1
00:00:00,872 --> 00:00:02,416
Počeo bih, ako mi dozvolite,

2
00:00:02,416 --> 00:00:05,140
pričom o pužu iz Pejzlija.

3
00:00:05,140 --> 00:00:08,355
U veče 26. avgusta
1928. godine,

4
00:00:08,355 --> 00:00:10,729
Mej Donahju je uhvatila
voz iz Glazgova

5
00:00:10,729 --> 00:00:13,260
do grada Pejzlija, 11 kilometara
istočno od grada,

6
00:00:13,260 --> 00:00:15,573
i tamo je u kafe Velmedou

7
00:00:15,573 --> 00:00:18,699
pila škotski koktel sa sladoledom,

8
00:00:18,699 --> 00:00:20,546
mešavinu sladoleda i piva od đumbira,

9
00:00:20,546 --> 00:00:22,501
koji joj je kupio prijatelj.

10
00:00:22,501 --> 00:00:24,902
Pivo od đumbira je bilo
u smeđoj, neprovidnoj flaši

11
00:00:24,902 --> 00:00:28,765
sa nalepnicom na kojoj je pisalo:
,,D. Stivenson, Ulica Glen, Pejzli''.

12
00:00:28,765 --> 00:00:30,841
Popila je jedan deo

13
00:00:30,841 --> 00:00:34,065
ali kako je ostatak đumbirovog
piva bio sipan u njenu čašu,

14
00:00:34,071 --> 00:00:36,524
puž u stanju raspadanja

15
00:00:36,524 --> 00:00:39,106
isplivao je na površinu iste.

16
00:00:39,106 --> 00:00:40,650
Tri dana kasnije, primljena je

17
00:00:40,650 --> 00:00:42,156
u bolnicu u Glazgovu

18
00:00:42,156 --> 00:00:46,074
gde su joj ustanovljeni težak slučaj
upale probavnog trakta i šok.

19
00:00:46,167 --> 00:00:49,435
Slučaj Donahju protiv Stivensona,
koji je usledio

20
00:00:49,435 --> 00:00:52,080
postavio je važan pravni presedan:

21
00:00:52,080 --> 00:00:54,071
Za Stivensona, proizvođača
đumbirovog piva,

22
00:00:54,071 --> 00:00:56,588
smatrano je da ima dužnu pažnju

23
00:00:56,588 --> 00:00:58,036
prema Mej Donahju,

24
00:00:58,036 --> 00:01:00,138
iako oni nisu imali nikakav ugovor,

25
00:01:00,138 --> 00:01:02,955
i iako ona nije čak ni kupila piće.

26
00:01:02,955 --> 00:01:05,974
Jedan od sudija, Lord Atkin,
opisao je to ovako:

27
00:01:05,974 --> 00:01:08,884
Morate se pobrinuti da izbegnete
dela ili propuste

28
00:01:08,884 --> 00:01:10,952
za koje možete da pretpostavite

29
00:01:10,952 --> 00:01:14,180
da je moguće da povrede vašeg suseda.

30
00:01:14,180 --> 00:01:16,523
Svakako, bez obaveze
dužne pažnje, moramo se zapitati

31
00:01:16,523 --> 00:01:18,269
koliko bi ljudi moralo da dobije

32
00:01:18,269 --> 00:01:21,993
gastroenteritis pre nego što bi
Stivensonova proizvodnja bila prekinuta.

33
00:01:21,993 --> 00:01:24,374
Molim vas, zapamtite
tu priču o pužu iz Pejzlija,

34
00:01:24,374 --> 00:01:27,607
zato što ona predstavlja bitan princip.

35
00:01:27,607 --> 00:01:30,101
Prošle godine, Udruženje Hansard,
nevladina dobrotvorna organizacija

36
00:01:30,101 --> 00:01:32,277
koja se zalaže za očuvanje
parlamentarne demokratije

37
00:01:32,287 --> 00:01:35,244
i ohrabrivanje većeg uključivanja
javnosti u politiku,

38
00:01:35,244 --> 00:01:37,831
objavilo je, pored svog
godišnjeg pregleda

39
00:01:37,831 --> 00:01:40,704
političkih aktivnosti, dodatni deo

40
00:01:40,704 --> 00:01:43,827
posvećen u potpunosti
politici i medijima.

41
00:01:43,827 --> 00:01:46,202
Ovo su samo neki od prilično
deprimirajućih zaključaka

42
00:01:46,202 --> 00:01:48,210
tog istraživanja.

43
00:01:48,210 --> 00:01:50,375
Tabloidi ni na koji način

44
00:01:50,375 --> 00:01:53,208
ne unapređuju političku svest
svojih čitalaca,

45
00:01:53,208 --> 00:01:54,781
koja je slična onima koji

46
00:01:54,781 --> 00:01:58,007
uopšte ne čitaju novine.

47
00:01:58,007 --> 00:02:00,999
Verovatnoća da će se
čitaoci isključivo tabloida složiti

48
00:02:00,999 --> 00:02:03,210
sa negativnim pogledom
na politiku je dvaput veća

49
00:02:03,210 --> 00:02:05,425
nego kod ljudi koji ne čitaju novine.

50
00:02:05,425 --> 00:02:07,678
Oni ne samo da su manje politički aktivni.

51
00:02:07,678 --> 00:02:09,866
Oni prate medije koji ohrabruju

52
00:02:09,866 --> 00:02:11,828
njihovo negativno vrednovanje politike,

53
00:02:11,828 --> 00:02:14,931
doprinoseći fatalističkom i ciničnom

54
00:02:14,931 --> 00:02:18,266
stavu prema demokratiji
i njihovoj ulozi unutar iste.

55
00:02:18,266 --> 00:02:20,426
Nije ni čudo što je
zaključak izveštaja da

56
00:02:20,426 --> 00:02:23,616
u ovom slučaju, štampa,
a posebno tabloidi,

57
00:02:23,616 --> 00:02:25,955
ne ispunjavaju i ne shvataju važnost

58
00:02:25,955 --> 00:02:28,591
svoje uloge u našoj demokratiji.

59
00:02:28,591 --> 00:02:30,650
Sumnjam da bi iko
od ovde prisutnih mogao

60
00:02:30,650 --> 00:02:32,417
ozbiljno da ospori takvo viđenje stvari.

61
00:02:32,417 --> 00:02:34,713
Ali, ako je Hansard u pravu,
a obično to jesu,

62
00:02:34,713 --> 00:02:36,689
onda se suočavamo
sa veoma ozbiljnim problemom,

63
00:02:36,689 --> 00:02:39,324
i ja bih želeo da se
u narednih deset minuta

64
00:02:39,324 --> 00:02:41,353
fokusiram na njega.

65
00:02:41,353 --> 00:02:43,036
Od slučaja sa pužem iz Pejzlija,

66
00:02:43,036 --> 00:02:45,500
a posebno tokom poslednje decenije,

67
00:02:45,500 --> 00:02:47,419
mnoga mišljenja su nastala

68
00:02:47,419 --> 00:02:49,278
o samoj definiciji dužne pažnje

69
00:02:49,278 --> 00:02:51,817
i njenoj povezanosti sa brojnim
aspektima civilnog stanovništva.

70
00:02:51,817 --> 00:02:54,561
Uopšteno, dužna pažnja
nastaje kada pojedinac

71
00:02:54,561 --> 00:02:57,295
ili grupa pojedinaca započne aktivnost

72
00:02:57,295 --> 00:02:59,825
za koju postoji mogućnost
da može da naudi drugima,

73
00:02:59,825 --> 00:03:02,539
bilo fizički, mentalno ili ekonomski.

74
00:03:02,539 --> 00:03:05,010
Ovo se posebno odnosi
na neke očigledne oblasti,

75
00:03:05,010 --> 00:03:08,052
poput našeg saosećanja
za decu i mlade,

76
00:03:08,052 --> 00:03:10,778
za osoblje, i za stare i nemoćne.

77
00:03:10,778 --> 00:03:14,971
Retko se, ako i ikad, to prenosi
na jednako važna pitanja

78
00:03:14,971 --> 00:03:19,221
o krhkosti sadašnjeg sistema vlade,

79
00:03:19,221 --> 00:03:22,730
do predstave o tome da su
iskrenost, tačnost i neutralnost

80
00:03:22,730 --> 00:03:24,874
presudni za proces izgradnje

81
00:03:24,874 --> 00:03:26,603
i primene informisane,

82
00:03:26,603 --> 00:03:29,360
demokratije u kojoj svi učestvuju.

83
00:03:29,360 --> 00:03:30,781
I što više o tome razmišljate,

84
00:03:30,781 --> 00:03:32,612
čudnije izgleda.

85
00:03:32,612 --> 00:03:34,444
Pre par godina,
imao sam zadovoljstvo

86
00:03:34,444 --> 00:03:35,828
da otvorim novu školu

87
00:03:35,828 --> 00:03:37,399
na severoistoku Engleske.

88
00:03:37,399 --> 00:03:40,938
Učenici su je nazvali Akademija 360.

89
00:03:40,938 --> 00:03:42,790
Dok sam hodao kroz impresivni,

90
00:03:42,790 --> 00:03:44,165
staklom prekriven atrijum,

91
00:03:44,165 --> 00:03:45,983
ispred sebe, ispisano na zidu

92
00:03:45,983 --> 00:03:47,531
slovima nalik na vatru

93
00:03:47,531 --> 00:03:50,632
ugledao sam poznatu
naredbu Marka Aurelija:

94
00:03:50,632 --> 00:03:53,487
Ako nije istina, nemoj reći;

95
00:03:53,487 --> 00:03:56,570
ako nije ispravno, nemoj uraditi.

96
00:03:56,570 --> 00:03:58,558
Profesor me je video
kako gledam u to

97
00:03:58,558 --> 00:04:01,350
i rekao je: ,,To je moto naše škole''.

98
00:04:01,350 --> 00:04:03,077
Dok sam išao vozom
nazad za London,

99
00:04:03,077 --> 00:04:04,931
nisam mogao to da izbacim iz glave.

100
00:04:04,931 --> 00:04:07,580
Razmišljao o tome
da li nam je zaista bilo potrebno

101
00:04:07,580 --> 00:04:09,701
preko 2000 godina da dođemo do toga

102
00:04:09,701 --> 00:04:11,566
da ta jednostavna rečenica

103
00:04:11,566 --> 00:04:14,518
predstavlja ono što najmanje
očekujemo jedni od drugih.

104
00:04:14,518 --> 00:04:17,126
Zar nije vreme da razvijemo koncept

105
00:04:17,126 --> 00:04:18,795
dužne pažnje

106
00:04:18,795 --> 00:04:21,221
i proširimo ga da uključi brigu

107
00:04:21,221 --> 00:04:24,485
o zajedničkim, ali sve ugroženijim
demokratskim vrednostima?

108
00:04:24,485 --> 00:04:26,342
Pored svega, odsustvo dužne pažnje

109
00:04:26,342 --> 00:04:27,932
u mnogim profesijama

110
00:04:27,932 --> 00:04:30,435
može prelako dovesti do optužbi za nehat,

111
00:04:30,435 --> 00:04:33,542
a kada je to slučaj,
možemo li zaista živeti sa mišlju

112
00:04:33,542 --> 00:04:35,843
da smo nehajni

113
00:04:35,843 --> 00:04:38,634
prema zdravlju sopstvenog društva

114
00:04:38,634 --> 00:04:41,369
i vrednostima koje ga suštinski održavaju?

115
00:04:41,369 --> 00:04:44,364
Da li bi iko mogao da kaže,
argumentovano,

116
00:04:44,364 --> 00:04:47,620
da su isti mediji koje je Hansard osudio

117
00:04:47,620 --> 00:04:50,907
preduzeli dovoljne mere
da izbegnu ponašanje

118
00:04:50,907 --> 00:04:54,349
za koje su lako mogli da predvide

119
00:04:54,349 --> 00:04:56,450
da će urušiti ili oštetiti

120
00:04:56,450 --> 00:04:59,284
naše krhke demokratske vrednosti?

121
00:04:59,284 --> 00:05:01,305
Sigurno ima onih koji će tvrditi

122
00:05:01,305 --> 00:05:03,078
da bi se ovo lako moglo svesti

123
00:05:03,078 --> 00:05:05,085
pod cenzuru, iako autocenzuru,

124
00:05:05,085 --> 00:05:07,041
ali ne prihvatam taj argument.

125
00:05:07,041 --> 00:05:09,100
Sigurno je moguće

126
00:05:09,100 --> 00:05:11,200
izbalansirati slobodu govora

127
00:05:11,200 --> 00:05:14,407
sa širim moralnim i društvenim vrednostima.

128
00:05:14,407 --> 00:05:16,258
Objasniću i zašto primerom uzetim

129
00:05:16,258 --> 00:05:19,161
iz karijere koju sam imao kao reditelj.

130
00:05:19,161 --> 00:05:20,968
Sve to vreme, nikada nisam prihvatio

131
00:05:20,968 --> 00:05:22,955
da reditelj treba da se
upusti u stavljanje

132
00:05:22,965 --> 00:05:25,645
sopstvenog posla izvan
ili iznad onoga za šta

133
00:05:25,645 --> 00:05:27,595
veruje da je dostojno vrednosti

134
00:05:27,595 --> 00:05:30,944
kojima se vodi u životu,
sopstvene porodice,

135
00:05:30,944 --> 00:05:34,535
i budućnosti društva u kom svi mi živimo.

136
00:05:34,535 --> 00:05:35,859
Otići ću i dalje.

137
00:05:35,859 --> 00:05:39,153
Odgovoran reditelj nikada ne bi
trebalo da obezvredi svoj rad

138
00:05:39,153 --> 00:05:41,197
do tačke u kojoj taj rad
postaje išta manje od istine

139
00:05:41,197 --> 00:05:44,637
o svetu koji on sam želi da nastanjuje.

140
00:05:44,637 --> 00:05:48,023
Sa moje tačke gledišta, reditelji,
novinari, pa čak i blogeri,

141
00:05:48,023 --> 00:05:50,547
moraju se suočiti
sa društvenim očekivanjima

142
00:05:50,547 --> 00:05:54,302
koja dolaze sa kombinovanjem
moći koju ima njihov medij

143
00:05:54,302 --> 00:05:57,676
i njihovim izoštrenim
profesionalnim umećem.

144
00:05:57,676 --> 00:06:00,563
Očigledno, ovo nije obavezna dužnost,

145
00:06:00,563 --> 00:06:03,045
ali za talentovanog reditelja
i odgovornog novinara,

146
00:06:03,045 --> 00:06:06,854
ili blogera, čini mi se da je neophodna.

147
00:06:06,865 --> 00:06:09,464
Moramo uvek imati na umu
da je naša ideja

148
00:06:09,464 --> 00:06:12,355
o ličnoj slobodi i njenom pratiocu,
umetničkoj slobodi,

149
00:06:12,355 --> 00:06:14,150
još uvek prilično nova

150
00:06:14,150 --> 00:06:16,412
u istoriji ideja zapadne kulture,

151
00:06:16,412 --> 00:06:18,330
i iz tog razloga je često potcenjena

152
00:06:18,330 --> 00:06:20,693
i brzo može biti narušena.

153
00:06:20,693 --> 00:06:22,920
To je privilegija koja se lako gubi,

154
00:06:22,920 --> 00:06:24,683
a jednom izgubljena,
jednom predana,

155
00:06:24,683 --> 00:06:28,000
može se pokazati kao nešto
što se jako teško dobije nazad.

156
00:06:28,000 --> 00:06:29,525
U prvoj liniji odbrane

157
00:06:29,525 --> 00:06:31,876
moraju biti naši sopstveni standardi,

158
00:06:31,876 --> 00:06:35,615
ne oni koji su nam propisani
od strane cenzora ili zakonodavstva,

159
00:06:35,615 --> 00:06:37,708
već naši sopstveni standardi
i integritet.

160
00:06:37,708 --> 00:06:39,432
Integritet sa kojim se suočavamo

161
00:06:39,432 --> 00:06:40,980
sa onima sa kojima radimo

162
00:06:40,980 --> 00:06:44,605
i standardi kojima funkcionišemo
unutar društva.

163
00:06:44,605 --> 00:06:46,075
I ovi naši standardi

164
00:06:46,075 --> 00:06:49,340
treba da budu jedno sa održivim
društvenim poretkom.

165
00:06:49,340 --> 00:06:51,453
Oni su deo kolektivne odgovornosti,

166
00:06:51,453 --> 00:06:53,583
odgovornosti umetnika i novinara

167
00:06:53,583 --> 00:06:55,957
da se nose sa svetom onakvim
kakav on zaista jeste,

168
00:06:55,957 --> 00:06:58,406
a ovo, za uzvrat, mora ići zajedno

169
00:06:58,406 --> 00:07:00,824
sa odgovornošću onih
koji vode društvo

170
00:07:00,824 --> 00:07:02,901
da se isto tako suoče sa tim svetom,

171
00:07:02,901 --> 00:07:05,261
ne padajući u iskušenje
da se koriste

172
00:07:05,276 --> 00:07:07,853
razlozima njegove bolesti.

173
00:07:07,853 --> 00:07:10,499
Ipak, kao što je i postalo jasno

174
00:07:10,499 --> 00:07:12,567
u poslednjih par godina,

175
00:07:12,567 --> 00:07:14,601
takva odgovornost je u velikoj meri

176
00:07:14,601 --> 00:07:17,644
napuštena od strane
ogromnog broja medija.

177
00:07:17,644 --> 00:07:19,584
Kao posledica toga,
u čitavom Zapadnom svetu,

178
00:07:19,584 --> 00:07:22,883
previše pojednostavljena
načela onih koji se bune

179
00:07:22,883 --> 00:07:25,268
i njihov apel uveliko razočaranoj

180
00:07:25,268 --> 00:07:26,657
starijoj populaciji

181
00:07:26,657 --> 00:07:28,865
uz ravnodušnost i bavljenje trivijalnostima

182
00:07:28,865 --> 00:07:30,763
koje generalizuju mlade,

183
00:07:30,763 --> 00:07:32,821
sve zajedno, ova i druga slična

184
00:07:32,821 --> 00:07:34,902
savremena odstupanja

185
00:07:34,902 --> 00:07:36,949
prete da iscede život

186
00:07:36,949 --> 00:07:40,523
iz aktivne, potkrepljene debate
i učestvovanja,

187
00:07:40,523 --> 00:07:43,050
sa naglaskom na aktivnost.

188
00:07:43,050 --> 00:07:45,337
Najvatreniji zastupnici ljudskih prava
mogu tvrditi

189
00:07:45,337 --> 00:07:48,321
da je sud trebalo da odbaci
slučaj Donahju protiv Stivensona

190
00:07:48,321 --> 00:07:51,009
i da bi Stivenson na kraju svakako
morao da prekine proizvodnju

191
00:07:51,009 --> 00:07:53,856
ukoliko bi nastavio da prodaje
pivo u kom ima puževa.

192
00:07:53,856 --> 00:07:57,270
Mislim ipak da većina nas prihvata

193
00:07:57,270 --> 00:08:00,348
da država propiše dužnu pažnju,

194
00:08:00,348 --> 00:08:03,020
ali ključna reč ovde je ,,razumno''.

195
00:08:03,020 --> 00:08:06,600
Sudije mogu postaviti pitanja poput,
da li su preduzete razumne mere

196
00:08:06,600 --> 00:08:10,027
i da li su se mogle predvideti
posledice nekih dela?

197
00:08:10,213 --> 00:08:13,195
Daleko od naglašavanja
dominantne moći države,

198
00:08:13,195 --> 00:08:16,720
voleo da primenimo
mali test zdravog razuma

199
00:08:16,720 --> 00:08:19,379
na one u medijima

200
00:08:19,379 --> 00:08:21,650
koji, nakon svega,
postavljaju sadržaj i ton

201
00:08:21,650 --> 00:08:24,967
velikog dela našeg demokratskog diskursa.

202
00:08:24,967 --> 00:08:27,687
Demokratija, da bi funkcionisala,
zahteva da

203
00:08:27,687 --> 00:08:30,635
razumni ljudi izdvoje vreme
da razumeju i razgovaraju

204
00:08:30,635 --> 00:08:32,967
o teškim, ponekad jako
kompleksnim stvarima,

205
00:08:32,967 --> 00:08:35,260
i da to čine u atmosferi koja teži

206
00:08:35,260 --> 00:08:37,659
razumevanju koje vodi makar do,

207
00:08:37,659 --> 00:08:39,726
ako ne dogovora, onda produktivnog

208
00:08:39,726 --> 00:08:42,093
kompromisa.

209
00:08:42,093 --> 00:08:44,450
Politika se svodi na izbore,

210
00:08:44,450 --> 00:08:48,441
a unutar tih izbora,
svodi se na prioritete.

211
00:08:48,441 --> 00:08:50,979
Radi se o pomirenju suprotnih prioriteta

212
00:08:50,979 --> 00:08:56,195
kad god i gde god je to moguće
zasnovano na činjenicama.

213
00:08:56,195 --> 00:08:58,666
Ukoliko su same činjenice iskrivljene,

214
00:08:58,666 --> 00:09:02,389
vrlo je verovatno da će rešenja
samo dovesti do daljeg konflikta,

215
00:09:02,389 --> 00:09:04,276
sa svim problemima
i ograničenjima u društvu

216
00:09:04,276 --> 00:09:06,492
koja će neizbežno uslediti.

217
00:09:06,492 --> 00:09:08,439
Mediji moraju da odluče:

218
00:09:08,439 --> 00:09:11,613
da li vide svoju ulogu
kao senzacionalističku

219
00:09:11,613 --> 00:09:13,943
ili kao informativnu?

220
00:09:13,943 --> 00:09:16,805
Jer na kraju, sve se svodi na kombinaciju

221
00:09:16,805 --> 00:09:19,296
poverenja i vođstva.

222
00:09:19,296 --> 00:09:21,873
Pre pedeset godina, ove nedelje,
predsednik Džon F. Kenedi

223
00:09:21,873 --> 00:09:23,799
održao je dva revolucionarna govora;

224
00:09:23,799 --> 00:09:26,976
prvi o razoružanju,
i drugi o građanskim pravima.

225
00:09:26,976 --> 00:09:29,078
Prvi je gotovo odmah

226
00:09:29,078 --> 00:09:30,659
doveo do Sporazuma
o zabrani nuklearnih proba,

227
00:09:30,659 --> 00:09:33,724
a drugi je doveo do Povelje
o građanskim pravima 1964. godine,

228
00:09:33,724 --> 00:09:37,310
i oba predstavljaju
ogromne skokove u napredak.

229
00:09:37,310 --> 00:09:39,715
Demokratija, sa dobrim vođstvom
i dobrom informisanošću,

230
00:09:39,715 --> 00:09:42,208
može da postigne velike stvari,

231
00:09:42,208 --> 00:09:43,881
ali postoji jedan preduslov.

232
00:09:43,881 --> 00:09:47,192
Moramo da verujemo
da oni koji donose odluke

233
00:09:47,192 --> 00:09:49,659
to rade ne u svom najboljem interesu,

234
00:09:49,659 --> 00:09:51,423
već u interesu celog naroda.

235
00:09:51,423 --> 00:09:54,502
Potrebne su nam opcije
zasnovane na činjenicama,

236
00:09:54,502 --> 00:09:55,741
jasno predočenim,

237
00:09:55,741 --> 00:09:57,379
ali ne one opcije nekoliko moćnih

238
00:09:57,379 --> 00:09:59,236
i potencijalno manipulativnih korporacija

239
00:09:59,236 --> 00:10:01,603
koje jure svoje interese,

240
00:10:01,603 --> 00:10:04,032
već jasne, nepristrasne informacije

241
00:10:04,032 --> 00:10:06,408
pomoću kojih ćemo
izvesti sopstvene zaključke.

242
00:10:06,408 --> 00:10:08,302
Ukoliko želimo da obezbedimo
pristojan, ispunjen život

243
00:10:08,302 --> 00:10:10,613
za našu decu, i za decu naše dece,

244
00:10:10,613 --> 00:10:13,730
moramo do najviše
moguće mere da usavršimo

245
00:10:13,730 --> 00:10:15,442
dužnu pažnju za živu,

246
00:10:15,442 --> 00:10:18,339
i nadajmo se trajnu, demokratiju.

247
00:10:18,339 --> 00:10:20,422
Hvala vam što ste me saslušali.

248
00:10:20,422 --> 00:10:23,751
(Aplauz)