WEBVTT

00:00:00.872 --> 00:00:02.416
Počeo bih, ako mi dozvolite,

00:00:02.416 --> 00:00:05.140
pričom o pužu iz Pejzlija.

00:00:05.140 --> 00:00:08.355
U veče 26. avgusta
1928. godine,

00:00:08.355 --> 00:00:10.729
Mej Donahju je uhvatila
voz iz Glazgova

00:00:10.729 --> 00:00:13.260
do grada Pejzlija, 11 kilometara
istočno od grada,

00:00:13.260 --> 00:00:15.573
i tamo je u kafe Velmedou

00:00:15.573 --> 00:00:18.699
pila škotski koktel sa sladoledom,

00:00:18.699 --> 00:00:20.546
mešavinu sladoleda i piva od đumbira,

00:00:20.546 --> 00:00:22.501
koji joj je kupio prijatelj.

00:00:22.501 --> 00:00:24.902
Pivo od đumbira je bilo
u smeđoj, neprovidnoj flaši

00:00:24.902 --> 00:00:28.765
sa nalepnicom na kojoj je pisalo:
,,D. Stivenson, Ulica Glen, Pejzli''.

00:00:28.765 --> 00:00:30.841
Popila je jedan deo

00:00:30.841 --> 00:00:34.065
ali kako je ostatak đumbirovog
piva bio sipan u njenu čašu,

00:00:34.071 --> 00:00:36.524
puž u stanju raspadanja

00:00:36.524 --> 00:00:39.106
isplivao je na površinu iste.

00:00:39.106 --> 00:00:40.650
Tri dana kasnije, primljena je

00:00:40.650 --> 00:00:42.156
u bolnicu u Glazgovu

00:00:42.156 --> 00:00:46.074
gde su joj ustanovljeni težak slučaj
upale probavnog trakta i šok.

NOTE Paragraph

00:00:46.167 --> 00:00:49.435
Slučaj Donahju protiv Stivensona,
koji je usledio

00:00:49.435 --> 00:00:52.080
postavio je važan pravni presedan:

00:00:52.080 --> 00:00:54.071
Za Stivensona, proizvođača
đumbirovog piva,

00:00:54.071 --> 00:00:56.588
smatrano je da ima dužnu pažnju

00:00:56.588 --> 00:00:58.036
prema Mej Donahju,

00:00:58.036 --> 00:01:00.138
iako oni nisu imali nikakav ugovor,

00:01:00.138 --> 00:01:02.955
i iako ona nije čak ni kupila piće.

00:01:02.955 --> 00:01:05.974
Jedan od sudija, Lord Atkin,
opisao je to ovako:

00:01:05.974 --> 00:01:08.884
Morate se pobrinuti da izbegnete
dela ili propuste

00:01:08.884 --> 00:01:10.952
za koje možete da pretpostavite

00:01:10.952 --> 00:01:14.180
da je moguće da povrede vašeg suseda.

00:01:14.180 --> 00:01:16.523
Svakako, bez obaveze
dužne pažnje, moramo se zapitati

00:01:16.523 --> 00:01:18.269
koliko bi ljudi moralo da dobije

00:01:18.269 --> 00:01:21.993
gastroenteritis pre nego što bi
Stivensonova proizvodnja bila prekinuta.

NOTE Paragraph

00:01:21.993 --> 00:01:24.374
Molim vas, zapamtite
tu priču o pužu iz Pejzlija,

00:01:24.374 --> 00:01:27.607
zato što ona predstavlja bitan princip.

00:01:27.607 --> 00:01:30.101
Prošle godine, Udruženje Hansard,
nevladina dobrotvorna organizacija

00:01:30.101 --> 00:01:32.277
koja se zalaže za očuvanje
parlamentarne demokratije

00:01:32.287 --> 00:01:35.244
i ohrabrivanje većeg uključivanja
javnosti u politiku,

00:01:35.244 --> 00:01:37.831
objavilo je, pored svog
godišnjeg pregleda

00:01:37.831 --> 00:01:40.704
političkih aktivnosti, dodatni deo

00:01:40.704 --> 00:01:43.827
posvećen u potpunosti
politici i medijima.

00:01:43.827 --> 00:01:46.202
Ovo su samo neki od prilično
deprimirajućih zaključaka

00:01:46.202 --> 00:01:48.210
tog istraživanja.

00:01:48.210 --> 00:01:50.375
Tabloidi ni na koji način

00:01:50.375 --> 00:01:53.208
ne unapređuju političku svest
svojih čitalaca,

00:01:53.208 --> 00:01:54.781
koja je slična onima koji

00:01:54.781 --> 00:01:58.007
uopšte ne čitaju novine.

00:01:58.007 --> 00:02:00.999
Verovatnoća da će se
čitaoci isključivo tabloida složiti

00:02:00.999 --> 00:02:03.210
sa negativnim pogledom
na politiku je dvaput veća

00:02:03.210 --> 00:02:05.425
nego kod ljudi koji ne čitaju novine.

00:02:05.425 --> 00:02:07.678
Oni ne samo da su manje politički aktivni.

00:02:07.678 --> 00:02:09.866
Oni prate medije koji ohrabruju

00:02:09.866 --> 00:02:11.828
njihovo negativno vrednovanje politike,

00:02:11.828 --> 00:02:14.931
doprinoseći fatalističkom i ciničnom

00:02:14.931 --> 00:02:18.266
stavu prema demokratiji
i njihovoj ulozi unutar iste.

00:02:18.266 --> 00:02:20.426
Nije ni čudo što je
zaključak izveštaja da

00:02:20.426 --> 00:02:23.616
u ovom slučaju, štampa,
a posebno tabloidi,

00:02:23.616 --> 00:02:25.955
ne ispunjavaju i ne shvataju važnost

00:02:25.955 --> 00:02:28.591
svoje uloge u našoj demokratiji.

NOTE Paragraph

00:02:28.591 --> 00:02:30.650
Sumnjam da bi iko
od ovde prisutnih mogao

00:02:30.650 --> 00:02:32.417
ozbiljno da ospori takvo viđenje stvari.

00:02:32.417 --> 00:02:34.713
Ali, ako je Hansard u pravu,
a obično to jesu,

00:02:34.713 --> 00:02:36.689
onda se suočavamo
sa veoma ozbiljnim problemom,

00:02:36.689 --> 00:02:39.324
i ja bih želeo da se
u narednih deset minuta

00:02:39.324 --> 00:02:41.353
fokusiram na njega.

NOTE Paragraph

00:02:41.353 --> 00:02:43.036
Od slučaja sa pužem iz Pejzlija,

00:02:43.036 --> 00:02:45.500
a posebno tokom poslednje decenije,

00:02:45.500 --> 00:02:47.419
mnoga mišljenja su nastala

00:02:47.419 --> 00:02:49.278
o samoj definiciji dužne pažnje

00:02:49.278 --> 00:02:51.817
i njenoj povezanosti sa brojnim
aspektima civilnog stanovništva.

00:02:51.817 --> 00:02:54.561
Uopšteno, dužna pažnja
nastaje kada pojedinac

00:02:54.561 --> 00:02:57.295
ili grupa pojedinaca započne aktivnost

00:02:57.295 --> 00:02:59.825
za koju postoji mogućnost
da može da naudi drugima,

00:02:59.825 --> 00:03:02.539
bilo fizički, mentalno ili ekonomski.

00:03:02.539 --> 00:03:05.010
Ovo se posebno odnosi
na neke očigledne oblasti,

00:03:05.010 --> 00:03:08.052
poput našeg saosećanja
za decu i mlade,

00:03:08.052 --> 00:03:10.778
za osoblje, i za stare i nemoćne.

00:03:10.778 --> 00:03:14.971
Retko se, ako i ikad, to prenosi
na jednako važna pitanja

00:03:14.971 --> 00:03:19.221
o krhkosti sadašnjeg sistema vlade,

00:03:19.221 --> 00:03:22.730
do predstave o tome da su
iskrenost, tačnost i neutralnost

00:03:22.730 --> 00:03:24.874
presudni za proces izgradnje

00:03:24.874 --> 00:03:26.603
i primene informisane,

00:03:26.603 --> 00:03:29.360
demokratije u kojoj svi učestvuju.

00:03:29.360 --> 00:03:30.781
I što više o tome razmišljate,

00:03:30.781 --> 00:03:32.612
čudnije izgleda.

NOTE Paragraph

00:03:32.612 --> 00:03:34.444
Pre par godina,
imao sam zadovoljstvo

00:03:34.444 --> 00:03:35.828
da otvorim novu školu

00:03:35.828 --> 00:03:37.399
na severoistoku Engleske.

00:03:37.399 --> 00:03:40.938
Učenici su je nazvali Akademija 360.

00:03:40.938 --> 00:03:42.790
Dok sam hodao kroz impresivni,

00:03:42.790 --> 00:03:44.165
staklom prekriven atrijum,

00:03:44.165 --> 00:03:45.983
ispred sebe, ispisano na zidu

00:03:45.983 --> 00:03:47.531
slovima nalik na vatru

00:03:47.531 --> 00:03:50.632
ugledao sam poznatu
naredbu Marka Aurelija:

00:03:50.632 --> 00:03:53.487
Ako nije istina, nemoj reći;

00:03:53.487 --> 00:03:56.570
ako nije ispravno, nemoj uraditi.

00:03:56.570 --> 00:03:58.558
Profesor me je video
kako gledam u to

00:03:58.558 --> 00:04:01.350
i rekao je: ,,To je moto naše škole''.

00:04:01.350 --> 00:04:03.077
Dok sam išao vozom
nazad za London,

00:04:03.077 --> 00:04:04.931
nisam mogao to da izbacim iz glave.

00:04:04.931 --> 00:04:07.580
Razmišljao o tome
da li nam je zaista bilo potrebno

00:04:07.580 --> 00:04:09.701
preko 2000 godina da dođemo do toga

00:04:09.701 --> 00:04:11.566
da ta jednostavna rečenica

00:04:11.566 --> 00:04:14.518
predstavlja ono što najmanje
očekujemo jedni od drugih.

00:04:14.518 --> 00:04:17.126
Zar nije vreme da razvijemo koncept

00:04:17.126 --> 00:04:18.795
dužne pažnje

00:04:18.795 --> 00:04:21.221
i proširimo ga da uključi brigu

00:04:21.221 --> 00:04:24.485
o zajedničkim, ali sve ugroženijim
demokratskim vrednostima?

00:04:24.485 --> 00:04:26.342
Pored svega, odsustvo dužne pažnje

00:04:26.342 --> 00:04:27.932
u mnogim profesijama

00:04:27.932 --> 00:04:30.435
može prelako dovesti do optužbi za nehat,

00:04:30.435 --> 00:04:33.542
a kada je to slučaj,
možemo li zaista živeti sa mišlju

00:04:33.542 --> 00:04:35.843
da smo nehajni

00:04:35.843 --> 00:04:38.634
prema zdravlju sopstvenog društva

00:04:38.634 --> 00:04:41.369
i vrednostima koje ga suštinski održavaju?

00:04:41.369 --> 00:04:44.364
Da li bi iko mogao da kaže,
argumentovano,

00:04:44.364 --> 00:04:47.620
da su isti mediji koje je Hansard osudio

00:04:47.620 --> 00:04:50.907
preduzeli dovoljne mere
da izbegnu ponašanje

00:04:50.907 --> 00:04:54.349
za koje su lako mogli da predvide

00:04:54.349 --> 00:04:56.450
da će urušiti ili oštetiti

00:04:56.450 --> 00:04:59.284
naše krhke demokratske vrednosti?

NOTE Paragraph

00:04:59.284 --> 00:05:01.305
Sigurno ima onih koji će tvrditi

00:05:01.305 --> 00:05:03.078
da bi se ovo lako moglo svesti

00:05:03.078 --> 00:05:05.085
pod cenzuru, iako autocenzuru,

00:05:05.085 --> 00:05:07.041
ali ne prihvatam taj argument.

00:05:07.041 --> 00:05:09.100
Sigurno je moguće

00:05:09.100 --> 00:05:11.200
izbalansirati slobodu govora

00:05:11.200 --> 00:05:14.407
sa širim moralnim i društvenim vrednostima.

NOTE Paragraph

00:05:14.407 --> 00:05:16.258
Objasniću i zašto primerom uzetim

00:05:16.258 --> 00:05:19.161
iz karijere koju sam imao kao reditelj.

00:05:19.161 --> 00:05:20.968
Sve to vreme, nikada nisam prihvatio

00:05:20.968 --> 00:05:22.955
da reditelj treba da se
upusti u stavljanje

00:05:22.965 --> 00:05:25.645
sopstvenog posla izvan
ili iznad onoga za šta

00:05:25.645 --> 00:05:27.595
veruje da je dostojno vrednosti

00:05:27.595 --> 00:05:30.944
kojima se vodi u životu,
sopstvene porodice,

00:05:30.944 --> 00:05:34.535
i budućnosti društva u kom svi mi živimo.

00:05:34.535 --> 00:05:35.859
Otići ću i dalje.

00:05:35.859 --> 00:05:39.153
Odgovoran reditelj nikada ne bi
trebalo da obezvredi svoj rad

00:05:39.153 --> 00:05:41.197
do tačke u kojoj taj rad
postaje išta manje od istine

00:05:41.197 --> 00:05:44.637
o svetu koji on sam želi da nastanjuje.

00:05:44.637 --> 00:05:48.023
Sa moje tačke gledišta, reditelji,
novinari, pa čak i blogeri,

00:05:48.023 --> 00:05:50.547
moraju se suočiti
sa društvenim očekivanjima

00:05:50.547 --> 00:05:54.302
koja dolaze sa kombinovanjem
moći koju ima njihov medij

00:05:54.302 --> 00:05:57.676
i njihovim izoštrenim
profesionalnim umećem.

00:05:57.676 --> 00:06:00.563
Očigledno, ovo nije obavezna dužnost,

00:06:00.563 --> 00:06:03.045
ali za talentovanog reditelja
i odgovornog novinara,

00:06:03.045 --> 00:06:06.854
ili blogera, čini mi se da je neophodna.

NOTE Paragraph

00:06:06.865 --> 00:06:09.464
Moramo uvek imati na umu
da je naša ideja

00:06:09.464 --> 00:06:12.355
o ličnoj slobodi i njenom pratiocu,
umetničkoj slobodi,

00:06:12.355 --> 00:06:14.150
još uvek prilično nova

00:06:14.150 --> 00:06:16.412
u istoriji ideja zapadne kulture,

00:06:16.412 --> 00:06:18.330
i iz tog razloga je često potcenjena

00:06:18.330 --> 00:06:20.693
i brzo može biti narušena.

00:06:20.693 --> 00:06:22.920
To je privilegija koja se lako gubi,

00:06:22.920 --> 00:06:24.683
a jednom izgubljena,
jednom predana,

00:06:24.683 --> 00:06:28.000
može se pokazati kao nešto
što se jako teško dobije nazad.

00:06:28.000 --> 00:06:29.525
U prvoj liniji odbrane

00:06:29.525 --> 00:06:31.876
moraju biti naši sopstveni standardi,

00:06:31.876 --> 00:06:35.615
ne oni koji su nam propisani
od strane cenzora ili zakonodavstva,

00:06:35.615 --> 00:06:37.708
već naši sopstveni standardi
i integritet.

00:06:37.708 --> 00:06:39.432
Integritet sa kojim se suočavamo

00:06:39.432 --> 00:06:40.980
sa onima sa kojima radimo

00:06:40.980 --> 00:06:44.605
i standardi kojima funkcionišemo
unutar društva.

00:06:44.605 --> 00:06:46.075
I ovi naši standardi

00:06:46.075 --> 00:06:49.340
treba da budu jedno sa održivim
društvenim poretkom.

00:06:49.340 --> 00:06:51.453
Oni su deo kolektivne odgovornosti,

00:06:51.453 --> 00:06:53.583
odgovornosti umetnika i novinara

00:06:53.583 --> 00:06:55.957
da se nose sa svetom onakvim
kakav on zaista jeste,

00:06:55.957 --> 00:06:58.406
a ovo, za uzvrat, mora ići zajedno

00:06:58.406 --> 00:07:00.824
sa odgovornošću onih
koji vode društvo

00:07:00.824 --> 00:07:02.901
da se isto tako suoče sa tim svetom,

00:07:02.901 --> 00:07:05.261
ne padajući u iskušenje
da se koriste

00:07:05.276 --> 00:07:07.853
razlozima njegove bolesti.

00:07:07.853 --> 00:07:10.499
Ipak, kao što je i postalo jasno

00:07:10.499 --> 00:07:12.567
u poslednjih par godina,

00:07:12.567 --> 00:07:14.601
takva odgovornost je u velikoj meri

00:07:14.601 --> 00:07:17.644
napuštena od strane
ogromnog broja medija.

00:07:17.644 --> 00:07:19.584
Kao posledica toga,
u čitavom Zapadnom svetu,

00:07:19.584 --> 00:07:22.883
previše pojednostavljena
načela onih koji se bune

00:07:22.883 --> 00:07:25.268
i njihov apel uveliko razočaranoj

00:07:25.268 --> 00:07:26.657
starijoj populaciji

00:07:26.657 --> 00:07:28.865
uz ravnodušnost i bavljenje trivijalnostima

00:07:28.865 --> 00:07:30.763
koje generalizuju mlade,

00:07:30.763 --> 00:07:32.821
sve zajedno, ova i druga slična

00:07:32.821 --> 00:07:34.902
savremena odstupanja

00:07:34.902 --> 00:07:36.949
prete da iscede život

00:07:36.949 --> 00:07:40.523
iz aktivne, potkrepljene debate
i učestvovanja,

00:07:40.523 --> 00:07:43.050
sa naglaskom na aktivnost.

NOTE Paragraph

00:07:43.050 --> 00:07:45.337
Najvatreniji zastupnici ljudskih prava
mogu tvrditi

00:07:45.337 --> 00:07:48.321
da je sud trebalo da odbaci
slučaj Donahju protiv Stivensona

00:07:48.321 --> 00:07:51.009
i da bi Stivenson na kraju svakako
morao da prekine proizvodnju

00:07:51.009 --> 00:07:53.856
ukoliko bi nastavio da prodaje
pivo u kom ima puževa.

00:07:53.856 --> 00:07:57.270
Mislim ipak da većina nas prihvata

00:07:57.270 --> 00:08:00.348
da država propiše dužnu pažnju,

00:08:00.348 --> 00:08:03.020
ali ključna reč ovde je ,,razumno''.

00:08:03.020 --> 00:08:06.600
Sudije mogu postaviti pitanja poput,
da li su preduzete razumne mere

00:08:06.600 --> 00:08:10.027
i da li su se mogle predvideti
posledice nekih dela?

00:08:10.213 --> 00:08:13.195
Daleko od naglašavanja
dominantne moći države,

00:08:13.195 --> 00:08:16.720
voleo da primenimo
mali test zdravog razuma

00:08:16.720 --> 00:08:19.379
na one u medijima

00:08:19.379 --> 00:08:21.650
koji, nakon svega,
postavljaju sadržaj i ton

00:08:21.650 --> 00:08:24.967
velikog dela našeg demokratskog diskursa.

NOTE Paragraph

00:08:24.967 --> 00:08:27.687
Demokratija, da bi funkcionisala,
zahteva da

00:08:27.687 --> 00:08:30.635
razumni ljudi izdvoje vreme
da razumeju i razgovaraju

00:08:30.635 --> 00:08:32.967
o teškim, ponekad jako
kompleksnim stvarima,

00:08:32.967 --> 00:08:35.260
i da to čine u atmosferi koja teži

00:08:35.260 --> 00:08:37.659
razumevanju koje vodi makar do,

00:08:37.659 --> 00:08:39.726
ako ne dogovora, onda produktivnog

00:08:39.726 --> 00:08:42.093
kompromisa.

00:08:42.093 --> 00:08:44.450
Politika se svodi na izbore,

00:08:44.450 --> 00:08:48.441
a unutar tih izbora,
svodi se na prioritete.

00:08:48.441 --> 00:08:50.979
Radi se o pomirenju suprotnih prioriteta

00:08:50.979 --> 00:08:56.195
kad god i gde god je to moguće
zasnovano na činjenicama.

00:08:56.195 --> 00:08:58.666
Ukoliko su same činjenice iskrivljene,

00:08:58.666 --> 00:09:02.389
vrlo je verovatno da će rešenja
samo dovesti do daljeg konflikta,

00:09:02.389 --> 00:09:04.276
sa svim problemima
i ograničenjima u društvu

00:09:04.276 --> 00:09:06.492
koja će neizbežno uslediti.

00:09:06.492 --> 00:09:08.439
Mediji moraju da odluče:

00:09:08.439 --> 00:09:11.613
da li vide svoju ulogu
kao senzacionalističku

00:09:11.613 --> 00:09:13.943
ili kao informativnu?

00:09:13.943 --> 00:09:16.805
Jer na kraju, sve se svodi na kombinaciju

00:09:16.805 --> 00:09:19.296
poverenja i vođstva.

NOTE Paragraph

00:09:19.296 --> 00:09:21.873
Pre pedeset godina, ove nedelje,
predsednik Džon F. Kenedi

00:09:21.873 --> 00:09:23.799
održao je dva revolucionarna govora;

00:09:23.799 --> 00:09:26.976
prvi o razoružanju,
i drugi o građanskim pravima.

00:09:26.976 --> 00:09:29.078
Prvi je gotovo odmah

00:09:29.078 --> 00:09:30.659
doveo do Sporazuma
o zabrani nuklearnih proba,

00:09:30.659 --> 00:09:33.724
a drugi je doveo do Povelje
o građanskim pravima 1964. godine,

00:09:33.724 --> 00:09:37.310
i oba predstavljaju
ogromne skokove u napredak.

00:09:37.310 --> 00:09:39.715
Demokratija, sa dobrim vođstvom
i dobrom informisanošću,

00:09:39.715 --> 00:09:42.208
može da postigne velike stvari,

00:09:42.208 --> 00:09:43.881
ali postoji jedan preduslov.

00:09:43.881 --> 00:09:47.192
Moramo da verujemo
da oni koji donose odluke

00:09:47.192 --> 00:09:49.659
to rade ne u svom najboljem interesu,

00:09:49.659 --> 00:09:51.423
već u interesu celog naroda.

00:09:51.423 --> 00:09:54.502
Potrebne su nam opcije
zasnovane na činjenicama,

00:09:54.502 --> 00:09:55.741
jasno predočenim,

00:09:55.741 --> 00:09:57.379
ali ne one opcije nekoliko moćnih

00:09:57.379 --> 00:09:59.236
i potencijalno manipulativnih korporacija

00:09:59.236 --> 00:10:01.603
koje jure svoje interese,

00:10:01.603 --> 00:10:04.032
već jasne, nepristrasne informacije

00:10:04.032 --> 00:10:06.408
pomoću kojih ćemo
izvesti sopstvene zaključke.

00:10:06.408 --> 00:10:08.302
Ukoliko želimo da obezbedimo
pristojan, ispunjen život

00:10:08.302 --> 00:10:10.613
za našu decu, i za decu naše dece,

00:10:10.613 --> 00:10:13.730
moramo do najviše
moguće mere da usavršimo

00:10:13.730 --> 00:10:15.442
dužnu pažnju za živu,

00:10:15.442 --> 00:10:18.339
i nadajmo se trajnu, demokratiju.

00:10:18.339 --> 00:10:20.422
Hvala vam što ste me saslušali.

00:10:20.422 --> 00:10:23.751
(Aplauz)