WEBVTT

00:00:00.000 --> 00:00:02.000
Świat zmienia się

00:00:02.000 --> 00:00:05.000
w zadziwiającym tempie.

00:00:05.000 --> 00:00:07.000
Na górnym wykresie

00:00:07.000 --> 00:00:09.000
prognozy na rok 2025,

00:00:09.000 --> 00:00:11.000
jak przewiduje Goldman Sachs,

00:00:11.000 --> 00:00:13.000
gospodarka Chin będzie

00:00:13.000 --> 00:00:16.000
prawie tak samo rozwinięta, jak amerykańska.

00:00:16.000 --> 00:00:19.000
Na drugim wykresie,

00:00:19.000 --> 00:00:21.000
prognoza na 2050 rok,

00:00:21.000 --> 00:00:24.000
widać, że gospodarka Chin

00:00:24.000 --> 00:00:27.000
dwukrotnie przewyższa amerykańską.

00:00:27.000 --> 00:00:29.000
Indie będą prawie tak samo rozwinięte

00:00:29.000 --> 00:00:32.000
gospodarczo, jak Stany Zjednoczone.

00:00:32.000 --> 00:00:34.000
Proszę zwrócić uwagę na to, że

00:00:34.000 --> 00:00:36.000
prognozy te zostały opracowane

00:00:36.000 --> 00:00:39.000
jeszcze przed kryzysem finansowym.

NOTE Paragraph

00:00:39.000 --> 00:00:41.000
Jakiś czas temu

00:00:41.000 --> 00:00:43.000
analizowałem prognozy

00:00:43.000 --> 00:00:45.000
opracowane przez BNP Paribas

00:00:45.000 --> 00:00:48.000
szacujące czas, w jakim chińska gospodarka

00:00:48.000 --> 00:00:50.000
przewyższy

00:00:50.000 --> 00:00:52.000
gospodarkę Stanów.

00:00:52.000 --> 00:00:56.000
Goldman Sachs sugerował rok 2027.

00:00:56.000 --> 00:00:59.000
Analiza wykonana po kryzysie wskazuje,

00:00:59.000 --> 00:01:02.000
że będzie to rok 2020.

00:01:02.000 --> 00:01:04.000
To jedynie dziesięć lat.

00:01:04.000 --> 00:01:08.000
Chiny wpłyną na kształt świata

00:01:08.000 --> 00:01:11.000
w dwóch istotnych płaszczyznach.

00:01:11.000 --> 00:01:13.000
Po pierwsze,

00:01:13.000 --> 00:01:15.000
jest to olbrzymi, rozwijający się kraj

00:01:15.000 --> 00:01:19.000
zamieszkany przez 1,3 miliarda ludzi.

00:01:19.000 --> 00:01:22.000
Przez ostatnie trzydzieści lat

00:01:22.000 --> 00:01:24.000
gospodarka Chin wzrastała o 10% rocznie.

NOTE Paragraph

00:01:24.000 --> 00:01:26.000
Za dziesięć lat

00:01:26.000 --> 00:01:30.000
będzie to najpotężniejsza gospodarka świata.

00:01:30.000 --> 00:01:33.000
Nigdy dotąd największą potęgą

00:01:33.000 --> 00:01:36.000
gospodarczą świata

00:01:36.000 --> 00:01:38.000
nie był kraj rozwijający się.

00:01:38.000 --> 00:01:41.000
Zazwyczaj był to kraj rozwinięty.

00:01:42.000 --> 00:01:44.000
Po drugie,

00:01:44.000 --> 00:01:46.000
pierwszy raz w historii

00:01:46.000 --> 00:01:48.000
wiodącym państwem świata,

00:01:48.000 --> 00:01:51.000
a myślę, że Chiny nim będą,

00:01:51.000 --> 00:01:54.000
będzie kraj

00:01:54.000 --> 00:01:58.000
wywodzący się z zupełnie innej cywilizacji.

NOTE Paragraph

00:01:58.000 --> 00:02:02.000
Istnieje głeboko zakorzeniony pogląd,

00:02:02.000 --> 00:02:05.000
że rozwój pociąga za sobą

00:02:05.000 --> 00:02:07.000
westernizację.

00:02:07.000 --> 00:02:09.000
To złudzenie.

00:02:09.000 --> 00:02:11.000
Zakładamy, że rozwój

00:02:11.000 --> 00:02:14.000
jest efektem konkurencji, działań rynkowych i technologii.

00:02:14.000 --> 00:02:16.000
Podczas, gdy wpływa na niego

00:02:16.000 --> 00:02:18.000
także tło historyczne i kulturowe.

00:02:18.000 --> 00:02:21.000
Chiny różnią się do Zachodu

00:02:21.000 --> 00:02:24.000
i nie przejmą zachodnich trendów.

00:02:24.000 --> 00:02:26.000
Zachowają swój indywidualizm

00:02:26.000 --> 00:02:28.000
w szerokim zakresie.

00:02:28.000 --> 00:02:31.000
Powstaje zatem pytanie

00:02:31.000 --> 00:02:33.000
jak odbieramy Chiny?

00:02:33.000 --> 00:02:35.000
Jak je rozumiemy?

00:02:35.000 --> 00:02:38.000
Najczęstszy problem ze zrozumieniem Chin

00:02:38.000 --> 00:02:40.000
wynika z postrzegania ich

00:02:40.000 --> 00:02:42.000
jedynie poprzez pryzmat naszej,

00:02:42.000 --> 00:02:45.000
zachodniej ideologii.

00:02:45.000 --> 00:02:47.000
To błąd.

00:02:47.000 --> 00:02:49.000
Chciałbym przedstawić

00:02:49.000 --> 00:02:51.000
trzy aspekty, które

00:02:51.000 --> 00:02:54.000
mogą pomóc

00:02:54.000 --> 00:02:56.000
w zrozumieniu istoty Chin.

NOTE Paragraph

00:02:56.000 --> 00:02:58.000
Pierwszy z nich, to fakt że

00:02:58.000 --> 00:03:01.000
Chiny nie są państwem narodowym.

00:03:01.000 --> 00:03:03.000
Owszem, noszą takie miano

00:03:03.000 --> 00:03:05.000
od ponad stu lat

00:03:05.000 --> 00:03:07.000
ale każdy z nas wie,

00:03:07.000 --> 00:03:09.000
że są one dużo starsze.

00:03:09.000 --> 00:03:12.000
W czasach panowania dynasti Qin,

00:03:12.000 --> 00:03:15.000
w 221 roku p.n.e. zakończył się okres wojen

00:03:15.000 --> 00:03:17.000
i ukształtowały się współczesne Chiny.

00:03:17.000 --> 00:03:20.000
Jest to widoczne mimo wielu ograniczeń.

00:03:20.000 --> 00:03:22.000
Charakter Chin kształtował się także w czasach dynastii Han,

00:03:22.000 --> 00:03:24.000
2000 lat temu.

00:03:24.000 --> 00:03:26.000
Duch ten najbardziej jest widoczny

00:03:26.000 --> 00:03:28.000
we wschodnich prowincjach kraju.

00:03:28.000 --> 00:03:31.000
Były to, i nadal są, najgęściej zaludnione

00:03:31.000 --> 00:03:33.000
tereny.

NOTE Paragraph

00:03:33.000 --> 00:03:35.000
Niezwykłe jest to, że to, co

00:03:35.000 --> 00:03:38.000
nadaje Chinom ich indywidualny charakter,

00:03:38.000 --> 00:03:41.000
to, co daje Chińczykom

00:03:41.000 --> 00:03:44.000
świadomość narodową

00:03:44.000 --> 00:03:46.000
nie powstało w ciągu ostatniego stulecia,

00:03:46.000 --> 00:03:48.000
czyli okresu państwa narodowego.

00:03:48.000 --> 00:03:51.000
Co miało miejsce na zachodzie.

00:03:51.000 --> 00:03:53.000
Świadomość ta powstała w okresie

00:03:53.000 --> 00:03:55.000
tworzenia się cywilizacji.

00:03:55.000 --> 00:03:58.000
Mam na myśli zwyczaje

00:03:58.000 --> 00:04:01.000
takie jak kult przodków,

00:04:01.000 --> 00:04:04.000
specyficzne pojęcie państwa

00:04:04.000 --> 00:04:07.000
jak również rodziny, budowania relacji

00:04:07.000 --> 00:04:09.000
społecznych w oparciu o guanxi,

00:04:09.000 --> 00:04:11.000
przestrzeganie zasad konfucjanizmu i tak dalej.

00:04:11.000 --> 00:04:13.000
Wszystko to wywodzi się z czasów

00:04:13.000 --> 00:04:16.000
powstawania chińskiej cywilizacji.

00:04:16.000 --> 00:04:19.000
Innymi słowy, Chiny, odwrotnie niż pozostałe kraje

00:04:19.000 --> 00:04:22.000
uwarunkowane są poprzez swoją cywilizację,

00:04:22.000 --> 00:04:24.000
funkcjonowanie jako państwa cywilizacyjnego

00:04:24.000 --> 00:04:26.000
a nie narodowego.

00:04:26.000 --> 00:04:29.000
Jest jedna rzecz, którą chciałbym dodać do tych rozważań.

00:04:29.000 --> 00:04:31.000
Wiemy, że Chiny są potężne

00:04:31.000 --> 00:04:34.000
demograficznie i geograficznie,

00:04:34.000 --> 00:04:37.000
ich populacja to 1,3 miliarda ludzi.

00:04:37.000 --> 00:04:40.000
Często jednak nie zdajemy sobie

00:04:40.000 --> 00:04:42.000
sprawy z tego, że

00:04:42.000 --> 00:04:44.000
Chiny są bardzo różnorodne

00:04:44.000 --> 00:04:46.000
i pluralistyczne,

00:04:46.000 --> 00:04:48.000
oraz często bardzo zdecentralizowane.

00:04:48.000 --> 00:04:51.000
Nie można rządzić takim tworem jedynie z Pekinu,

00:04:51.000 --> 00:04:54.000
choć myślimy, że właśnie tak jest.

00:04:54.000 --> 00:04:57.000
Nigdy tak nie było.

NOTE Paragraph

00:04:58.000 --> 00:05:00.000
Oto Chiny, państwo cywilizacyjne

00:05:00.000 --> 00:05:02.000
a nie narodowe.

00:05:02.000 --> 00:05:04.000
Ale co to oznacza?

00:05:04.000 --> 00:05:06.000
Nasuwa mi się kilka różnych wniosków.

00:05:06.000 --> 00:05:08.000
Przedstawię dwa z nich.

00:05:08.000 --> 00:05:10.000
Po pierwsze,

00:05:10.000 --> 00:05:14.000
najważniejszą wartością polityczną dla Chińczyków

00:05:14.000 --> 00:05:16.000
jest jedność,

00:05:16.000 --> 00:05:18.000
jest kontynuowanie

00:05:18.000 --> 00:05:20.000
chińskiej cywilizacji.

00:05:20.000 --> 00:05:23.000
Pamiętacie Europę 2000 lat temu.

00:05:23.000 --> 00:05:26.000
Upadek, podział imperium rzymskiego.

00:05:26.000 --> 00:05:29.000
Na zawsze zostało już podzielone.

00:05:29.000 --> 00:05:31.000
W tym samym czasie Chiny

00:05:31.000 --> 00:05:33.000
szły zupełnie inną drogą.

00:05:33.000 --> 00:05:36.000
Z ogormnym wysiłkiem podtrzymywały

00:05:36.000 --> 00:05:39.000
tą ogromną cywilizację.

NOTE Paragraph

00:05:39.000 --> 00:05:41.000
Drugą wartością,

00:05:41.000 --> 00:05:43.000
może bardziej prozaiczną,

00:05:43.000 --> 00:05:45.000
jest Hong Kong.

00:05:45.000 --> 00:05:48.000
Pamiętacie jak w 1997 r. Wielka Brytania

00:05:48.000 --> 00:05:50.000
przekazała go Chinom?

00:05:50.000 --> 00:05:52.000
Słyszało się wtedy

00:05:52.000 --> 00:05:54.000
o projekcie konstytucji.

00:05:54.000 --> 00:05:56.000
Jeden kraj, dwa systemy.

00:05:56.000 --> 00:05:58.000
Dam sobie uciąć rękę,

00:05:58.000 --> 00:06:00.000
że mało kto na Zachodzie wierzył w to.

00:06:00.000 --> 00:06:02.000
"Pozory.

00:06:02.000 --> 00:06:04.000
Jeśli Chiny dostaną Hong Kong,

00:06:04.000 --> 00:06:06.000
nie dojdzie do tego."

00:06:06.000 --> 00:06:08.000
Minęło 13 lat.

00:06:08.000 --> 00:06:10.000
System polityczny i prawny w Hong Kongu

00:06:10.000 --> 00:06:13.000
jest różny od chińskiego tak samo, jak w 1997 r.

00:06:13.000 --> 00:06:16.000
Myliliśmy się. Dlaczego?

00:06:16.000 --> 00:06:19.000
Dlatego, że myśleliśmy, logicznie z resztą,

00:06:19.000 --> 00:06:21.000
w kategoriach państwa narodowego.

00:06:21.000 --> 00:06:23.000
Zjednoczenie Niemiec, 1990 rok.

00:06:23.000 --> 00:06:25.000
Co się stało?

00:06:25.000 --> 00:06:27.000
W skrócie - zachód wchłonął wschód.

00:06:27.000 --> 00:06:29.000
Jeden naród, jeden system.

00:06:29.000 --> 00:06:32.000
Taka jest mentalność w państwach narodowych.

00:06:32.000 --> 00:06:35.000
Ale nie można rządzić takim państwem jak Chiny,

00:06:35.000 --> 00:06:37.000
państwem cywilizacyjnym,

00:06:37.000 --> 00:06:40.000
w oparciu o jedną cywilizację, jeden system.

00:06:40.000 --> 00:06:42.000
To się nie sprawdzi.

00:06:42.000 --> 00:06:45.000
Zatem naturalną reakcją Chin

00:06:45.000 --> 00:06:47.000
na sprawę Hong Kongu,

00:06:47.000 --> 00:06:49.000
podobna będzie w sprawie Taiwanu,

00:06:49.000 --> 00:06:51.000
było stwierdzenie:

00:06:51.000 --> 00:06:54.000
jedna cywilizacja, wiele systemów.

NOTE Paragraph

00:06:54.000 --> 00:06:56.000
Przejdę do kolejnego aspektu

00:06:56.000 --> 00:06:58.000
mającego ułatwić zrozumienie Chin.

00:06:58.000 --> 00:07:01.000
Może on wydać się nieco drażliwy.

00:07:01.000 --> 00:07:03.000
Otóż, Chińczycy mają zupełnie inne

00:07:03.000 --> 00:07:05.000
pojęcie rasy

00:07:05.000 --> 00:07:08.000
niż większość państw.

00:07:08.000 --> 00:07:10.000
Proszę sobie wyobrazić,

00:07:10.000 --> 00:07:13.000
że z 1,3 miliarda Chińczyków

00:07:13.000 --> 00:07:15.000
ponad 90% uważa, że należą

00:07:15.000 --> 00:07:18.000
do jednej rasy,

00:07:18.000 --> 00:07:20.000
do rasy Han.

00:07:20.000 --> 00:07:22.000
Zupełnie inaczej rozumieją to

00:07:22.000 --> 00:07:25.000
najbardziej zaludnione kraje świata,

00:07:25.000 --> 00:07:27.000
na przykład Indie, USA,

00:07:27.000 --> 00:07:30.000
Indonezja, Brazylia.

00:07:30.000 --> 00:07:33.000
Wszytkie są wielorasowe.

00:07:33.000 --> 00:07:36.000
Nie ma tego w Chinach.

00:07:36.000 --> 00:07:38.000
Tu wielorasowść występuje

00:07:38.000 --> 00:07:41.000
jedynie na obrzeżach.

00:07:41.000 --> 00:07:43.000
Dlaczego tak jest?

00:07:43.000 --> 00:07:45.000
Odpowiedzią jest ponownie idea

00:07:45.000 --> 00:07:48.000
państwa cywilizacyjnego.

00:07:48.000 --> 00:07:51.000
Historia sprzed przynajmniej 2000 lat,

00:07:51.000 --> 00:07:53.000
historia podbojów, okupacji,

00:07:53.000 --> 00:07:55.000
przejęć, asymilacji i tak dalej,

00:07:55.000 --> 00:07:57.000
z biegiem czasu doszła do punktu,

00:07:57.000 --> 00:08:00.000
z którego wyłoniła się ideologia Han,

00:08:00.000 --> 00:08:02.000
wzmocniona przez

00:08:02.000 --> 00:08:05.000
rosnące i silne poczucie

00:08:05.000 --> 00:08:08.000
tożsamości kulturowej.

NOTE Paragraph

00:08:08.000 --> 00:08:11.000
Dzięki takiemu rozwojowi historii,

00:08:11.000 --> 00:08:15.000
powstaniu dynastii Han,

00:08:15.000 --> 00:08:17.000
Chiny są zjednoczone.

00:08:17.000 --> 00:08:20.000
Świadomość przynależności

00:08:20.000 --> 00:08:23.000
do rodu Han spaja kraj.

00:08:23.000 --> 00:08:25.000
Wadą tego podejścia jest to,

00:08:25.000 --> 00:08:27.000
że Hanowie praktycznie nie

00:08:27.000 --> 00:08:29.000
uznają różnic kulturowych.

00:08:29.000 --> 00:08:32.000
Są głęboko przekonani

00:08:32.000 --> 00:08:34.000
o swojej wyższości

00:08:34.000 --> 00:08:36.000
i lekceważą

00:08:36.000 --> 00:08:38.000
inne nacje.

00:08:38.000 --> 00:08:40.000
Stąd ich nastawienie do, choćby,

00:08:40.000 --> 00:08:43.000
Ujgurów czy Tybetańczyków.

NOTE Paragraph

00:08:44.000 --> 00:08:46.000
Trzecim aspektem jest

00:08:46.000 --> 00:08:48.000
państwo chińskie.

00:08:48.000 --> 00:08:50.000
Realcja pomiędzy

00:08:50.000 --> 00:08:53.000
władzami a społeczeństwem Chin

00:08:53.000 --> 00:08:56.000
jest całkiem odmienna od zachodniej.

00:08:57.000 --> 00:08:59.000
Nam, ludziom Zachodu, w przytłaczjącej

00:08:59.000 --> 00:09:01.000
większości wydaje się, ostatnimi czasy przynajmniej,

00:09:01.000 --> 00:09:05.000
że funkcją demokracji jest władza

00:09:05.000 --> 00:09:08.000
i prawomocność państwa.

00:09:08.000 --> 00:09:10.000
Kłopot w tym, że rząd Chin

00:09:10.000 --> 00:09:14.000
cieszy się większą

00:09:14.000 --> 00:09:16.000
prawomocnością

00:09:16.000 --> 00:09:18.000
i szerszym autorytetem

00:09:18.000 --> 00:09:21.000
pośród obywateli

00:09:21.000 --> 00:09:23.000
niż jakiekolwiek

00:09:23.000 --> 00:09:26.000
zachodnie państwo.

00:09:27.000 --> 00:09:29.000
Powodem tego jest,

00:09:29.000 --> 00:09:31.000
właściwie to

00:09:31.000 --> 00:09:33.000
dostrzegam dwa powody.

00:09:33.000 --> 00:09:35.000
Oczywiście nie ma to nic wspólnego z demokracją,

00:09:35.000 --> 00:09:38.000
bo według naszych standardów, Chiny nie są dekomratyczne.

00:09:38.000 --> 00:09:40.000
Po pierwsze dzieje się tak dlatego,

00:09:40.000 --> 00:09:43.000
że władzom Chin

00:09:43.000 --> 00:09:46.000
przypisywane jest

00:09:46.000 --> 00:09:48.000
duże znaczenie

00:09:48.000 --> 00:09:50.000
jako reprezentantowi,

00:09:50.000 --> 00:09:53.000
obrońcy i uosobieniu

00:09:53.000 --> 00:09:55.000
chińskiej cywilizacji,

00:09:55.000 --> 00:09:58.000
państwa cywilizacyjnego.

00:09:58.000 --> 00:10:00.000
Jest to w pewnym sensie

00:10:00.000 --> 00:10:03.000
duchowa funkcja państwa.

NOTE Paragraph

00:10:04.000 --> 00:10:06.000
Drugim powodem jest to,

00:10:06.000 --> 00:10:08.000
że w odróżnieniu

00:10:08.000 --> 00:10:10.000
od Europy i Ameryki Północnej,

00:10:10.000 --> 00:10:13.000
gdzie siła władz jest cały czas poddawana próbom,

00:10:13.000 --> 00:10:15.000
w europejskiej tradycji,

00:10:15.000 --> 00:10:17.000
przeciw kościołowi,

00:10:17.000 --> 00:10:19.000
przeciw innym warstwom arystokracji,

00:10:19.000 --> 00:10:21.000
przeciw handlarzom i tak dalej,

00:10:21.000 --> 00:10:23.000
przez 1000 lat

00:10:23.000 --> 00:10:25.000
siła władz chińskich

00:10:25.000 --> 00:10:27.000
nie była poddana próbie.

00:10:27.000 --> 00:10:30.000
Nie miała godnych przeciwników.

00:10:31.000 --> 00:10:33.000
Jak widać,

00:10:33.000 --> 00:10:37.000
sposób trzymania władzy w Chinach

00:10:37.000 --> 00:10:39.000
jest bardzo różny od sposobu

00:10:39.000 --> 00:10:42.000
wynikającego z zachodniej historii.

00:10:42.000 --> 00:10:44.000
Konsekwencją jest to,

00:10:44.000 --> 00:10:48.000
że Chińczycy inaczej patrzą na państwo.

00:10:49.000 --> 00:10:52.000
My widzimy w nim intruza,

00:10:52.000 --> 00:10:55.000
obcego,

00:10:55.000 --> 00:10:57.000
pewien organ, którego

00:10:57.000 --> 00:11:00.000
władzę trzeba ograniczyć

00:11:00.000 --> 00:11:02.000
lub sprecyzować i hamować.

00:11:02.000 --> 00:11:04.000
Chińczycy inaczej pojmują państwo.

00:11:04.000 --> 00:11:07.000
Widzą w nim kogoś

00:11:07.000 --> 00:11:10.000
bliskiego, nawet więcej niż bliskiego,

00:11:10.000 --> 00:11:12.000
widzą w nim członka rodziny.

00:11:12.000 --> 00:11:14.000
A właściwie, to nie zwykłego członka rodziny,

00:11:14.000 --> 00:11:16.000
lecz jej głowę.

00:11:16.000 --> 00:11:18.000
Patriarchę.

00:11:18.000 --> 00:11:21.000
Tak oto Chińczycy traktują państwo.

00:11:21.000 --> 00:11:23.000
Zupełnie inaczej niż my.

00:11:23.000 --> 00:11:26.000
Jest ono inaczej zakorzenione w społeczeństwie

00:11:26.000 --> 00:11:28.000
niż ma to miejsce

00:11:28.000 --> 00:11:30.000
na Zachodzie.

NOTE Paragraph

00:11:30.000 --> 00:11:33.000
Chcę wykazać, że to z czym stykamy się

00:11:33.000 --> 00:11:36.000
w przypadku Chin

00:11:36.000 --> 00:11:38.000
to nowy paradygmat,

00:11:38.000 --> 00:11:40.000
różniący się pod każdym względem

00:11:40.000 --> 00:11:43.000
od tego, co znaliśmy do tej pory.

00:11:44.000 --> 00:11:47.000
Trzeba wiedzieć, że Chiny wierzą w rynek i państwo.

00:11:47.000 --> 00:11:49.000
Już Adam Smith

00:11:49.000 --> 00:11:52.000
pod koniec XVIII w. napisał:

00:11:52.000 --> 00:11:54.000
"Chiński rynek jest większy, lepiej rozwinięty

00:11:54.000 --> 00:11:56.000
i bardziej różnorodny

00:11:56.000 --> 00:11:58.000
niż jakikolwiek rynek europejski."

00:11:58.000 --> 00:12:00.000
I, z wyjątkiem okresu panowania Mao,

00:12:00.000 --> 00:12:02.000
sytuacja ta prawie nie zmieniła się.

00:12:02.000 --> 00:12:04.000
Sytuacja ta powiązana jest

00:12:04.000 --> 00:12:08.000
z bardzo silnym i wszechobecnym rządem.

00:12:08.000 --> 00:12:10.000
Jest on wszędzie.

00:12:10.000 --> 00:12:12.000
Wiele z wiodących przedsiębiorstw

00:12:12.000 --> 00:12:15.000
nadal jest w rękach publicznych.

00:12:15.000 --> 00:12:18.000
Nawet prywatne firmy, wielkości Lenovo

00:12:18.000 --> 00:12:20.000
pod wieloma względami uzależnione są od rządu.

00:12:20.000 --> 00:12:22.000
Plany ekonomiczne, i nie tylko

00:12:22.000 --> 00:12:24.000
ustalane są przez władze.

00:12:24.000 --> 00:12:26.000
Autorytet rządu wkrada się w wiele obszarów życia.

00:12:26.000 --> 00:12:28.000
Na przykład znana nam

00:12:28.000 --> 00:12:30.000
polityka posiadania jednego dziecka.

NOTE Paragraph

00:12:30.000 --> 00:12:33.000
Co więcej, od wieków panuje tu

00:12:33.000 --> 00:12:35.000
tradycja związana ze sprawowaniem władzy.

00:12:35.000 --> 00:12:38.000
Doskonale obrazuje to

00:12:38.000 --> 00:12:40.000
Wielki Mur Chiński.

00:12:40.000 --> 00:12:42.000
Innym przykładem może być Wielki Kanał.

00:12:42.000 --> 00:12:44.000
Jego budowę rozpoczęto

00:12:44.000 --> 00:12:46.000
w V w. p.n.e.,

00:12:46.000 --> 00:12:48.000
a ukończono

00:12:48.000 --> 00:12:50.000
w VII w. n.e.

00:12:50.000 --> 00:12:54.000
Ma długość 1792km

00:12:54.000 --> 00:12:56.000
i łączy Pekin

00:12:56.000 --> 00:12:59.000
z Hangzhou i Szanghajem.

00:12:59.000 --> 00:13:01.000
Ta długa historia

00:13:01.000 --> 00:13:04.000
wspaniałej rozbudowy chińskiej infrastruktury

00:13:04.000 --> 00:13:06.000
państwowej, może pomóc

00:13:06.000 --> 00:13:09.000
w wyjaśnieniu tego, co dziś spotykamy.

00:13:09.000 --> 00:13:11.000
Na przykład Zapora Trzech Przełomów,

00:13:11.000 --> 00:13:13.000
czy inne przejawy

00:13:13.000 --> 00:13:15.000
kompetencji państwa

00:13:15.000 --> 00:13:17.000
chińskiego.

00:13:17.000 --> 00:13:20.000
Przedstawiłem trzy płaszczyzny,

00:13:20.000 --> 00:13:23.000
które powinny przybliżyć nam Chiny.

00:13:23.000 --> 00:13:26.000
Państwo cywilizacyjne,

00:13:26.000 --> 00:13:28.000
pojęcie rasy

00:13:28.000 --> 00:13:30.000
oraz charakter rządu

00:13:30.000 --> 00:13:33.000
i jego relacja ze społeczeństwem.

NOTE Paragraph

00:13:33.000 --> 00:13:36.000
Mimo to nadal z uporem, generalizując,

00:13:36.000 --> 00:13:40.000
myślimy, że zrozumiemy Chiny

00:13:40.000 --> 00:13:43.000
sięgając po zachodnie doświadczenie,

00:13:43.000 --> 00:13:46.000
patrząc na nie przez nasz pryzmat,

00:13:46.000 --> 00:13:48.000
wykorzystując zachodnie idee.

00:13:48.000 --> 00:13:50.000
Przyczyny naszego

00:13:50.000 --> 00:13:53.000
niewłaściwego odbioru Chin,

00:13:53.000 --> 00:13:56.000
naszych błędnych prognoz co do ich przyszłości,

00:13:56.000 --> 00:14:00.000
wynikają właśnie z takiego myślenia.

00:14:00.000 --> 00:14:02.000
Niestety,

00:14:02.000 --> 00:14:05.000
myślę, że

00:14:05.000 --> 00:14:07.000
stosunek do Chin

00:14:07.000 --> 00:14:10.000
wypływa z zachodniej mentalności.

00:14:10.000 --> 00:14:12.000
To arogancja.

00:14:12.000 --> 00:14:14.000
Arogancja ponieważ

00:14:14.000 --> 00:14:16.000
uważamy, że jesteśmy najlepsi,

00:14:16.000 --> 00:14:19.000
dlatego wszystkich mierzymy jedną miarką.

00:14:20.000 --> 00:14:22.000
To także ignorancja.

00:14:22.000 --> 00:14:25.000
Nie chcemy zajmować się

00:14:25.000 --> 00:14:27.000
problemem różnic.

00:14:27.000 --> 00:14:29.000
W książce Paula Cohena, amerykańskiego historyka,

00:14:29.000 --> 00:14:32.000
znalazłem ciekawy fragment.

00:14:32.000 --> 00:14:35.000
Paul Cohen dowodzi,

00:14:35.000 --> 00:14:39.000
że Zachód uważa się za prawdopodobnie

00:14:39.000 --> 00:14:41.000
najbardziej komspopolityczną

00:14:41.000 --> 00:14:43.000
ze wszytkich kultur.

00:14:43.000 --> 00:14:45.000
Ale nią nie jest.

00:14:45.000 --> 00:14:47.000
Pod wieloma względami

00:14:47.000 --> 00:14:49.000
jest bardzo zaściankowy.

00:14:49.000 --> 00:14:52.000
Przez 200 lat

00:14:52.000 --> 00:14:55.000
Zachód wiódł prym na świecie

00:14:55.000 --> 00:14:57.000
więc nie musiał

00:14:57.000 --> 00:15:00.000
rozumieć innych kultur,

00:15:00.000 --> 00:15:02.000
innych cywilizacji.

00:15:02.000 --> 00:15:04.000
Ponieważ w każdej chwili mógł,

00:15:04.000 --> 00:15:07.000
w razie konieczności używając siły,

00:15:07.000 --> 00:15:09.000
postawić na swoim.

00:15:09.000 --> 00:15:11.000
Kultury te natomiast,

00:15:11.000 --> 00:15:14.000
w zasadzie reszta świata,

00:15:14.000 --> 00:15:17.000
które miały dużo słabszą pozycję, w stosunku do Zachodu,

00:15:17.000 --> 00:15:20.000
miały przymusowo zrozumieć Zachód,

00:15:20.000 --> 00:15:23.000
bo był on obecny w tych społeczeństwach.

00:15:23.000 --> 00:15:26.000
Dlatego też społeczeństwa te

00:15:26.000 --> 00:15:29.000
są bardziej kosmopolityczne od zachodnich.

NOTE Paragraph

00:15:29.000 --> 00:15:31.000
Przyjrzyjmy się Azji Wschodniej.

00:15:31.000 --> 00:15:34.000
Japonia, Korea, Chiny itd.

00:15:34.000 --> 00:15:36.000
Mieszka tam jedna trzecia populacji świata.

00:15:36.000 --> 00:15:38.000
Dziś, największy obszar ekonomiczny na świecie.

00:15:38.000 --> 00:15:40.000
Twierdzę, że

00:15:40.000 --> 00:15:42.000
mieszkańcy Azji Wschodniej

00:15:42.000 --> 00:15:44.000
wiedzą dużo więcej

00:15:44.000 --> 00:15:46.000
o Zachodzie,

00:15:46.000 --> 00:15:50.000
niż Zachód wie o Azji Wschodniej.

00:15:50.000 --> 00:15:53.000
Obawiam się, że ma to duże odbicie

00:15:53.000 --> 00:15:55.000
w teraźniejszości.

00:15:55.000 --> 00:15:58.000
Co się dzieje? Wróćmy do wykresu

00:15:58.000 --> 00:16:00.000
Goldman Sachs.

00:16:00.000 --> 00:16:02.000
W szybkim tempie,

00:16:02.000 --> 00:16:05.000
w kategoriach historycznych,

00:16:05.000 --> 00:16:08.000
świat jest napędzany

00:16:08.000 --> 00:16:10.000
i kształtowany

00:16:10.000 --> 00:16:12.000
nie przez stare rozwinięte kraje,

00:16:12.000 --> 00:16:14.000
lecz przez kraje rozwijające się.

00:16:14.000 --> 00:16:16.000
Widzieliśmy

00:16:16.000 --> 00:16:18.000
jak G20

00:16:18.000 --> 00:16:21.000
przejmuje pozycję grupy G-7

00:16:21.000 --> 00:16:24.000
lub grupy G-8.

00:16:25.000 --> 00:16:28.000
Ma to swoje konsekwencje.

00:16:28.000 --> 00:16:30.000
Po pierwsze, Zachód

00:16:30.000 --> 00:16:32.000
szybko traci

00:16:32.000 --> 00:16:34.000
swoje wpływy.

00:16:34.000 --> 00:16:37.000
Rok temu doświadczyliśmy tego podczas

00:16:37.000 --> 00:16:39.000
kopenhaskiej konferencji w sprawie zmian klimatu.

00:16:39.000 --> 00:16:41.000
Europa nie brała udziału w końcowych negocjacjach.

00:16:41.000 --> 00:16:43.000
Kiedy się to stało?

00:16:43.000 --> 00:16:46.000
Mogę się założyć, że około 200 lat temu.

00:16:46.000 --> 00:16:49.000
Będzie to postępowało.

NOTE Paragraph

00:16:49.000 --> 00:16:51.000
A po drugie,

00:16:51.000 --> 00:16:54.000
świat nieuchronnie, stopniowo

00:16:54.000 --> 00:16:58.000
stanie się coraz bardziej nam obcy.

00:16:58.000 --> 00:17:01.000
Będą go tworzyły kultury, doświadczenia i historie

00:17:01.000 --> 00:17:04.000
praktycznie nam nie znane,

00:17:04.000 --> 00:17:06.000
odległe.

00:17:06.000 --> 00:17:08.000
I jeszcze, spójrzmy na Europę,

00:17:08.000 --> 00:17:10.000
Stany są nieco inne.

00:17:10.000 --> 00:17:13.000
Ogólnie mówiąc, Europejczycy są

00:17:13.000 --> 00:17:16.000
ignorantami,

00:17:16.000 --> 00:17:18.000
są nieświadomi

00:17:18.000 --> 00:17:21.000
zmian, jakie zachodzą na świecie.

00:17:21.000 --> 00:17:24.000
Mój znajomy Anglik mieszkający w Chinach

00:17:24.000 --> 00:17:27.000
powiedział "Europa zmierza w otchłań."

00:17:29.000 --> 00:17:31.000
Być może ma rację,

00:17:31.000 --> 00:17:33.000
a może przesadza.

00:17:33.000 --> 00:17:36.000
Ale powstaje tu kolejny problem.

00:17:36.000 --> 00:17:39.000
Europa traci kontakt z resztą świata

00:17:39.000 --> 00:17:42.000
i tym samym,

00:17:42.000 --> 00:17:44.000
traci wyczucie przyszłości.

00:17:44.000 --> 00:17:47.000
Oczywiście, kiedyś przyszłość leżała w rękach Europy

00:17:47.000 --> 00:17:49.000
i jej pewności siebie.

00:17:49.000 --> 00:17:52.000
Na przykład wiek XIX.

00:17:52.000 --> 00:17:55.000
Ale niestety to już minęło.

NOTE Paragraph

00:17:55.000 --> 00:17:58.000
Jeśli chcesz poczuć przyszłość, jeśli chcesz jej zasmakować,

00:17:58.000 --> 00:18:01.000
pomyśl o Chinach. Konfucjusz.

00:18:01.000 --> 00:18:03.000
To jest dworzec kolejowy

00:18:03.000 --> 00:18:05.000
jakiego jeszcze nigdy nie widziałeś.

00:18:05.000 --> 00:18:07.000
Właściwie to nie wygląda jak dworzec.

00:18:07.000 --> 00:18:09.000
To dworzec Guangzhou obsługujący

00:18:09.000 --> 00:18:11.000
szybką kolej.

00:18:11.000 --> 00:18:13.000
Już teraz Chiny mają największą sieć

00:18:13.000 --> 00:18:15.000
kolejową na świecie.

00:18:15.000 --> 00:18:19.000
A niedługo jej rozmiar przewyższy wszytkie linie kolejowe zebrane razem.

00:18:19.000 --> 00:18:21.000
Albo taki niesamowity pomysł,

00:18:21.000 --> 00:18:24.000
do przetestowania wkrótce

00:18:24.000 --> 00:18:26.000
na jednym z przedmieści Pekinu.

00:18:26.000 --> 00:18:29.000
Jeździ tu wielki autobus.

00:18:29.000 --> 00:18:32.000
Na górnym piętrze może pomieścić nawet 2000 ludzi.

00:18:32.000 --> 00:18:34.000
Porusza się po torach

00:18:34.000 --> 00:18:36.000
wzdłuż drogi,

00:18:36.000 --> 00:18:39.000
a auta jeżdża pod nim.

00:18:39.000 --> 00:18:42.000
Rozpędza się on aż do około 160 km/h.

00:18:42.000 --> 00:18:45.000
Właśnie tak będzie wyglądał transport,

00:18:45.000 --> 00:18:47.000
bo Chiny mają konkretny problem,

00:18:47.000 --> 00:18:49.000
inny niż w Europie

00:18:49.000 --> 00:18:51.000
i inny niż w Stanach Zjednoczonych.

00:18:51.000 --> 00:18:54.000
Chiny są przeludnione i brakuje im miejsca.

00:18:54.000 --> 00:18:56.000
I to jest wyjście z sytuacji dla Chin,

00:18:56.000 --> 00:18:58.000
które będą miały

00:18:58.000 --> 00:19:00.000
bardzo dużo miast

00:19:00.000 --> 00:19:02.000
z ponad 20-milionową populacją.

NOTE Paragraph

00:19:02.000 --> 00:19:05.000
Co chciałbym powiedzieć na zakończenie?

00:19:05.000 --> 00:19:08.000
Jakie powinno być nasze podejście

00:19:08.000 --> 00:19:11.000
do tego

00:19:11.000 --> 00:19:13.000
szybko zmieniającego się,

00:19:13.000 --> 00:19:15.000
na naszych oczach

00:19:15.000 --> 00:19:17.000
świata?

00:19:18.000 --> 00:19:21.000
Będzie to miało i dobre i złe strony.

00:19:21.000 --> 00:19:23.000
Przemawiam jednak za

00:19:23.000 --> 00:19:26.000
pozytywnym obrazem naszego świata.

00:19:28.000 --> 00:19:30.000
W gruncie rzeczy,

00:19:30.000 --> 00:19:36.000
przez dwieście lat światem rządziła

00:19:36.000 --> 00:19:40.000
część ludzkości.

00:19:40.000 --> 00:19:44.000
Była to Europa i Ameryka Północna.

00:19:44.000 --> 00:19:46.000
Przebudzenie takich państw, jak

00:19:46.000 --> 00:19:48.000
Chiny i Indie,

00:19:48.000 --> 00:19:50.000
z 38% populacji świata,

00:19:50.000 --> 00:19:53.000
czy Indonezja i Brazylia,

00:19:56.000 --> 00:19:59.000
jest najważniejszym wydarzeniem

00:19:59.000 --> 00:20:01.000
demokratyzacji

00:20:01.000 --> 00:20:03.000
w ostatnich dwustu latach.

00:20:03.000 --> 00:20:05.000
Cywilizacje i kultury

00:20:05.000 --> 00:20:08.000
ignorowane do tej pory, bez prawa głosu,

00:20:08.000 --> 00:20:10.000
nigdy nie wysłuchane, nie znane,

00:20:10.000 --> 00:20:12.000
będą w inny sposób

00:20:12.000 --> 00:20:15.000
prezentować się światu.

00:20:15.000 --> 00:20:17.000
Jako humaniści z pewnością musimy przyjąć

00:20:17.000 --> 00:20:19.000
tę przemianę.

00:20:19.000 --> 00:20:21.000
Będziemy musieli zapoznać się

00:20:21.000 --> 00:20:23.000
z nowymi cywilizacjami.

NOTE Paragraph

00:20:23.000 --> 00:20:26.000
Ten duży statek,

00:20:26.000 --> 00:20:28.000
był dowodzony przez Zheng He

00:20:28.000 --> 00:20:30.000
na początku XV w.,

00:20:30.000 --> 00:20:32.000
w czasie

00:20:32.000 --> 00:20:35.000
Morze Południowochińskie i Wschodniochińskie

00:20:35.000 --> 00:20:38.000
oraz Ocean Indyjski aż do Afryki Wschodniej.

00:20:38.000 --> 00:20:42.000
Mała łódka widoczna przed statkiem

00:20:42.000 --> 00:20:44.000
to łodź, którą 80 lat później

00:20:44.000 --> 00:20:47.000
Krzysztof Kolumb przepłynął Atlantyk.

00:20:47.000 --> 00:20:49.000
(Śmiech)

00:20:49.000 --> 00:20:51.000
A na tym

00:20:51.000 --> 00:20:53.000
jedwabnym zwoju

00:20:53.000 --> 00:20:56.000
wykonanym przez ZhuZhou

00:20:56.000 --> 00:20:59.000
w 1368 r.

00:20:59.000 --> 00:21:01.000
widać postacie grające w golfa.

00:21:01.000 --> 00:21:04.000
Rany, Chińczy wymyślili nawet golfa.

NOTE Paragraph

00:21:04.000 --> 00:21:07.000
Witam w przyszłości. Dziękuję.

NOTE Paragraph

00:21:07.000 --> 00:21:10.000
(Brawa)