WEBVTT

00:00:00.000 --> 00:00:02.416
Pozwólcie, że zacznę

00:00:02.416 --> 00:00:05.140
od historii ślimaka z Paisley.

00:00:05.140 --> 00:00:08.355
Wieczorem 26 sierpnia 1928 roku

00:00:08.355 --> 00:00:10.519
May Donoghue pojechała pociągiem

00:00:10.519 --> 00:00:13.570
z Glasgow do miasteczka Paisley,
11 km na wschód od miasta,

00:00:13.570 --> 00:00:15.573
gdzie w kawiarni Wellmeadow

00:00:15.573 --> 00:00:18.359
zjadła deser lodowy

00:00:18.359 --> 00:00:20.546
składający się z lodów i piwa imbirowego,

00:00:20.546 --> 00:00:22.501
zamówiony dla niej przez przyjaciela.

00:00:22.501 --> 00:00:25.612
Piwo imbirowe podano w brązowej,
nieprzezroczystej butelce

00:00:25.612 --> 00:00:28.765
z napisem na etykiecie
"D. Stevenson. Glen Lane, Paisley".

00:00:28.765 --> 00:00:30.351
Wypiła część deseru,

00:00:30.351 --> 00:00:32.675
ale kiedy resztę piwa

00:00:32.675 --> 00:00:34.071
nalano do jej szklanki,

00:00:34.071 --> 00:00:36.524
na powierzchnię wypłynęły

00:00:36.524 --> 00:00:39.106
szczątki gnijącego ślimaka.

00:00:39.106 --> 00:00:40.650
Trzy dni później przyjęto ją

00:00:40.650 --> 00:00:42.156
do szpitala w Glasgow,

00:00:42.156 --> 00:00:44.784
gdzie zdiagnozowano
poważny nieżyt żołądka i jelit

00:00:44.784 --> 00:00:46.167
oraz oszołomienie.

NOTE Paragraph

00:00:46.167 --> 00:00:49.435
Późniejsza sprawa sądowa 
Donoghue kontra Stevenson

00:00:49.435 --> 00:00:51.940
zaowocowała ważnym precedensem.

00:00:51.940 --> 00:00:54.241
Uznano, że Stevenson,
producent piwa imbirowego,

00:00:54.241 --> 00:00:56.588
powinien był dochować
należytej staranności

00:00:56.588 --> 00:00:58.036
w stosunku do May Donoghue,

00:00:58.036 --> 00:01:00.458
choć nie została między nimi
zawarta umowa,

00:01:00.458 --> 00:01:02.955
a May nawet nie kupiła napoju osobiście.

00:01:02.955 --> 00:01:05.974
Jeden z sędziów, Lord Atkin,
opisał to następująco.

00:01:05.974 --> 00:01:08.884
Należy unikać działań lub zaniechań,

00:01:08.884 --> 00:01:10.952
co do których można przewidzieć,

00:01:10.952 --> 00:01:13.840
że mogłyby skrzywdzić bliźniego.

00:01:13.840 --> 00:01:16.843
W istocie, można zastanawiać się,
ile osób musiałoby się zatruć,

00:01:16.843 --> 00:01:18.569
zanim Stevenson zwinąłby interes,

00:01:18.569 --> 00:01:21.993
gdyby nie istniał obowiązek
dochowania należytej staranności.

NOTE Paragraph

00:01:21.993 --> 00:01:24.374
Pamiętajcie, proszę,
o historii ślimaka z Paisley,

00:01:24.374 --> 00:01:27.367
bo mówi o ważnej zasadzie.

00:01:27.367 --> 00:01:30.101
W ubiegłym roku Hansard Society,
niepartyjna organizacja,

00:01:30.101 --> 00:01:32.717
której celem jest umacnianie 
demokracji parlamentarnej

00:01:32.717 --> 00:01:35.244
i zachęcanie ludzi
do angażowania się w politykę,

00:01:35.244 --> 00:01:38.571
w swoim corocznym audycie dotyczącym
uczestnictwa w życiu politycznym

00:01:38.571 --> 00:01:40.704
opublikowała dodatkową sekcję,

00:01:40.704 --> 00:01:43.827
poświęconą w całości polityce i mediom.

00:01:43.827 --> 00:01:46.202
Oto kilka przygnębiających spostrzeżeń

00:01:46.202 --> 00:01:48.210
z tego raportu.

00:01:48.210 --> 00:01:50.375
Tabloidy raczej nie wzmacniają

00:01:50.375 --> 00:01:53.208
politycznej postawy 
obywatelskiej czytelników,

00:01:53.208 --> 00:01:54.781
nawet w porównaniu do osób,

00:01:54.781 --> 00:01:58.007
które w ogóle nie czytają gazet.

00:01:58.007 --> 00:02:00.369
Osoby, które czytają tylko tabloidy,

00:02:00.369 --> 00:02:02.850
zgadzają się z negatywnymi opiniami
na temat polityki

00:02:02.850 --> 00:02:05.195
dwa razy częściej,
niż osoby nie czytające gazet.

00:02:05.195 --> 00:02:07.418
Są nie tylko mniej
politycznie zaangażowane.

00:02:07.418 --> 00:02:09.326
Są konsumentami mediów,

00:02:09.326 --> 00:02:11.948
które wzmacniają ich negatywne zdanie
na temat polityki,

00:02:11.948 --> 00:02:14.931
przyczyniając się do fatalistycznej 
i cynicznej postawy

00:02:14.931 --> 00:02:18.266
w stosunku do demokracji 
i ich roli w demokracji.

00:02:18.266 --> 00:02:20.426
Nie dziwi więc, że w raporcie stwierdzono,

00:02:20.426 --> 00:02:23.616
że prasa, w szczególności tabloidy,

00:02:23.616 --> 00:02:25.955
wydają się nie przywiązywać wagi

00:02:25.955 --> 00:02:28.591
do istoty swojej roli w demokracji.

NOTE Paragraph

00:02:28.591 --> 00:02:30.510
Wątpię, czy ktoś na tej sali

00:02:30.510 --> 00:02:32.427
poważnie kwestionował to zdanie.

00:02:32.427 --> 00:02:34.713
Ale jeśli Hansard, jak zwykle, ma rację,

00:02:34.713 --> 00:02:36.689
to stoimy przed poważnym problemem,

00:02:36.689 --> 00:02:39.324
na którym chciałbym skupić się

00:02:39.324 --> 00:02:41.353
przez kolejne 10 minut.

NOTE Paragraph

00:02:41.353 --> 00:02:43.036
Od czasów ślimaka z Paisley,

00:02:43.036 --> 00:02:45.340
a zwłaszcza w ciągu ostatniej dekady,

00:02:45.340 --> 00:02:48.249
było wiele przemyśleń
na temat należytej staranności,

00:02:48.249 --> 00:02:51.817
jako że ma ona związek z wieloma
aspektami społeczeństwa obywatelskiego.

00:02:51.817 --> 00:02:54.971
Zasadniczo, obowiązek dochowania
należytej staranności pojawia się,

00:02:54.971 --> 00:02:56.605
gdy jedna lub więcej osób

00:02:56.605 --> 00:02:59.825
podejmuje działalność,
która może potencjalnie skrzywdzić innych,

00:02:59.825 --> 00:03:02.539
czy to w sposób fizyczny,
psychiczny, czy ekonomiczny.

00:03:02.539 --> 00:03:05.010
Dotyczy to przede wszystkim
oczywistych kwestii,

00:03:05.010 --> 00:03:08.052
takich jak empatia
w stosunku do dzieci i młodzieży,

00:03:08.052 --> 00:03:11.128
osób, które nas obsługują 
oraz osób starszych i chorych.

00:03:11.128 --> 00:03:14.091
Rzadko, o ile w ogóle,
obowiązek ten jest rozciągany

00:03:14.091 --> 00:03:19.221
na równie istotny aspekt kruchości
obecnego systemu rządów,

00:03:19.221 --> 00:03:22.730
przekonania o tym, że szczerość,
dokładność i bezstronność

00:03:22.730 --> 00:03:24.874
są fundamentalne w procesie

00:03:24.874 --> 00:03:26.603
budowania i ukorzeniania

00:03:26.603 --> 00:03:29.170
świadomej demokracji partycypacyjnej.

00:03:29.170 --> 00:03:32.631
Im bardziej się nad tym zastanowić,
tym dziwniejsze się to wydaje.

NOTE Paragraph

00:03:32.631 --> 00:03:34.378
Kilka lat temu miałem przyjemność

00:03:34.378 --> 00:03:37.399
otworzyć nową szkołę
w północno-wschodniej Anglii.

00:03:37.399 --> 00:03:40.938
Jej nazwa została przez uczniów
zmieniona na Akademię 360.

00:03:40.938 --> 00:03:42.790
Przechodząc przez imponujące,

00:03:42.790 --> 00:03:44.165
przeszklone atrium,

00:03:44.165 --> 00:03:45.983
zobaczyłem przed sobą

00:03:45.983 --> 00:03:47.531
wypisany na ścianie

00:03:47.531 --> 00:03:50.632
słynny nakaz Marka Aureliusza:

00:03:50.632 --> 00:03:53.487
"Co nie przystoi, nie czyń tego;

00:03:53.487 --> 00:03:56.570
Co nie jest prawdą, nie mów tego".

00:03:56.570 --> 00:03:58.818
Jeden z nauczycieli zobaczył,
że się przyglądam,

00:03:58.818 --> 00:04:01.350
i powiedział:
"Ach tak, to motto naszej szkoły".

00:04:01.350 --> 00:04:03.077
W pociągu powrotnym do Londynu

00:04:03.077 --> 00:04:04.931
nie mogłem o tym zapomnieć.

00:04:04.931 --> 00:04:07.490
Myślałem: czy naprawdę

00:04:07.490 --> 00:04:09.701
pogodzenie się z tą prostą ideą

00:04:09.701 --> 00:04:12.266
jako minimum wzajemnych oczekiwań

00:04:12.266 --> 00:04:14.518
mogło nam zająć ponad 2 tysiące lat?

00:04:14.518 --> 00:04:16.706
Czy nie nadszedł czas,

00:04:16.706 --> 00:04:18.955
żebyśmy rozwinęli pojęcie
należytej staranności

00:04:18.955 --> 00:04:21.221
i rozszerzyli je na ochronę wspólnych,

00:04:21.221 --> 00:04:24.365
a jednak coraz bardziej zagrożonych
wartości demokratycznych?

00:04:24.365 --> 00:04:26.342
Koniec końców, brak należytej staranności

00:04:26.342 --> 00:04:27.932
w przypadku wielu zawodów

00:04:27.932 --> 00:04:30.575
może łatwo doprowadzić
do oskarżeń o niedbalstwo.

00:04:30.575 --> 00:04:33.542
A skoro tak, to czy naprawdę
możemy dobrze czuć się z myślą,

00:04:33.542 --> 00:04:35.843
że w rezultacie zaniedbujemy

00:04:35.843 --> 00:04:38.634
zdrowie społeczeństwa i wartości,

00:04:38.634 --> 00:04:41.369
które są jego niezbędnymi filarami?

00:04:41.369 --> 00:04:44.364
Czy ktoś mógłby na serio twierdzić,

00:04:44.364 --> 00:04:47.620
że te same media,
które tak otwarcie potępił Hansard,

00:04:47.620 --> 00:04:50.907
wystarczająco starały się 
unikać takich zachowań,

00:04:50.907 --> 00:04:54.349
co do których mogły podejrzewać,

00:04:54.349 --> 00:04:56.450
że podważą a nawet uszkodzą

00:04:56.450 --> 00:04:59.434
z natury kruchy system demokratyczny?

NOTE Paragraph

00:04:59.434 --> 00:05:01.305
Niektórzy uznają,

00:05:01.305 --> 00:05:02.858
że to wszystko zbyt łatwo

00:05:02.858 --> 00:05:05.665
może przekształcić się w formę cenzury,
czy też autocenzury,

00:05:05.665 --> 00:05:07.041
ale ja tego nie kupuję.

00:05:07.041 --> 00:05:09.100
Musi istnieć możliwość

00:05:09.100 --> 00:05:11.200
pogodzenia wolności słowa

00:05:11.200 --> 00:05:14.407
z szerzej pojętymi moralnymi
i społecznymi obowiązkami.

NOTE Paragraph

00:05:14.407 --> 00:05:16.258
Pozwólcie, że wyjaśnię, dlaczego,

00:05:16.258 --> 00:05:19.161
na podstawie mojej kariery jako filmowca.

00:05:19.161 --> 00:05:20.598
W trakcie tej kariery

00:05:20.598 --> 00:05:22.245
nigdy nie godziłem się z tym,

00:05:22.245 --> 00:05:25.645
że filmowiec powinien
przekładać swoją pracę nad to,

00:05:25.645 --> 00:05:27.595
jakie wartości uważa za właściwe

00:05:27.595 --> 00:05:30.944
w swoim życiu, dla swojej rodziny

00:05:30.944 --> 00:05:34.535
i dla przyszłości społeczeństwa,
w którym wszyscy żyjemy.

00:05:34.535 --> 00:05:35.859
Pójdę dalej.

00:05:35.859 --> 00:05:39.273
Odpowiedzialny filmowiec nie powinien
nigdy dewaluować swojej pracy tak,

00:05:39.273 --> 00:05:41.197
aby przestała odzwierciedlać świat,

00:05:41.197 --> 00:05:44.637
w którym on sam chciałby żyć.

00:05:44.637 --> 00:05:48.023
Moim zdaniem, filmowcy,
dziennikarze, a nawet blogerzy

00:05:48.023 --> 00:05:50.547
mają obowiązek sprostać
oczekiwaniom społeczeństwa,

00:05:50.547 --> 00:05:54.302
które wynikają z połączenia
siły właściwej ich mediom

00:05:54.302 --> 00:05:57.676
z ich dobrze wyrobionymi
profesjonalnymi zdolnościami.

00:05:57.676 --> 00:06:00.563
Nie jest to oczywiście
usankcjonowany obowiązek,

00:06:00.563 --> 00:06:03.605
ale dla utalentowanego filmowca,
odpowiedzialnego dziennikarza

00:06:03.605 --> 00:06:06.854
a nawet blogera,
to całkowicie nieuniknione.

NOTE Paragraph

00:06:06.865 --> 00:06:08.814
Powinniśmy zawsze pamiętać,

00:06:08.814 --> 00:06:12.355
że pojęcie wolności jednostki
i towarzyszącej jej wolności tworzenia

00:06:12.355 --> 00:06:14.150
jest dość nowe

00:06:14.150 --> 00:06:16.202
w historii idei Zachodu,

00:06:16.202 --> 00:06:18.330
a w związku z tym jest często niedoceniane

00:06:18.330 --> 00:06:20.693
i może zostać szybko podważone.

00:06:20.693 --> 00:06:22.920
To nagroda, którą można łatwo stracić,

00:06:22.920 --> 00:06:24.803
a po jej utracie, po rezygnacji z niej,

00:06:24.803 --> 00:06:28.000
może się okazać bardzo trudna 
do odzyskania.

00:06:28.000 --> 00:06:29.525
Pierwszą linią obrony

00:06:29.525 --> 00:06:31.876
muszą być nasze własne standardy,

00:06:31.876 --> 00:06:35.475
nie te wymuszone na nas
przez cenzora albo ustawodawcę.

00:06:35.475 --> 00:06:37.438
Własne standardy i uczciwość.

00:06:37.438 --> 00:06:39.432
Uczciwość musimy zachować

00:06:39.432 --> 00:06:41.500
w kontaktach z osobami,
z którymi pracujemy,

00:06:41.500 --> 00:06:44.605
a standardy, kiedy działamy
w społeczeństwie.

00:06:44.605 --> 00:06:46.595
Te standardy powinny być w zgodzie

00:06:46.595 --> 00:06:49.340
ze zrównoważonym planem społecznym.

00:06:49.340 --> 00:06:51.453
Są częścią zbiorowej odpowiedzialności,

00:06:51.453 --> 00:06:53.583
odpowiedzialności artysty czy dziennikarza

00:06:53.583 --> 00:06:55.957
za branie świata takim, 
jaki jest naprawdę,

00:06:55.957 --> 00:06:58.406
a to z kolei musi iść ramię w ramię

00:06:58.406 --> 00:07:00.824
z odpowiedzialnością rządzących

00:07:00.824 --> 00:07:02.901
za konfrontowanie się z tym światem,

00:07:02.901 --> 00:07:05.261
a nie uleganie pokusie

00:07:05.276 --> 00:07:07.853
defraudowania przyczyn jego chorób.

00:07:07.853 --> 00:07:11.229
Jednak w ostatnich latach stało się jasne,

00:07:11.229 --> 00:07:14.601
że ta odpowiedzialność
została w znacznym stopniu

00:07:14.601 --> 00:07:17.644
porzucona przez dużą część mediów.

00:07:17.644 --> 00:07:19.584
W rezultacie w świecie Zachodu

00:07:19.584 --> 00:07:22.013
nadmiernie proste programy polityczne

00:07:22.013 --> 00:07:24.708
partii sprzeciwiających się
obecnemu systemowi

00:07:24.708 --> 00:07:27.197
przyciągają poparcie
rozczarowanych osób starszych,

00:07:27.197 --> 00:07:29.705
oraz apatię i obsesję 
na punkcie spraw trywialnych,

00:07:29.705 --> 00:07:32.103
która cechuje część młodych ludzi.

00:07:32.103 --> 00:07:34.902
Te i inne współczesne zaburzenia

00:07:34.902 --> 00:07:36.949
grożą zduszeniem

00:07:36.949 --> 00:07:39.403
aktywnej, podkreślam, aktywnej,

00:07:39.403 --> 00:07:42.810
poinformowanej debaty
i społecznego zaangażowania.

NOTE Paragraph

00:07:42.810 --> 00:07:45.327
Najbardziej zajadli libertarianie
może stwierdziliby,

00:07:45.327 --> 00:07:48.321
że sprawa Donoghue kontra Stevenson
powinna zostać oddalona,

00:07:48.321 --> 00:07:50.439
i że Stevenson w końcu zwinąłby interes,

00:07:50.439 --> 00:07:53.856
gdyby nadal sprzedawał 
piwo imbirowe ze ślimakami.

00:07:53.856 --> 00:07:57.270
Ale chyba większość z nas
akceptuje niewielką potrzebę

00:07:57.270 --> 00:08:00.348
wymuszenia przez państwo
należytej staranności.

00:08:00.348 --> 00:08:03.020
Kluczową sprawą jest rozsądek.

00:08:03.020 --> 00:08:06.600
Sędziowie muszą stwierdzić,
czy dołożono należytej staranności,

00:08:06.600 --> 00:08:08.015
i czy można było przewidzieć

00:08:08.015 --> 00:08:10.213
konsekwencje podjętych działań.

00:08:10.213 --> 00:08:13.195
Chodzi mi o niewielki
zdroworozsądkowy test,

00:08:13.195 --> 00:08:16.250
daleki od przytłaczającej siły państwa,

00:08:16.250 --> 00:08:19.379
który chciałbym zaaplikować 
ludziom w mediach.

00:08:19.379 --> 00:08:21.650
Koniec końców to oni 
wyznaczają ton i treść

00:08:21.650 --> 00:08:24.967
znaczącej części
naszej demokratycznej debaty.

NOTE Paragraph

00:08:24.967 --> 00:08:27.187
Aby demokracja działała,

00:08:27.187 --> 00:08:30.725
rozsądni ludzie muszą poświęcić 
czas na zrozumienie i debatę

00:08:30.725 --> 00:08:32.967
trudnych, czasem złożonych kwestii,

00:08:32.967 --> 00:08:35.330
i robić to w atmosferze
takiego zrozumienia,

00:08:35.330 --> 00:08:37.659
które nawet jeśli nie prowadzi do zgody,

00:08:37.659 --> 00:08:40.186
to chociaż do produktywnego kompromisu,

00:08:40.186 --> 00:08:42.093
pozwalającego na dalszą pracę.

00:08:42.093 --> 00:08:44.450
W polityce ważne są wybory

00:08:44.450 --> 00:08:47.391
i ustalanie wśród nich priorytetów.

00:08:48.291 --> 00:08:50.979
Chodzi o pogodzenie
przeciwnych preferencji,

00:08:50.979 --> 00:08:56.195
opierając się na faktach tam, 
gdzie i kiedy tylko to możliwe.

00:08:56.195 --> 00:08:58.666
Ale jeśli same fakty są wypaczone,

00:08:58.666 --> 00:09:02.389
ich rozwiązania będą prowadzić
tylko do dalszych konfliktów,

00:09:02.389 --> 00:09:04.276
które w nieunikniony sposób

00:09:04.276 --> 00:09:06.492
odbiją się napięciami w społeczeństwie.

00:09:06.492 --> 00:09:08.439
Media muszą podjąć decyzję.

00:09:08.439 --> 00:09:11.613
Czy ich rolą jest bycie zapalnikiem

00:09:11.613 --> 00:09:13.943
czy dostarczanie informacji.

00:09:13.943 --> 00:09:16.805
Ponieważ tak naprawdę

00:09:16.805 --> 00:09:19.146
jest to kwestia połączenia
zaufania i przywództwa.

NOTE Paragraph

00:09:19.146 --> 00:09:21.873
W tym tygodniu mija 50 lat
odkąd prezydent John F. Kennedy

00:09:21.873 --> 00:09:23.539
wygłosił dwa epokowe przemówienia.

00:09:23.539 --> 00:09:26.976
Pierwsze na temat rozbrojenia,
a drugie na temat praw obywatelskich.

00:09:26.976 --> 00:09:29.078
Pierwsze niemal natychmiast doprowadziło

00:09:29.078 --> 00:09:31.409
do podpisania traktatu
o zakazie prób nuklearnych,

00:09:31.409 --> 00:09:34.124
a drugie do powstania w 1964 roku
Aktu Praw Obywatelskich.

00:09:34.124 --> 00:09:37.310
Obydwa stanowiły ogromne kroki naprzód.

00:09:37.310 --> 00:09:39.715
Dobrze prowadzona
i poinformowana demokracja

00:09:39.715 --> 00:09:42.208
może prowadzić do wielu
wspaniałych rzeczy,

00:09:42.208 --> 00:09:43.881
ale pod pewnym warunkiem.

00:09:43.881 --> 00:09:47.192
Musimy wierzyć, że ci,
którzy podejmują decyzje

00:09:47.192 --> 00:09:49.659
działają w najlepszym interesie,

00:09:49.659 --> 00:09:51.423
nie swoim, ale ogółu.

00:09:51.423 --> 00:09:54.502
Potrzebujemy opinii popartych faktami,

00:09:54.502 --> 00:09:55.741
dobrze wyłożonych.

00:09:55.741 --> 00:09:57.699
Nie tych pochodzących od kilku potężnych

00:09:57.699 --> 00:09:59.696
i potencjalnie manipulatorskich korporacji

00:09:59.696 --> 00:10:02.283
realizujących własne plany,
często wąsko zdefiniowane.

00:10:02.283 --> 00:10:04.452
Ale dokładnych, 
niestronniczych informacji,

00:10:04.452 --> 00:10:06.448
które pozwolą nam
dokonywać własnych sądów.

00:10:06.448 --> 00:10:08.632
Jeśli chcemy zapewnić
naszym dzieciom i wnukom

00:10:08.632 --> 00:10:10.613
godne, dające satysfakcję życie,

00:10:10.613 --> 00:10:14.820
musimy jak najsilniej egzekwować
tę należytą staranność

00:10:14.820 --> 00:10:18.392
dla żywej, i oby trwałej, demokracji.

00:10:18.392 --> 00:10:20.422
Dziękuję bardzo za wysłuchanie.

00:10:20.422 --> 00:10:23.181
(Brawa)