá hoại dài dẳng đã khiến các bảo quản
viên phải phân nhánh và chuyển nó đến

00:07:08.930 --> 00:07:12.557
trang wiki farm phổ biến khác, Miraheze.

00:07:12.558 --> 00:07:17.014
Hiển nhiên, bạn sẽ thấy những kẻ phá hoại
cố gắng quậy tung bất kỳ trang wiki nào.

00:07:17.015 --> 00:07:19.786
Bạn không biết điều đó ư?
Chào mừng đến với Internet.

00:07:20.057 --> 00:07:22.914
Bạn vẫn còn đủ trong sáng để
biết từ bussy có nghĩa là gì.

00:07:23.086 --> 00:07:26.757
Mọi wiki đều phải đối phó với hành vi
phá hoại theo cách này hay cách khác.

00:07:26.758 --> 00:07:30.400
Nhưng nếu wiki của bạn nằm tại Fandom,
sẽ không chỉ có những tên phá hoại

00:07:30.401 --> 00:07:32.643
xuất hiện để phá banh công sức của bạn.

00:07:32.814 --> 00:07:35.014
Có khi, nó lại là tập đoàn lớn đang tìm

00:07:35.015 --> 00:07:37.357
cách để quảng cáo sản phẩm
mới nhất của họ.

00:07:37.557 --> 00:07:42.571
Mùa hè năm 2023, McDonald's đã
tung ra Grimace Shake để kỷ niệm

00:07:42.572 --> 00:07:46.457
sinh nhật của linh vật phản diện
chính của McDonald's - Grimace.

00:07:46.584 --> 00:07:51.463
Grimace Shake là một thành công lớn, được
mọi người trên khắp thế giới yêu thích.

00:07:51.464 --> 00:07:53.453
Hãy nhìn họ vui vẻ kìa.

00:07:53.589 --> 00:07:57.511
Nhưng có một khía cạnh đen tối hơn
trong chiêu trò tiếp thị của công ty này.

00:07:57.895 --> 00:07:59.811
Để giúp quảng bá sự kiện Grimace Shake,

00:07:59.920 --> 00:08:04.821
họ đã trả tiền cho Fandom để thay đổi bài
viết về Grimace trên McDonald's Wiki,

00:08:04.889 --> 00:08:07.826
bóp méo nó thành một trang
quảng cáo siêu to khổng lồ.

00:08:07.827 --> 00:08:11.321
Fandom đã thay thế nghiên cứu độc
lập do các tình nguyện viên thực hiện

00:08:11.322 --> 00:08:14.768
bằng thứ mà tôi chỉ có thể mô tả là
sự truyền bá "tư tưởng" Grimace.

00:08:17.400 --> 00:08:19.747
Ngay cả trang chính của Wiki McDonald's

00:08:19.748 --> 00:08:22.388
cũng không thoát khỏi đôi
tay bẩn thỉu của Grimace.

00:08:22.389 --> 00:08:25.353
Toàn bộ trang biến thành một
bài quảng cáo được tài trợ,

00:08:25.354 --> 00:08:28.653
với các quảng cáo dẫn dụ người xem
tải xuống ứng dụng McDonald's,

00:08:28.654 --> 00:08:31.042
và một đoạn video Brian Cox yêu cầu

00:08:31.043 --> 00:08:34.721
những người xem bất lực
tham gia uống sữa lắc Grimace.

00:08:34.722 --> 00:08:44.142
[Chả buồn dịch chỗ này... -Song Ngư]

00:08:44.143 --> 00:08:49.067
Trang chính được coi là thiêng liêng và
quan trọng nhất trong số các trang wiki

00:08:49.068 --> 00:08:52.979
với quyền sửa đổi thường chỉ giới hạn
cho chính các bảo quản viên.

00:08:52.980 --> 00:08:56.689
Để có thể biến nó thành một
trang quảng cáo dày đặc, thì...

00:08:56.821 --> 00:08:58.558
Như một người khôn ngoan sẽ nói...

00:08:58.758 --> 00:08:59.921
"Dễ như một trò đùa."
-Geoff Keighley

00:09:00.189 --> 00:09:03.547
Một trong những người đóng góp
nổi bật cho bài viết Grimace đã

00:09:03.548 --> 00:09:05.747
nói lên sự bất mãn của anh trên Twitter,

00:09:05.816 --> 00:09:08.137
chỉ ra sự tha hóa đầy
rõ ràng về mặt đạo đức

00:09:08.138 --> 00:09:12.805
liên quan đến việc Fandom thay thế
các bài viết thực tế bằng quảng cáo

00:09:13.111 --> 00:09:17.594
Điều này tạo ra tiền lệ nguy hiểm về việc
Fandom được phép thay thế hoặc thay đổi

00:09:17.595 --> 00:09:24.416
nội dung cộng đồng tạo - chính những nội
dung mà họ cho là cực kì quan trọng

00:09:24.640 --> 00:09:29.463
Hy vọng là bạn đã hiểu được lí do tại
sao nhiều cộng đồng wiki lại rời bỏ Fandom

00:09:29.721 --> 00:09:33.825
Wiki là một khối lượng công việc khổng lồ,
và các cộng đồng cần phải tin tưởng rằng

00:09:33.826 --> 00:09:36.311
nhà cung cấp dịch vụ đang
thực sự quan tâm đến họ.

00:09:36.312 --> 00:09:41.105
Và những hành động gần đây của Fandom
đã chỉ ra rằng họ quan tâm nhiều hơn

00:09:41.106 --> 00:09:45.184
đến việc xây dựng trang mạng xã hội
văn hóa đại chúng của riêng họ

00:09:45.185 --> 00:09:49.604
được trả tiền bằng các quảng cáo được
chèn khắp các wiki do người dùng tạo ra

00:09:49.605 --> 00:09:54.821
hơn là lắng nghe cộng đồng
và giúp cải thiện các wiki đó.

00:09:54.822 --> 00:09:58.205
Và Fandom sẽ thêm các tính năng
và thay thế nội dung theo bất kỳ

00:09:58.206 --> 00:10:01.768
cách nào họ thấy phù hợp, mà không
cần giao tiếp rõ ràng với những người

00:10:01.769 --> 00:10:04.258
tạo ra giá trị thực sự
của chính nền tảng đó.

00:10:04.468 --> 00:10:08.037
Tất nhiên, Fandom có ​​toàn quyền
làm tất cả những điều này.

00:10:08.184 --> 00:10:10.289
Dù sao cũng là trang
web của họ mà thôi.

00:10:10.400 --> 00:10:14.616
Và việc di chuyển khỏi Fandom
cũng không hề dễ dàng chút nào cả.

00:10:14.658 --> 00:10:21.289
Khi Wiki Pizza Tower phân nhánh, cộng đồng
đã mong muốn đóng cửa trang Fandom.

00:10:21.616 --> 00:10:27.295
Đại diện của Fandom, Saunt3D, đã nói rõ
rằng wiki tại Fandom sẽ không bị xóa.

00:10:27.416 --> 00:10:29.226
Trích lời đại diện của Fandom:

00:10:29.358 --> 00:10:41.953
[Chả buồn dịch chỗ này... -Song Ngư]

00:10:41.968 --> 00:10:45.886
Saunt về cơ bản đang giải thích
rằng vì trang Fandom hiện đang

00:10:45.887 --> 00:10:48.786
có lượng truy cập nhiều hơn
so với trang Miraheze mới,

00:10:48.787 --> 00:10:53.686
phần lớn cộng đồng Pizza Tower sẽ phải
chịu thiệt thòi do trang Fandom đóng cửa.

00:10:53.687 --> 00:10:59.229
Điều đó hiển nhiên vô lý, nhưng cũng vô lý
khi Fandom phá hủy một trang wiki tạo ra

00:10:59.230 --> 00:11:02.971
doanh thu cho họ khi họ
không phải làm vậy.

00:11:03.186 --> 00:11:04.843
Suant tiếp tục nói:

00:11:04.844 --> 00:11:32.160
[Chả buồn dịch chỗ này... -Song Ngư]

00:11:32.160 --> 00:11:37.000
Thực tế là wiki Fandom vẫn tồn tại sau khi
di chuyển đóng vai trò là một rào cản lớn

00:11:37.000 --> 00:11:39.557
đối với bất kỳ cộng đồng
nào muốn rời khỏi Fandom.

00:11:39.558 --> 00:11:42.371
Nguyên nhân là do tối ưu
hóa công cụ tìm kiếm (SEO).

00:11:42.372 --> 00:11:48.014
Nếu bạn tìm wiki về bất cứ thứ gì, khả
năng cao kết quả đầu tiên sẽ là từ Fandom.

00:11:48.314 --> 00:11:53.700
Ví dụ như wiki chính thức của Dead Cells,
được lưu trữ trên wiki.gg

00:11:53.701 --> 00:11:58.885
và được chính các nhà phát triển hỗ trợ,
lại xuất hiện thứ hai trên Google,

00:11:58.886 --> 00:12:03.029
đứng sau trang tại Fandom mà họ
đã phân nhánh từ tháng 1 năm 2023.

00:12:03.157 --> 00:12:06.586
Tương tự như vậy đối với
Calamity Mod Wiki chính thức,

00:12:06.757 --> 00:12:10.743
wiki dành riêng cho một bản
mod Terraria cực kỳ phổ biến.

00:12:10.744 --> 00:12:16.257
Họ đã tách ra khỏi Fandom vào đầu năm 2022
và vẫn nằm dưới trang Fandom trên google.

00:12:16.400 --> 00:12:21.400
Tệ hơn nữa, wiki Fandom đã trở
thành trò cười trong cộng đồng,

00:12:21.401 --> 00:12:27.914
chứa đầy thông tin lỗi thời, hay các trang
về quái trùm và vật phẩm không tồn tại.

00:12:27.986 --> 00:12:32.686
Ngay cả những wiki Fandom lỗi thời và
bị phá hoại vẫn có thể giành được

00:12:32.687 --> 00:12:34.771
vị trí hàng đầu trên các công cụ tìm kiếm.

00:12:35.014 --> 00:12:38.657
Người ta còn tin rằng hành vi phá hoại
có thể khiến wiki Fandom trở nên

00:12:38.658 --> 00:12:41.086
"hấp dẫn" hơn trong mắt
của các công cụ tìm kiếm.

00:12:41.314 --> 00:12:54.214
CHECK COMMENT GHIM CỦA TÁC GIẢ VIDEO
-Song Ngư

00:12:54.329 --> 00:12:59.957
Và mọi bảo quản viên tham gia vào wiki
mới đều bị gỡ quyền trên wiki Fandom.

00:13:00.043 --> 00:13:04.143
Tất cả những điều này có thể
khiến nhiều dự án chỉ ở lại Fandom,

00:13:04.144 --> 00:13:08.786
không muốn phải đối đầu với tranh chấp
SEO đang chờ họ nếu họ chọn phân nhánh.

00:13:08.787 --> 00:13:12.929
Họ cũng phải cân nhắc đến các wiki
không nói tiếng Anh được điều hành

00:13:12.930 --> 00:13:17.900
bởi các nhóm riêng biệt có thể không tuân
theo nếu wiki tiếng Anh quyết định rời bỏ.

00:13:17.901 --> 00:13:23.857
Trên hết, Google cũng ngăn chặn
những gì họ coi là "nội dung trùng lặp",

00:13:23.858 --> 00:13:27.814
vì vậy các trang wiki sẽ cần phải được
thay đổi để chúng không giống hệt

00:13:27.815 --> 00:13:30.471
từng từ một với các trang Fandom gốc.

00:13:30.671 --> 00:13:34.129
Khi tất cả những điều này
xảy ra với các cộng đồng wiki,

00:13:34.130 --> 00:13:39.871
tôi nghĩ thật đáng kinh ngạc khi có rất
nhiều người đã quyết định tạm biệt Fandom

00:13:39.872 --> 00:13:43.040
và tìm kiếm nhà cung cấp khác
trong vài năm trở lại đây.

00:13:43.043 --> 00:13:49.429
Đó lại là câu hỏi lớn tiếp theo.
Nếu không phải Fandom, thì ở đâu?

00:13:49.430 --> 00:13:53.714
Đó là câu hỏi mà mọi cộng đồng
muốn rời khỏi Fandom phải trả lời,

00:13:53.715 --> 00:13:58.557
và mỗi giải pháp đều có những lợi ích
và hạn chế riêng cần được cân nhắc.

00:13:58.558 --> 00:14:04.429
Cộng đồng Minecraft Wiki đã mở một
cuộc thảo luận dài về chính chủ đề này,

00:14:04.430 --> 00:14:07.000
bỏ phiếu đồng thuận về
ngôi nhà mới của họ.

00:14:07.057 --> 00:14:12.900
Hãy cùng xem xét các lựa chọn dành cho
cộng đồng có ý định muốn rời khỏi Fandom.

00:14:12.943 --> 00:14:17.557
Wiki.gg là một trang trại wiki
ra mắt vào tháng 3 năm 2022,

00:14:17.558 --> 00:14:23.386
hiện đã có hơn 200 wiki trò chơi điện tử,
bao gồm wiki chính thức của Dying Lights

00:14:23.387 --> 00:14:31.000
và Terraria, cũng như các wiki về Cuphead,
Ace Combat, ARK, và một quả game

00:14:31.001 --> 00:14:35.886
indie mà bạn có lẽ chưa từng
nghe đến - " Friday Night Funkin' ".

00:14:35.887 --> 00:14:41.814
Wiki.gg được ra mắt bởi Freedom Games,
một nhà phát hành indie do Donovan Duncan,

00:14:41.815 --> 00:14:48.500
cựu chủ tịch Fandom và Ben Robinson,
người sáng lập Gamepedia, một wiki farm

00:14:48.501 --> 00:14:53.986
được thành lập vào năm 2012, cuối cùng
được Fandom mua lại vào năm 2018.

00:14:54.371 --> 00:14:59.814
Wiki.gg được tạo ra nhằm đối đầu với 
trải nghiệm đầy rẫy quảng cáo của Fandom.

00:15:00.300 --> 00:15:04.280
Và trong khi hầu hết mọi trang wiki đều
chạy quảng cáo để trang trải chi phí,

00:15:04.280 --> 00:15:08.557
Wiki.gg lại độc đáo ở chỗ tất cả quảng cáo
của họ đều dành cho các trò chơi do

00:15:08.558 --> 00:15:13.671
Freedom Games phát hành, hoặc từ nhà làm
game indie khác muốn hợp tác với wiki.gg.

00:15:13.800 --> 00:15:16.843
Thế nên bạn không phải lo lắng về
các quảng cáo thực sự sơ sài

00:15:16.844 --> 00:15:19.500
xuất hiện trên hầu hết mọi
website khác trên internet.

00:15:19.786 --> 00:15:25.029
Một wiki farm nổi tiếng khác
là Miraheze, đã có từ năm 2015.

00:15:25.543 --> 00:15:30.629
Mọi thứ ở đây được duy trì từ tiền quyên
góp, và hoàn toàn không có quảng cáo,

00:15:30.630 --> 00:15:36.614
điều này khá điên rồ. Miraheze lưu trữ hơn
7000 trang wiki bao gồm wiki chính thức

00:15:36.615 --> 00:15:42.313
của Rain World, Pizza Tower,
và đáng chú ý nhất là Croc Wiki.

00:15:42.314 --> 00:15:47.960
Miraheze tương tự Fandom ở chỗ việc tạo
wiki trên trang web của họ khá đơn giản.

00:15:47.960 --> 00:15:52.143
Nhưng điểm khác biệt là Miraheze cung cấp
cho người dùng nhiều quyền tự do hơn.

00:15:52.144 --> 00:15:57.529
Nhiều giao diện và tiện ích mở rộng hơn,
cùng khả năng thiết lập tên miền tùy chọn,

00:15:57.530 --> 00:16:00.529
và thậm chí có thể tạo
wiki hoàn toàn riêng tư.

00:16:00.720 --> 00:16:04.386
Tất nhiên, nếu bạn không muốn
được một trang trại wiki lớn lưu trữ,

00:16:04.387 --> 00:16:07.700
một lựa chọn khác là tự lưu trữ wiki.

00:16:07.914 --> 00:16:13.199
Đó là những gì Jojo Wiki quyết định làm
sau khi tách khỏi Fandom vào năm 2019.

00:16:13.200 --> 00:16:19.857
Theo trang hỗ trợ của họ, chi phí duy trì
máy chủ cho JojoWiki là 480$ một tháng.

00:16:20.243 --> 00:16:26.971
Để trang trải chi phí, wiki có quảng cáo,
nhưng ít gây khó chịu hơn so với Fandom.

00:16:26.972 --> 00:16:30.476
Trang web này cũng có một trang Patreon
nơi các thành viên trong cộng đồng có thể

00:16:30.477 --> 00:16:32.486
quyên góp để giúp duy trì hoạt động.

00:16:32.657 --> 00:16:37.143
Jojo chỉ là một trong nhiều trang
wiki được điều hành độc lập,

00:16:37.144 --> 00:16:45.653
như Fallout Wiki, Smash Wiki, Jiggywikki,
Wimpy Kid Wiki, Homestar Runner Wiki,

00:16:45.853 --> 00:16:49.943
Yugipedia và nhiều, nhiều trang khác nữa.

00:16:50.129 --> 00:16:54.971
Lợi ích của việc tự lưu trữ hẳn là rất rõ
ràng. Các wiki tự lưu trữ có quyền tự do

00:16:54.972 --> 00:16:59.257
làm hầu như bất cứ điều gì họ muốn, không
phải lo lắng về bất kỳ sự kiểm soát nào

00:16:59.258 --> 00:17:02.571
từ phía bên ngoài mà không liên
quan trực tiếp đến cộng đồng.

00:17:02.572 --> 00:17:07.214
Nhược điểm lớn nhất của việc tự lưu
trữ là việc thiết lập rất phức tạp.

00:17:07.286 --> 00:17:11.286
Cần có nhiều hiểu biết kỹ thuật
để tự lưu trữ một trang wiki,

00:17:11.357 --> 00:17:13.486
chưa kể đến các chi phí liên quan.

00:17:13.671 --> 00:17:17.613
May mắn thay, có nhiều cách để
hoạt động như một wiki độc lập

00:17:17.671 --> 00:17:21.800
trong khi vẫn nhận được sự hỗ trợ thường
được cung cấp bởi một trang trại wiki,

00:17:21.914 --> 00:17:24.786
và đó là thông qua các
liên minh wiki độc lập.

00:17:25.014 --> 00:17:28.843
Đây là các nhóm gồm nhiều wiki làm
việc cùng nhau để thúc đẩy lẫn nhau

00:17:28.844 --> 00:17:32.686
và hỗ trợ nhau trong mọi khía cạnh để
duy trì một wiki chất lượng cao.

00:17:32.687 --> 00:17:35.086
Một trong những nhóm nổi
bật nhất như thế này là

00:17:35.087 --> 00:17:39.257
Liên minh Wiki Độc lập Nintendo,
hay NIWA.

00:17:39.400 --> 00:17:43.929
NIWA được thành lập vào năm 2010 bởi ba
wiki Nintendo nổi bật riêng biệt,

00:17:43.930 --> 00:17:48.543
Super Mario Wiki, Zelda Wiki
và Bulbapedia.

00:17:48.600 --> 00:17:52.700
Liên minh này được thành lập như một phản
ứng trước những lo ngại về việc tư bản hóa

00:17:52.701 --> 00:17:54.629
các wiki cộng đồng chơi game.

00:17:54.630 --> 00:17:59.414
Trước khi NIWA cuối cùng được thành lập,
Archaic - bảo quản viên của Bulbagarden,

00:17:59.415 --> 00:18:03.386
đã giải thích lý do tại sao ông thấy
các wiki độc lập làm việc cùng nhau

00:18:03.387 --> 00:18:06.471
có giá trị như vậy, nói vào năm 2010:

00:18:06.472 --> 00:18:14.443
[Chả buồn dịch chỗ này... -Song Ngư]

00:18:14.444 --> 00:18:20.360
Vâng, những lo ngại về Fandom đã tồn tại
trong hơn mười năm nay. Archaic tiếp tục:

00:18:20.360 --> 00:18:38.429
[Chả buồn dịch chỗ này... -Song Ngư]

00:18:38.430 --> 00:18:44.600
NIWA có hơn 30 wiki riêng biệt, độc lập,
trong đó, một số nhưng không phải tất cả,

00:18:44.601 --> 00:18:46.271
đều tự lưu trữ.

00:18:46.272 --> 00:18:50.870
Bulbagarden cung cấp dịch vụ lưu trữ cho
NintendoWiki, F-Zero Wiki, cùng nhiều trang khác.

00:18:50.871 --> 00:18:57.286
Một trang khác, ABXY.org, cung cấp dịch
vụ lưu trữ cho Metroid Wiki và Zelda Wiki.

00:18:57.287 --> 00:19:03.729
Cả Bulbagarden và ABXY đều đã hoạt động
trong hơn 15 năm nay và cung cấp cho cộng

00:19:03.730 --> 00:19:07.814
đồng wiki một sự tự do đầy ổn định;
đồng thời cũng truyền tải hướng dẫn

00:19:07.815 --> 00:19:13.614
và kinh nghiệm chuyên môn trong suốt 15
năm hoạt động. Trên thực tế, ABXY là máy

00:19:13.615 --> 00:19:18.429
chủ mà Wiki Hollow Knight
cuối cùng đã quyết định di chuyển đến.

00:19:18.430 --> 00:19:22.086
Tuy nhiên, trong số tất cả các wiki đã
tách ra khỏi Fandom trong những năm

00:19:22.087 --> 00:19:27.529
gần đây, có một cộng đồng rõ ràng đã chiến
thắng trong cuộc chiến SEO của Google.

00:19:27.557 --> 00:19:29.771
Và đó là Wiki RuneScape.

00:19:29.772 --> 00:19:35.371
Khi họ tách khỏi Fandom vào 2018, họ hợp
tác với nhà phát triển trò chơi - Jagex

00:19:35.372 --> 00:19:39.986
để thành lập Wiki RuneScape và
Old School RuneScape chính thức.

00:19:39.987 --> 00:19:44.457
Quan hệ đối tác này đã được thực hiện từ
tận một năm trước khi thực sự tách ra, và

00:19:44.458 --> 00:19:48.557
các bảo quản viên thậm chí còn thành lập
công ty riêng của họ - Weird Gloop, LTD.

00:19:48.614 --> 00:19:53.160
Thành công của Weird Gloop với RuneScape
và cuộc chiến SEO với Fandom chính là

00:19:53.160 --> 00:19:58.240
động lực thuyết phục cộng đồng Wiki
Minecraft chuyển sang nhóm của họ.

00:19:59.043 --> 00:20:03.300
Wiki chiếm một phần không gian thú vị
trong nền văn hóa internet hiện đại.

00:20:03.386 --> 00:20:07.213
Khi ngày càng nhiều người trực tuyến mỗi
năm, internet đang cô đọng lại thành

00:20:07.214 --> 00:20:08.686
ngày càng ít trang web.

00:20:08.687 --> 00:20:12.743
Các bảng tin và diễn đàn trực tuyến đã
được thay thế bằng mạng xã hội và

00:20:12.744 --> 00:20:14.400
các khu vườn có tường bao quanh.

00:20:14.429 --> 00:20:19.700
Fandom là sự kết tinh của chính
hiện tượng này dưới dạng wiki internet.

00:20:19.701 --> 00:20:25.171
Họ muốn nắm bắt mọi cộng đồng cuối cùng mà
họ có thể và tạo ra tinh thần thời đại

00:20:25.172 --> 00:20:26.557
văn hóa đại chúng mới.

00:20:26.558 --> 00:20:30.943
Nhưng đây là những gì phân biệt Fandom
với các nền tảng truyền thông xã hội khác:

00:20:30.944 --> 00:20:34.643
Bạn không thể tạo ra một trang web
lưu trữ video tốt hơn YouTube.

00:20:34.644 --> 00:20:39.900
Bạn không thể tạo ra một trang mạng có
tính kết nối và ảnh hưởng như Facebook.

00:20:39.971 --> 00:20:42.029
Bạn không thể tạo ra một Twitter khác.

00:20:42.114 --> 00:20:44.757
Và ngay cả khi bạn có thể,
bạn cũng không nên làm vậy.

00:20:44.758 --> 00:20:48.529
Nhưng có rất nhiều người tài năng,
thông minh ngoài kia

00:20:48.571 --> 00:20:51.657
có thể tạo ra wiki tốt hơn Fandom.

00:20:51.658 --> 00:20:57.870
Bởi vì wiki đi ngược với những gì các
công ty internet lớn cần để hoạt động.

00:20:57.871 --> 00:21:02.357
Mã nguồn theo nghĩa đen
của hầu hết các wiki - MediaWiki,

00:21:02.358 --> 00:21:08.157
là mã nguồn mở và miễn phí cho tất cả mọi
người. Và nó đã như vậy kể từ năm 2002.

00:21:08.158 --> 00:21:13.171
Wiki được tạo ra và tồn tại để chia sẻ
thông tin một cách tự do và hiệu quả.

00:21:13.172 --> 00:21:17.800
Fandom tồn tại để ném quảng cáo vào mặt
bạn và kiếm được nhiều tiền nhất có thể,

00:21:17.801 --> 00:21:21.486
và nó đã đánh đổi giá trị của chính mình
đối với cộng đồng mà nó tuyên bố quan tâm

00:21:21.487 --> 00:21:23.714
để làm điều đó.

00:21:23.829 --> 00:21:28.143
Vào năm 2019, sau khi các bảo quản viên
của wiki RuneScape rời đi, một đại diện

00:21:28.144 --> 00:21:31.214
từ Fandom đã chia sẻ thông điệp sau:

00:21:31.215 --> 00:21:39.329
"Fandom với tư cách là một công ty đã thực hiện một số bước và
thay đổi một số tính năng trong vài năm qua mà không đặt cộng
đồng và nhu cầu của họ lên hàng đầu,

00:21:39.330 --> 00:21:49.371
và dễ hiểu thay, việc đó đã khiến rất nhiều người dùng tức giận…
Trong tương lai, mục tiêu của chúng tôi là hợp tác với cộng đồng
bất cứ khi nào có thể thay vì ra lệnh thay đổi…"

00:21:49.400 --> 00:21:53.171
Đây là bốn năm trước,
và mọi thứ chỉ trở nên tệ hơn.

00:21:53.172 --> 00:21:57.171
Thực tế là Fandom không có lý do gì để
thay đổi thái độ của họ đối với cộng đồng

00:21:57.172 --> 00:22:02.057
của họ, trừ khi có nhiều wiki hơn bắt đầu
di chuyển khỏi trang web của họ.

00:22:02.058 --> 00:22:07.914
May mắn thay, mỗi cộng đồng riêng lẻ trên
Fandom đều có quyền chuyển đến nơi khác.

00:22:07.915 --> 00:22:11.508
Vì vậy, đây có lẽ,
sẽ chỉ là vấn đề thời gian mà thôi.

00:22:11.843 --> 00:22:18.000
[Dịch bởi Song Ngư] - [https://www.songngu.xyz]
Có lẽ là tôi đã hơi quá trớn với bọn Fandom này rồi...