0:00:00.000,0:00:02.416
Pozwólcie, że zacznę

0:00:02.416,0:00:05.140
od historii ślimaka z Paisley.

0:00:05.140,0:00:08.355
Wieczorem 26 sierpnia 1928 roku

0:00:08.355,0:00:10.519
May Donoghue pojechała pociągiem

0:00:10.519,0:00:13.570
z Glasgow do miasteczka Paisley,[br]11 km na wschód od miasta,

0:00:13.570,0:00:15.573
gdzie w kawiarni Wellmeadow

0:00:15.573,0:00:18.359
zjadła deser lodowy

0:00:18.359,0:00:20.546
składający się z lodów i piwa imbirowego,

0:00:20.546,0:00:22.501
zamówiony dla niej przez przyjaciela.

0:00:22.501,0:00:25.612
Piwo imbirowe podano w brązowej,[br]nieprzezroczystej butelce

0:00:25.612,0:00:28.765
z napisem na etykiecie[br]"D. Stevenson. Glen Lane, Paisley".

0:00:28.765,0:00:30.351
Wypiła część deseru,

0:00:30.351,0:00:32.675
ale kiedy resztę piwa

0:00:32.675,0:00:34.071
nalano do jej szklanki,

0:00:34.071,0:00:36.524
na powierzchnię wypłynęły

0:00:36.524,0:00:39.106
szczątki gnijącego ślimaka.

0:00:39.106,0:00:40.650
Trzy dni później przyjęto ją

0:00:40.650,0:00:42.156
do szpitala w Glasgow,

0:00:42.156,0:00:44.784
gdzie zdiagnozowano[br]poważny nieżyt żołądka i jelit

0:00:44.784,0:00:46.167
oraz oszołomienie.

0:00:46.167,0:00:49.435
Późniejsza sprawa sądowa [br]Donoghue kontra Stevenson

0:00:49.435,0:00:51.940
zaowocowała ważnym precedensem.

0:00:51.940,0:00:54.241
Uznano, że Stevenson,[br]producent piwa imbirowego,

0:00:54.241,0:00:56.588
powinien był dochować[br]należytej staranności

0:00:56.588,0:00:58.036
w stosunku do May Donoghue,

0:00:58.036,0:01:00.458
choć nie została między nimi[br]zawarta umowa,

0:01:00.458,0:01:02.955
a May nawet nie kupiła napoju osobiście.

0:01:02.955,0:01:05.974
Jeden z sędziów, Lord Atkin,[br]opisał to następująco.

0:01:05.974,0:01:08.884
Należy unikać działań lub zaniechań,

0:01:08.884,0:01:10.952
co do których można przewidzieć,

0:01:10.952,0:01:13.840
że mogłyby skrzywdzić bliźniego.

0:01:13.840,0:01:16.843
W istocie, można zastanawiać się,[br]ile osób musiałoby się zatruć,

0:01:16.843,0:01:18.569
zanim Stevenson zwinąłby interes,

0:01:18.569,0:01:21.993
gdyby nie istniał obowiązek[br]dochowania należytej staranności.

0:01:21.993,0:01:24.374
Pamiętajcie, proszę,[br]o historii ślimaka z Paisley,

0:01:24.374,0:01:27.367
bo mówi o ważnej zasadzie.

0:01:27.367,0:01:30.101
W ubiegłym roku Hansard Society,[br]niepartyjna organizacja,

0:01:30.101,0:01:32.717
której celem jest umacnianie [br]demokracji parlamentarnej

0:01:32.717,0:01:35.244
i zachęcanie ludzi[br]do angażowania się w politykę,

0:01:35.244,0:01:38.571
w swoim corocznym audycie dotyczącym[br]uczestnictwa w życiu politycznym

0:01:38.571,0:01:40.704
opublikowała dodatkową sekcję,

0:01:40.704,0:01:43.827
poświęconą w całości polityce i mediom.

0:01:43.827,0:01:46.202
Oto kilka przygnębiających spostrzeżeń

0:01:46.202,0:01:48.210
z tego raportu.

0:01:48.210,0:01:50.375
Tabloidy raczej nie wzmacniają

0:01:50.375,0:01:53.208
politycznej postawy [br]obywatelskiej czytelników,

0:01:53.208,0:01:54.781
nawet w porównaniu do osób,

0:01:54.781,0:01:58.007
które w ogóle nie czytają gazet.

0:01:58.007,0:02:00.369
Osoby, które czytają tylko tabloidy,

0:02:00.369,0:02:02.850
zgadzają się z negatywnymi opiniami[br]na temat polityki

0:02:02.850,0:02:05.195
dwa razy częściej,[br]niż osoby nie czytające gazet.

0:02:05.195,0:02:07.418
Są nie tylko mniej[br]politycznie zaangażowane.

0:02:07.418,0:02:09.326
Są konsumentami mediów,

0:02:09.326,0:02:11.948
które wzmacniają ich negatywne zdanie[br]na temat polityki,

0:02:11.948,0:02:14.931
przyczyniając się do fatalistycznej [br]i cynicznej postawy

0:02:14.931,0:02:18.266
w stosunku do demokracji [br]i ich roli w demokracji.

0:02:18.266,0:02:20.426
Nie dziwi więc, że w raporcie stwierdzono,

0:02:20.426,0:02:23.616
że prasa, w szczególności tabloidy,

0:02:23.616,0:02:25.955
wydają się nie przywiązywać wagi

0:02:25.955,0:02:28.591
do istoty swojej roli w demokracji.

0:02:28.591,0:02:30.510
Wątpię, czy ktoś na tej sali

0:02:30.510,0:02:32.427
poważnie kwestionował to zdanie.

0:02:32.427,0:02:34.713
Ale jeśli Hansard, jak zwykle, ma rację,

0:02:34.713,0:02:36.689
to stoimy przed poważnym problemem,

0:02:36.689,0:02:39.324
na którym chciałbym skupić się

0:02:39.324,0:02:41.353
przez kolejne 10 minut.

0:02:41.353,0:02:43.036
Od czasów ślimaka z Paisley,

0:02:43.036,0:02:45.340
a zwłaszcza w ciągu ostatniej dekady,

0:02:45.340,0:02:48.249
było wiele przemyśleń[br]na temat należytej staranności,

0:02:48.249,0:02:51.817
jako że ma ona związek z wieloma[br]aspektami społeczeństwa obywatelskiego.

0:02:51.817,0:02:54.971
Zasadniczo, obowiązek dochowania[br]należytej staranności pojawia się,

0:02:54.971,0:02:56.605
gdy jedna lub więcej osób

0:02:56.605,0:02:59.825
podejmuje działalność,[br]która może potencjalnie skrzywdzić innych,

0:02:59.825,0:03:02.539
czy to w sposób fizyczny,[br]psychiczny, czy ekonomiczny.

0:03:02.539,0:03:05.010
Dotyczy to przede wszystkim[br]oczywistych kwestii,

0:03:05.010,0:03:08.052
takich jak empatia[br]w stosunku do dzieci i młodzieży,

0:03:08.052,0:03:11.128
osób, które nas obsługują [br]oraz osób starszych i chorych.

0:03:11.128,0:03:14.091
Rzadko, o ile w ogóle,[br]obowiązek ten jest rozciągany

0:03:14.091,0:03:19.221
na równie istotny aspekt kruchości[br]obecnego systemu rządów,

0:03:19.221,0:03:22.730
przekonania o tym, że szczerość,[br]dokładność i bezstronność

0:03:22.730,0:03:24.874
są fundamentalne w procesie

0:03:24.874,0:03:26.603
budowania i ukorzeniania

0:03:26.603,0:03:29.170
świadomej demokracji partycypacyjnej.

0:03:29.170,0:03:32.631
Im bardziej się nad tym zastanowić,[br]tym dziwniejsze się to wydaje.

0:03:32.631,0:03:34.378
Kilka lat temu miałem przyjemność

0:03:34.378,0:03:37.399
otworzyć nową szkołę[br]w północno-wschodniej Anglii.

0:03:37.399,0:03:40.938
Jej nazwa została przez uczniów[br]zmieniona na Akademię 360.

0:03:40.938,0:03:42.790
Przechodząc przez imponujące,

0:03:42.790,0:03:44.165
przeszklone atrium,

0:03:44.165,0:03:45.983
zobaczyłem przed sobą

0:03:45.983,0:03:47.531
wypisany na ścianie

0:03:47.531,0:03:50.632
słynny nakaz Marka Aureliusza:

0:03:50.632,0:03:53.487
"Co nie przystoi, nie czyń tego;

0:03:53.487,0:03:56.570
Co nie jest prawdą, nie mów tego".

0:03:56.570,0:03:58.818
Jeden z nauczycieli zobaczył,[br]że się przyglądam,

0:03:58.818,0:04:01.350
i powiedział:[br]"Ach tak, to motto naszej szkoły".

0:04:01.350,0:04:03.077
W pociągu powrotnym do Londynu

0:04:03.077,0:04:04.931
nie mogłem o tym zapomnieć.

0:04:04.931,0:04:07.490
Myślałem: czy naprawdę

0:04:07.490,0:04:09.701
pogodzenie się z tą prostą ideą

0:04:09.701,0:04:12.266
jako minimum wzajemnych oczekiwań

0:04:12.266,0:04:14.518
mogło nam zająć ponad 2 tysiące lat?

0:04:14.518,0:04:16.706
Czy nie nadszedł czas,

0:04:16.706,0:04:18.955
żebyśmy rozwinęli pojęcie[br]należytej staranności

0:04:18.955,0:04:21.221
i rozszerzyli je na ochronę wspólnych,

0:04:21.221,0:04:24.365
a jednak coraz bardziej zagrożonych[br]wartości demokratycznych?

0:04:24.365,0:04:26.342
Koniec końców, brak należytej staranności

0:04:26.342,0:04:27.932
w przypadku wielu zawodów

0:04:27.932,0:04:30.575
może łatwo doprowadzić[br]do oskarżeń o niedbalstwo.

0:04:30.575,0:04:33.542
A skoro tak, to czy naprawdę[br]możemy dobrze czuć się z myślą,

0:04:33.542,0:04:35.843
że w rezultacie zaniedbujemy

0:04:35.843,0:04:38.634
zdrowie społeczeństwa i wartości,

0:04:38.634,0:04:41.369
które są jego niezbędnymi filarami?

0:04:41.369,0:04:44.364
Czy ktoś mógłby na serio twierdzić,

0:04:44.364,0:04:47.620
że te same media,[br]które tak otwarcie potępił Hansard,

0:04:47.620,0:04:50.907
wystarczająco starały się [br]unikać takich zachowań,

0:04:50.907,0:04:54.349
co do których mogły podejrzewać,

0:04:54.349,0:04:56.450
że podważą a nawet uszkodzą

0:04:56.450,0:04:59.434
z natury kruchy system demokratyczny?

0:04:59.434,0:05:01.305
Niektórzy uznają,

0:05:01.305,0:05:02.858
że to wszystko zbyt łatwo

0:05:02.858,0:05:05.665
może przekształcić się w formę cenzury,[br]czy też autocenzury,

0:05:05.665,0:05:07.041
ale ja tego nie kupuję.

0:05:07.041,0:05:09.100
Musi istnieć możliwość

0:05:09.100,0:05:11.200
pogodzenia wolności słowa

0:05:11.200,0:05:14.407
z szerzej pojętymi moralnymi[br]i społecznymi obowiązkami.

0:05:14.407,0:05:16.258
Pozwólcie, że wyjaśnię, dlaczego,

0:05:16.258,0:05:19.161
na podstawie mojej kariery jako filmowca.

0:05:19.161,0:05:20.598
W trakcie tej kariery

0:05:20.598,0:05:22.245
nigdy nie godziłem się z tym,

0:05:22.245,0:05:25.645
że filmowiec powinien[br]przekładać swoją pracę nad to,

0:05:25.645,0:05:27.595
jakie wartości uważa za właściwe

0:05:27.595,0:05:30.944
w swoim życiu, dla swojej rodziny

0:05:30.944,0:05:34.535
i dla przyszłości społeczeństwa,[br]w którym wszyscy żyjemy.

0:05:34.535,0:05:35.859
Pójdę dalej.

0:05:35.859,0:05:39.273
Odpowiedzialny filmowiec nie powinien[br]nigdy dewaluować swojej pracy tak,

0:05:39.273,0:05:41.197
aby przestała odzwierciedlać świat,

0:05:41.197,0:05:44.637
w którym on sam chciałby żyć.

0:05:44.637,0:05:48.023
Moim zdaniem, filmowcy,[br]dziennikarze, a nawet blogerzy

0:05:48.023,0:05:50.547
mają obowiązek sprostać[br]oczekiwaniom społeczeństwa,

0:05:50.547,0:05:54.302
które wynikają z połączenia[br]siły właściwej ich mediom

0:05:54.302,0:05:57.676
z ich dobrze wyrobionymi[br]profesjonalnymi zdolnościami.

0:05:57.676,0:06:00.563
Nie jest to oczywiście[br]usankcjonowany obowiązek,

0:06:00.563,0:06:03.605
ale dla utalentowanego filmowca,[br]odpowiedzialnego dziennikarza

0:06:03.605,0:06:06.854
a nawet blogera,[br]to całkowicie nieuniknione.

0:06:06.865,0:06:08.814
Powinniśmy zawsze pamiętać,

0:06:08.814,0:06:12.355
że pojęcie wolności jednostki[br]i towarzyszącej jej wolności tworzenia

0:06:12.355,0:06:14.150
jest dość nowe

0:06:14.150,0:06:16.202
w historii idei Zachodu,

0:06:16.202,0:06:18.330
a w związku z tym jest często niedoceniane

0:06:18.330,0:06:20.693
i może zostać szybko podważone.

0:06:20.693,0:06:22.920
To nagroda, którą można łatwo stracić,

0:06:22.920,0:06:24.803
a po jej utracie, po rezygnacji z niej,

0:06:24.803,0:06:28.000
może się okazać bardzo trudna [br]do odzyskania.

0:06:28.000,0:06:29.525
Pierwszą linią obrony

0:06:29.525,0:06:31.876
muszą być nasze własne standardy,

0:06:31.876,0:06:35.475
nie te wymuszone na nas[br]przez cenzora albo ustawodawcę.

0:06:35.475,0:06:37.438
Własne standardy i uczciwość.

0:06:37.438,0:06:39.432
Uczciwość musimy zachować

0:06:39.432,0:06:41.500
w kontaktach z osobami,[br]z którymi pracujemy,

0:06:41.500,0:06:44.605
a standardy, kiedy działamy[br]w społeczeństwie.

0:06:44.605,0:06:46.595
Te standardy powinny być w zgodzie

0:06:46.595,0:06:49.340
ze zrównoważonym planem społecznym.

0:06:49.340,0:06:51.453
Są częścią zbiorowej odpowiedzialności,

0:06:51.453,0:06:53.583
odpowiedzialności artysty czy dziennikarza

0:06:53.583,0:06:55.957
za branie świata takim, [br]jaki jest naprawdę,

0:06:55.957,0:06:58.406
a to z kolei musi iść ramię w ramię

0:06:58.406,0:07:00.824
z odpowiedzialnością rządzących

0:07:00.824,0:07:02.901
za konfrontowanie się z tym światem,

0:07:02.901,0:07:05.261
a nie uleganie pokusie

0:07:05.276,0:07:07.853
defraudowania przyczyn jego chorób.

0:07:07.853,0:07:11.229
Jednak w ostatnich latach stało się jasne,

0:07:11.229,0:07:14.601
że ta odpowiedzialność[br]została w znacznym stopniu

0:07:14.601,0:07:17.644
porzucona przez dużą część mediów.

0:07:17.644,0:07:19.584
W rezultacie w świecie Zachodu

0:07:19.584,0:07:22.013
nadmiernie proste programy polityczne

0:07:22.013,0:07:24.708
partii sprzeciwiających się[br]obecnemu systemowi

0:07:24.708,0:07:27.197
przyciągają poparcie[br]rozczarowanych osób starszych,

0:07:27.197,0:07:29.705
oraz apatię i obsesję [br]na punkcie spraw trywialnych,

0:07:29.705,0:07:32.103
która cechuje część młodych ludzi.

0:07:32.103,0:07:34.902
Te i inne współczesne zaburzenia

0:07:34.902,0:07:36.949
grożą zduszeniem

0:07:36.949,0:07:39.403
aktywnej, podkreślam, aktywnej,

0:07:39.403,0:07:42.810
poinformowanej debaty[br]i społecznego zaangażowania.

0:07:42.810,0:07:45.327
Najbardziej zajadli libertarianie[br]może stwierdziliby,

0:07:45.327,0:07:48.321
że sprawa Donoghue kontra Stevenson[br]powinna zostać oddalona,

0:07:48.321,0:07:50.439
i że Stevenson w końcu zwinąłby interes,

0:07:50.439,0:07:53.856
gdyby nadal sprzedawał [br]piwo imbirowe ze ślimakami.

0:07:53.856,0:07:57.270
Ale chyba większość z nas[br]akceptuje niewielką potrzebę

0:07:57.270,0:08:00.348
wymuszenia przez państwo[br]należytej staranności.

0:08:00.348,0:08:03.020
Kluczową sprawą jest rozsądek.

0:08:03.020,0:08:06.600
Sędziowie muszą stwierdzić,[br]czy dołożono należytej staranności,

0:08:06.600,0:08:08.015
i czy można było przewidzieć

0:08:08.015,0:08:10.213
konsekwencje podjętych działań.

0:08:10.213,0:08:13.195
Chodzi mi o niewielki[br]zdroworozsądkowy test,

0:08:13.195,0:08:16.250
daleki od przytłaczającej siły państwa,

0:08:16.250,0:08:19.379
który chciałbym zaaplikować [br]ludziom w mediach.

0:08:19.379,0:08:21.650
Koniec końców to oni [br]wyznaczają ton i treść

0:08:21.650,0:08:24.967
znaczącej części[br]naszej demokratycznej debaty.

0:08:24.967,0:08:27.187
Aby demokracja działała,

0:08:27.187,0:08:30.725
rozsądni ludzie muszą poświęcić [br]czas na zrozumienie i debatę

0:08:30.725,0:08:32.967
trudnych, czasem złożonych kwestii,

0:08:32.967,0:08:35.330
i robić to w atmosferze[br]takiego zrozumienia,

0:08:35.330,0:08:37.659
które nawet jeśli nie prowadzi do zgody,

0:08:37.659,0:08:40.186
to chociaż do produktywnego kompromisu,

0:08:40.186,0:08:42.093
pozwalającego na dalszą pracę.

0:08:42.093,0:08:44.450
W polityce ważne są wybory

0:08:44.450,0:08:47.391
i ustalanie wśród nich priorytetów.

0:08:48.291,0:08:50.979
Chodzi o pogodzenie[br]przeciwnych preferencji,

0:08:50.979,0:08:56.195
opierając się na faktach tam, [br]gdzie i kiedy tylko to możliwe.

0:08:56.195,0:08:58.666
Ale jeśli same fakty są wypaczone,

0:08:58.666,0:09:02.389
ich rozwiązania będą prowadzić[br]tylko do dalszych konfliktów,

0:09:02.389,0:09:04.276
które w nieunikniony sposób

0:09:04.276,0:09:06.492
odbiją się napięciami w społeczeństwie.

0:09:06.492,0:09:08.439
Media muszą podjąć decyzję.

0:09:08.439,0:09:11.613
Czy ich rolą jest bycie zapalnikiem

0:09:11.613,0:09:13.943
czy dostarczanie informacji.

0:09:13.943,0:09:16.805
Ponieważ tak naprawdę

0:09:16.805,0:09:19.146
jest to kwestia połączenia[br]zaufania i przywództwa.

0:09:19.146,0:09:21.873
W tym tygodniu mija 50 lat[br]odkąd prezydent John F. Kennedy

0:09:21.873,0:09:23.539
wygłosił dwa epokowe przemówienia.

0:09:23.539,0:09:26.976
Pierwsze na temat rozbrojenia,[br]a drugie na temat praw obywatelskich.

0:09:26.976,0:09:29.078
Pierwsze niemal natychmiast doprowadziło

0:09:29.078,0:09:31.409
do podpisania traktatu[br]o zakazie prób nuklearnych,

0:09:31.409,0:09:34.124
a drugie do powstania w 1964 roku[br]Aktu Praw Obywatelskich.

0:09:34.124,0:09:37.310
Obydwa stanowiły ogromne kroki naprzód.

0:09:37.310,0:09:39.715
Dobrze prowadzona[br]i poinformowana demokracja

0:09:39.715,0:09:42.208
może prowadzić do wielu[br]wspaniałych rzeczy,

0:09:42.208,0:09:43.881
ale pod pewnym warunkiem.

0:09:43.881,0:09:47.192
Musimy wierzyć, że ci,[br]którzy podejmują decyzje

0:09:47.192,0:09:49.659
działają w najlepszym interesie,

0:09:49.659,0:09:51.423
nie swoim, ale ogółu.

0:09:51.423,0:09:54.502
Potrzebujemy opinii popartych faktami,

0:09:54.502,0:09:55.741
dobrze wyłożonych.

0:09:55.741,0:09:57.699
Nie tych pochodzących od kilku potężnych

0:09:57.699,0:09:59.696
i potencjalnie manipulatorskich korporacji

0:09:59.696,0:10:02.283
realizujących własne plany,[br]często wąsko zdefiniowane.

0:10:02.283,0:10:04.452
Ale dokładnych, [br]niestronniczych informacji,

0:10:04.452,0:10:06.448
które pozwolą nam[br]dokonywać własnych sądów.

0:10:06.448,0:10:08.632
Jeśli chcemy zapewnić[br]naszym dzieciom i wnukom

0:10:08.632,0:10:10.613
godne, dające satysfakcję życie,

0:10:10.613,0:10:14.820
musimy jak najsilniej egzekwować[br]tę należytą staranność

0:10:14.820,0:10:18.392
dla żywej, i oby trwałej, demokracji.

0:10:18.392,0:10:20.422
Dziękuję bardzo za wysłuchanie.

0:10:20.422,0:10:23.181
(Brawa)